Betaling Abonnementsgeld
NO 296
60e Jaargang
VRIJDAG IS DECEMBER
BINNENLAND
Stads- en Provinclenieu ws
A. 1. P/s KERSTFUD8!fie
VLISSINGSCHE COURANT
1 Januni'l lOS'i
Voor hen, die door middel eener adver
tentie aan Vrienden en Begunstiger» htm
iitnuiiuKi
ot -wensch willen brengen, bestaat daartoe
gelegenheid hi de „Vlissingsche Courant"
lUe Zaterdag 30 dezer verschijnt.
Een dergelijke advertentie, die het zen
gen yan kaartjes vervangt, wegte dikwijls
eerst eenige dagen nè Nieuwjaar worden
bezorgd, is meteen voor neringdoenden
een uitstekende gelegenheid om hun adres
oog eens onder de oogtn van het publiek
te brengen.
Opdat de koste* voor niemand een be
zwaar behoeven te zijn, is met den prijs
dezer advertenties belangrijk afgeweken
van het gewone tarief, nl. elechts 60 Cent
voor advertenties van 14 regels, elke
regel meer 15 Cent.
Zij die dus in het oudejaarsavondnummer
een advertentie wenschen te plaatsen, ge-
Heven deze op te geven aan het bureau van
ons blad, Walstraat 58, of aan onzen
Agent voor Souburg en Rltthem, den Heer
C. F. VAN DER PEIJL, Boekhandelaar,
Kanaalstraat te Souburg.
Wil men dezelfde advertentie geplaatst
zien als het vorig jaar werd opgenomen,
dan heeft men dit slechts te melden.
Tevens zal er wederom een rubriek zijn»
waarin, onder een algemeenen wensch,
vermeld worden naam, beroep en woon
plaats van den adverteerder. Plaatsing
daarvan kost 15 Cent per regel. Alles bij
vooruitbetaling.
Wij verzoeken de opgaven ten spoedigste
te mogen ontvangen.
DE ADMINISTRATIE.
Aan onze drie-maandelijksche abon-
Ȏ's buiten Vlissingen en Souburg
wordt de gelegenheid geopend hun
abonnementsgeld voor het le kwartaal
1923 te batalen zonder dat hen de in-
obtgskosten in rekening worden ge
bracht, door het bedrag te storten op
onze
GIRO-REKENING No. 66287
Zij zijn echter verplicht het bedrag
van 2.60 voor een abonnement zon
der en 3.22 </2 voor een abonnement
met Zondagsblad te storten vóór of op
den
27 December a.s.
De abonné's in Vlissingen resp. 2.20
en 2.771/2.
De abonné's In Souburg en de overige
plaatsen op Walcheren resp. f 2.20 en
f 2.921/2.
Latere stortingen kunnen niet worden
geaccepteerd met het oog op onze ad
ministratie.
KAMEROVERZICHT.
Tweede Kamer.
Vergadering van Donderdag.
Nogmaals het Fransch op de lagere
scholen. De heer Snoeck Henkemans
eischte vrijheid voor de paedagogen op
om Fransch te doceeren als zij dat in
het belang der kinderen achten. De po
litiek moet de paedagogie geen wetten
opleggen, want zij bederft daarmede
het onderwijs. Ook de heer Wijnkoop
is vóór het Fransch, omdat hij in het
kennismaken met vreemde cultuur een
zeer groot belang en een zeer groot nut
ziet.
F.en verrassing was de houding van
,len heer Vliegen, die een voorstander
bleek van het Fransch ook voor dc
volkskinderen. Wie eenmaal iets heeft
geleerd van het Fransch is licht geneigd
er meer van te leeren en waagt zich
eerder aan andere talen en gaat eerder
het vreemde land eens bezoeken. On
juist achtte hij het dat alleon de invoe
ring van het Fransch tot instelling van
standenscholen leidt. Voor alle scholen
wenschte hij het Fransch en tal van
nuftelooze vakken kunnen eerder van
dé school verdwijnen. Afschaffing van
het Fransch achtte hij een verarming
van het onderwijs. Het betoog van den
heerVliegen werd in aandachtige stilte
aangehoord en het maakte een grooten
indruk.
