Stads- en Proviocienieows
spüri
SE oorEOO!
kerk eer. gedachtenisrede, waaraan we
het volgende ontleenen
De 'herinnering aan Talma doet altijd
goed zij is .rein, zij richt het oog naar
boven, -zij sterkt en vuurt aan zij
kweekt geloof, hoop en liefde. Wij zien
hem voor oins in reuzenkracht, ruste
loos werkzaam in veeiomvattcnden ar
beid de meest uiteenloopende gege
vens verzamelend en rangschikkend,
.bezield door .heilig vuur icn gedreven
door een heilige -liefde, steeds strevend
maar -een ideaal, nummer de nuchtere
werkelijkheid vergetend, maar rekening
houdend met iedere bijzonderheid die
zorg vereischt, gelijk in zijn optreden
tegenover hoogen :en .geringen trouw
dienaar en trouw kameraad voor beide;
liefhebbend en zorgvol echtgenoot en
vader 'bezielend in zijn gezin en zijn
vriendenkring, ien in dien kring nauwe
lijks ©en andere zwakheid vertoonend
dan zijn temperament, dat even kon
boltsan, maar nimmer belette, dat aan
stonds de zuiverheid zijner bedoeling
meer tot har.r irecht kwam.
Zoo zien wij, aan Talma denkende,
zijn beeld voor ons oog verrijzen, in
vertrouwelijk gesprek, in den liuiselij-
ken kring, in de overleggingen in het
kabinet, in een feestmaal, -bij de armen,
bij de nijveren, in zijn redevoeringen
hu was altijd zoo en altijd dezelfde
altijd bezig met zijn levensarbeid, nim
mer jagend naar effect.
Dit was de levende Talma.
Op zijn graf zien wij zijn beeld niet
in steen raaair wij zien er twee arbei
ders gezeten in droefheid knielend de
één,In biddend opzien tol God de ander.
Het 'beeld is .in zijn tweeheid één. De
werkman treurt om zijn heengaan,
maar bidt, wetende dat iiet heil is in
God. Het is een treffende gedachte van
de commissie die idit gedenkteeken
heeft tot stand gebracht, en van den
beeldhouwer geweest, om ,00 deze wij
ze Talma's gedachtenis te earen. Beter
kon het niet, want dit 'drukte urt wat in
zijn hart en zijn levenstaak heeft be
paald.
Hierna gaf spr. nog eens uitvoerig
een sohets van Talma's teven, en hij
wees er op, dat Talma's werk geslaagd
scliean, .toen het werd mede,gesleept
door ,een vloed vart binnenlandschen en
buitenlandschen strijd.
'Niet velen zijn er, vooir wie zulle een
gedankteeken wordt «erieht, dat ge
tuigt -niet van aardsche grootheid, maar
van nederigheid en liefde dat spreekt
niet tot de verbeelding, maar tot de
ziel.
'Niet velen aan wier nagedachtenis
'een zoo fijn gevoelde 'hulde wordt ge
bracht.
Vergun ons allen hier aanwezig
slechts, iets van die hulde te brengen
ook aan u, mevrouw Talma, die in stilte
en menigvuldige zwakheid, steun en
.hulp van 'hem, die zooveel .krachten
had, zijit cewieest.
„De gedachtenis der rechtvaardigen
zal tot zegening zijn."
'Daarna had de 'onthulling van het
monument plaats. Het monument be
staat uit een 'horizontalen rechthoeki-
gen steen, waaromheen een breede
band is gelegd. Aan de achterzijde van
dien steen staat een loodrechte plaat
van 2 M. 35 hoogte. Het 'bovendeel is
driehoekig en bevat een bronsreliëf,
voorstellende het kopstuk van ds. A. S.
Talma. Daarboven zijn. de volgende
woorden gebeiteld
„De gedachtenis des rechtvaardigen
zal ons tot zegening zijn."
Onder dit 'bronzen beeld is het vol
gende te lezen
„Ds. A. S. Talma, geboren 17 Februr
ari 1864 te Angereu, overleden 12 juli
1916 te Haarlem,- predikant der Ned.
