Derde Blad
UITVOERING
IlissisgsGhe Courant
Na afloop Bal.
Waf de crisis leerde
C O O P E S JSl T I BS
ZONEN,
„EIGEN HULP".
Zaterdag 30 December 1916. - No. 307
Brieven uit de Hofstad
BINNENLAND
DE OORLOG.
GEMENGD NIEUWS
ADVERTENT1ËN
ONDEROFFICIERS TOONEELVEREENIGIN
„JAC08 ÏAN HEEMSKERCK"
„De Posffanfare",
Het eenig betrouwbare distributiestelsel.
Goede waar in alle omstandigheden.
Billijke prijzen ook in Crisistijd bij de
Coöperatieve Vereeniging
GEWilZIGDE DIENSTREGELING aanvangends 19 November 1916 lot nadere aankondiging.
VAN DER BURG.
Muziekhandel.
P. f
J. GOETHEER.
Walstraat.
L KLAASSEN
fé* Zeiimarkt No. 1.
p. f.
M. KARELSE,
en' Varkensslagerij,
Begunstigers veel Heil
Kanaalstraat
JDKOOPÊ WINKEL,
arkt. p:. f.j
s\
V
T P. DE^ RIJKE. -I
terieën en Gaslampen:
p. f.
J. DE MOOIj,
Heine Markt 13'
p. f.
M. DE PLAA'.
:he Timmerinrictlting.
irstraat 1. p.
/AN DER SCHAAF.
p. f.
ede van 1917 wensch
Begunstigers een Vo
toe.
J. SPINNAAiJ.
Mr. TimmermJ
IABBERS Co.
p. f.
C. TIMMERMAN
Steenkolen en Wijnen,
erstraat. p. f.
vIS TIMMERMAN.
Kantoorboekhandel.
P- h
lachte Clientele, Vriend'
een Gelukkig Nieuwja
HENN1NG, Photograai
Markt C -11, Vlissing.
63, Breda Ccothpiein 1
N DALSUM (S ZONEN
p, f.
RA"
itswerken,
1 januari 1917.
OOST—WOUTERSE.
Tabak en Sigaren,
it 59. p. f.
SCHMELZER.
delmaker.
kt. p. f.
Zegen aan vrienden e
i den aanvang van d
P. DUIJVEKOT
istraat.
G. VAN BALEN.
SSEN. Groenewoud 68
en Theehandel.
p. f.
iVONDERGEM.
n Rijwielhandelaar.
p. f.
I. LINDERS.
„Zeezicht".
P. f.
uwjaar aan Begunsti
eel „De Broederband
afd. Winkj!
VAN DE
VAN
Blank en Bruin.
Hètgeen in den Princesse-schouwburg
is voorgevallen bij de opvoering van
„Blank en Bruin" verdient meer aan
dacht dan in gewone omstandigheden
een ietwat kwajongensachtig optreden
van opgeschoten slungels waard is. Het
ongewone protest tegen het tooneel-
stuk, waarin de rassenhaat tot onder
werp van de schildering van de Indi
sche toestanden is genomen, heeft fei
telijk al in vroegere stukken van dien
aard zijn oorsprong. Sedert het noodlot
heeft gewild dat in Indië iemand beland
is, die later bleek niet ontbloot te zijn
van tooneelschrijverstalent, is er een
nieuwe aera geopend voor de tooneel-
speelkunst.
De Indische stukken die in den begin
ne uit de pen van Fabricius vloeiden,
vormden een groote attractie. Half Ne
derland heeft familiebetrekkingen of
andere connecties in Indië en men wilde
wel eens gaarne, zittend op zijn stoel,
in het moederland een kijkje nemen in
het leven ginds binnen den gordel van
smaragd, inderdaad had het tooneel
een schitterend middel kunnen zijn om
de belangstelling van Nederland voor
zijn koloniën, te wekken en te verster
ken. Zoo vaak is immers naar middelen
gezocht om dit te bereiken. Er zijn ver-
eenigingen gesticht, die speciaal dit
doel wensclien na te streven. Wij herin
neren aan de Vereeniging Oost en
West, die op dit punt reeds veel
verdienstelijk werk heeft verricht. In
onze volksvertegenwoordiging is de
kwestie ook vaak ter sprake gebracht
en indertijd is een bedrag op de be
grooting uitgetrokken voor het ver
strekken van schoolplaten met Indische
tafereelen aan de Nederlandsclie onder
wijsinrichtingen.
