1916.
EOINGEN
:-Fabriek.
ZATERDAG
Sit ïummer bBStaatuit2bladen
No- 17
55e Jaargang
letten
oot
nhuis
iiende
1SJE.
cisje
iEISJE
>0 de,
üitgsvifirma F. VAN DE VELDE Ir., Kleine Markt 58, Vlissingen. Telefoon Interc. 10
20 JANUARI
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke feestdagen
•EMEENTEBESTUUR
Vredes$ereedheid.
FEUILLETON
EEN EDEL
VROUWENLEVEN.
Brieven uit de Hofstad
1917'
.tventer,
embare
jrradige
van die
rlangen
■ekenen
r richten
l koopt,
ier U te
jemees-
.EN!
uig. AdresBu-
ant."
ÏD een
het centrum der
jsopgaaf motto
'ourant".
S 8ft
en Ewoutstr. 3.
;lt zich aan voor
moemde artike-
beste suiker,
dere zoetstoffen
VEMET.
)r hier ter stede
d een
nde werken en
strekt tot aan
schreven brie-
inder lett. K. B.
urant."
i de 15 jaar.
ïastraat 14.
de 16 jaar.
Courant."
stond of met I
liss. Courant."
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJSVoor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren ƒ1.45
per drie maanden. Franco door het geheele rijk ƒ1.60. Voor België 2.20
Voor overige landen der Posl-Unie 3.35. Afzonderlijke nummers 3 cent
ADVERTENTIEPRIJS Van 14 regels ƒ0.48; voor iedere regel meer 12 cent
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend. Bij abonnement speciale prijs
Reclames 24 ct. per regel. Dienstaanbiedingen en -aanvragen 6% ct. per regel
De abonné's, in 't bezit eener AAAn gulden bij levens- n r* gulden bij dood Q gulden bij verlies A r» gulden bij verlies A f| gulden bij verlies r* gulden bij verlies
polis, zijn GRATIS verze- #111 ||l lange ongeschikt- •"\ll door van een hand, van vaneen i*\ van eiken
kerd tegen ongelukken voor: UI/ beid tot werken f fjfj een ongeluk UUU voet of oog 1UU een duim AU" wijsvinger Lv anderen vinger
Deze uftkeeringen worden VERDUBBELD Indien de verzekerden, voorzien van geldig plaatsbewijs, een ongeluk bekomen op trein, boot of tram. De uitkeering wordt gewaarborgd door de „Holl. Alg. Verzek. Bank" té Schiedam
BEKENDMAKING.
Aangifte van nieuwe leerlingen voor
de Openbare Lagere Scholen.
Burg. en Wcth. van Vlissingen
brengen ter kennis van belangheb
benden, dat op MAANDAG 12 FEBRU
ARI a.s. als leerlingen tot de Scholen A
(Coosje Buskenstraat), B (Hendrikstr.)
en F (Joost de Moorstr.) kunnen wor
den toegelaten kinderen van on- en
minvermogenden, die op het tijdstip der
toelating zes jaren oud zijn.
De aangifte der nieuwe leer
lingen kan geschieden van Maan
dag 22 januari tot en met Maandag 29
Januari e. k., des voormiddags van 9
12 uren, ter Gemeente-Secretarie,
(Griffie),
Bij de aangifte wordt men verzocht
een Trouwboekje mede te brengen.
Vlissingen, 18 Januari 1917.
Burg. en Weth. voornoemd,
VAN DOORN VAN KOUDEKERKE.