Herv. gemeente te Heinenoord, Vlissin-
gen, Arnhem en Bennebroek, 'minister
van Landbouw, Handel en Nijverheid,
lid van de Tweede Kamer."
Op het 'rechthoekige onderstuk staan
ter weerszijden twee arbeiders in knie
lende .houding, een oude, met het ge
zicht benedenwaarts gericht, en een
jonge aifbei'der, met den 'blik opwaarts.
'Het monument werd vervaardigd
door den beeldhouwer Wolberse, te
's-Gra venhage.
Namens den oud-minister Colijn
word een krans van sparretakken en
sparappels .op het graf gelegd door den
particulieren secretaris van den oud-
minister, iden heer Gij.bia.nd OosterJtoff.
Mede werd cc-n krans gelegd namens
den Christelijker. Bouwvakarbeiders-
band.
De oudste zoon, de heer J. Talma,
bedankte voor de -eer, aan de nage
dachtenis van zijn vader 'bewezen,
waarna on verzoek van ds. Creuiz'berg
een der lievelingsverzen van ds. Talma,
Psalm 99 „God, de Heer, regeert", ge-
zon,ge,n werd.
Be terugkeer der vluchtelingen.
„La Gazette de Hollande" is door de
Fransche legatie te 's-Gravenhage ge
machtigd om het bericht tegen te spre
ken, 'dat de Fransche gezant bij
de Nederlandsche regeering stappen
zou hebben gedaan betreffende den
terugkeer der Fransbhe vluchtelingen
naar hun land over Sluis en bezet
België.
Ernstige muiterij in de Harskamp.
In de legerplaats bij Hartskamp
heerschte sinds Donderdag een rumoe-
nge geest onder onz'c soldaten. Reeds
meermalen was, naar de meening van
■velen, de middagmaaltijd onvoldoende
en moesten velen 'met een hongerige
maag van tafel opstaan. Ook Donder
dag was dit het geval. Eerst schoolden
verschillende groepjes te zarnen, waar
na in optocht, luid schreeuwende en
joelende het 'kamp werd doorgetrokken,
en met steenen naar de 'electrische lam
pen gegooid. Daarna ging tie bende
schreeuwende langs de barak, waarin
'het kantoor van den .regiments-com
mandant is .gevestigd. Deze barak werd
met steenen 'gebombardeerd. Een re
genbui verspreidde daarop de 'menigte,
.hoewel het den geheelen avond rumoe
rig bleef.
Omtrent de ongeregeldheden in de
Bartskamp doen maar aan „de Tel."
uit Arnhem gemeld wordt onrustbaren
de berichten de ronde. In 'het kamp is
'het 1ste regiment infanterie (meest uit
Groningers bestaande) .gelegerd, dat
een paar jaar geleden te Apeldoorn
ook in opstand kwam tegen kolonel
Land.
Nader verneemt „de Tel." nog dat
geconstateerd .is, dat het gebeurde uit
een vooraf gemaakt plan is voortgeko
men. Nadat 'de soldaten kisten en kof
fers uit de barakken 'hadden gehaald,
werden deze in brand gestoken. De op
ruiers stelden zich 'met wapens en
knuppels teweer en vernielden alles wat
hen op hun weg tegenhield. De le
luitenant Vonk wist de paniek te be
zweren. Hij liet het kamp van de 2500
oproerlingen zuiveren. Het kamp is
thans afgezet. Cavalerie en artillerie uit
Ede en Arnhem assistceren.
(Zie Laatste Berichten.)
AAN EN OVER DE GRENS.
't Is Danke's jongen... 't is Dan-
ke's jongen, 'zoo klinkt liet, en die men-
schen van het Vlaamsche dorp loopen
de straat op.
Danke, Danke schreeuwen ze,
.maar Danke duistert niet. De tranen
rollen over :zün wangen. De 'Belgische
soldaat want 'dat is D.anke wuift
met de handen en .snelt voort hij zet
het op een draf, slaat den hoek om,
tot hij voor een huizeke .blijft stam. De
dieur vliegt al open ion Danke valt in de
armen van zijn moeder e,n strekt tege
lijk' ide 'nand uit naar vader, die van
aandoening'heeft. Vier jaren... it is ook
zoo lang... en de dood heeft don zoon
'beleerd, terwiil de 'ouders zooveel van
dien 'bezetter te verduren hadden. En
dan .eensklaps dat weerzien.
