Eerste Blad.
Sit nammef beslaat uit 3 bladen
No. 285-
34e Jaargang
1916
Uilgartfirma F. VAN DE VELOE Ir., Kleine Markt 53, Vlissingen. Telefoon Intern. 10
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke feestdagen
Brieven uit de Hofstad
KAMEROVERZICHT.
BINNENLAND
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS: Voor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren ƒ1.45
per drie maanden. Franco door het geheele rijk ƒ1.60. Voor België ƒ2.20
Voor overige landen der Post-Unie 3.35. Afzonderlijke nummers 3 cent
Deatv)nné's,.in'tbeziteenerrtf|f|Agulden bij levens- fj r* gulden bij dood gulden bij verlies 4 Cft gulden bij verlies gulden bij verlies {\r* gulden bij verlies
polis, zijn GRATIS verze-yili |l| lange ongeschikt- door van een hand, van vaneen van eiken
kerd tegen ongelukken voor: LUvU heid tot werken f UU een ongeluk UUU voet of oog llfU een duim 1UU wijsvinger anderen vinger
Deze ultkeeringen worden VERDUBBELD Indien de verzekerden, voorzien van geldig plaatsbewijs, een ongeluk bekomen op trein, boot of tram. De ultkeerlng wordt gewaarborgd door de „Holl. fllg. Verzek. Bank" tê Schiedam
ADVERTENTIEPRIJS Van 1—4 regels ƒ0.48; voor iedere regel meer 12 cent
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend. Bij abonnement speciale prijs
Reclames 24 ct. per regel. Dienstaanbiedingen en -aanvragen 6k ct. per regel
Zoowel in materieelen als in zedelij—
ken zin vergen de buitengewone tijden,
die wij beleven, buitengewone inspan
ning van alle volkeren. Van stoffelijken
aard mogen dan de eischen aan de neu
traal gebleven natiën minder groot, al
thans minder vérstrekkend zijn, in mo-
reelen zin stelt deze oorlog aller oor
logen ook aan hen de hoogste eischen,
gelijk gesteld worden aan die volken,
welke van den aanvang of wel eerst la
ter daadwêrkelijk bij den krijg betrok
ken werden. Aan de wijze waaróp door
een volk aan deze eischen voldaan
wordt, kent men de innerlijke waarde
eener natie eerst terdege. In tijden van
voorspoed, van vrede, van betrekkelijke
rust derhalve, heeft zoomin het individu
als een geheel volk gelegenheid te too-
nen, wat het werkelijk vermag, wat
werkelijk de inhoud is, naar lichaam en
geest, van hetgeen men de nationale
gemeenschap noemt. Eerst wanneer
groote gebeurtenissen, ernstige schok
ken deze gemeenschap treffen, eerst
dan blijft in waarheid duidelijk en voor
de geheele wereld zichtbaar, welke
stroomingen, naar aard en hoedanig
heid, in het volksbestaan levende zijn.
In het groote boek der wereldhistorie
zullen dan deze uitingen,van het natio
naal karakter evenzeer opgeteekend.
blijven, als welke belangrijke gebeur
tenissen ook. Aldus staan alle volken,
medestrijdenden en neutralen, voor alle
komende tijden in hun ware hoedanig
heid afgeteekend. Zullen er zijn, die
zich den spiegel der historie ziende
voorgehouden, met schaamte en wroe
ging daarin het beeld erkennen, dat al-
lewege verontwaardiging, ja afkeer in
boezemde, er zullen echter ook volke
ren zijn, die met opgeheven hoofde en
met fieren blik hun spiegelbeeld mogen
laten weerkaatsen naar alle uithoeken
der aarde, voorbeeld als zij zijn voor
alle tijden van een volk, dat heldhaftig
zich verzetten durfde tegen verplette
rende overmacht en schending van be
zworen verdragen.