Minister De Visser bleef buiten de
bat. Hij herinnerde alleen aan het feit,
dat in 1920 de overgroote meerderheid
der onderwijs-specialiteiten vóór de af
schaffing was. Sindsdien is niets ver
anderd en dus handhaafde hij het be
staande.
De stemming was een verrassing
slechts met één stem meerderheid bleef
de afschaffing gehandhaafd 3736.
Opmerkelijk was het dat van de 36
voorstemmers vóór het amendement 16
nieuwe Kamerleden waren. Van de so
cialisten stemden de heeren Kleereko-
per en Vliegen vóór het Fransch, de
heer Oud liet zijn vriend Ketelaar den
tegenstander, in den steek, de heer Van
Gijn was de eenige vrijheidsbonder die
tegen was. Had deze laatste zijn partij-
genoote Westerman niet in den steek
gelaten, dan ware de groote fout in het
onderwijs hersteld geweest. De voor
standers van bet Fransch moeten vol
houden I
Een poging van den heer Afoerel, om
.cursussen in Fransch mogelijk te ma
ken. stuitte af op de ontoelaatbaarheid
van een dergétijke regeling in deze wet.
Principieel had de minister er geen be
zwaar tegen, maar het kan niet gere
geld worden bij de»e wet.
Tal van detailpunten hadden eerst
nog de aandacht.
Aanvankelijk stelde dp L.O.-wet een
maximum aantai leerlingen per school.
De minister achtte dit minder ge-
wenscht en hij schrapte het cijfer. De
heer Van Zadelhoff wilde dit herstellen
en 600 als maximum stellen. Na eenige
discussie trok de heer Zadelhoff zijn
amendement weer in, er op rekenende
dat de- groote scholen achterwege zul
len blijven.
De heer Dresselhuijs trachtte een
eind- te maken aan de willekeur bij het
vrije vervoer van kinderen die vier kilo
meter van een school wonen. Wanneer
kinderen al gaan op een school binnen
dien kring, zullen zij geen vrij vervoer
krijgen ais zij naar een andere buiten
dien kring willen overgaan. Gemakke
lijk is deze regeling niet, want het kan
zijn dat er nieuwe scholen worden ge
sticht en dan zouden daarheen de kin
deren kunnen overgaan of zij derven
liet vrije vervoer. De heer Gerhard wees
op deze moeilijkheden en vreesde nog
grootere door dit amendement. De mi
nister had ook bezwaar, omdat hij on
billijkheden vreesde. Er kunnen allerlei
redenen zijn waarom een vader zijn
kind naar een andere school wil zenden
en hij zal dan de vervoerkosten niet
vergoed krijgen. Het amendement werd
ten slotte aangenomen met 40 tegen 39
stemmen. Verschillende leden van
rechts stemden, onbegrijpelijkcrwijze,
vóór. Zuinigheidsoverwegingen
Ten slotte verdedigde de heer Van
Zadelhoff een amendement om het leer
plan te laten vaststellen door de school
vergadering in plaats van door het
hoofd der school, gehoord de onderwij
zers. Meer medezeggenschap dus van
de klasse onderwijzers een stapje na
der dus tot de republikeinsche school.
Avondvergadering.
In de avondvergadering werd dc be
handeling van de begrooting van hui-
tenlandsche zaken voortgezet.
Wat den Volkenbond belangt, tie
toogde de minister dat zijn gevoelens
ten aanzien van die instelling bekend
waren, maar dat men niet alleen met
wenschelijkhcden, doch ook met moge
lijkheden moest rekenen en vooral
échecs moest vermijden. Men moest er
voor oppassen, dat de Volkenbond niet,
zooals de heer Troelstra eens had op
gemerkt, werd gebruikt voor de belan
gen van bepaalde groepen.
Bij de behandeling der artikelen
kwam de kwestie van het gezantschap
bij den Paus weder ter sprake. Do heer
Dresselhuijs trok zijn amendement tot
opheffing van het gezantschap weer in.
De heer Kersten handhaafde zijn des
betreffend amendement, waarover ech
ter niet gestemd kon worden, want het
was intusschen één uur na middernacht
geworden.
Afkondiging der grondwetsherziening.
