«aai No 262 6Qe Janrtfang 1022
MAANDAG 6 NOVEMBER
BINNENLAND
Stads- en Provincienieuws
A. J. P.'s KERSTPUDDING
VUSS1NGSCHE COURANT
ABONNEMENTS PRIJS
Voor Vlissingen en gemeenten op Wal
cheren 2.20 per drie maanden. Franco
door het geheele rijk 2.50. Week-abon-
nenienten 17 cent, alles bij vooruitbetaling.
Afzonderlijke nummers 5 cent.
ADVERTENTIE-PRIJS.
Van 14 regels 1.10 voor iedere
regel meer 26 centbij abonnement spe
ciale prijzen. Reclames 52 cent per regel
Dienstaanbiedingen en dienstaanvragen
van 1—5 regels 65 centiedere regel meer
13 cent, bij contante betaling.
Familieberichten van 16 regels 1.70,
iedere regel meer 26 cent.
De woningbouw.
De minister van arbeid heeft aan de
gemeentebesturen een uitvoerigen brief
gedateerd 1 November 1922, gezonden,
betreffende den woningbouw.
Daarin deelt hij mede, dat voors
hands voor het verleenen van steun
voor woningbouw de volgende regelen
zullen gelden.
De huur van woningen te bouwen
met, krachtens de woningwet toege
zegd voorschot, moet ten minste 90
van de exploitatie-kosten bedragen. Dit
geld voor alle woningen, waarvan de
bouw op den dag der teekening van
deze circulaire nog niet is aanbesteed.
Hierbij valt te bedenken, dat de huur
zelf niet hooger mag zijn dan thans
met 80 van de exploitatiekosten
wordt bereikt er moet zelfs naar la
gere huur gestreefd worden, nu de loo-
nen dalen. De optossing moet gevonden
worden door daling van de bouwkosten
welke evenwel niet mag worden ver
kregen ten koste van redelijke soliditeit
van de woningen.
De gemeentebesturen zijn aansprake
lijk voor de minimum-huur en hebber
er dus groot belang bij, scherp toe te
zien op het huurbedrag, dat gevorderd
moet worden.
Indien dit eenigszins mogelijk is, zal
in den loop van 1923 de huur ais regel
op 100 van de exploitatiekosten be
paald worden.
In verband hiermede heeft de minis
ter bepaald, d,at woningen met een zgn.
mooie kamer slechts bij uitzondering
zullen worden toegelaten.
Gehandhaafd blijft de eisch, dat
ouders, jongens en meisjes gescheiden
slaapgelegenheid met rechtstreeksche
gemeenschap met de buitenlucht moe
ten hebben.
Te beginnen met 1 Januari 1923 zal
een bedrag worden bestemd voor het
verleenen van premies voor het bou
wen van woningen van ten hoogste 225
M". inhoud. Voorschot voor hypotheken
wórdt niet meer verleend.
De premie zal bedragen 300 per
woning, mits de bouwkosten niet te
hoog zijn.
Aan Burg. en Werh. wordt de be
voegdheid ontzegd om in de bestekker
bepalingen op te nemen, die invloed
oefenen op arbefdstijd of loon.
Het huwelijk van den ex-keizer.
Zaterdagavond ongeveer f» uur is
prinses Hermine te Amersfoort aange
komen.
Uitgebreide maatregelen onder lei
ding van kapitein van Houten waren
getroffen. De prinses werd begroet
door ongeveer 200 personen en groette
minzaam naar alle zijden. Zij werd
naar een gereedstaanden auto geleid,
welke speciaal daartoe op het lage per
ron was toegelaten. Niettegenstaande
het verbod werden een aantal foto's
met bliksemlicht gemaakt. Er ontstond
daarover kwestie tusschen den foto
graaf van „ihet Leven" en een maré-
chaussée, die handgemeen werden.
Onder de vele bloemstukken ter eere
van het bruidspaar gezonden was er
een van H. M. de Koningin.
