AS
,;DE
oWl
i-taai)
ZATERDAG 13 OCTOBER
Eerste Blad
ANDELOS
S en
sch
OEST.
APKAMER
ings-huis,
aatschappij van
aart
1923
Veteranenklacht.
FEUILLETON
ZIJN PROEFJAAR.
Beursbeschouwingen
TURKSCHE
ROZENZEEP
BINNENLAND
Don 373
Wwtöm.
epelstraat.
IES ^Bij
prijzen
ooiten
l 7.
nette gemeub.
lion.
/liss. Courant"
solied
waterleiding
W. C. Brieven
Vliss. Cour."
SIGAAR,
d, kost maar
n t.
de Sigaren-
IJN,
Kleine Markt.
Scheldestraat.
eenenbeer.
lijkstraat.
ïh aan een
NSTBODE,
ht, v. g. g. v.
iter K., bureau
Courant.
:1b.-Rotterdam
gen plaatsen.
PASSAGIERS
EN VEE.
v. Ml t. Bolt
T.m. uar
8
8
bekomen:
Transport- en Exp
G. VOS, Tel.
CNHOOKN, Tei.162.
'ERHOUT, Tel. 282.
ENHEK, Tel. 101.
VLISSINGSCHE COURANT
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Het jaar 1923 zal wel als een bijzon
der herdenkingsjaar in onze nationale
geschiedenis vermeld blijven. Immers
niet alleen dat dit jaar de Koninklijke
jubileumfeesten gevierd zag worden,
ook in ander opzicht is dit jaarcijfer rijk
gebleken aan herdenkingen van wat
een kwart-, een halve eeuw, of nog
langer heeft plaats gehad aan gedenk
waardigs op staatkundig, maatschap
pelijk of wetenschappelijk gebied. Ook
van krijgskundigen aard is dit jaar een
herdenkingsjaar geworden. Immers is
het nu 50 jaar geleden, dat de voor ons
koloniaal bezit en aanzien zoo hoogst
belangrijke Atjeh-ooriog een aanvang
nam, een oorlog die eerst 30 jaren latei-
zou eindigen met de moeizaam verkre
gen overwinning der Nederlandsche
wapenen. Twintig jaren reeds is de on
derwerping ginds een voldongen feit en
is een vreedzame toestand geschapen
in dat noordelijkste deel van het groote
eiland Sumatra, en heerscht er het Ne-
deriandseh gezag onbetwist en onbe-
sprongen.
Dat daarvoor de grootste opofferin
gen zijn moeten gebracht worden, is
duidelijk en menig onzer, die nu den
rijperen leeftijd bereikt heeft, weet zich
nog dien tijd te herinneren, waarin van
ons leger onnoemelijk veel geëischt is
geworden. Want ook de tegenstander
dwong geen geringe eerbied af door
schoone eigenschappen van volksaard,
zijn taaie volharding, gestaafd door tal-
looze bewijzen van onverschrokken
moed afgelegd. En zoo aan beide zijden
met de grootste krachtsinspanning ge
kampt werd, waarbij daden van snood
heid en geweld niet zijn uitgebleven,
ook momenten van de schoonste toe
wijding, moed en plichtsbetrachting
heeft de onpartijdige historieschrijver
voor beide partijen te boekstaven ge
had. Intusschen is de Atjeh-ooriog te
recht berucht gebleven om veel dat be
ter ware, dat het nimmer was geschied,
hetgeen echter niet de minste afbreuk
doet of mag doen aan de erkentelijk
heid, waarop zij die toen hun leven
hebben gewaagd en gegeven, aan
spraak mochten maken. Als die noor
delijke uithoek van Sumatra, grooter
dan ons land, thans een gewest is ge
worden, waar elke Nederlandcr*vrij en
ongehinderd zich bewegen kan, waar
gestadig de beschaving doordringt en
een hoogere cultuur haar intrede kon
doen, dan is dat voor alles te danken
aan de strijders van toen, de mannen
die in de Nederlandsche gelederen de
eindelijke zege hebben weten te bevech-
tn in tailooze gevaarlijke, moordende,
afmattende expedities.
Velen dezer oud-strijders, dezer man
nen die van voorbeeldeloozen moed en
trouw blijk gaven zijn nog in leven.
