toogi-nig grondslag 325 X totaal
betaalde premiën aanital weken dat de
verzelkeririg geduurd theeft (waken,
waarover inva-liditeitsreute is genoten
en die premiën, in, die weken betaald,
■blijven ibienbiij buiten aanmerking.) Bij
de premievefhiOogi-K wondt 325 ver
anderd in 260 en, 14 in 11
Verfioaging 14 van, to-taal be
drag der betaalde premiën, echter niet
minder da 1/5 van den grondslag.
Ad. C. om D. Weezen rente bedraagt
6/5 X dein ignomdglag rvan de invalid'i-
tei-teren-te, die de verzekerde genoot of
zou genoten (hebben,indien op den dag
van otvev®jden (voor het geval D in
dien, de moeder) rente was- toegekend.
-Aid. E. Kindergeld bedraagt ten
hooigjstle 2/3 van de in-validiiteitsrente,
die aan den verzekerde bij opneming
zou zijr., topgetornd, indien hij recht op
invalid-itei.tsre.nite had gehad.
In een voegend artikel zal de over
gangstijd worden, behandeld.
DE WINSTEN 5N HET DRUKKERS
BEDRIJF.
Er is in de iaatste maanden in cou
rant en tijdschrijft dikwijls gesproken
over de ondernemerswinsten in het
drukkersbedrijf. Het is bekend, dat in
dal bedrijf een hechte organisatie be
staat en nu wordt het meennale'n voor
gesteld, aisof de bedoeling van die or
ganisatie eigenlijk alleen is, om den
verbruiker van drukwerk uit te buiten.
Waar die voorstelling niet met de wer
kelijkheid in overeenstemming is, is liet
van belang eens na te gaan, hoe het op
het oogenblik met de bedrijfstoestan-
den in ae typografie is gesteld.
Er is een zeker prijstarief vastge
steld, waar beneden niet mag worden
geleverd. Waarom werd dit gedaan?
Omdat de ongebreidelde concurren
tie, die tot vóór eenige jaren in liet be
drijf heerschte, tot onhoudbare toestan
den had aanleiding gegeven. Men
trachtte steeds nog weer lager te bie
den dan zijn concurrent met het ge
volg, dat behoorlijk rendeerende druk
kerijen tot de uitzonderingen behoor
den. Telkens en telkens gingen er fail
liet. Die scherpe concurrentie was ver
klaarbaar. Een drukkerij kon gemak
kelijk opgericht. Men kocht op afbeta
ling een pers, inkt, en wat lettermate
riaal. Er, dan beproefde men al te veel
elke order machtig te worden, zonder
te berekenen, of een winstmarge over
bleef. Weinig drukkerijen immers wa
ren gewoon een behoorlijke kostprijs
berekening te maken. Eu toch is het
juist in het drukkersbedrijf zoo nood
zakelijk, dat dit gebeurt, omdat men
anders gemakkelijk allerlei factoren,
die mede den prijs van drukwerk be
palen, over het hoofd ziet. De tarieven
nu hebben er den ondernemer aan ge
wend, den kostprijs behoorlijk te bere
kenen, omdat thans een gespecificeerde
opgave van eiken post moet gemaakt.
Niet slechts de ondernemers, maar
ook de arbeiders waren er destijds
treurig aan toe. Door de concurrentie
was liet den patroon niet mogelijk een
behoorlijk loon te betalen. De gezellen,
die er kans toe zagen, kozen zoo gauw
mogelijk een ander vak. in geen ander
bedrijf bestond een zoo groote jongens
exploitatie. Van een vakopleiding was
gècn sprake. De jongen, die een jaar of
achttien oud was geworden, werd te
duur en moest door een goedkoopere,
jongere kracht vervangen. En dan
moest hij zonder vakkennis maar be
proeven elders zijn brood te verdienen.
In dezen toestand is thans belang
rijke verbetering gebracht. Het prijs
tarief heeft de bedrijven op een finan
cieel gezondere basis gevestigd. De
collectieve arbeidscontracten, die se
dert 1914 het bedrijf beheerschen, heb
ben den gezellen een behoorlijke rechts
positie en een beter loon gegeven. De
leerling-regeling waarborgt een gron
dige opleiding in het vak.