Het Haagsche Correspondentiebu-
rcau schrijft
Het bericht in zake de afkondiging
van de Grondwetsherziening behoeft
in zoover verbetering, dat niet op 2 Ja
nuari e.k. maar reeds op 29 December
a.s. dc plechtige afkondiging in zittin
gen van den Hoogen Raad, de gerechts
hoven en de arrondissements-recht-
banden, alsmede van dc pui of voor de
deur van de gemeentehuizen zal plaats
vinden.
De Pensioenwet,
Dc heer Vliegen stelde aan den mi
nister de volgende vragen
lo. Bevat het gerucht waarheid, dat
bekendmaking van het tarief voor in
koop van diensttijd, bedoeld bij art.
135 der Pensioenwet 1922, vóór 1
Januari a.s. niet is te verwachten
2o. Zoo vraag lo. ontkennend wordt
beantwoord, kan de minister dan het
tijdstip mededeelen, waarop bedoeld
tarief zal worden bekend gemaakt
3o. Acht de minister het oorbaar, dat
de ambtenaren, in verband met den op
31 December a.s. afloopenden termijn
voor inkoop van diensttijd, ten gevolge
van het niet tijdig verschijnen van het
tarief, thans practisch genoodzaakt zijn
op straffe van het niet meetellen van
hun diensttijd, zich uitgaven te ge
troosten ter verkrijging van dc benoo-
digdc stukken en zich schriftelijk te
verbinden tot betaling van de voor den
inkoop op hen te verhalen bijdrage,
zonder dat hun het bedrag bekend is,
dat wegens dezen inkoop op hen kan
worden verhaald
4o. Is de minister van oordeel, dat
de ambtenaren, die zich op bovenbe
doelde wüze tot betaling hebben be
reid verklaard, deze bereidverklaring
na bekendmaking van het tarief kunnen
herroepen (ook nó 31 December a.s.)
op grond, dat op het oogenblik, waarop
zij genoodzaakt waren zich tot betaling
te verbinden, de feitelijke inhoud van
deze verbintenis -hun niet bekend was
Bezuiniging bij de Raden van Arbeid.
De „Ambtenaar" maakt melding van
een aanschrijving van minister Aaiberse
aan de Raden van Arbeid, waarin de
wensch wordt uitgesproken, dat van 1
Januari af de reglementen van de Raden
zoodanig gewijzigd worden, dat het
recht op vaeantiebijslagen komt te ver
vallen, de ambtenaren naar dezelfde
regelen zullen hebben bij te dragen
voor eigen pensioen en dat voor hun
weduwen en weezen, als de rijksambte
naren, en de wachtgeldregeling voor de
rijksambtenaren wordt overgenomen.
Voor zooverre aan dien wensch niet
voldaan zou worden, zal de minister de
betrokken regelingen aan de Koningin
ter vernietiging voordragen. De minis
ter geeft te kennen, dat de thans be
staande afwijkende regelingen niet te
verdedigen zijn met het betoog, dat de
Raden van Arbeid autonome lichamen
zijn. Zoodanige theoretische overwe
gingen behooren z.i. te wijken voor het
algemeen belang.
De ex-keizer.
Uit Berlijn wordt aan de „N. R. Ct."
gemeld
Graaf Moltke, die als tijdelijk hof
maarschalk in dienst van den gewezen
Duitschen keizer is, stuurt uit Doorn
een brief aan de „Lokal Anzeiger" om
een aantal praatjes, die in omloop zijn,
te logenstraffen. Zoo werd verteld, dat
graaf Moltke ais hofmaarschalk was
ontslagen, terwijl hij in werkelijkheid
deze functie slechts ad interim waar
nam, en de dag van zijn vertrek reeds
eenige weken was bepaald. Ook is het
onwaar, dat de gewezen keizer aan zijn
gemalin een diadeem ter waarde van
800 millioen mark heeft geschonken.
Dat dit onjuist is, is trouwens reeds
door een mededceling van de Duitsche
rijksregeering gebleken. Desondanks
ontvangt inen te Doorn bergen bedel
brieven van noodlijdenden, die in den
waan verkeeren, dat de gewezen keizer
hen helpen kan, als hij in staat is, zulke
kostbare geschenken aan zijn echtgc-
noote te geven. Graaf Moltke herinnert
eraan, dat het ganschc vermogen van
den gewezen keizer sinds November
1918 door het Pruisisch departement
van financiën wordt beheerd, en schrijft
dat de duurte in Nederland en de de
preciatie van de mark den gewezen
keizer dwingen, zijn uitgaven zooveel
mogelijk té beperken.