O, hoeveel dergelijke toomeelen heb
ben we in de laatste da<*en bijgewoond,
dagen vol emotie's, en geluk. En dan 't
weerzien van vaders en kinderen, klei
nen, die «root geworden zijn, <en knaap
jes of meisjes, geboren toen vader .reeds
eenige maanden weg was, en die nu
wei wat vreemd kijken, maar toch niet
bang zijn, omdat ze zooveel van hém
hebben hooron spreken.
F li owanneer zal 't onze .toer zijn?
hoorden wij een soldaat vragen.
Als we Antwerpen pakken Jon
gen, dan komt de onderste 'steen boven,
verzeker t .zijn kameraad.
Mijn sinForenbloed kookt al.
Wat geluk hé
En zij, die van Antwerpen zijn, sta
ren naar zoo'n toanseitje van 't we
derzien, peinzend op hun .geliefden, die
nog onder de bezetting van den vijand
op de verlossing wachten.
Ja, wat al emotie's in deze dagen
Nu achter 't front 'bij Eede in den ge-
heimnisvollen nacht, waar de kogels
.tot op 't Holland'Sch gebied fluiten en
granaatscherven door de boonren sis
sen. Denkbeeldig 'is 't gevaar er niet.
Zulks bleek nog Zaterdagnamiddag,
toen een Duitsch vliegtui" bommen op
Middelburg ün Vlaanderen wierp en een
projectiel aan de tol van bede neer
kwam. Een vaandrig, die op den dijk
stond, werd aan het 'linkerbeen gewond
en stortte naar beneden. 'Hij dep nog
tolt zijn mannen
„Jongens, dekt u 1" Ook een sol
daat en een vrouw werden getroffen.
Daar in 'de onmiddellijke nabijheid
der grens, tusschen de Leopolds en de
Schipdonkvaart begint het Westelijk
front, 't Uiteinde der gevechtslinic is
van den IJzar bij Nieuwpoort naar hier
verplaatst.
Ad te velen mog .stellen zich den
strijd daar -als een afzonderlijk krijgs
bedrijf 'voor, maiar werkelijk staan we
er bij de uiterste rechterflank der Duit-
schers en de uiterste linkerflank der ge
allieerden. Stroobrugge is Duitsch en
Maldegem ,is Belgisch, en nauwelijks
een paar 'honderd nieter achter deze
linie 'loopt de grens, waarvan door de
Nederlandsche militaire autoriteiten
een 'breede strook tot verboden terrein
is verklaard, en alleen .soldaten en
eenige journalisten', behalve de bewo
ners der huizen en hoefjes komen mo
gen.
Die bewoners zitten 'daar natuurlijk
niet rustig. In een der laatste nachten
stonden wfc met soldaten achter een
siroomiit, toen ook de boer van 't hof
versdheen.
Een mcn.sch 'kan niet slapen, zei
hij. Hoorde de kogels tegen den muur
van ni'iin kamer tikken en 'k zou liever
niet in iniin bed 'doodgeschoten worden.
'Hoe ,is ',t baas, is die .koffie al
klaar vroeg een collega, toen 't ge
weid tusschen de hoornen, langs de ka
nalen wat bedaarde.
Wel komwe zullen de stoof aan
steken .en ler 'maken, antwoordde gul de
boer, en 't was gezellig in de keuken,
waar de kachel ronkte en de geur der
koffie zich verspreidde. Maar opnieuw
barstte 't oorlogscomcart van huilend
geschut .en ratelende machinegeweren
los, zoodat liet huis daverde.
We gingen weer allen .naar buiten,
want 't half strooien, half pannen dak-
zou -een slechte 'beschutting tegen een
..nnanaat zijn.
En we dachten aan onze Belgen, daar
■over 't kanaal. De strijd leek vroeger
zoo heel ver en nu waren de eigen sol
daten heel dicht bij, worstelend voor
de verdere bevrijding van hun land.