Natuurlijk is door deze maatregelen
het drukwerk duurder geworden. Het
publiek was gewend aan te goedkoop
drukwerk. De consument profiteerde
ten koste van den producent (onder
nemer en arbeider). Een toestand, al
even ongeoorloofd, als wanneer de
producent den consument uitbuit.
Maar de vrije concurrentie is in het
drukkersbedrijf allerminst geheel uitge
schakeld. Men mag alleen elkander
geen mededinging aandoen, welke de
behoorlijke ontwikkeling van het vak
tegengaat en waardoor de uitkomsten
van het bedrijf zóózeer verminderen,
dat het initiatief voor technische ver
beteringen gaat ontbreken. De druk
kerspatroons beijveren zich om nieuwe
technische vindingen toe te passen. De
productie wordt zoo hoog mogelijk op
gevoerd.
Van „sluiting van het bedrijf" is
geen sprake. Er wordt in de drukkers
wereld ook niet aan gedacht dezen
maatregel in te voeren. Men is er alge
meen afkeerig van. Zoowel op grond
van moreele als van practische bezwa
ren. Iedere drukkerspatroon is in dc
bonden welkom en wordt zelfs met
open armen ontvangen.
Er behoeft ook niet te worden ge
vreesd, dat de tarieven te zeer zullen
worden opgeschroefd.
Te hcoge tarieven zijn eenvoudig
niet te handhaven, juist omdat in het
drukkersbedrijf een zoo sterke concur-
rantiegeesl heerscht. De meeste pa
troons zouden zich aan de te lioogc ta
rieven niet houden en zij, die dar we!
deden, zouden zich de eene order na
»it andere :ien ontgaan.
Bovendien zouden te hooge tarieven
tot veel werkvernietiging aanleiding
geven. Wanneer het drukwerk duur
wordt, gaat men er zich op bezuinigen.
En hoe minder de vraag naar druk
werk is, des te minder wordt er ver
diend.
De bedoeling der tarieven is alleen,
om het mogelijk te maken, dat de on
dernemers in het bedrijf een behoorlijk
bestaan kunnen vinden en dat aan de
gezellen redelijke loonen kunnen wor
den betaald. Wanneer zoo groote win
sten werden behaald, dan zouden veien
er toe komen, hun kapitaal in het boek-
drukkersbedrijf te steken. Het aanbod
vari drukwerk zou zóó groot worden,
dat er al gauw van die groote winsten
niet veel meer overbleef.
Werd het drukken bovenmatig cluur,
dan zou men bovendien trachten dit in
het buitenland te laten doen. Men be
hoeft dit niet te beproeven. Blijkens
Engelsche vakbladen worden daar pre
cies dezelfde klachten over de duurte
van het drukwerk gehoord als bij ons.
Volgens verschillende berekeningen in
een der laatste afleveringen van de
„Sehweizer Graphischc Mitteilungen"
is het Zwitsersche tarief tusschen 20
en 30 hooger dan het Nederlandsche.
In Frankrijk is het niet anders. Dezer
dagen kwam in een van onze groote
couranten een mededeeling voor, dat
de papierprijzen daar tot een ontzet
tende hoogte gestegen zijn. Met het
gevolg, dat het drukwerk abnormaal
duur is. in Duitschlaml is het bestaan
de tarief in de laatste jaren met 250 tot
300 verhoogd. Slechts door den ab-
normalen stand van den markenkoers
kan Duitschland, voorzoover het pro
duceert, concurreeren met Nederland.
De klachten over de duurte van druk
werk worden dus elders evengoed ge
hoord als in ons land.
Dc financieele uitkomsten van de
meeste bedrijven zijn zeer middelmatig.
Men kan in het handboek van mrs. Van
Nierop en Baak over „Naamlooze ven
nootschappen" het dividend van veie
groote drukkerijen vinden. Eén slechts
gaf gemiddeld meer dan 10 Er zijn
er onder met 7 en 8 maar evenzeer
meerdere met 0 'i. Het gemiddelde di
vidend zal ongeveer 5 zijn. Toch
waarlijk geen woekerwinst
Dikwijls maakt men zich geen juiste
voorstelling van de kosten, welke het
verschijnen van een boek met zich mee
brengt. Er zijn nog verschillende ande
re ondernemers, die met den drukker
de opbrengst deelen.