De meesten hunner hebben den Indi-
schen Archipel niet meer verlaten, doch
zich daar een gezin gesticht. Daaronder
zijn er talioozen, die het door allerlei
omstandigheden niet goed gegaan is,
30)
Dora zei-de haar echter, dat het niet
in haar voornemen lag, de school te
bezichtigen, maar dat zij gekomen was
om nieuwe bouwplannen te bespreken.
Ze verzocht de moeder van het huis,
haar gewone bezigheden voort te zet
ten. Werner ontrolde de teekeningen en
hield met Dora het -weerbarstige papier
vast, dat zich bij de minste vrijheid
weer wilde oprollen. Hij verklaarde hoe
gemakkelijk de bouwplannen waren
uit te voeren, wanneer men den eenen
zijvleugel verlengde en op het geheele
gebouw een tweede verdieping plaat
ste. Er zou daardoor ruimte ontstaan
voor een tweede bewaarschool en voor
de opleidingsschool voor meisjes, waar
bij plaats was voor huishoudonderwijs
en voor een naai- en knipcursus, ter
wijl ook t'uinbouwonderwijs kon wor
den gegeven. Een moestuin was er
reeds. Een weide, die zich naast de
speelplaats uitstrekte en die -ook het
eigendom van de familie Buchwald was,
kon mede ommuurd worden en zou een
tweede speelplaats kunnen worden, die
ook voor de leerlingen der opleidings
school zou kunnen dienen.
Dora was verrukt over al deze
plannen.
„We moeten maar geen tijd laten
verloren gaan", zei ze en haar gelaat
die een heel klein, .karig toegemeten
pensioentje erlangen, maar overigens
geen of nagenoeg geen middelen van
bestaan meer hebben, dragers van me
dailles en eerekruisen lijden ginds ge
brek ze zijn oud en arm, en et dus
dubbel zwaar aan toe. Heeft Nederland
ten deze geen plicht te vervuilen Een
plicht der dankbaarheid Gelukkig zijn
er velen in den lande die deze vraag
beamen, en van hun gevoelens in klin
kende mun.f deden blijken, door een
Haagschen vriend van de Indische
veteranen, Jan Fabricius, een bijdrage
te zenden. Mogen nog meerderen zicli
geroepen gevoelen
Intusschen, vreemd is het verschijnsel
dat een land zijn oud-strijders niet ge
noegzaam erkentelijk is, niet. Eigenlijk
is zij altijd vernomen, na beëindiging
van een oorlogstijdvak, de klacht der
zich met roem overdekt hebbende,
maar later aan hun lot overgelatene
soldaten. 'Voor honderd jaren, na de
groote Napoleontische oorlogen, even
zeer als nu, na den grooten wereldoor
log, wordt de klacht der oud-strijders
over het gebrek en het lijden, dat hen
ten deel is gevallen in alle landen ver
nomen. En wie thans geen vreemdeling
is in de landen, die aan den wereldkrijg
deelnamen, heeft gelegenheid te over,
om met den aanblik van armzalig ver
minkte, getyek lijdende oud-strijders
door het oog de klacht der veteranen,
welke zijn ooren trof, nog aan te vullen.
We spraken daareven van den tijd
na de oorlogen van Napoleon, en willen
ter kenschetsing van het vermelde er
op wijzen, hoe ook onze oud-strijders
van toén, die bij Quatre-Bras en Bau-
tersem, onder aanvoering van den late-
ren tweeden Koning Willem, zich met
roem overdekt hadden, beklaagden over
den geringen steun van tien centen
daags, welke hen voor gebrek moesten
vrijwaren.
Het is waar, de schatkist toenmaals,
in 1841, verkeerde, evenals nu in 1923,
in weinig florissanten staat, maar moe
ten, vraagt des dichters „Veteranen-
klacht", de oustrijders van toen, gelijk
de Indische vïteranen van nu, daarom
nu maar uit bedelen gaan
Hoe slecht het -met de schatkist sta,
Ook onze vordering zij gekweten
Voor trouwe zonder wederga.
Tien centen daags zou Willem het weten?