Nog een gewezen koning naar Doorn
Uit Doorn wordt aan de „N. R. Ct."
gemeld
Zaterdagochtend werd ons hier met
groot aplomb medegedeeld, dat binnen
kort nog een andere ex-koning zijn in
trek zal nemen in de gemeente Doorn,
n.l. Konstantijn, de gewezen koning
van Griekenland. Deze zou het huis
Moersbergen, een groote bezitting on-
r Doorn, gekocht hebben, aan welks
inrichting reeds wordt gewerkt.
De oorsprong van dit bericht schijnt
te zijn, dat de gewezen koningin van
Griekenland, die onlangs bij haar broer
den gewezen Duitschen keizer, op den
Huize Doorn te gast is geweest, dit huis
heeft bezichtigd, en dat men het, nadat
net geruimen tijd heeft leeg gestaan, nu
bezig is in te richten.
De R. Kath. Staatspartij.
De onlangs ingestelde commissie, tot
taak hebbende het bondsbestuur van
advies te dienen omtrent de vraag, op
welke wijze het recht der R.-K. kiezers
Jot het stellen van candidaten voor de
t weede Kamer zóó wordt uitgeoefend,
aat het belang der Katholieke partij en
landsbelang het meest daarmede
worden gediend, en om de resultaten
van dat onderzoek neer te leggen in een
proeve van een algemeen kiesreglement
voor de R.-K. Staatspartij, is Zaterdag
avond te 's-Gravenhage geïnstalleerd.
De voorzitter van den Algemeenen
Bond, mr. A. baron van Wijnbergen,
hield een uitvoerige rede, waarin hij de
taak der commissie uiteenzette.
Faillissementen in Nederland.
Volgens mededeeling van het Han
delsinformatiebureau van Van der
Graaf en Co.'s Bureaux voor den Han
del zijn over de afgeloopen week, ein
digende 3 November in Nederland uit
gesproken 84 faillissementen tegen 58
faillissementen in dezelfde week van
het vorige jaar.
Van 1 Januari tot en met 3 November
2601 faillissementen, tegenover 1812
over hetzelfde tijdperk van het vorige
jaar.
Een mooie kalender.
De naamlooze vennootschap P.
Sluis' Pluimvee- en Vogelvoederfabrie-
ken te Weesperskarspel heeft een ju
bileum-kalender voor 1923 uitgegeven.
Waar in het jaar 1923 de firma
Sluis 100 jaar bestaat, mag deze kalen
der met recht zeer waardevol worden
genoemd.
Hoewel zulks financieele offers ge
vergd -heeft, -heeft de firma voor haar
jubileum de Holandsche Nijverheid in
dezen tijd de voorkeur gegeven en is de
kalender geheel en al, zoowel papier
als teeken- en steendrukwerk, in ons
vervaardigd.
Elk kalenderblad geeft aan de voor
zijde een maand en 2 illustraties in
kleuren van de meest bekende hoen
derrassen.
-De achterzijde van elk blad geeft een
beknopte beschrijving van de kenmer
ken van elk ras en de eischen, waaraan
dit moet voldoen, terwijl voorts de
werkzaamheden voor de bepaalde
maand uitvoerig zijn beschreven.
Verder zijn behandeld de huisvesting
en de meest voorkomende ziekten met
geneeswijze, zoodat de kip-penliefhebber
in beknopten en populairen vorm een
leiddraad heeft voor succesvol kippen-
houden.
Een nieuw vakblad.
Wij ontvingen het eerste nummer
van „Het Magazijn", uitgave der firma
Dufour Co. te Amsterdam, een
nieuw vakblad voor winkeliers in glas,
aardewerk, porcelein, huishoudelijke-,
luxe- en toilet-artikelen, galan»»riën,
byouterieën, speelgoederen, feest- en
bazar-artikelen, enz. Het blad heeft
een fraai, in frissche kleuren uitgevoerd
omslag, terwijl ook het binnenwerk uit
stekend verzorgd is.
Het stelt zich ten doel belanghebben
den in bovengenoemde artikelen op de
hoogte te houden van alles wat er in
deze branches voor wetenswaardigs
voorvalt. Blijkens het eerste nummer
lijkt ons dit volkomen gelukt.
De uitgevers zenden op aanvrage
gaarne "een proefnummer.