Nemen wij eens tot voorbeeld een
boek met ruime oplage van gebonden
exemplaren, dat kort geleden in ons
land is verschenen. In de bruto-op-
brengst van dat boek zat 30 voor den
boekhandel, vervolgens 30 voor den
uitgever. Aan papier werd uitgegeven
10 Dit maakt dus reeds 70 van de
geheele opbrengst. Dan moet de boek
binder zijn deel ontvangen. In dit ge
val 15 En de rest is de bruto-op-
brengst, welke den drukker ten deel
valt, dat is ongeveer 15 Men lette er
op, dat wij spreken van -bruto-op-
brengst. Orn de winst vast te stellen
moeten dus alle onkosten van den
drukker worden afgetrokken. Uit dit
voorbeeld blijkt, dat de kosten, welke
dc drukker in rekening moet brengen
bij de uitgave van een boek, lang niet
zooveel gewicht in de schaal leggen als
men gewoonlijk denkt. Gesteld eens het
geval, dat de drukker van genoemd
werk werkelijk eens een woekerwinst
wist te bedingen, dan zou dit de prijzen
van dat boek nog slechts met een paar
stuivers verhoogen.
Het Is geen wonder, dat de boeken
zooveel duurder zijn geworden. De on
kosten, die boekhandelaars en uitge
vers hebben te maken, zijn natuurlijk
aanmerkelijk vermeerderd. Het papier
is met gemiddeld 300 gestegen. De
boekbinder heeft zijn tarieven met 80
moeten verhoogen.
Nu de kosten, welke de drukker te
genwoordig heeft te maken. Vroeger
werkte hij met een groot getal jongens,
die hem een paar gulden in de weck
kostten. Thans wordt dit werk door
volwassen gezellen verricht, die als mi
nimum 25 tot 32 in de week verdie
nen.
Overdreven hoog zijn de loonen der
gezellen ook niet. De Amsterdamsche
zetter verdient thans ƒ31. Meubelma
kers, kleermakers, sigarenmakers heb
ben ongeveer dezelfde loonen. In het
bijzonder de laatste jaren moest liet
loon tengevolge van de vermeerdering
van de kosten van het levensonderhoud
aanzienlijk worden verhoogd.
Dc loonen vormen een belangrijken
factor bij de kosten van het zetten en
drukken, zoodat deze loonsvermeerde-
ring belangrijke prijsstijgingen van het
drukken tengevolge moest hebben.
Verder valt een aanzienlijke stijging
in de prijzen van alle materialen, die
moeten worden gebruikt, te constatee-
ren. Zooals reeds gezegd, steeg het pa
pier gemiddeld 300 inkt steeg van
1.50 op 4.50 rollenspecie van 1.30
op 5.50. Maehienolie, die vóór den
oorlog 26 ct. kostte, noteerde in het
voorjaar nog ƒ2.50 en is eerst na dien
aanzienlijk gedaald. Zoo zou men kun
nen voortgaan. Voor machines, persen,
vuur, belasting, verwarming, gas, elec-
triciteit, administratiekosten moet zeer
veel meer berekend worden dan vroe
ger.
Wanneer men in hef dagelijksch le
ven voedsel, kleeren, schoeisel, enz.
enz., zooveel duurder koopt dan vroe
ger, dan wijt men dit aan de oorlogs
omstandigheden. Maar wanneer blijkt,
dat het drukwerk ook zooveel in prijs
is gestegen, dan wordt dit toegeschre
ven aan de uitbuiting door de organi
satie der drukkers. Mede om bovenge
noemde redenen kan die opvatting niet
worden aanvaard.
Mr. A. A. VAN RIJN.
Uit de ooriogsbegrooting.
Omtrent den rechtstoestand werd om
mededeeiing gevraagd, wanneer de po
sitie-regeling van de mindere militairen
tot stand zou kunnen komen.
Voorts werd door sommige leden
aangedrongen op opheffing der beper
kende bepalingen inzake door onderof
ficieren te sluiten huwelijken. Andere
leden verzetten zich tegen die ophef
fing. Ook werd aangedrongen op het
toestaan van het dragen van burger-
kleeding-aan gehuwde onderofficieren.