Het tooneel had een uitstekende ge
legenheid geboden om deze propagan
da voort te zetten. Het ongeluk heeft
echter gewild, dat de richting die met
de Indische stukken werd 'ingeslagen,
geheel in strijd is geweest met het doei
dat wij zoo gaarne aan het tooneel in
dit opzicht hadden willen stellen.
J_n Indië heerscht niet de rassenhaat,
fii"dèn~Ttlëest"fatalen zin van iiët woord,
maar er bestaat een kleyjr-pikanterie
die de onderlirijffLyjttotftling onaange
naam maakt. Tusschen de beide uiter
sten blank en bruin is een zeer talrijk
voorkomende tusschenvorm ontstaan,
die de bron is geworden van die klein
geestige jaloezie en nijd, welke het le-
ven van velen in Indië heeft verzuurd.
Indië's hoofdsteden zijn dorpen met
vooral die onhebbelijkheden welke in
sommige dorpen van ons land bestaan.
Men bemoeit er zich te veel met el-
kaar's persoonlijke en huishoudelijke
aangelegenheden en dit leidt tot het
ontstaan van dien kleinen cöterie-geest,
welke zoo verderfelijk kan zijn voor de
samenleving,
De Indo's zitten in een moeilijk par
ket. Aan den bruinen kant worden zij Is
een minderwaardig type beschouwd,
terwijl zij van den blanken kant meestal
niet voor „vol" worden aangezien.
Welken invloed deze tweezijdige ver
stooting ten slotte op liet individu moet
hebben, is wel te begrijpen. Daar komt
bij dat de Indo óf verstandelijk bijzon
der goed begaafd is en gemakkelijk de
Europeanen in Indië -- die voor een
groot deel wegens gebrek aan begaafd
heid naar Indië zijn getrokken de
loef afsteekt óf hij is dom te noemen in
welk geval hij de achteruitstelling nog
meer gevoelt.
Het gevolg van dit alles is dat er
over en weer een afgunst en naijver en
een wederzijdsclie prikkelbaarheid is
ontstaan, die voor velen het leven on
dragelijk heeft gemaakt. De Indo heeft
zijn eigenaardigheden, zijn typische ge
breken en gebrekjes en hei ligt voor
de hand dat de Europeanen, die in
stilte hem niet mogen lijden, deze per-
sifleeren. Die Europeesche onhebbelijk
heid is in de tooneelstukken helaas ge
bruikt als een middeltje om geestig te
zijn.
Ruim was liet veld geweest voor een
goed psycholoog om ons in Nederland
een kijkje te geven in het Indische le
ven, zonder dat de attractie moest zijn
de bespotting van één groep, die waar
lijk zich verdienstelijk heenslaat door
bet dubbel-moeilijke leven. Men had
veeleer ons eens den Europeaan in In-
cië kunnen teekenen, hoe die daar ver
liederlijkt hoe daar een in Nederland
onbruikbare geest door zijn onbruik
baarheid vooruit weet te komen en geld
weet te verdienen, 0111 straks in'het
Moederland teruggekeerd zich een air
van voornaamheid te geven. Wanneer
<eens een tooneelschrijver dit kwallige
type wilde behekelen zou hij heel wat
beter dienst aan indië bewijzen dan
thans liet geval is met de ridiculiseering'
van den Indo.
Dat thans tegen dit laatste een pro-
lest is opgegaan, komt ons voor van
«.■enig gewicht te zijn. De grappen die
op het tooneel ten koste van de Indi
sche bevolking worden verkocht en die
de vadsige gerepatrieerde Indische
Europeanen zoo doen lachen, zijn van
tc laag allooi 0111 als psychologische
teekening eenige waarde le hebben.