Hij voerde ons aan bij Quatre-Bras,
En kan hij Bautersem vergeten
Het ware des Veldheers eer te na,
Zoo het krijgsvolk bedeibrood moest eten
De economische gevolgen der
FranschEngelsche politiek.
Nauwere aaneensluiting tusschen
Engeland en zijn koloniën.
Toeneming van den Amerikaant-
schen handel op Zuid-Amerika.
Indië's beteekenis voor ons
land. Vaste stemming voor
Cultuurwaarden, met uitzonde
ring voor Rubbers. Scheep
vaart en Tabak zonder veel
animo. De Koninklijke in
Rusland. Sluiting van een
glasfabriek. Hoogere koersen
voor Amerikaansche sporen.
Hoe belangrijk ook de gebeurtenissen
in de afgeloopen week geweest zijn, op
straalde van ijver en blijde opwinding,
„we zullen dadelijk met de uitvoering
der plannen beginnen."
„U behoeft enkel uw naam onder de
plannen en onder de kostenberekening
te zetten en we kunnen morgen begin
nen."
In hun nabijheid stond een houten
bank en een tafel van de kleintjes. Dora
zette zich erop neder en plaatste haar
handteekening onder teekeningen en
berekeningen.
„Wilt u ook nog even den datum er
bij schrijven verzocht Werner en
Dora deed zulks.
,)Er wordt zeker met den grootsten
spoed aan gewerkt, nietwaar vroeg
Dora nog eens.
(Natuurlijk", zei Werner en toen ze
hem no-geens de hand reikte, om hem te
danken, kon hij niet nalaten, deze te
kussen.
Terwijl Werner de teekeningen in
eenrolde, knikte Dora een klein meisje
toe, dat van haar kameraadjes wegge-
loopen was en jn hun nabijheid bleef
staan. Het was een allerliefst schep
seltje van vier of vijf jaar, met een klein
engelenkopje, omlijst door blonde lok
jes een schelmsch lachje lag over haar
gezichtje, een beetje verlegen door de
aanwezigheid van de vreemde men-
schen.
„Kijk toch eens, wat £en snoezig
kind", zei Dora, terwijl ze op het meisje
wees.
„Kom eens hier", riep Werner vrien
delijk naar het kleintje. Doch dit scheen
de beurzen was de invloed nauwelijks
merkbaar, wat wel te verklaren is, om
dat nog slechts in zeer vage trekken
zichtbaar is, welke voor handel en in
dustrie de gevolgen zullen zijn van wat
er zich in dezen tijd op politiek en eco
nomisch gebied afspeelt. Dat de toe
stand in Duitschland met den dag ver
ergert wordt van aile kanten toegege
ven en steeds kleiner wordt de kans dat
er van de, plannen tot sanierung van
het geldwezen ook maar iets terecht zal
komen feitelijk is de parlementaire
machine reeds stop gezet en staat de
dictatuur met een daaruit voortv-loeien-
den burgeroorlog voor de deur. De
scheidslijnen tusschen de verschillende
groepen der bevolking worden steeds
scherper, blijkens de onderhandelingen
welke thans tusschen de grootindus-
trieeien- en de Fransche bezetting ge
opend zijn. Anderzijds neemt het verzet
der arbeidersbevolking tegen de ophef
fing van den achturendag toe, zoodat
het reddende ideaal van een economisch
eenheidsfront tegen den vijand buiten
de grenzen steeds verder terugwijkt.
Meer en meer maakt men zich ver-,
trouwd met de gedachte dat het Duit-
sche Rijk uiteenvallen en in enkele
kleinere staten zal gesplitst worden en
in ieder geval ziet men de afscheiding
van het Ruhrgebied reeds als een vol
dongen feit, waarbij ook Engeland zich
schijnt te zullen moeten neerleggen, nu
het door de tweeslachtige en vreesach
tige politiek van Baldwin ziin prestige
tegenover Frankrijk verspeeld heeft en
Poincaré met de wenschen van den
vroegeren bondgenoot niet meer rekent.