Op de vraag van enkele leden of het
niet mogelijk zou zijn zooveel mogelijk
in het leger een vrijen Zaterdagmiddag
en den achturigen werkdag toe te pas
sen, zouden wij willen antwoorden, dat
waar mogelijk, die vrije Zaterdagmid
dag reeds bestaat en er, gemiddeld in
het leger heel wat minder dan 8 uren
per dag wordt gewerkt.
Verder kwamen eenige leden op te
gen het verbod om in uniform deel te
nemen aan eenige demonstratie. Be
doeld zal wel zijn demonstratie tegen
de regeering.
Verder vroegen eenige leden welke
wijzigingen in de militaire eerbewijzen
zouden worden gebracht. Door ande
ren werd er op aangedragen, dat de
salarisvoorsteilen welke op 1 januari
1920 in werking zullen treden, spoedig
zouden worden ingediend.
Gevraagd werd vvqarom de nieuwe
pensioenwetten dc Kamer nog niet heb
ben bereikt. Inderdaad, niet deze aan
gelegenheid wordt geweldig lang ge
traineerd.
Krachtige bevordering door den -mi
nister van oorlog, in overleg met den
minister van onderwijs, kunsten en
wetenschappen, van de lichamelijke
ontwikkeling vrij van militairisti-
schen geest.van jongelingen tus
schen het 14e en 18e levensjaar werd
door verscheidene ieden zeer gewenscht
geoordeeld.
Andere leden meenden, dat de mi
nister van oorlog met de lichamelijke
ontwikkeling geenerlei bemoeiing be
hoort te hebben.
Ten aanzien van de geestelijke ver
zorging wenschten enkelen daarmede
de kerken belast te zien en de bemoeie
nis dienaangaande aan de legerpredi-
kanten en aalmoezeniers te zien ontno
men.
Door verschillende leden werd op
sluiting van de kazerties aarigedrongne.
Zij wezen in het bijzonder op de mo
reele gevaren, welke liet kazerneleven
voor de. iroepen medebrengt.
Aangedrongen werd op afschaffing
van de militaire rechtspraak in tijd van
vrede.
Voorts was men van oordeel, dat ook
liet bestaande tuchtrecht verouderd
moet worden genoemd. Invoering van
tuchtraden ter berechting van discipli
naire overtredingen achtte men zeer
gewenscht. Is onmiddellijke afschaffing
van de provoost en cachotstraf niet
mogelijk
Tegën de duurte.
De consumentenvereeniging in Den
Helder, waarvan meer dan het derde
gedeelte der ingezetenen lid is,..heeft
eerst een winkelweek gehouden voor
ondergoederen en aanverwante artike
len en daarna een voor schoenwerk,
beide keeren met het beste gevolg.
De verschillende subcommissies gaan
voort met het uitschrijven van bijeen
komsten met winkeliers, leveranciers,
enz. zoo hield de commissie Dinsdag
voor het brood een bespreking, waar
toe de bakkers uitgenoodigd waren,
terwijl die voor kleeding den winkeliers
in manufacturen- en kleedingbranche
gevraagd heeft vandaag met haar te
vergaderen.
Na het optreden van bedoelde ver-
eeniging hebben, naar men aan het
„Vad." meldt, een paar schoenmakers
besloten zolen en hakken voor heeren
schoenen a ƒ3.50 en idem voor dames
schoenen a 2.75 te maken en een en
kele'slager ievert goed vieescii ƒ0.30
a ƒ0.40 per pond goedkooper dan de
andere.
Rotterdam en Antwerpen.
Het (Antwerpsch) „Handelsblad"
heeft een bericht volgens welk een eer
ste schip van dc Compagnie des Ar-
mateurs francais gisteren uit Cardiff
naar Rotterdam vertrokken is om al
daar Duitsche kolen te laden voor
Frankrijk.
Het blad toont zich zeer verbitterd
door dit nieuws.
Ergo dus zoo schrijft het - liet
eerste Fransche schip dat Duitsche ko
len voor Frankrijk gaat laden, doet het
dood eenvoudig te Rotterdam.
En de overeenkomst van Antwerpen?