Waar ginds die brandgloed den he
mel kleurde lag Maldegem, ons zoo
goed bekend uit den vredestijd. Hoe
dikwijls 'waren we ar op 't kasteeltje
de gast van Victor Delllle, die nu in
Zwitserland geïnterneerd is, maar
wiens vrouw en kinderen op 't nu zoo
bestookte dorp no waren, ja, de oor
log is 'heel dicht de Nederlandsche
grens genaderd.
Emotie'®...
We waren op Zeebrugge W,e ston
den er bij de verbroken batterijen,
welker vuur we zoo dikwijls nastaar
den hier van den boulevard... Ge her
innert u die avonden, lezer, .en 'de nach
ten, dat 't gebulder ons 't bed en 't huis
uitjoeg, tot we er wat gewoon aan
werdén.
Daar lagen, ze in brokken e-n flarden,
die monsterkanonnen, en in de haven
zagen, we ds .in April gezonken Britsche
schepen, en in den muur de bres...
Maar we zagen in den geest ook ka
pitein Fryatt, en de „Lusitania" 'en de
■knapen en mannen, die op zee het
schoons leven verloren door de verra
derlijke duikboot...
Thans stonden we 'bij 't duikboot-
nest en 't was als 'uitgebrand en een
vreeselijke verlatenheid lag over den
omtrek.
Welk een 'bres in de Duitsche macht,
die op ide onderzeeërs haar laatste 'hoop
.gevestigd had....
We 'stonden in villa's, vertoonenu de
sporen van vandalisme. Alle meubels
weproesleurd of opgestookt en vele 'per-
oeelen geheel afgetakeld .met de deuren
uit de openingen, de vensterboorden,
de trappen, de vloeren en zolderingen
de balken weggezakt, zoodat we soms
van uit den kelder iden hemel zagen.
.En toCh hangt overal de .vreugde in
'de lucht, de vreugde over de verlos
sing ze wappert in de driekleur op
gevels en torens, ze .straalt op de we
zens, ze klinkt .in .de stem, ze glanst '111
de oogen, ze uit zich .in 't lied der kin
dieren en 'hedenmorgen in ©ep Vlaain-
sdhe dorpskerk, waar een .machtig Te
Deum opsteeg,.Idat weerklank vond in
't gemoed van soldaten .en burgers, die
't bedehuis vulden.
Hoe uitte ze zich te Brugge bij 't be
zoek van koning Albertus en, koningin
Elisabeth, met prins Leopold, toen ze
Vrijdag hun Ibiiiden intocht hielden, te
midden «ener jubelende schare... Maar
die vreugde is ernstig .en waardig, om
dat ieder voelt, d't de 'bevrijding offers
kost. A. HANS.
VL1SSSNGEN, 28 OCTOBER.
AGENDA VAN HET DISTRIBUTIE
BEDRIJF.
DINSDAG 29 OCTOBER
Zeepsurrogaat.
De aandacht wordt nogmaais geves
tigd op bovenstaande voor het reinigen
van igiroo.te inrichtingen en van vloeren,
zolders, kelders e.n magazijnen. Ver
krijgbaar tegen 25 cents per 5 pakjes
of meer aan het magazijn Wilhelmina-
straat van het distributiebedrijf.
Kalkeieren.
De kalkeieren zijn verkrijgbaar o,p
extra-rantsoen'bonnen aan het distri-
butiegebouw.
Geneesmiddelen.
In groep A van de dis.tr,ibutieregeling
voor geneesmiddelen zijn nog inge
schreven iC. E. PJugge te Oost- en
West-Souburg P. j. A. v. d. Pot, te
Saroosketke J. J. G. Pronk, te Oost
en West-Souburg.
Gisterenmiddag omstreeks vier uur
verschenen boven onze gemeente vijf
vliegtuigen van onbekende nationaliteit,
die op vrij -roote 'hoogte van Zuid-
Oost .naar Noord-West vlogen. Na
eenigen tijd veranderden de vliegtuigen
van koers, twee vlogen in Zuid-Weste
lijke richting, terwijl de drie anderen,
thans op veel ."©ringer hoogte, in Zuid
oostelijke richting opnieuw over onze
gemeente 'vlogen, om na enkele minu
ten .wetter .hoome-r in de lucht ten derde
male terug te koenen en in Westelijke
richting te verdwijnen. De vliegtuigen
trokken natuurlijk veel belangstelling.