VLISSINGEN, 6 NOVEMBER.
De verbetering van onze haven.
Blijkens het voorloopig verslag van
de afdeelingen der Tweede Kamer over
hoofdstuk waterstaat, achtten sommige
leden het gewenscht, de verbetering
van de haven te Vlissingen voorloopig
met minder kracht voort te zetten. An
dere leden waren van een tegenover
gestelde meening.
Wij dienen de memorie van antwoord
op dit voorloopig verslag af te wachten
om het standpunt van den minister.te
vernemen.
Wij maken intusschen met groote in
stemming melding van eer. beschou
wing door den hoefijzer-correspondent
van -het „Hbld.", onder het motto „Ver
keerde zuinigheid" in genoemd blad
geplaatst.
De heer Elout zou het volstrek dom
me bezuiniging achten als de uitvoering
van de werken aan de nieuwe haven t°
Vlissingen werd vertraagd. Dat zijn
dingen, die onze productie, onze han
del noodig hebben en waarmede we
daarom niet mogen dralen, wanneer
onze havens niet ten achter zullen ra
ken bij de buitenlandsche.
Ten aanzien van Vlissingen kom'
daarbij nog het politieke motief het
ware al heel jammerlijk om juist mi
tegenover de gansche wereld te kennen
te geven dat de verbetering van onze
Scheldehaven geen haast heeft, nadat
de outillage van Antwerpen kort gele
den is verbeterd.
Met werken ais die voor de Vlissing-
sche haven mag niet worden gedraald
tot „betere tijden".
Als die tijden komen, moeten wij
klaar zijn, niet eerst nog moeten
beginnen.
Bij het afdeelingsonderzoek van de
waterstaatsbegroofing wezen vele le
den er in het bijzonder op, dat ten aan- I
zien van de buitengewone nieuwe wer
ken scherp dient onderscheiden tus
schen onmiddellijk productieve werken
en maatregelen en die, welke gelet op
den tegenwoordigen economischen toe
stand, enkele jaren kunnen worden uit
gesteld, bijv. den bouw van een kost
baren kaaimuur te Vlissingen, den aan
leg van een rijksweg van Goes naar
Bergen op Zoom en den aanleg van een
nieuwe groote schutsluis te Wernel-
dinge.
Lezing Professor Harms.
in de geheel gevulde kleine zaal van
-het Concertgebouw trad Zaterdag voor
de NederlandschDuitsche Vereeni-
ging op prof. dr.B.Harms, directeur van
het institut für Weltwirtschaff und See-
verkehr aan de Universiteit te Kiel, met
een voordracht over „Gegenwart und
Zukunft der Weltwirtschaft". Voor de
begaafde redenaar zijn voordracht be
gon, nam de heer Van Woelderen, als
voorzitter der afdeeiing Vlissingen, het
woord om in de eerste plaats aan de
aanwezige leden te vragen of ze het
goedkeurden, dat in plaats van consul
dr. Reuter, die vertrokken was, zitting
in het bestuur nam de heer Dronkers,
die te Middelburg de vertegenwoordi
ger is van hei Duitsche rijk. Vervolgens
heette hij spreker -hartelijk welkom en
prees het als een voorrecht, dat deze
weer zoo spoedig op had willen treden
om ons te onderhouden over het eco
nomische leven in Duitschland. Daarna
kreeg professor Harms het woord om
na een woord van dank voor de vrien
delijke woorden van den burgemeester,
te herinneren aan zijn -vorige voor
dracht over „Die Krisis in der Welt
wirtschaft", waarin hij den toestand
toenmaals schilderde en. verklaarde. Nu
echter wilde hij om het heden te leeren
begrijpen teruggaan tot het begin der
19e eeuw. Toen waren de verhoudingen
in, wat nu Duitschland heet, maar dat
toen uit een groote massa staten en
staatjes verdeeld was, nog ongeveer
gelijk aan die ten tijde van Luther, die
een overwegend agrarisch Duitschland
kende (meer dan 90 in het kleinbe
drijf). Maar door de achtereenvolgende
veranderingen in 1818 (tolwet in Prui
sen), 1867 (oprichting Norddeutsche