C'est bon pour les poires, dezelfde poi-
les, die geen handel mogen drijven met j
den Duitsch, terwijl de andere al volop
bezig zijn dezelfde poires, die vóór
den oorlog vrij konden uitvoeren naar
heel Elzas-Lotharingen en nu de deur
voor hun neus gesloten krijgen.
Voor welken heilige moeten we nu
ten slotte een lichtje ontsteken
Het nieuwe station te Breda.
Eindelijk zal! dan' ook hef oude staition
te Breda vervangen worden. Teeke-
nii'ivgen err .pttauvnemi voor een ruieu-w
'hoog station miet een bagage e» een
personeutuminel ter verbinding met het
2e erf 3e perron, liggen ter inzage op
de secretaries te Breda, Teferi-mgen en
Princerihage.
De goedierenMin.ri'ch't'inigen die zeer
ongunstig gelegen en: veel te ktoin zijn,
wonder" verplaatst en uitgebreid; een
nieuwe verkeersweg zal aan die zijde
het goederenvervoer tem goede komen.
Ook de spoopwegthavcn wordt ver
legd en een niéuwe spoorbrug ge
bouwd met zoodanige hoogte, dat af ie
schepen, die het Witoetlmma- ér. het,
Mar-kkainaal, (bevaren, er ondier dooi
tomen.
De bouillonblokjes-misère.
In het verslag van de Bnquete-com-
ni'issie omtrent de vervaardiging van
bouillonblokjes, soep- en j.ustabletten
voor de regeering, komen motg de vol
gende cijfers voor
In het tusschen hél rijk en» de N.V.
Overscfoiescbe land- en tuinbouw-mij.
gesloten, contract veppl,ichltitie de eerste
zich tot afname, de laatste tot vervaar
diging per dag van 75.000 stuks soep-
talbfetfem A a 8 per 100 25.000 stuks
soeplta,Wetten B a 12 per 100 400 000
stuks bouiiltora- of juSblokjes a 4 per
100. Dit contract was aangegaan voor
,een 'half jaar.
De ondernem'inig fabriceerde belang
rijk minder dan waartoe zij zich con
tractueel verplichtte, rn.il. 191.098 bo,uil-
lorlblokjes, 895.687 ju-sblokjes, en Hl
totaal 11.942.526 soeptataletten.
Ziji schrijft dit hieraan toe, dat de
regeering baar niet de contractueel toe_
gezegde medewerking heeft verleend,
om haar verplichtingen geheel na te
komen,.
Van deze geilneole productie werd
slechts een Iktaim gedeelte direct of
indirect d:or de regee.ni,ng afgenomen,
ml. 279.525 bouillon- en 'jusblokjes
531.430 soeptablet,ten.
De rest ligt nog ter bescMakimig van
de regaering.
Margarinegebruük in hotels en
restaurants.
Dr. Van Hamel Roos herinnert in het
„Maandblad tegen de Vervalschingen"
nu de winter nadert en met hem. de
duurdere boter aan een artikel in Sept.
1912 in dat blad, waarin nadrukkelijk
gewaarschuwd werd tegen de ontdui
king van de Boterwet speciaal door
houders van café's en restaurants, die
met margarine gesmeerde broodjes, of
jus met slechts een schijntje natuurbo
ter, tegen gewone (d.i. te hooge) prij
zen aan den man brachten. Wij wer
den, schrijft hij, bij onze pogingen om
hierin verbetering ie brengen, krachtig
gesteund door de Vereeniging van ca
fé- en restauranthouders „Door Een
dracht Sterk" die met algeineene stem
men een motie aannam, waarbij „het
billijk verzoek dringend ondersteund
werd dat door de beambten, belast met
de controle op de Boterwet, voortaan
strenger toezicht op de bewuste zaak
zal worden uitgeoefend, en dat gaarne
alle middelen aangewend zullen wor
den om het ontduiken van de Boterwet
tegen te gaan en te bestrijden."
Wij schrijven nu weldra 1920, en ons
is sedert de verloopen ca. 8 jaar niets
gebleken van het handhaven der Boter
wet ten opzichte van het bedoelde mis
bruik.
Het spreekt van zelf dat ons optre
den in deze in het minst niet bedoelt,
afkeurend op fe treden tegen het ge
bruik van margarine- of plantenboter.