De Secretaris,
J. P. v. ROSSUM Jr.
De schier ondragelijke ongewis
heid, waarin men thans in alle lan
den verkeert omtrent hetgeen de
naaste toekomst brengen zal, houdt
onverpoosd aan. Al kan rmrntfgfetijtc
bij het edel streven van hen, die alles
er voor over hebben om de strijdende
partijen tot een vergelijk te brengen,
de bedoeling hebben voorgezeten, de
onrust en de onzekerheid te doen
toenemen, het is niettemin onloochen
baar dat de, ongerustheid in het
gemoed der volken in den iaatsten
tijd zeer is toegenomen. Men weet
thans minder dan ooit, wat mogelijk
morgen reeds een feit zal zijn. Zul
len wij opnieuw op alle fronten een
of- dan wel defensief zien intreden,
bloediger dan welke deze wereldwor-
steiing er in haar lang bestaan nog
aanschouwen deed, of zal plotseling
en geheel onverwacht toch nog de
vredeshymne kunnen weerklinken over
de oorlogsvelden, de steden en dor
pen, de landstreken en provinciën, in
Oost en West, in Noord en Zuid
Wie weet, want nog immer zijn, al
is het ook onttrokken aan het oog der
gewone stervelingen, machtige krach
ten werkzaam ten bate van een oogen-
schijnlijk onmogelijk geachten aan
staanden vredestoestand. Zoo nu en
34.)
-o— (Naitruk verboden.)
Terwijl zij .echter aan zijn leger zat,
zijn hoofd steunde en de lippen van tijd
tot tijU met wijn bevochtigde, dacht zij,
hoe dikwijls zijne verdorstende lippen
naar een druppel water zouden hebben
verlangd, hoe dikwijls zijn dwalende
hulpzoekende blik zich naar de koude,
glanzende sterren mocht hebben ge
richt, toen hij den heelen nacht ver
bloedend daar onder den vrijen hemel
lag.
Toen na eenige uren de chef-arts
terugkwam moest zij hem verslag doen.
Ik heb geen verandering kunnen
waarnemen, zei het meisje.
Hij boog zich over den gewonde en
hield het oor aan zijne borst.
O, toch, antwoordde hij, toen hij
zich na eenigen tijd oprichtte. De toe
stand ié veranderd, de hartslag is be
duidend sterker. Als de krachten van
den man in verhouding staan tot zijne
reuzengestalte, kan hij wellicht worden
gered, voegde hij er aan toe.
Gelooft u... dokter., dat... dat
met het bewustzijn ook de geschikt
heid om te herkennen zal terugkeeren l
Het meisje vroeg dat met zachte stem
en aarzelen, zonder den blik op te slaan.
Vorschend keek de ehef-afts haar
dan treft men in de telegrafische be
richten waarmede thans de wereld
als het ware overstelpt en onder be
dekt wordt, enkelen aan, waarin een
vaste aanwijzing, speciaal wat aan
gaat president Wilson's waakzaamheid
ten deze, onmiskenbaar is. Edoch, wat
mag dit uitwerken op de algemeene
mistroostige vooruitzichten Dit, dat
men er vooral in de neutrale landen
niet goed aan zou doen, het oorlogs
einde zoo verre te stellen, dat men
vooreerst met den toestand na den
oorlog geen rekening zou behoeven
te nemen.
Wij verwijzen in dit opzicht naar
het bekende oorlogsboek en de ver
schillende publicaties en redevoerin
gen van onzen oud-minister Treub,
waarin van zulk een bij uitstek be
voegde zijde, reeds nu een waar
schuwend woord wordt gehoord, om
gereed te zijn wanneer de vrede daar
is. Gereed en toegerust met al de
economische krachten waarover een
wei-geordende volksgemeenschap
moet kunnen beschikken, wil zij front
maken tegen de dreigende schokken,
die niet zullen uitblijven wanneer de
wereld plotseling van een oorlogs
toestand, in een vredestoestand ge
raakt.