Het ergste is" inmiddels dat de Neder
landers, die nimmer Indië bezochten,
een geheel verkeerden kijk zullen krij
gen op de Indische toestanden en een
geheel onjuist oordeel zullen vormen.
Zooals wij ons vaak ergeren dat in het
buitenland de Nederlander wordt voor
gesteld als de Urker visscher of de
Schokker garnalen-boer, zoo heeft de
Inlandsclie bevolking en heeft de Indo
alle aanleiding 0111 zich te ergeren over
de wijze waarop in Nederland van hen
een voorstelling wordt gegeven.
De ongeregeldheden die den laatsten
tijd in onze koloniën plaats hebben, zijn
zeer ernstig en duiden op het groote
gevaar dat een prikkeling van de ras
sen-tegenstelling kan opleveren voor
de rust en de veiligheid van het land.
In plaats van hier de denkbeelden te
propageeren welke de regeering thans
koestert ten opzichte van Indië, denk
beelden die een zelfbestuur als ideaal
hebben, gaat men noodeloos datgene
aanwakkeren waaruit de strijd in Indië
Voortkomt.
Niet tegenover Indië alleen, maar te
genover het Moederland wel in de eer
ste plaats is dit een misslag van zeer
ernstigen aard.
Daartegen protesteeren geschiedde
bij de opvoering van net zeer prullige
stuk Blank en Bruin en al achten wij
de wijze waarop dat geschiedde niet
de gelukkigste de bedoeling was goed
en op dien grond heeft dat protest een
veel verder-strekkende beteekenis.
EIBER.
Voor of tegen zilverbons.
Blijkens het eindverslag der Eerste
Kamer over het wetsontwerp tot nadere
vaststelling van het bedrag, waarvoor
zilverbons kunnen worden uitgegeven,
konden de leden zich met dit w. o. wel
vereenigen. Zij achten ze gemakkelijk
voor het gebruik, maar spraken den
wensch uit, dat voor den aanmaak beter
papier zou gebezigd worden. Eenigen
vroegen, of lie t niet overweging ver
diende om ook op de achterzijde van
de bon de waarde te drukken.
Enkele leden daarentegen verklaarden
vijanden te zijn van zilverbons. Zij ach
ten die in liet gebruik spoedig vuil wor
dende papieren, uit een hygiënisch oog
punt beschouwd, niet zonder gevaar.
Ook veroorzaakte liet tellen van een
groot aantal zilverbons veel tijdverlies.
Een lid zou de bons gaarne zien in
getrokken. Maar tevens zouden dan
maatregelen moeten genomen worden
om de zilveren munt die in voldoende
mate is aangemunt, maar door liet pu
bliek wordt achtergehouden of gepot,
weder in omloop te brengen. Ten dien
einde zou liet nuttig zijn een strafbe
paling tegen het vasthouden van zilve
ren munt. Dit lid gaf in overweging
die strafbepaling aldus te doen luiden
„Hij, die "Pen aan zijn bedrijf, beroep,
ambt of particuliere behoeften oneven
redig groot bedrag in rijksdaalders of
guldens terughoudt, wordt gestraft met
een gevangenisstraf van ten hoogste
drie jaren of met een geldboete van ten
hoogste 3000 gulden."
Zeer vele andere leden hadden hier
tegen zeer ernstig bezwaar. In het vast
houden van munt kan bezwaarlijk een
misdrijf worden gezien en het als over
treding te beschouwen zou zijn, wegens
de geringheid van de straf, niet baten om
het euvel tegen te gaan. Deze leden
zouden liever liet ontwerp verwerpen
dan een dergelijke strafbepaling zien
vastgesteld.
Bedenking werd uitgesproken tegen
de beperking van den geldigheidsduur
van de zilverbons en de vraag werd
gedaan, of die duur niet op de bons
kon worden afgedrukt, maar op het eerste
werd geantwoord, dat dit bezwaar zich
bij alle papieren geld voordoet en op
het laatste, dat dit tot de groote moei
lijkheid in het gebruik zou leiden.