Integendeel, achten wij dergelijke goe
de boter-surrogaten, mits onder den
juisten naam verkocht, een zegen voor
liet volk en speciaal natuurlijk voor de
minvermogenden, doch waar de hand
havers der Boterwet tegen op behooren
te komen is het feit, dat het publiek
niet in den waan gebracht behoort te
worden natuurboter voor zijn geld te
ontvangen, terwijl surrogaten voorge-
diend worden.
In café's, restaurants of hotels, waar
broodjes en biefstukken met vet ge
smeerd of bereid worden, hetwelk
slechts een zeer verre familieverwant
schap met het echte product van de koe
vertoont, behoort een duidelijke aan
wijzing in den vorm van een „IVlarga-
rine"-bord aanwezig te zijn evenzoo
goed als in de winkels, die boter cn
mengsels daarvan verkoopen, daar bei
de deze artikelen met winst verkoopen.
Wij zijn van meening dat reeds veel
verkregen zoude zijn, indien de boter-
visiteurs zich voorioopig eens bepaal
den tot een onderzoek der gesmeerde
broodjes de hotel-keukens, waarin
margarine gebruikt wordt voor de be
reiding van spijzen, zouden dan later
eens een beurt kunnen krijgen. F.r
steekt o.i. niets vernederends in om
overeenkomstig de Boterwet, het ge
bruik van margarine te afficheeren
echter wel in liet ontduiken van die
wet, door dit niet te doen, cn het pu-
blek derhalve om den tuin te leiden,
door mengsels in plaats van natuur
boter te bezigen.
- De commissaris van- politie der te
sectie te Amsterdam maaikit be-kend,
dat er valsdhe bankbiljetten vair» 100
in omloop zijn, genummerd AH. 021450
d.d, 4 December 1915. Deze biljetten
hoewel goed magdboo-tst, zijn aan
beide kanten- donkerder vam kleur dan
c.e eclute. De teekenirig aan de aebter-
INGEZONDEN MEDEDEEL1NGEN.
Moeder, neemt u fe acht
Zooveel hangt van u af.
Het is voor vrouwen, niet verst audio
om haar eigen pijrnen. te verwaarlozen
ofschoon velen zoo O'dzelfauchtte zirn
Zenuwachtigheid, pijn inde lendenen
en. zipden, rugpijn, duizelingen en urine
stoornissen wijizen, 0,p gevaar vo<h
raienuifip uithing. en verschijnselen als
graveel, rtie-omaitek, uiier-waiterzucbt
cn blaasontsteking. Vrouwen, dienen
beslist niet zulke kwade kansen te
loope®.
Al was (het alleen voor anderen
vrouwen moeten de noodzakelijkheid
van :zich in aci.t te nemen begrijpen
Zongen e i, over werking, ongeregelde
maaltijden, gebrek aan frissche lucht
en andere zelfopofferende gewoonten
tonnen- niet blijven, duren. Zij- leiden tot
Oipilioopiinjg van urinezuur en- dit veroor
zaakt nierkwalen.
Tracht uw huiselijk werk ,te vcr-
-miiindieranin, de maaltijden -op 'bepaalde
uren fe .houden, icderen dag een. flinke
wandeling te maken en Is nachts acht
uren, te slapen. De resultaten zullen
uw verwachting overtreffen.
Tot 'versterking der nieren en ge
nezing der n'i-erveirscihijniselen worden
Foster's Rugpijn, Nieren Pillen aanbe.
volen. Dit speciale niergeneesmiddel
bevond,ent de w.erlklng dier mieren, be
werkt wijle vloeiing 'der uriihewegen ew
heeft een verzachtende, antiseptische
werking op.de blaas. Zelfs bij lang
durige nier- en, blaasziekten 'hebben
Foster's Pilden succes,
Zij: wenken inliet o,p de lever of in
gewanden. Haar totale genezende
kracht is pp de .nieren, -de urinewe,gen
en blaas, gericht.
-Hieraan kan u-og woeden- toege
voegd,, dat vrouwen groote baat vin
den bij- dit geneesmiddel ïin aan tiaar
geslacht eigen zijnde beproevende tijd
perken.