Wij weten dat in alle landen de
zelfde gevaren 't dagelijksch leven der
volken alsdan zullen bedreigen, en
dat men daarom reeds overal door
de rijksregeeringen maatregelen heeft
zien nemen, om door het instellen van
met macht en kunde toegeruste offi-
cieele commissies het economisch le
ven voor nog grootere ontwrichtingen
te behoeden, dan "zelfs in den oorlog
plaats hadden. Want hoe langer de
oorlog duurt, hoe moeilijker het wor
den zal het wereldverkeer bron
ader van de levensmiddelen-voorzie
ning aan den gang te houden. De
dit verkeer zoo zwaar bedreigende
duikbooten-actie eischt nog dagelijks
talrijke slachtoffers. Volgens de offi-
cieele opgaven immers werden alleen
nog maar in de laatste vier weken,
meer dan honderd schepen van En
geland, Frankrijk en Italië, en ruim
vijftig alleen van Noorwegen, Dene
marken en Zweden in den grond ge
boord. Niet slechts de handelsvloten
der Entente-mogendheden, doch ook
niet minder de handelsvloten der on-
zijdigen nemen nog dagelijks in aantal
sterk af. Ook al wanneer de vrede
tallooze thans opgelegde schepen zal
vrijmaken, dan zal de reusachtige
wereldvraag naar scheepsruimte daar
bij toch luttel baat vinden, te minder
waar immers de wereldhandelsvloot
zoo aanzienlijk is afgenomen. Dat
landen als het onze, die van overzee
groote voorraden voor de volksvoe
aan waar was de helderheid, de milde,
kalme rust gebleven, waardoor zij zich
anders zoozeer onderscheidde Sedert
maanden was zij in haar edel beroep
werkzaam en hij had het meisje lief
gekregen als eene dochter. De wan
klank dien de edele verschijning thans
scheen te geven, maakte hem ongerust.
Wat was de oorzaak van deze ver
andering
Waarom stelt u deze vraag mijn
kind vroeg de oude heer na eene
pauze.
Ik., heb reden, niet terstond...
heelemaal niet... herkend te willen wor
den. 'n Heete gloed vloog plotseling
over geheel haar gelaat.
Dat hebt u voorloopig niet te vree
zen, zei hij bedaard, alsof hij hare ver
warring niet merkte. Het zijn eerst de
zuiver mechanische verschijnselen, die
we zullen waarnemen, wanneer hef le
ven weer geregeld wordt en de machine
weer loopt, en dan zijn alle krachten
der ziel in verwarring en verdooving.
Indien onderstellingen zich niet moch
ten waar maken, dan kan eene zieken
zuster u vervangen. Beter zou het ech
ter zijn, dat de verpleging de eerste da
gen in uw handen bleef bij zoo'n
moeilijk geval zijn voorzichtigheid en
volharding hoofdzaak.
Zij werden echter letterlijk vervuld,
de gevolgtrekkingen van den ouden
heer, alsof hij het geschokte leven tot
in het diepst verborgen had doorvorscht
en nagespeurd.
Tegen den avond vertoonden zich de
ding moeten betrekken, daarbij allicht
nog meer in het gedrang komen, dan
thans reeds het geval is, behoort
geenszins tot de onmogelijkheden. En
het is met die mogelijkheden, dat het
ware regeerings-inzicht zich bezig
houden moet. Dat de rijksoverheid
nu reeds maatregelen berame Het
is haar plicht.
Inmiddels, als wij onzen blik voor
uit werpen naar dien onzekeren ge
zichtseinder, aan welks horizon toch
eenmaal de vrede rijzen moet zij het
ook op een tijdstip, dal mogelijk aan
staande, 'mogelijk nog veraf is, dan
gloort bij alle gerechtvaardigde be
zorgdheid, toch ook nog een licht
straal. Het is deze, dat wanneer de
volken vrede gesloten hebben, zij
allicht den diepen haat waaronder zij
nu leven, plaats voor mildere ge
voelens doen maken. Echter nog lan
gen tijd zal wrok en wrevel onder
hen levendig blijven, en zal, is de
bloedige oorlog ten einde, de on
bloedige, de economische oorlog nog
jarenlang worden voortgezet. Reeds
nu bereidt men zich over en
weer daartoe ten scherpste voor. De
neutralen zullen echter van dien toe
stand minder behoeven te lijden, naar
mate zij van de omstandigheden weten
partij te trekken. En-het is altijd een
te waardeeren trek in ons volk als
handelsnatie geweest 't zijn buitenland-
schen afnemers naar den zin te kun
nen maken. Dit kan ook nu ge
schieden wij zijn immers van ouds
de vrachtvaarders van Europa ge
weest en ook nu staat ons weinig in
den weg om voor om opnieuw een
voordeeligë positie ails bemidde
laars te scheppen tusschen de lan
dengroepen, die elkander het licht in
de oogen niet gunnen zullen. Daartoe
zijn handelsdurf, koopmansenergie en
groote kapitalen van noode. Welnu
aan de laatste ontbreekt het hier niet,
de reusachtige oorlogs-winsten
hebben zulk een overvloed van
voor allerlei ondernemingen beschik
baar kapitaal doen ontstaan,, dat het
daaraan niet mangelen kan en de
eerste, daarvoor staat ons reeds nu
de krachtige herleving van den ouden
handelsgeest in tal van vaderlandsche
bedrijven aan den dag gelegd, borg.