Op verschillende plaatsen werden de
vliegtuigen beschoten, doch werden
niet geraakt.
Belgisch Athenaeum te Vlissingen.
Op verzoek van de Belgische com
missie voor koloniale studiën in Neder
land. is, met 'het oog op .de toekomstige
koloniale expansie 'van België, aan het
Athenaeum een uitfébreide koloniale
cursus ingericht voor de studenten der
'hoogere klassen. Met het geven der
lessen is sedert 15 October een aanvang
gemaakt. De cursus loopt .over de ge
schiedenis van Congo, de natuurkundi
ge en staatkundige aardrijkskunde, de
koloniale gezondheidsleer, het werk der
kolonisatie; den eoonomischen toestand
der kolonie, enz.
Aan de studenten, die met vrucht het
examen over deze leergangen zullen
afleggen, wordt een speciaal certificaat
van koloniale wetenschap afgeleverd.
Woensdag 39 'October, te 2/2 'uur,
hervat de kring van voordrachten van
het athenaeum zijne werkzaamheden
van het vierde jaar. .Darorde 1. Ope
ningswoord' van den voorzitter 2. His
torische schets der gemeente Vlissin
gen, door nrr. dr.- F. Pels, leeraar aan
het .athenaeum 3. Letterkundige op
stellen, door M. van Cauwelaert, stu
dent der Grieksch-Latijnsche refhorika.
Zaterdagavond kon door een defect
aan eén der machines irt de electrische
centrale hier ter stede ongeveer 2 mi
nuten geen stroom geleverd kunnen
worden en te Middelburg geduiende 10
minuten.
Hoewel onmiddellijk met de reparatie
van bedoelde machine is 'eegsnne-n, zal
heden de spanning nog niet normaal zijn,
Hei verdient aanbeveling heden
de helft van de lampen uit ie schakelen,
waardoor dan het licht zijn gewone
sterkte kan behouden.
Met ingang van 1 November is be
noemd tot (rijksklerk op de inspectie
der d-irecte belastingen enz. alhier A. J.
Lievense, thans particulier klerk aldaar.
Voor het derde (schriftelijk) gedeelte
van het notarieel staatsexamen zijn o.a.
geslaagd de heeren R. E. Hattink uit
Middelburg (thans ts Purmerend), ~f. J.
van Dijk fe Kruin in gen en M. Oele te
Goes.
Aan „de Maasbode" werd uit Slpis
gemeld dat de booten van de maat
schappij „Zeeland" de Fransche vluch
telingen naar Engeland zullen 'over
brengen, vanwaar zij weer naar hun
vaderland zullen terugkeeren.
Wij kunnen mede'deelen dat van dit
bericht ter bevoegder plaatse niets be
kend is.
Als de Fransche vluchtelingen van
hier naar hun vaderland zouden terug
keeren zou dit niet -over Engeland doch
•over het bevrijde gedeelte van België
geschieden. De vluchtelingen zouden
dan van nier met de provinciale boot
naar Breskens vertrekken en vandaar
per tram van iBresken® naar Sluis en
verder via Brugge malar Frankrijk.
SOUBURG.
In onze "emeente komen nog steeds
veel gevallen van Spaansche griep
voor. Er 2ij;n ook weder enkele perso
nen aan deze ziekte gestorven.
KERK- EN SCKOOLNIEUWS.
Nnd. Herv. Kerk. Beroepen t« Haar
lem dr. H. T. Oberman te Heemstede,
vroeger pïedibant bij de Sngelsche ge
meente alhier.
De commissie van beroer) voor de
Chr. scholen op Walcheren heeft het
ongevraagd ontslag, gegeven aan mej.
W., onderwijzeres aan de Diaconie
school te Aagtekerke, vernietigd, op
grond d'er overweging, dat 't bestuur
haar ten onrechte als een tijdelijke leer
kracht had beschouwd, die liet ten allen
tijde kon ontslaan, mits niet drie maan
den tusschenrui'mte tusschen ontslag
brief .en -da'uïn, daar het bestuur zelf
haar bij de subsidieaanvraag als vaste
leerkracht had aangemerkt.