Bund), 1870 (grondvesting van het
Duitsche rijk) komt het grootbedrijf, de
fabriek, in de plaats van het agrarische
stelsel. En met deze verandering gaat
hand aan hand de vermeerdering van
bevolking in 90 jaren tijd van =fc 1820
tot den tijd onmiddellijk voor den oor
log van 24.8 tot 68 millioen. Geen won
der, want in die tijden verminderde de
landverhuizing (er wordt niet voldoen
de geproduceerd door de landbouwers
voor de geheele bevolking) van 200.000
tot 20.000 per jaar. Dit laatste feit
dank-t zijn oorsprong hieraan, dat er
voldoende kan ingevoerd worden, door
dat er ruimschoots geproduceerd wordt
in de industrie voor den uitvoer. Wan
neer men de cijfers van den Duitschen
handel in de jaren rond 1870 en onmid
dellijk voor den oorlog bij eikaar ver
gelijkt (5.8 tegen 28.8 milliard goud-
marken), dan blijkt daaruit voldoende
dat dit rijk een passieve handelsbalans
had, d.w.z. dat het meer invoerde dan
dat er werd uitgevoerd. Hiertegenover
staat weer, dat de betalingsbalans om
gekeerd was, d.w.z. dat deze actief was
wat veroorzaakt werd door de renten
der kapitalen, die vooral belegd werden
in de scheepvaart.
Zoo was de toestand onmiddellijk
voor den oorlog, men had grooten in
voer van ruwe stoffen en van voedings
middelen, waartegenover stond een
massa-uitvoer van kolen, kali, maar
voornamelijk van gefabriceerde staal-
producten. Maar door den oorlog ver
anderde dit. Wel kon Duitschland door
de industrie groote massa's menschc"
in 't veld brengen, wei konden de tech
nische voorzieningen in den oorlog
goed zijn, maar.. door de blokkade
kon niet voldoende ingevoerd worden
aan voedingsmiddelen. De oorlog werd
verloren en dat verlies komt ter dege
uit in het vredesverdrag van Versailles,
waarbij 18 aan gebied werd verloren
en 10 der bevolklhg, wat echter nog
verergerd wordt, indien men nagaat dat
15 der landbouwstreken te loor gin
gen. Nog meer cijfers i-n. verband met
deze stof gaf spreker, om aan te too-
nen, dat er veel was verspeeld. Toen
kwam de revolutie, die de banknoten-
pers nog sneller deed draaien dan de
vorige regeering het verplicht was ge
weest te doen, waardoor de mark nog
meer zakte. Dit had ook tot oorzaak,
dat de betalingsbalans in plaats van
actief passief was geworden, want te
genover den invoer van voedingsmidde
len, de toegenomen behoefte aan bui
tenlandsche grondstoffen, de leveranties
(o.a. van steenkolen) voor het herstel,
stonden geen tegenprestaties. Di*
laatste o.a. leidde bij hef verlies der
steenkolenmijnen tot het aanschaffen
voor de spoorwegen van buitenlandsche
kolen. En zoo kwam spreker langza
merhand over de geldkwestie te spre
ken, waarbij hij de twee middelen om
te helpen tegenover elkaar stelde de
stabiliseering en de niet-stabiliseering
van de Mark. Hij voor zich gaf de Voor
keur aan het eerste, omdat men dan,
zij het ook na tal van jaren, ten slotte
tot een gezonden toestand kon komen,
wat niet het geval is, als er niet gesta
biliseerd werd. Dan toch zou men den
toestand van Oostenrijk krijgen en tot
een volledige ineenstorting komen. Hij
vreesde, ingeval er maar arbeid was,
niet voor revolutie, want het Duitsche
volk wil nu eindelijk eens rust hebben,
zij het dan ook met diepe armoede.
Spreker dacht zich den uitweg als
volgt Er moest een rationeele regeling
komen voor „reparationsleistung", en
dit kon het beste gebeuren op interna
tionale manier, maar dan moet ook
Amerika meehelpen. Ook moest er uit-
voermogelijkheid blijven bestaan en
Duitschland moest de goudwaarde van
de Mark terugkrijgen.