Bij een gelukkkig samengaan van
regeeringszorg en rijksoverheidsin-
zicht met particulieren ondernemings
geest en voldoende beschikbare geld
middelen, valt het niet te betwijfelen
of ook Nederland zal, treedt eenmaal
vrede opnieuw binnen, zich zijn taak
zien aangewezen en zal het deze kun
nen volbrengen naar inzicht en ver
mogen.
Laat niemand onzer daarom mee-
nen, dat hem 's lands economische
eerste sporen van het nieuw ontwaakte
leven. Het bewustzijn uitte zich voor
eerst in een zacht bewegen en in een
licht kreunen. Gedurende den nacht
werden de verschijnselen duidelijker en
scherper, de bewegingen werden ster
ker, de geluiden luider èn begeerig
dronk hij,' wat men hem reikte. Den
volgenden dag kwam de wondkoorts
en de gloed, die door zijn aderen joeg,
die den slag van zijn hart verhoogde,
versterkte ook schijnbaar alle ziele-
kraehten, en wekte de zielswerkzaam-
lieid, maar duister en verward. Het
zachte beven der lippen was eerst fluis
teren en daarna luid spreken geworden.
De verpleegster scheen hare krach
ten te verdubbelen, zij moest den tijd
tusschen den ouden, en den nieuw op
zich genomen plicht verdeelen. Zij kon
hare werkzaamheid niet geheel ont
trekken aan de zaal, die onder bijzon
der toezicht stond, daar de zieken meest
naar haar verlangden. Alleen haar aan
blik was reeds eene verlichting voor de
lijdenden geweest, hoe had men haar
dan geheel kunnen missen De chef
arts had dat niet toegestaan en zij had
-het zelve niet gewild, hoezeer zij ook
-met heel haar gevoelen en denken bij
den zieke in de eenzame cel mocht zijn.
Het is merkwaardig, zei de arts
op zekeren dag tot de zuster, toen hij
bij den zieke was, dat hij maar altoos
denzelfden naam herhaalt. En de merk
waardige slotzin, dien hij er aan toe
voegt, en waarop dan gewoonlijk da
gen van doodelijke ontspanning voi-
toekomst weinig deertgeen enkele
burger onttrekt zich straffeloos aan
den plicht het algemeen welzijn te
bevorderen. Het „elk voor zich" ont
aardt zoo spoedig in een zich ont
trekken aan den last, die het burger
schap, nevens den lust, nu eenmaal
medebrengt. Al zijn de lasten in deze
tijden van zorg en ongewisheid dub
bel groot, zij zijn onvermijdelijk te
dragen, maar tevens ook lichter naar
mate wij allen, geen onzer uitgezon
derd, er zijn schouders mede helpen
onder zetten.
Juist de kwellende onzekerheid,
die thans gelijk wij in den aanvang
hiervoren opmerkten, zich zoo dub
bel laat gevoelen, sedert oogen-
s c h ij n 1 ij k het nog zwakke geluid
van een spoedig naderenden vrede
doo r het brullend oorlogswoord van
de Entente en van de Midden-Rij
ken werd overstemd, juist die onze
kerheid moet ons allen een reden te
meer zijn, om kalm en beraden de
komende gebeurtenissen te gemoet te
zien en hun eigenlijke factoren te leeren
onderkennen. Wij moeten ons gereed
maken om met al de kracht waar
over een land als het onze, dat slechts
in economischen zin door den oorlog
werd gekweld, te beschikken heeft,
den rang in de rij der staten te blij
ven innemen, dien het aan den vasten
gemeenschapszin, aan den alouden
handelsgeest en aan het verhelderd
inzicht zijner burgers in den nieuwen
wereidtoestand verschuldigd is. Alleen
zoo zullen wij in vredesgereedheid
bij geen der volkeren, die ons om
ringen, behoeven achter te staan.