Dat Engeland aan het herstel van
Europa twijfelt, kan o.a. worden afge
leid uit de nauwere economische aan
eensluiting welke met de koloniën ge
zocht wordt en waartoe in Londen een
Rijksconferentie is gehouden, die een
nieuw licht heeft geworpen op de wijze
waarop zich in de naaste toekomst de
internationale handelsbetrekkingen zui
len ontwikkelen. Het is wel zeer op
merkelijk dat juist in een tijd, die zich
kenmerkt door een hartstochtelijke pro
paganda voor den vrijhandel als waar
borg van wereldvrede en wereldwel
vaart, het protectionisme van allen kant
den kop opsteekt en meer en meer de
overhand krijgt. De minister-president
van Canada heeft op genoemde Rijks-
conferentie uitdrukkelijk verklaard dat
de toekenning van preferentiëele rech
ten, voornamelijk aan Engeland, welis
waar in de eerste plaats op de bevorde
ring van Canada's belangen gericht
was, mgar tevens ook de bevoordee
ling beoogde van die landen, welke de
voorkeursrechten verkregen. In Austra
lië, waar bv. onze Javasche theeën
steeds bij die uit de Engelsche koloniën
worden achtergesteld, schijnt men
thans te overwegen den thee-invoer uit
Java te bemoeilijken door de vaststel
ling van een laag maximum vochtig-
heidspercentage en wanneer door En
geland en Dominions in die richting
wordt voortgegaan, ligt het voor de
hand dat het Continent als economische
factor voor het Britsche Rijk minder
beteekenis krijgt. Reeds in 1922 is het
aandeel der overzeesche gewesten in
het dekken der Britsche behoeften van
25 tot 32 gestegen en waar in 19?3
de handel met Europa, voornamelijk
wegens de vermindering van den export
naar Duitschland teruggegaan is, kan
het niet verwonderen dat Moederland
en Koloniën door preferentieele han
delsovereenkomsten zich tegen dat ver
lies trachten schadeloos te stellen.
niet geneigd, aan de uitnoodiging ge
volg te geven, hoewel het bleef staan,
als het ware uitdagend tot spel. Even
daarna liep ze weg, doch keek dadelijk
weer oolijk naar Werner en Dora om.
Werner liep haar achterna, om haar
te pakken en met kinderlijk instinct liep
het meisje naar Dora, om bescherming
te zoeken en verborg zich achter haar
rokken.
Dora boog zich naar het kindje over,
terwijl Werner naderbij kwam.
„Hoe heet je vroeg Dora.
„Marie", zei het kleintje, én de men
geling van verlegenheid en schelmsch-
heid was nog bekoorlijker dan voor
heen. Ook Werner had zich tot het kind
over gebogen en knielde naast Dora.
„Weet je, wie .ik ben vroeg Wer
ner „U bent de bergraad", zeide
Marietje.
„Zoo, ken je mij zoo goed zeide
Werner verrast.
„Ja, u rijdt altijd in de auto" ant
woordde het kind.
„En wie ben ik dan vroeg Dora.
Marietje lachte schelmsch en hief
haar kleine dikke handje op, wees niet
met den wijsvinger, doch met haar
middenvinger eerst naar Dora en dan
naar Werner en zei
„U bent de vrouw van den berg
raad". Het volgend oogenblik gebeurde
er iets, tegen Werners wil, als een
natuurverschijnsel.
Werner hoorde een stem en wel de
zijne, en deze stem sprak
„Ach nee, kindjelief, zoo'n hemel op
In de Vereenigde Staten is reeds ge-
ruimen tijd een dergelijk verschijnsel te
constateeren, waarop wij vroeger al
eens hebben- gewezen. De handel met
Europa beteekende in 1922 slechts circa
15 van den totalen Amerikaanschen
handel en gedurende de laatste maan
den heeft men voortdurend pogingen
gedaan om zich van den Europeèschen
export nog meer onafhankelijk te ma
ken, een streven dat althans ten deeie
gelukt schiint te zijn, wanneer men let
op de welvaart, die thans in de Linie
heerscht ondanks de malaise waaronder
ons werelddeel ^gebukt gaat. Analyse
der Amerikaansche handelsstatistieken
wijst op eeni in omvang toenemenden
handel tusschen Noord- en Zuid-Ameri
ka, een toeneming, welke wat den uit
voer van Noord-Amerika betreft, voor
de maand Augustus 33 bedraagt in
vergelijking met dezelfde maand van
1922. Dit zijn hoogst belangrijke ver-
schijnsel en. welke ongetwijfeld een ge
volg zijn van de Fransch-Engelsche po
litiek waardoor de koopkracht van
Europa getiërceerd is en waarmede ook
ten onzent ernstig dient te worden ge
rekend. Zij kunnen ook als een argu
ment voor de Vlootwet beschouwd wor
den, in zooverre er de conclusie uit kan
worden getrokken dat we wel alle po
gingen in het werk hebben te stellen om
de economische voordeelen, welke wij
thans van onze Oost-Indische bezittin
gen genieten, ook voor de toekomst te
behouden.