Eenigen achten vermeerdering van het
bedrag waarvoor zilverbons worden uit
gegeven niet ongevaarlijk. Bij aanneming
van dit wetsvoorstel toch zal dat be
drag sedert dit ruilmiddel zijn eerste
intrede in het verkeer deed met 75 pet.
stijgen. Het kan niet goed zijn meenden
anderen, door te gaan met het uitgeven
van bons, zonder dat behoorlijke dek
king in metaal aanwezig is. Ware het
niet wenschelijk, wanneer de Staat bij
liet uitgeven van zilverbons, zilver in
baren deponeerde Vele leden echter
konden zich met dit denkbeeld niet ver
eenigen.
Men was algemeen van oordeel, dat
de uitgifte zooveel mogelijk beperkt be
hoort te worden, ofschoon men niet kon
ontkennen, dat de beantwoording van
de vraag omtrent de mogelijkheid van
beperking afhankelijk is van de mate
der behoefte aan ruilmiddelen.
DE VLUCHT VAN HET
ROEMEENSCHE KONINGSPAAR.
Uit Sofia worden aan de Duitsche pers
bijzonderheden medegedeelt omtrent de
vlucht van liet Roemeensche konings
paar uit Boekarest. Volgens die berich
ten hadden op den tweeden December
vliegers de stad met bommen bestookt.
Er ontstond in de stad een paniek, die
haar haar hoogtepunt bereikte, toen de
bewoners vernamen, dat de kanonnen
des vijands tot op 30 en 40 kilometer
van de stad insloegen. Dien dag ging
liet koninklijk echtpaar reeds's morgens
vroeg op de vlucht. Om acht uur 's
morgens stonden er zes groote automo
bielen voor de poort van het koninklijk
paleis. De chauffeurs waren in dikke
pelzen gehuld en de voorbijgangers die
de auto's aldus reisvaardig zagen staan,
meenden, dat de koning zich naar het
front ging begeven. Een hoofdofficier,
die bij de automobielen heen en weer
wandelde, lette erop, dat de chauffeurs
niet met elkander spraken. Dezen wisten
namelijk niet, waar ze heen moesten en
wie er zouden meegaan.
Intusschen werden op liet binnenplein
van het paleis groote vrachtautomobielen
met voorwerpen van waarde beladen.
Om halfnegen verscheen de koninklijke
lijfwacht, die zich rondom de auto's
schaarde. Een afdeeling soldaten zette
de straten, die naar het paleis leiden
af, zoowel voor voetgangers als voor
rijtnigverkeer. Precies om negen uur
verscheen een gezelschap van omstreeks
twintig personen in zware pelzen ge
huld, die in de automobielen plaats
namen. In den voorsten auto zaten de
vier vleugeladjudanten des Konings, in
de tweede de Koning en de Koningin.
Het verdere gezelschap bestond uit
zes dames en twaalf heeren van het ge
volg. De auto's reden de stad uit naar
den grooten straatweg, een half uur
later gevolgd door vrachtauto's. Zelfs
de aan het hof dienst doende hoogere
ambtenaren wisten pas na het vertrek
van het kon. paar wat er gebeurd was.
Ook de militaire commandant van Boe
karest wist niets van de vlucht af.
Nog bestaat hier en daar de eigen
aardige gewoonte om, zooals men dat
noemt, het oude jaar uit te schieten.
Deze gewoonte wordt met het volgen
de in verband gebracht
Op 31 December sluit de jacht op de
meeste soorten wild. En nu was het
een oud jagersgebruik, om op den Oude
jaarsdag voor het laatst het hart nog
eens'op te halen aan het jachtvermaak
en lustig de laatste patronen te ver
schieten. Wanneer er echter weinig
wild onder schot kwam, dan keerde de
jager 's middags met leege weitascli doch
den koppel vol patronen naar huis terug.
Het jagersgebruik was dan 's avonds
bij het slaan van het middernachtelijk
uur liet jachtgeweer aan den schouder
te leggen en die laatste ongebruikte pa
tronen in de lucht af te schieten.
Langzamerhand werd die gewoonte
bij het volk, ook door niet jagers over
genomen. Maar na talloos vele onge
lukken als gevolg van het onhandig
omgaan met vuurwapenen er waren
er die hun duim op den loop van het
geweer hielden, om het geluid van den
knal te verzachten is deze gewoonte
gaan verminderen.