Twee baasjes. Distributie-misère.
Eenigen tijd geleden is een directrice
van de H. B. S. voor meisjes hier ter
stede door den gemeenteraad benoemd
buiten de voordracht om jl. Maandag
is de directeur der driejarige H. B. S.
op dezelfde wijze aangesteld. Het moet
op den buitenstaander wel een eenigs-
zins zonderlingen indruk maken en den
schijn wekken, dat de harmonie in het
bestuur der gemeente verre is te zoe
ken. De zaak is echter eenvoudig. Ter
onzaliger ure heeft de raad een inspec
teur voor liet onderwijs aangesteld,
waarvan het de bedoeling was dat hij
speciaal het lager onderwijs onder zijn
hoede zou nemen.
De wethouder van onderwijs in de
vorstelijke residentie is een stumperige
meester in de rechten, wien het gemis
aan eenig talent of eenige capaciteit op
het gelaat staat te lezen. Bij ongeluk
werd hij wethouder, bij gebrek aan be
ter. Van stonde af, dat hij optrad, heeft
hij een taktiek gevolgd, die van de
miserabelste soort was. Voor het on
geil. Hij schijnt iemand te zoeken en
is door die gedachte overheerscht, zoo
dat ze geheel zijn zieleieven vervult.
Het is een heel merkwaardig geval,
zooals ik in mijne praktijk nog nooit
heb beleefd.
HOOFDSTUK XVIii.
Eenige dagen later tegen het avond
uur trad de chef-arts, door de jonge
non vergezeld, in de cel van den zieke.
Buiten schudde een zachte wind de
boomen en de takken sloegen ruischend
tegen de ramen, binnen lag de gewonde
man stil en onbewegelijk op zijn bed
geen beweging, niet het minste trek
ken van eene spier toonde, dat hij nog
onder de levenden behoorde.
De crisis zal vóór middernacht
niet intreden, zei de arts, nadat hij hem
lang had waargenomen. U kan zicü een
paar uren rust gunnen, wendde hij zich
toen tot zuster Charitas.
ik ben gewend te waken, dokter.
Dat weet ik, maar ik wee* ook,
dat u nu liet uiterste daarin gedaan hebt
en dat uwe gelaatskleur lia^st niets be
ter is dan die van den zieke. Wij kun
nen daarenboven niets doen, noch u,
noch ik, noch iemand anders alleen
zijn gestel kan hem redden. Doe u het
het terwille van mij, mijn kind, en gun
uwe uitgeputte natuur een uurtje slaap.
Zijn toon was zoo vaderlijk goedig,
dat zij den flinken man niet wilde te
genstreven. Zwijgend stond zij op en
ging in de kamer daarnaast, de deur
achter zich sluitend.
derwijs heeft hij nog niets beteekend.
Het eenige wat hij deed was baaisje-
spelen, gezagsfanaticus zijn tegenover
liet onderwijs-personeel. In plaats van
beleefde uitnoodigingen te' zenden,
wanneer hij iemand wenscht te spreken,
zendt hij sommaties, in plaats van zijn
positie als uitvoerder van de raadsbe
sluiten te kennen, noemt hij Burg. ert
Weth. de suprieuren van het onderwijs
personeel. Herhaaldelijk is hij in con
flict geweest met onderwijzers en leera
ren en bij hen allen is hij gezien als een
zekere kool bij den groenteboer.