Let er o,p, dat gij de echte Foster's
Rugpijn 'Nieren. Riillen (krijgt. Iedere
echte doos 'draagt de haoidteekewn-g
van James Foster. Te Vlissinigen ver
krijgbaar bij' A. C. Beniest, Lepelstraat
13, a 1.75 p. doos of 10.p. zes
doozen. 54
zijde is onscherp. Het papier voelt ru
wer of woll'i'ger aan dan- bij de echte
en is van slechter kwaliteit, waardoor
hot bij- de vouwen doorslijt. Ook het
imitatie watermerk vertoont afwijkin
gen-. Bij- ontdekking waarschuwe men
spoedig de politie.
In October 1919 zijn de haven
van Hamburg binnengeloopen 161
stoomschepen en 162 zeilschepen, to
taal 323 zeeschepen. Hiervan voeren er
261 schepen onder Duitsche vlag, 8 on
der Engelsche, 13 onder Amerikaan-
sche, 12 onder Nederlandsche, 5 onder
Deensche, 13 onder Noorsche, 3 onder
Zwcedsche, 4 onder Fransche, 1 onder
Finschc, 1 onder Spaansche, 1 onder
Japansche cn 1 onder Belgische vlag.
Van de aangekomen schepen waren er
115 geladen met levensmiddelen, 33
met erts en pulp en 175 met stukgoed.
Dc haven van Hamburg verlieten in
October 171 stoomschepen en 159 zeil
schepen, totaal 330 zeeschepen, waar
van 265 onder Duitsche vlag, 8 onder
Engelsche, 12 onder Amerikaansche, 15
onder Nederlandsche, 4 onder Deen
sche, 14 onder Noorsche, 2 onder
Zweedsche. 6 onder Fransche, 1 onder
Spaansche, 1 onder Turksche, 1 onder
Finsche cn 1 onder Belgische vlag.
In' de „Daily Mail" bespreekt F.
A. Mackeoizie de geweldige, energie
van den- scheepsbouw. Viroetger -werd-
aan- de Glyide -ein, Tyne getziagd, dat de
Amerikanen -nimmer weireldscheeps-
bouwens zouden- worden,. Tihans is te
Newark het onmogelijke geschied. Bij
het uitbreken1 van- d'e-m oorlog was in
Amerika de bouw van ij,ze-re» schapet»
onbekend. Dc oor-Io-g werkte sklmiulee-
ï'cnd de eerste schepen waren echter
slecht en duur, de reclame w-as nog liet
beste Im 27 dagen werd een schip:
afgeleverd-, maar het was er dan ook
naar I Thans heefit deze Industrie een
reusachtige vll'uch-t genomen. Volgens
de jongste statistieken wo-ndt er op de
Amerikaawsdhe werven tweemaal zoo
veel tonnage .afgeleverd- ais bij- de
Britsdh-e concur,rar,Hen. Iin 1917 was
Newark nog een woest terrein, thans
wenken, er 15.000 anbai'dcirs en worden
er wekelijks 2 schepen var» 5000 ton
afgeleverd. De totale termijn vanaf het
kiie-ll>egge.n. tot iliet laden der eerste
vrachlte^duuirt 90 dagen.
Elk kunstlicht beet't haar speci
fieke kleur. Dit is Ihet duidelijkste
waar te nemen r.ts men irt eet™ kamer
achtereen,volgens een gaslamp, een
elect,rische lamjp of een, petroleumlamp
laat branden. Hierdoor onderscheidt
kunstlicht steeds zich ten, gunste van
het daglicht. Ben e'lectrisdhe laiupen-
iabrfek te Mu-ncher-, is het thans
lukt, een, electrisch-e lamp te. vervaar
digen, die -ee-n jicht verspreidt, bijna
niet te onderscheiden' van, liet gewone
daglicht. Het fabrikaat berust op een
fabrieksgeheim. Wel is na te gaan,
dat de metaaldraadlamp ontgeven is
door een, bepaald soort glas, waarvan
het ondereinde gekleurd is. De straten
worden op een- bepaalde wijze door
het 'das geleid. Men verwacht dat a«
kunstmatige daglicht vooral van groote
betteekenis' zal worden voor weten
schappelijke inrichtingen, evenals vow
verffabrieken- en weverijen,.