Het Oudejaar uitschieten komt de
laatste jaren al veel minder voor.
Een „Times"-medewerkerbe
schrijft den heldenmoed der bemanning
van een Britsclien torpedojager, die de
opvarenden gered heeft van liet petro-
leumschip „Conch" dat den 7den dezer
was getorpedeerd. De torpedobootja-
ger merkte een groote vlamzuil op, die
zich met een snelheid van 8 knoop door
het water bewoog. Het was een groot
schip, dat in brand stond. Op het dek
waren 30 menschen saamgeschoold, die
gedoemd leken te moeten omkomen.
Het stoomschip was één vuurgloed en
brandde van vóórsteven tot achterste
ven. De brandende benzine, die uit het
schip vloeide, vormde in zee brandende
poelen om liet vaartuig heen. Er stond
een hooge zee. Tot driemaal toe voer
de torpedobootjager voor den boeg
van het brandende schip, daarbij vlot
ten, reddingsgordels en booten te wa
ter latend.
Men schreeuwde de bemanning van
liet petroleumschip toe, overboord te
springen. Velen deden dat en na twee
uur waren allen gered, op negen -na.
De torpedojager had nu geen reddings
middelen meer aan boord en de com
mandant besloot nu te trachten langszij
het brandende schip te komen. Na 48
minuten van allerbekwaamst manoeu-
vreeren slaagde hij er in, en de over
gebleven negen man werden gered.
Tien minuten daarna was liet schip ge
zonken.
Toeneming van kan
ker. In het Tijdschrift ter bevorde
ring der Geneeskunde wijdt de heer
Dulman een uitgebreid onderzoek aan
het verschijnsel dat de frequentie van
de kanker in Nederland toeneemt. Hij
komt tot de volgende conclusies
lo. De verschillende kankersterfte
voor de verschillende deelen van Ne
derland wordt niet verklaard door een
verschillende leeftijdsbezetting van de
bevolking.
2o. Er wordt in Nederland, vergele
ken bij 25 jaar terug, gemiddeld 80
pet. meer kanker als doodsoorzaak op
gegeven dan vroeger.
3o. De vermeerdering is een zeer on
regelmatige in de verschillende deelen
van het land.
4o. Voor groote deelen van het land
neemt de plattelandssterfte iets meer
toe dan de sterfte der steden.
5o. Het gebied aan de monden der
groote rivieren vormt een scherp be
grensde uitzondering, in dien zin, dat
hier de sterfte minder dan 50 pet. toe
neemt.
6o. In het overige land is deze ver
meerdering gemiddeld 80 pet. Er is
geen verband tusschen kankersterfte en
grondsoort of meer of minder afgezon
derde ligging van een landstreek.
7o. Bij zeer uiteenloopende, totale
aangegeven sterfte blijft toch de onder
linge verdeeling van de aangetaste or
ganen dezelfde, hetgeen tot de opvat
ting voerde, dat
8o. De „kankerziekte" verschillend
menigvuldig voorkomt in verschilende
gedeelten van liet land.
9o. Dezelfde arts, 30 jaar practisee-
rende, maakt 80 pet. meer kankerdiag
noses in de laatste jaren van zijn prac-
tijk dan in het begin.
POSTER IJ EN.
Dg Directeur van het Postkantoor
brengt ter kennis, dat het kantoor op 1
Januari 1917 zal opengesteld zijn van
10 tot 12 uur v.m
De Directeur,
CALLENFELS
VAN
Hr. Ms. Pantserschip
op ZATERDAG 30 DECEMBER a.s.
Aanvang 8 uur in de Groote Zaal van
het Concertgebouw, met welwillende
medewerking van de Muziekkapel
Directeur J. A. HOLLAERS.
Entrée f 0.50.