De beteekenis van onze koloniën voor
ons land behoeft niet in den breede te
worden uiteengezet, allerminst voor hen
die op eenigerlei wijze tot den beurs
handel in betrekking staan. Het is wel
opmerkelijk dat het juist de Indische
Cultuurfondsen zijn, welke zich het
snelst van de crisisgevolgen hebben
hersteld en die ook in den tegemvoordi-
gen tijd het leeuwendeel van den beurs
handel op hun rekening kunnen boe
ken. De winsten, welke in den vorm van
dividenden op Suikeraandeelen, Rub-
beraandeelen, Theeaandeelen en Ta-
baksaandeelen na afloop van 1923 weer
naar ons land zullen vloeien, vormen
zonder twijfel een hoogst belangrijk
element in onze gezamenlijke volksin
komsten. Terwijl de afdeelin-g der In-
dustrieelen doorgaans weinig -levendig
heid aan den dag legt, en Scheepvaart-
waarden zich nauwelijks op prijs kun
nen houden, blijft de tendentie voor
Suikerwaarden en Theewaarden voort-
dureitf) vast. Ook deze week waren de
nieuwe verkoopen van de VISP weer
een stimulans. Hoewel de ondertoon
voor Treeaandeelen vast blijft, hadden
deze ditmaal toch van eenige winstne-
min-r te lijden, terwijl ook de voorge
stelde verhooging van het invoerrecht
op thee allicht van invloed is geweest.
Uit de Memorie van Toêlifchting blijkt,
dat het verhoogde recht van de waarde
en niet van den prijs zal worden gehe
ven. zoodat dus de superieure soorten
in dezelfde mate zullen worden getrof
fen als de inferieure, een uniformiteit
waartegen- wel bezwaren zijn te oppe
ren. De lichte verlaging van den rub-
berprijs, welke zich op 1 sh. 3 d. niet
kan handhaven, heeft tot eenig aanbod
in Rubberaandeelen geleid, terwijl
Scheepvaartwaarden voor aand. en 7
Oblig. Holl. Stoomboot iets monteerden
on het gerucht dat deze maatschappij
haar vaste lasten zou verdienen, wat ze
trouwens ook verleden jaar nog deed.
Een exploitatie-overeenkomst tusschen
de HollandAmerika-Lijn, en de Red
Star-Line, waardoor twee vaarten van
aarde is mij niet beschoren
Nauwelijks had hij deze woorden
gesproken, of hij hoorde een geweldig
ruischen in zijn ooren en hij had het
gevoel, alsof hij zich zelf voor het
hoofd moest slaan of in een of ander
muizengat zien weg te kruipen. Maar
het was te laat. Hij had deze onzin
nige woorden gesproken.
Hij had gesproken
Neen, hij niet, doch een ander, een
tweede ik, een dwaas, die lomp en on
voorzichtig alle zelfopgebouwde muren
omvertrok, alle plannen vernielde en
een onhoudbare, ondragelijke positie
had geschapen.
Dora richtte zich op. Haar gezicht
was vuurrood.
„Ga nu maar weer met de anderen
spelen", zei ze tegen het meisje.
Ze ging naar de poort en steeg in de
auto, terwijl Werner zwijgend en geheel
van zijn stuk volgde. Hij voelde, -dat hij
afwisselend rood en bleek werd over
zijn ontactvol optreden. Hij zette zich
naast Dora in de auto en beval den
chauffeur, naar het Theresia-werk te
rijden.