VOETBAL.
Zuidelijke le klasse.
VelocitasMiddelburg 21.
Middelburg heeft twee invallers. Het
begin is voo>r Velocitas en de verdedi
ging van Middelburg heeft direct de
'handen vol. Het is vooral ook door
slecht schieten, dat er geen punten
gemaakt worden, behalve een schot
van Linck, dat vermelding verdient.
Middelburg wee,t onverwachts door te
breken .en de leiding ite nemen. De
cadetten blijven, hoewel sterker, onfor-
tuinlijtk en zonder verandering treedt
'de rust in mei 01.
Na de hervatting maken de Zeeuwen
in het beruchte gebied een fout. Een
strafschop is het gevolg en Linck
schopt den gelijkmaker in het .net. Het
is en blijft verder een geknoei van-
weonskanten. Een gelukje kan de lei
ding 'bezorgen en dit komt vier minu
ten voor het einde. Uit een doelworste-
ling maakt Linck het winnende punt en
is Middelburg twee kostbare puntjes
kwijt.
M. V. V.—Willam 11 0—3.
Vlissingen I!V. A. V. commando
Walcheren.
De drukfout op de aanplakbil
jetten, 'waarop „VI. F', inplaats van II
stond gemeld, heeft Vlissingen, wat 'be
treft het aantal bezoekers wel gebaat.
Ook 'het koper, dat af en toe vroolijke
tonen over 't veld deed weerklinken,
lokte toeschouwers. Vooral 'I militaire
element ook eenige .autoriteiten
waren vertegenwoordigd. Onder lei
ding van -den heer Smit wordt afge
trapt. .De militairen hebben in 't begin
't beste deel van 't spel en ondernemen
aanval 00 aanval, die echter tijdig ge
broken -wonden door 't Vlissingscn ach
terstel, waarbij de doelman gelegen
heid krijgt eenige gevaarlijke scholen
netjes te verwerken. Dan zet Vlissingen
•eensklaps door en een schot van rechts
wordt ,in 't doel me! de handen be
werkt. De strafsclion ketst tegen de lat.
Nu verdeelt 't spel zich meer cn meer.
■Even nadat de militaire 'doelman die
door zijn overbodige kunstenmakerij
bij 't stoppen van een bal ide hilariteit
van 't publiek opwekte, een schot van
rechtsbinnen stopt, kopt de middenvoor
handig 't punt langs hem heen en Vlis
singen 'leidt 10. Niet lang daarna is
het rusten, 10.
In de 2e .periode komt er wat meer
pit en spanning in den wedstrijd en al
werd er nu en dan duchtig .geknoeid
aantrekkelijke momenten ontbraken
niet. Nadat Vlissingen 't militaire doel
bestookt heeft, vallen 'de militairen aan
cn de rechtsbinnen, d'i>e ingevallen is
deponeert den gelijkmaker in 't net
'11. Onmiddellijk hierop passeert de
Vli'ssingar middenvoor de militaire
aChterspelers, 'die zioh te veel op uit-
trappen toelegden en een mooi schot
maakt den stand 21. Hierdoor ge
prikkeld. .en aangemoedigd door hun
lotcenooten vallen -de militairen on
stuimig 'aan cn weer ,is het de rechts
binnen die onder daverend gejuich „e.
lijk maakt 22. Even nadat een 'door
braak van Vlissingen eindigt met over
schieten van den rechtbuiten, maakt de
ze zijn fout .goed door 'n .mooi geplaat
sten bal va.11 middenvoor in 't doel le
jagen 32. Nu is het weer de beurt
aan de militairen, een hoekschop wordt
door (hun rechtsbinnen' prachtig in 't
doel gekopt 33. Tot het einde ver
toont 'zich ,nu een gelijk op en neer
gaand spel, waarbij die militairen nog
een buitensoetdoelpunt maken, doch
geen der partijen gelukt het meer den
stand te wijzigen. Zoo eindigt deze ont
moeting waarin de puntjes broederlijk
gedeeld werden.