Dc burgerwachten.
Naar het „Hbld." verneemt, zal bin
nenkort door het hoofdbestuur der Am-
sferdanische burgerwacht aan dc alge-
meene vergadering worden voorgesteld
tot liquidatie en opheffing over te gaan
Het is zoo goed als zeker dat deze op
heffing de ontbinding van den Ned.
Bond van vrijwillige burgerwachten zal
tengevolge hebben. Het voornemen tot
opheffing moet in verband staan met
het standpunt van den minister van
oorlog, gebleken uit de memorie van
antwoord, dat er geen sprake van kan
zijn, dat dé vrijwillige burgerwachten
aandeel kunnen hebben in de kader
vooropleiding.
Legaten.
Wijlen W. F. K. baron van Verschuur,
te Arnhem op 21 November j.l. overle
den, heeft o.m. de volgende legaten
vermaakt
het porcelein in het Arnhemsche ge
meente-museum van de familie Ver-
schuer aan den Staat der Nederlanden,
onder verplichting dat alles geplaatst
blijft in het gemeente-museum voor
noemd 10.000 aan de vereeniging
„Armenzorg" 5000 aan de vereeni
ging voor vacantie-kolonies 2000
aan de vereeniging ter bestrijding van
de tuberculose 5000 aan het Diaco-
nessenhuis, allen te Arnhem
VLISSINGEN, t5 DECEMBER.
A. G. O.
De voorzitter, de heer Roskes, opende
gisterenavond in het Concertgebouw de
vergadering van A. G. O., die bezocht
was door een vrij talrijk publiek, met
de mcedeeling, dat de cursus van eeni
ge avonden over Chineesche wijsheid,
die door den heer Prins zou gehouden
worden, doorging en dat deze, in afwij
king van anders, ook kon bijgewoond
worden door nict-leden, die tot de ver
eeniging wilden toetreden. De aangifte
vyyj^jeelname moest geschieden voor
I j „ari bij de secretaresse, mei.
Krafft. Nu hij toch aan 't woord was,
deed hij, wat anders niet de gewoonte
is, nl. het hartelijk welkom heeten van
den spreker, dr. O. Norel, den oud
stadgenoot. die reeds vroeger opgetre
den was voor de vereeniging. Spreker
dankte hem reeds bij voorbaat voor 't
geen hij dezen avond zou ten gehoore
brengen.
Dr. O. Norel, zelf het woord verkrij
gend. begon er op te wijzen, dat bij in
kleineren kring hier ter stede gespro
ken had over Novalis als mysticus en
dat hij daarom deze gelegenheid gaar
ne had aangegrepen om deze persoon
lijkheid te belichten als romanticus. Hij
schetste de periode van het letterkundig
leven van Duitschland, toen Novalis
leefde, als het tijdperk der romantici,
dat echter niet beperkt is gebleven tot
dit land, maar dat zich uitstrekte tot
Frankrijk, ja zelfs tot Rusland. Hij
schetste de romantici als open voor
iederen indruk, zoowel voor den lente
wind als voor de hevigste stormen, voor
geluk en vreugde als voor lijden en
smart. Waar deze school uit zooveel
persoonlijkheden bestond, spr. noemde
onder meer de gebroeders Schlegel,
Henriette Herz, Schleicrmacher, werd
nagegaan, waar de overeenkomst lag
'in dezen kring van jonge personen. Dc
romantiek was toch niet een eenheid,
er waren in die school verschillende
stroomingen, die echter alle ten slotte
in een zelfde richting wezen, die in het
leven in het esthetische de grootste van
alle levenswaarden vond. Door Novalis
en Schleiermacher kreeg echter het
godsdienstige de overhand. Als tweede
punt van overeenkomst noemde spr.