Zonder een woord te spreken, zat hij
naast Dora. Voor de poort van het werk
steeg hij uit, boog voor Dora en wilde
heengaan. Dora aarzelde een oogenblik,
reikte hem dan echter de hand en zei
„Het blijft dus afgesproken morgen
beginnen ze en maken het met den
grootsten spoed af. U wilt me wel me-
dedeelen, wanneer u denkt, dat het ge
heel klaar kan zijn. Onderwijl kan ik
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
a&isiz&iu4n.
van.
Middelburg, Lange Delft H13
HET SCHOONHEIDSMIDDEL
I
Europa op Amerika tot één, zullen wor
den vereenigd. had tijdelijk eenigen in
vloed op den koers der aandeelen.
De najaarsinschrijvin-gen voor Su-
matra-tabak, begonnen op Vrijdag 5
dezer en zullen den dooreenprijs naar
alle waarschijnlijkheid niet onbedui
dend naar omlaag brengen, wat aan
een verdere stijging van Tabakswaar
den in den weg staat de stemming
was -doorgaans echter niet flauw.
Petroleumwaarden, inzonderheid Ko
ninklijke, hadden een; vaster verloop in
verband met de voordeelen welke de
heer Deterding vermoedelijk zal weten
te verkrijgen uit een overeenkomst
met de- Sovjetregeering, welke met
hem in onderhandeling is getreden
over de teruggave der olieterrei-
nen. Industrieele aandeelen blijven
nog veronachtzaamd. Aan wat we de
vorige week over de glasindustrie in
ons land opmerkten kan thans worden
toegevoegd, dat aan Van Deventer's
Glasfabrieken te Delft binnenkort een
groote glasoven en een kleine zal wor
den gesloten.
Meerdere belangstelling wordt ge
toond voor Amerikaansche waarden,
van welke met name de Spoorwegcha-
res door New-York worden gefavori
seerd, hetgten aanstonds door Hoi-
landsche aankoopen woidt beantwoord.
Na de uividenddeclaratie op aand. Bal-
timore verwacht men nu een dividend-
verhooqing van de Chesapeake Ohio,
met het oog op de sterk vooruitgaande
ontvangsten. 'De onuitgevoerde orders
der Steeltrust waren op I Ocaober we
derom lager, 5.036.000 ton tegen
7.284.000 ton op 1 April daarentegen
wijst de halfjaarsstaat van de American
Smelting op een aanmerkelijke verbete
ring. ondanks de lagere koperprijzen,
welke voor dat tijdvak golden. Staats
fondsen prijshoudend. Geld op prolon
gatie 2J4 a 3%
Intrekking van artikel 40.
De vijf samenwerkende Overheids-
centrales voor georganiseerd overleg in
ambtenaarszaken hebben een adres aan
de Tweede Kamer gezonden betreffen-
zorgen voor het aanwerven van leer
krachten."
Ze knikte hem nog eens toe en dan
reed haar auto snel heen.
Werner ging naar zijn kantoor,
gooide de rol teekeningen op de tafel
en zette zich op zijn schrijfstoel met het
gevoel van iemand, die door -een zwa-
ren slag getroffen is.
„Lomp en ontactvol lomp en on
tactvol sprak een stem van binnen.
Had hij niet precies gedaan als zijn
beroemde voorganger Op een domme,
tactiooze manier had hij zich opge
drongen aan zijn meesteres, op een
wijze, die hem diep moest doen dalen
in de oogen van het wantrouwige
meisje. Alle goede voornemens, alle
plannen, alle vaste besluiten, ze waren
in één moment weggevaagd als -kaf
voor den wind.
Het was een regelrechte -liefdesver
klaring, die hij met die paar woorden
tegen het kleine meisje, aan Dora had
gedaan.
Ja, als hij een vrij man geweest was
en Dora niet zijn meesteres, niet de rijke
erf-dochter Dan was zijn opmerking
niet zoo heel erg geweest, dan was ze
m-isschien een echte waagsprong ge
weest, zooals geoorloofd is in de liefde
en waarvan de vrouwen juist wel hou
den. Het was nu echter een formeele
verklaring -geweest op het ongelukkig
ste oogenblik en op de slechtste plaats.
Wat moest er nu echter verder ge
beuren Al zou hij naar -het wanhopig
ste middel grijpen, ai zou hij zich dood