DE TOESTAND.
Generaal Ludendorff heeft ontslag
genomen en ide Keizer heeft het aan
vaard. Dat is een feit van veelzeggende
toeteekenis. Met Ludendorff verdwijnt
.ais het ware de incarnatie van het
Du.itsche miütairisme. Hij toch was een
'der meest invloedrijke personen in de
Duitsche militaire partij .en zijn. woord
was (van zoo'n gewicht, dat hij als het
ws're geheel zelfstandig 'de .militaire
zaken regelde. Zijn 'heengaan kan be
schouwd worden als .een capitulatie
dar militaire narttj. Het zalw.el hiervan
een gevolg zijn dat men in Duitsch land
steeds meer tegemoet wil komen aan
Wilson's leisdhen, waarin o.a. 'gezegd is
dat 'hij Wilson de regeerders der
tegenwoordige Duitsche politiek niet
kan vertrouwen. En Ludendorff was
behalve de militaire ook de politieke
dictator van Duitschland.
Wij zijn wel «enigszins nieuwsgierig
welken draai de Duitsche bladen aan
het héengaan van Ludendorff zuilen ge
ven.
Infusschc-n wachten wij nog op de
verklaring welke keizer Wilhelm za!
geven. Ludendorff iis 1111 weg wie zal
hem volgen, zoo mag gevraagd wor
den. Er jaoet nl. schoon schip gemaakt
worden. Meer en «neer moet gestuurd
■wouden in den koers van een beslist
democratisch bewind, een bewind
waarmede Wilson .en de geassocieerde
mogendheden met gerustheid de vre
desonderhandelingen durven te begin
nen. Dat het dezen 'kant zal uitgaan
staat vast, omdat op deze wijze alleen
voor Duitschland een cenigszins spoe
dige iv,rede mogelijk is.
In .de Donau-mortarchiie wordt liet
lederen dag 'hacheliikcr voor de tegen-
woondigc regeerders. Het overgroote
deel der bevolking eischt onmlddeltij-
ken, vrede en de 'Hongaren vooral wil
len niets meer van Duitschland weien.
De houding der andere volksstammen
waaruit de 'dubbel-monarchie bestaat
of beter kan gezegd wonden bestond
is 200 beslist anti-Duitsch dat ge
rust kan -gezegd worden dat het bond-1
genootschap tusschen Duitschland en
Oostenrijk uitgenomen dan cc
Duitsch Oostenrijkers -niet meer be
staat.
Turkije schijnt op oen .afzonderlijken
vrede aan te sturen.
Go het Italiaamsche front krijgen de
Oostenrijkers nog 'geweldige klappen
•cn ook op het Westelijk front moeten
do Duitschers al .maar verder terug,
hoewel zij zicli met leeuwenmoed ver
dedigen. De Duitsche .militaire reus is
echter niet meer m staat den voortdu-
re.nden stormloop dagen te houden.
Roemenië gaat misschien ook weer
in den oor,log.
Alles bijieengenomen wordt de toe
stand voor Duitschland met den dag
critieker.
DE 'DUITSCHE RIJKSDAG.
De .Rijksdag 'heeft de rpgeerinigs-
voorsteite.n betreffende de grondwets
herziening cn de daarop ingediende
amendementen d'er meerderheid met
alle stemmen .teven die 'der conservatie
ven ien ©enige leden der- Duitsche fractie
aangenomen.
Het voorstel der 'Onafhankelijke so
cialisten word naar de igrondwetscom-
'inissie verwezen.
13" ue debatten verklaard- staatsse
cretaris Gröber, dat de riiksleiding voor
de aan.nem.inig der voorstellen in dsn
Bondsraad opkonten ajal.
De minister van oorlog Schéuch ver
klaarde, dat de voor,stellen .der 'meer
derheid voor leger én vlooi niets be
denkelijks hébben.
Tegen de voorstellen had alleen ds
spreker der conservatieven Von Of®
zieii 'scherp uitgelaten.
De Rijksdag werd daarop voor onbe-
paalden tijd verdaagd.
HINDENBURG AAN HET WOORD.
De Köln. Ztg." maakt melding van