den terugkeer tot de middeleeuwen, het
lagere ridderleven, de kluizenaar in de
grot en dergelijke verschijnselen. Verder
wees dr. Norel op de stemming van
verlangen, waarvan de blauwe bloem
als 't symbool kan aangemerkt worden;
stemming, die niet terug wil, maar
vooruit naar een verre toekomst, welke
zeker komt en waardoor een daden
drang kan verwekt worden, die jong
doet blijven. Als typisch voor den ro
manticus, die behandeld werd, haalde
spreker van hem, die slechts 29 jaar
oud geworden is, dat hij jong noemde,
wanneer men toekomst ziet en oud,
waar men het verleden ziet. Als vierde
punt van overeenkomst tusschen zoo
veel verschillende richtingen, noemde
spreker de diepe behoefte aan vriend
schap, de behoefte om. zooals Novalis
het herhaaldelijk uitdrukt, te „symphi-
losopheeren". Daarbij sluiten zich aan
de revolutiegeest, de romantische ironie
en de groote plaats, die het zielcleven
inneemt. Nadat spreker geschetst beeft
de sympathie, de liefde van den roman-
tischcn kring waarin Novalis werd op
genomen, ging hij over tot het leven
van Novalis, pseudoniem van den
Duitscher Friedrich von Hardenberg,
die eer» zeer wereldschen vader had,
welke hem bestemde voor de rechtsge
leerdheid. Daartoe werd de zoon naar
Jcna gezonden, waar hij echter meer
aan philosophic en poëzie gaat doen,
waar hij Schiller leert kennen, die later
door de romantische school bespot
wordt, tot welk spotten Novalis echter
het zwijgen doet. Vader en zoon begrij
pen elkaar niet, zij leven langs elkaar
heen. waarvan dr. Norel als treffend
staaltje aanhaalt, dat als de vader later
in een Hernhutterkerk een lied zingt,
dat hem treft, en hij naar den maker
informeert, dit zijn zoon blijkt te zijn.
In Jena leert de zoon een vrouw ken
nen. waarmee hij zich verlooft. Deze
sterft echter voor het huwelijk en dit
afsterven brengt hem in een toestand,
dat hij zegt niet meer te kunnen leven
hij bezweert zijn vrienden, dat hij met
aan zelfmoord denkt, maar de wil om
te sterven zal hem wel doen ondergaan.
In dit tijdperk tracht Friedrich Schlegel
hem te bewegen een nieuwen gods
dienst te stichten, waarvan Novalis dan
tie Christus zal wezen. Hij mo-; daar
voor een boek schrijven, dat dc nieuwe
bijbel zal zijn. .Novalis komt nu voor
de tweede maal ii: liefdesverhouding
tot een vrouw met wie hij zich ook
weer verlooft. Hij wil deze verloving
geheim houden voor zijn vader wat
hem echter niet gelukt, waarop deze
weer met hem breekt. Het huwelijk zal
echter niet tot stand komen, want de
dood kontt ten tweeden male tusschen-
bcide. Novalis sterft in 1801 .als bij
zonderheid schetst spreker, dat, waar
dc romanticus-wijsgeer zich voorstelt,
dat de mcnsch tusschen muziek en niet-
muziek leeft, hij zijn broer verzoekt een
stuk voor hem te spelen, tijdens welk
spel hij sterft.
In het levenswerk dat dr. Norel na de
pauze behandelt, en waarvan spreker
hcele brokstukken, die typeerend zijn,
voorleest, veelal in de Hollandsche ver
taling o.a. van Boutens, komen ver
schillende eigenaardigheden van den
schrijver uit o.a. dat het geheim der na
tuur slechts gevonden kan worden door
degenen, die het geheim van den eigen
geest kennen, waarbij dc liefde de
leidsvrouw moet zijn dat het zwakheid
van den mensch is, nis hij bij dc natuur
blijft staan dat niets voor den geest
bereikbaarder is dan juist hei onein
dige dat de kortste weg tot den
niensch-zelf voert om de wereld heen.
Novalis heeft zich gedacht een roman
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
rozijntjes en
amandelen, 20 cent per pakje.
Reel. 0— 5
le schrijven in 7 deelen,waarvan slechts
1 voltooid werd. In dit deel wordt
iemand (Heinrich von Offerdingen) be
schreven, die van alles ziet en onder
vindt. In dit gedeelte van zijn rede wijst
spreker er op, dat er bij de romantici
van dien tijd een streven is om gelijk
te worden aan God, van welk streven
door spreker wordt gevraagd of het niet
te overmoedig is. Dit laatste deel der
rede, waarop spreker niet al te veel
zal ingaan, was gewijd meer aan het
ctische en religieuse van Novalis, waar
van dr. O. Norel nog verscheidene be
wijsstukken voorlas.