Spreker eindigde zijn redevoering
met de betuiging, dat hij optimistisch
gestemd is, omdat hij weet, dat de ont
wikkeling van Duitschland niet altijd in
stijgende lijn gegaan, maar steeds ,,up
and downs" heeft gekend.
Van de gelegenheid om vragen te
stellen, werd door een der aanwezigen
gebruik gemaakt om te vragen naar de
oorzaak der moeilijkheden bij de grens.
Spreker beantwoordde dit met te wij
zen op het feit, dat deze goederen ge
kocht waren tegen de prijzen in het
binnenland, terwijl ze uitgevoerd wer
den door de producenten tegen prijzen,
die den wereldhandelprijs naderden.
Liet men dit feit doorgaan, dan zou de
wereldhandel daar terecht aanmerkin-
op kunnen maken.
De burgemeester nam na afloop van
de rede het woord om den spreker
dank te zeggen voor zijn rede en wees
daarbij op de Hollandsche spreuk, dat
eenvoud 'het kenmerk is van het ware.
Zaterdag brak een begin van brand
uit ten huize van den heer B. aan de
Walstraat. Door spoedig toegeschoten
hulp kon de brand beperkt worden tot
een deel van den schoorsteenmantel
en enkele kleinigheden.
De beteekenis van de Ged. en Prov.
Staten.
De anti-revolutionaire kiesvereeni-
gin,g „Nederland en Oranje" te Middel
burg hield Vrijdagavond haar vergade
ring.
Na enkele huishoudelijke zaken te
hebben afgedaan, sprak de voorzitter,
de heer mr. P. Dieleman, over de be
teekenis der Provinciale en Gedepu
teerde Staten.
Hij begon met te herinneren aan de
uitspraak van dr. Kuyper, dat de Prov.
Staten niet leven in het hart van het
volk. Vroeger onder de republiek was
dit anders. Toen beteekenden de Prov.
Staten veel meer, hoewel ze reeds toen
veel van hun gezag delegeerden aan de
Ged. Staten, iets, waartegen Prins Wil
lem I reeds, hoewel tevergeefs, had ge
waarschuwd.
Na 1815 is de beteekenis der Staten
ingekort. Toch zijn ze van politiek be
lang, doordat zij kiezen de leden der
Eerste Kamer. Door dit feit steeg ietwat
de belangstelling ook voor de verkiezing
de belangstelling ook voor -de verkie
zing van leden der Prov. Staten.
De vergaderingen der Staten verloo-
pen helaas zonder belangstelling van de
ingezetenen. Alle verordeningen, die
genomen worden, moeten door de
Kroon worden goedgekeurd. Uit Frank
rijk hebben wij te veel de idee van cen
tralisatie overgenomen. De Fransche
grondwet verdeelt Frankrijk in een aan
tal departementen, altes wordt vanuit
het centraal gezag bestuurd. Wij anti
revolutionairen, willen, zooveel doen
lijk, ibinnen eigen kring alles uitvoeren.
Niet altijd ambtenaren van het centraal
gezag. In -de Prov. Staten -komt altijd
nog tot uiting de volksaard van de ver
schillende provincies. Eigenlijk was be
ter, dat de Commissaris der Koningin
zou worden benoemd uit een voor
dracht van de Prov. Staten. Nu heeft
een Commissaris wel netwat van een
kwarskijker, gezonden door het binnen-
landsch bestuur. De Staten zijn nu al
leen baas over polders en waterschap
pen, en daarin vindt men terug, hoe het
zijn moet, baas in eigen huis en kiezen
eigen bestuur.
Het moet zoover worden doorge
voerd, dat men kiest eigen uitvoerders
van de wetten en besluiten en dat bin
nen den eigen kring wordt afgedaan
wat daar behoort.
In dezen tijd wordt aan Ged. Staten
zeer veel opgedragen, zoodat sommige
Ged. Staten -de kluts kwijt raken, waar
door de Commissaris der Koningin, als
een geschoold man, te veel invloed er
langt. Wij moeten krijgen decentralisa
tie.