II^J DE RUYTER's Wijnkelder liggen steeds in voorraad 1ste kwaliteit
1^1 Belegen Bordeaux-Wijnen, voorts diverse merken zeer fijne
W ij n e n, als Pommies Agassac, Ludon, Villeneuve, Chateau de Cantemerle,
roode en witte Bourgogne enz. enz., van delicieuse qualiteiten. Morgenwijnen,
t.w. Madera, Gold en Pale Cherry, witte en roode Portwijn, Vermouth en Malaga,
Muscaat en Algiersche Wijn, benevens verscheidene merken Rijnwijn en Cham
pagne van bekende huizen. Mijne sinds vele jaren gevestigde Wijnkooperij, stelt
mij in staat U in alle opzichten exquise merken te leveren.
kli'lï? fïrikflEO laïFriZEÓSr
W ij n handelaar. Nieuwendijk 21.
N.B. Alle merken zijn ook per flesch aan huis verkrijgbaar. Vraag prijscourant.
Het is daarom Uw eigen belang lid te
worden van de
flfdeelingen Kruidenierswaren, Brood- en
Beschuilbakkerij, Schoenmakerij, Melk en Petroleum.
GEVESTIGD TE BRESKENS.
(Amsterdamsche tijd).
Numm. dTreinen.
1
2
4
7
8
11
12
14 a
Breskens
Groede
Schoondijke
Oostburg
Draaibrug
Aardenburg
Eede
StroobruggeDS.
Maldeghem
V
a
A
V
A
6.28
6.43
6.35
6.45
6 56
7.24
7.42
7.47
8.02
8.14
8.34
8.44
8.55
9.14
9.32
9.37
9 52
10.04
10.55
1105
11.16
11.40
11.58
1205
12.20
12.32
1.15
1.25
1.36
1.55
2.13
2.20
2 35
2.47
4.25
4.35
4.46
5.10
5.28
5.33
5.48
6.25
6.35
6 46
7.05
7.23
7.30
7.45
7.57
8.15
Numm d. Treinen.
la
3
5
6
9
10
13
14
Maldeghem
Stroobrugge
Eede (D.St.)
Aardenburg
Diaaibrug
Oostburg
Schoondijke
Groede
Breskens
V
A
V
n
n
A
6.15
6.33
6.45
7.—
7.05
7.23
7,42
7.53
8.03
8.58
9.10
9.25
9.32
9.50
10.09
10.20
10.30
10.48
11
11.15
11.20
11.38
11.57
12.08
12.18
1.43
1.55
210
2.15
233
2.52
3.03
3,13
4.16
4.28
4.43
4.50
5.10
5.29
5.40
5.60
7.—
7.12
7.27
7.35
7.56
8.15
8.26
8.36
7.50
8 05
Num. en lett. d. Tr.
A
C
E
G
I
K
M
Draaibrug
Sluis
V
A
6.28
6.43
7.45
8.—
9.40
9.55
12.05
12.20
2.17
2 32
5.30
6.45
7 28
7.43
Num. en lett. d. Tr.
B
D
F
H
J
L
N
Sluis
Draaibrug
V
A
6.45
7.—
9.10
9.25
11.—
11.15
1.55
2.10
4 30
4 45
7.05
7.20
7.45
8
Num. der Treinen.
la
3a
5a
7a
9a
11a
13a
Oostburg
Zuidzande
Cadzand
V
A
6.34
6.45
6.57
7.35
7.46
7.58
9.55
10 06
10.18
11.50
12.01
12.13
2.35
2 46
2 68
5.15
5.26
5.38
7.06
7.17
7.29
Num. der Treinen.
2a
4a 6a
8a
10a
12a
14a
Cadzand
Zuidzande
Oostburg
V
M
A
6.59
7.11
7.22
8.37
8.49
9.—
11.05
11.17
11.28
1.27
1.39
1.50
4.37
4.49
5.—
6.30
6.42
6.63
7.31
7.13
7.54
N.B. De uren van vertrek op de tusschenstations zijn bij benadering aangegeven.
De treinen zullen te Schoondijke, zoo noodig, 5 minuten wachten op de aan
sluitingen der Zeeuwsch-Vlaamsche Tramweg-Maatschappij.
De dienst op het baanvak Nederlandsche-Belgische grens—(Stroobrugge)—
Maldeghem v.v. blijft tot nadere aankondiging gestaakt
DE DIRECTEUR.