Nieuwjaar.
De „St.-Ct." bevat het volgende ver
zoek
Met het oog op den grooten toevloed
van poststukken bij de jaarswisseling,
wordt bet publiek verzocht om brieven,
briefkaarten en gedrukte stukken, als
prentkaarten, naamkaartjes, circulaires,
enz., welke men bij voorkeur op I Janu
ari wenseht te done bestellen, te voor
zien van twee elkaar schuin snijdende
strepen, getrokken over de geheele
adreszijde, en die stukken reeds op 27.
28 of 29 December ter j>ost te bezor
gen. Zij kunnen dan tijdig voor de
bestelling worden gereed gemaakt, blij-
ven tot 1 Januari op de kantoren van
bestemming bewaard en worden zoo
veel mogelijk op dien dag in de bestel
lingen opgenomen.
De heeren M. J. Verhorst en W. van
Oeveren, leden der Prov. Staten, wen
schen bij de a.s. verkiezingen niet meer
voor een herbenoeming in aanmerking
te komen.
Door verschillende afdeelingen van
den Vrijheidsbond in Schouwen is de
heer A. van der Weijde, aftredend lid.
weder no. 1 op de lijs! van candldaten
geplaatst
De motorschuit „Hollandia", welke
bij de zwarte boei te Ellewotitsdijk is
gezonken, is gelicht door de naamlooze
vennootschap Van der Tak's Berging-
Maatschappij te Rotterdam. Het vaar
tuig is thans naar Dordrecht overge
bracht. teneinde aldaar te worden ge
repareerd.
Zeeuwsche vereeniging „Zeelandia".
De Zeeuwsche vereeniging „Zeelan
dia" te Rotterdam heeft Woensdag een
feestavond gegeven in de Groote Doele-
zaal, waar de stoelen reeds voor het
aanvangsuur alle bezet waren en ten
slotte velen met een staanplaats achter
in genoegen moesten nemen. Behalve
voor de leden der vereeniging was er
namelijk ook toegang voor het publiek
en dat had wellicht zooveel goeds ge
hoord van het reeds vroeger vertoonde
en thans weer ais clou aangekondigde
tooneelstuk „Inkwartiering" van den
heer K. Koets, bestuurslid van de ver
eeniging, dat de kas vroeger dan men
had durven bevroeden gesloten moest
worden, omdat men was „uitverkocht"
De aanwezigen hebben zich merkbaar
vermaakt, aldus lezen wij in de „N. R.
Ct.", zoodat de ambitieuse, gelukkig
pretentieiooze schrijver van dit hier
en daar wel wat erg breed uitgespon
nen tooneelstuk ten tweeden male een
succes noteeren kon.
De zaal had een Zecuwsch aanzien
door de met programma's rondioopen-
de boerinnetjes en boeten en wijders
door den tooi van het podium. Een
strijkje zorgde voor wat afwisseling.
SOUBURG.
Openbare vergadering van den ge
meenteraad van Souburg op Maandag
18 December, des namiddags te 3 uur.
Onderwerpen ter behandeling
Stemmen over het verzoek tot plaat
sing van een lantaarn in den Bermweg,
waarover in de vorige vergadering de
stemmen staakten.
Voorstel van Burg. en Weth. omtrent
geldleening voor werkverschaffing.
Autodienst MiddelburgVlissingen.
Adres J. Minderhoud c. s. om 50 voer
koolasch te verstrekken voor den Viso-
weg.
Adressen tot vermindering van
schoolgeld voor het vervolgonderwijs.
Verzoeken om ontheffing van hoof-
deiijken omslag.
De Ned. Hcrv. Jongedochlersverceni-
ging „Wees een Zegen" kwam gisteren
avond in feestelijke vergadering bijeen
tot het vieren van haar eerste jaarfeest.
De zaal „Rehoboth" was overvol met
belangstellenden.
Mevrouw Van Wlllenswaard, presi
dente der vereeniging, heette allen wefc-
kom en sprak haar blijdschap uit over
de goede opkomst, waaruit de belang
stelling voor de vereeniging en haar
werk blijkt.
Nadat gezongen nas Ps. 138 vs. t.