De Ged. Staten hebben de dageiijk-
sohe leiding en toezicht op de uitvoe
ring der Rijkswetten, ze moeten recht
spreken in geschillen en hebben con-
troleerende bevoegdheid en een advi-
seerend karakter.
In algemeenen zin komen hier niet
zooveel -de beginselen op den voor
grond. Wel bij he.t kiezen van de leden
der Eerste Kamer. Het voornaamste
INGEZONDEN MEDEDEELINGEN.
amandelen, 20 cent per pakje.
Reel. -0- 5
werk der Ged. Staten is het uitvoeren
der wetten. Dieper geredeneerd echter,
maakt het groot verschil of men is een
belijder van den Christus of niet. Ge
zorgd moet worden, dat de wetten van
menschen overeenkomen met de wetten
Gods.
Spr. hoopt op een volgende vergade
ring over dit onderwerp nog nader te
spreken.
In de Zaterdag te Middelburg ge
houden vergadering van de Provinciale
Zeeuwsohe Schoonheids- en Archeolo
gische commissie, werd mededeeling
gedaan van oogin-gen tot behoud van
oude grafzerken te Biervliet, Cadzand
en Veere. Verder werd er op gewezen,
dat men op zeer ondeskundige wijze
was begonnen met „restauratie" van
den fraaien toren van de refuge van
Duinen te Hulst, waarop de aandacht
van het monumentenbureaq is geves
tigd, dat bereids heeft ingegrepen.
Verslag werd gedaan van pogingen
betreffende wetenschappelijke afgra
ving van den vluchtberg te Duivendijke,
zulks in samenwerking met de Vereeni-
ging voor -Terpenonderzoek.
Een aantal adviezen betreffende
bouwplannen te Goes werd vastgesteld.
Besloten werd het gemeentebestuur van
Goes te verzoeken betere beplanting
aan te brengen bij de z.g.n. speelplaats.
Tot correspondent te Cadzand werd
benoemd de heer ds. H. F. du Pui) al
daar.
In de Zaterdagmiddag gehouden
vergadering der Centrale Middelburg
van Antirevolutionaire Kiesvereenigin-
gen had wegens aftreding stemming
plaats voor leden van het Centraal Co
mité. Herkozen werden de heeren mr. A.
A. de Veer en L. J. van Voorthuiizen,
gekozen de heer mr. P. Dieleman. Ver
der werden de a.s. verkiezingen der
Prov. Staten besproken.
Een belangrijke aanwinst voor het
Rijksarchief in Zeeland.
Het rijksarchief in Zeeland heeft
naar de rijksarchivaris mededeelt 'n
aanwinst van buitengewoon- belang
verworven, nl. een origineeien atlas van
Zeeland, Staats-Vlaanderen, Sfaats-
Brabant en de frontieren van Gelder
land, Overijsel en Groningen met eenige
streken aan gene zijde van de grens
gelegen, geteekend in de 18e eeuw
door dr. W. T. Hattinga en diens beide
zoons, de ingenieurs D. W. C. en A
Hattinga. Het werk telt 644 kaarten in
14 portefeuilles. Uit een voorrede hij
den atlas van Staats-Vlaanderen blijkt,
dat dr. W. T. Hattinga in 1724, onmid
dellijk na zijn vestiging als medicus in
Staats-Vlaanderen, begonnen is met het
in kaart brengen van dit Generaliteits
land. In 1745 leverde hij een groote
kaart in 10 stukken aan den Raad van
State en in hetzelfde jaar ontving hij
opdracht van dit college tot het maken
van een copie van den atlas, welke hij
gedurende 20 jaren met de uiterste zorg
had bijeengebracht, welke opdracht la
ter werd uitgebreid tot het leveren van
een atlas van Staats-Brabant. In 1751
was het werk, bestaande uit 377 stuk
-ken, gereed. Intusschen hadden zijn
beide zonen en helpers een aanvang ge
maakt met het opmeten en in kaart
brengen van de Zeeuwsche eilanden en
blijkbaar zijn de vier portefeuilles met