Sinds een paar jaar bezit hij nu den
inspecteur van het onderwijs als adju
dant naast zich. Deze is reeds geheel
door hem aangestoken en tracht op alle
wijze zich dezelfde impopulariteit te
verschaffen die zijn „baas" bezit. Maar
van dit raads-knechtje willen de leera
ren heelemaal niets gezegd worden. Bo
vendien steekt deze man zijn neus in
zaken, die buiten zijn sfeer liggen. Bij
beide voordrachten is deze man de
„béte noir" geweest, die getracht heeft
een bepaalden persoon te weren, omdat
die waarschijnlijk niet zoo kneedbaar
zal zijn als hij wel wenschte.
De inspecteur van het onderwijs heeft
indertijd bij zijn sollicitatie van zich
zelf een levensbeschrijving gegeven, die
waarlijk de moeite van het lezen waard
is. Wij zijn in het gelukkige bezit van
een afschrift. Hij werd in de Noord-
brabantsche klei geboren, te 's Greven-
duin Capelle. Daar ter plaatse kreeg hij
onderwijs, vrijwel parallel ioopend met
dat eener H. B. S. 5-jarigen cursus.
Wat voor soort onderwijs dat was, is
een raadsel. Daarna ging hij naar een
rijks-normaalschool. Hij werd onder
wijzer en begon zijn „ambtelijk" leven
te Goes. Via Hazerswoude ging hij naar
den Bosch, Rotterdam en daarna naar...
's Grevenduin Capelle, waar hij veel
met zijn pa over onderwijs boomde. Hij
ging middelerwijl voor Fransch M. O.
studeeren en slaagde. Daarna hield hij
op met studeeren omdat hij zich zette
aan het bestudeeren van de vele ge
wichtige onderwijs-vraagstukken.
Vervolgens was hij op verschillende
scholen leeraar.
Het merkwaardige in deze auto-bio
grafie is wel dit, dat de sollicitant zelf
vooral zich laat voorstaan op zijn bij
zondere kennis van het lager onder
wijs, waaruit blijkt, dat hij de bedoe
ling ook niet anders vatte dan dat het
speciaal voor het lager onderwijs was,
dat een inspecteur gevraagd werd.
De 's Grevenduin-Capelle-sche wijs
heid wordt nu in den Haag genoten in
den vorm van een eigenaardige pedan
te zelfingenomenheid van dezen tra
want van een zwakken wethouder, die
achter zijn vriendje wegkruipt en hem
als bliksem-afleider gebruikt.
De gemeenteraad van 's-Gravenhage
bestaal nu niet uit zulke eerste klas
specialiteiten, maar hij heeft één eigen
schap, dat hij zich niet graag laa in-
gelooren. En wie daartoe een poging
waagt, krijgt zijn slagen thuis. Toen nu
ten tweede male getracht werd fot het
ik moest haar verwijderen, zei de
arts na eene pauze, toen hij met de
non alleen was. Zij moet bij zijn dood
strijd niet tegenwoordig zijn.
-- Er is dus geene hoop? vroeg de
jonge, bleeke non met zachte, deelne
mende stem.
- De koorts heeft zijne krachten
geheel verteerd, liet einde kan elke mi
nuut komen. Indien God geen wonder
doet, is hij verloren, menschelijke kunst
vermag hier niets meer, en toch... ik
had hem willen redden, zoo gaarne,
hem bovenal
De laatste uitroep was meer tot zich
zelf, dan tot de jonge verpleegster ge
richt, hij nam zijn bril af en wreef de
glazen, wat altoos een teeken van in
nerlijke ontroering was, toen nam li ij
een stoel, trok dien bij liet bed en nani
plaats.
Geen tien minuten had hij gezeten,
toen zacht de deur van de naaste ka
nier open ging en zuster Charitas op
den drempel verscheen.
- Ik kon niet inslapen, zei ze.
Zij zei dat zacht en eentonig, maar
er lag zoo'n stil smeekende uitdrukking
in hare trekken, in haar oogen, dat hij
zacht toestemmend knikte en plaats
voor haar maakte.
Ik moet nog bij een patiënt gaan
kijken, zei hij toen. Ik kom met een uur
terug indien u mij vroeger noodig
hebt, laat mij dan door zuster Martha
halen, ik ben in zaal C.
(Wordt vervolgd.)