Ook aan ons volk zal eenmaal zijn
beeltenis in den spiegel der historie
worden voorgehouden ook wij, die tot
dusverre neutraal zijn gebleven en ho
pen zulks te blijven, zullen eenmaal op
een langoren of korteren tijdsafstand
het beeld zien weerkaatsen, van wat
deze ernstige'tijden uit ons volkskarak
ter naar voren brachten ook wij zullen
in onze sterkst-sprekende trekken in
het zware boek der historie staan af
geteekend, wanneer de bladzijden, die
dezen bloedigen wereldoorlog zullen
maken, worden opengelegd. Mogen wij
dan met vertrouwen het oordeel der
wereld over óns beeld afwachten
Ziedaar een vraag, die al uiterst
moeilijk en nog geenszins op dit oogen-
blik valt te beantwoorden. Zeer zeker,
de wereldcrisis waarin ook wij, zij het
zijdelings, maar al te zefer betrokken
zijn, duurt reeds lang genoeg om te
kunnen vaststellen, op welke wijze en
in welke mate onze nationale gemeen
schap daarop reageerde. En dan is er
alleszins reden, zonder in de fout eener
onredelijke zelfvoldoening *te vervallen,
Ie mogen constateeren, dat ook nu de
beste eigenschappen onzer vaderen,
eigenschappen waaraan het behoud
van land en luiden in tijden van nood,
verwarring en ellende te danken is ge-
geweest, dat ook nu nog diezelfde
volkshoedanigheden gebleken zijn het
onvervreemdbaar efdeel der kinderen
uit te maken. Want indien buiten en
behalve een parate weermacht, voor
een mogelijken belager onzer absolute
onafhankelijkheid, iefs ter wereld een
streep door zijn Rekening kan halen,
ban is het wel de ervaring, dat in dit
volk der lage landen aan de zee, nog
immer de taaie onbuigzaamheid en de
onverzettelijke wil schuilt, waartegen,
creliik 's lands historie al van eeuwen
her gewaagt, de machtigsten der aarde
zich jarenlang tevergeefs hebben ge
kant.
Echter, wij leven in vrede met een
ieder en wénschen vurig, dat daarin
neen verandering behoeft te komen.
Bovendien ook in deze omstandigheden
kunnen wij toonen eigenschappen te
bezitten, die eenmaal den toets der
historische critiek niet behoeven te
vreezen. Want hoezeer ons land den
oorlog nog niet zijn grenzen overschrij
den zag, toch wordt ook hier de we
reldberoering maar al te zeer gevoeld
en wordt verwarring en ontsteltenis,
inzonderheid in ons economisch le
ven gesticht. Slechts door zulke
zedelijke eigenschappen te toonen, wel
ke aan de buitengewoon enstige tijden
evenredig zijn, kan ook ons volk aan
de moeilijkheden waarvoor het zich ge
plaatst ziet, weerstand bieden.
De jongste tijd, ook de afgeloopen
week, geeft daar opnieuw gelegenheid
toe. Van regeeringsvfegc immers wordt
ditmaal niet een beroep op onzen ma
terieelen bijstand, maar veeleer op on
zen moreelen steun gedaan. De nood
der tijden toch schiep zoodanige tekor
ten in de voorraden van sommige onzer
dringendste levensbehoeften, dat
slechts een uiterst zuinig gebruik het
uitzicht opent op een eenigermate dra-
gelijken toestand. Ons volk, in zijn ge
heel, ziet zich dar. ook de les van spaar
zaam omgaan met zaken, die blijkbaar
nog zéér voor bezuiniging in gebruik
vatbaar zijn, voorgehouden. Thans is
het het voor ons openbaar en huiselijk
leven zoo belangrijke bezit aan genoeg
zame steenkolenvoorraden, waarvoor
mei de nationale aandacht, ook de na
tionale zuinigheid wordt ingeroepen
straks is het allicht voor weder een an
der belangrijk onderdeel onzer levens
behoeften-voorraden, waarvoor een
noodzakelijk geworden spaarzaamheid
zal worden gevraagd, willen wij niet
van lieverlede van kwaad tot erger ge
raken.
En nu is bij alle gevoel van saam-
hoorigheid en eendracht, welke ops
volk in oogenblikken van nationaal ge
vaar tot zulk een vast en innig verbón-
den eenheid maakt, wel deze schaduw
zijde onmiskenbaar, dat wanneer geen
dadelijk gevaar nijpt, een zekere zorge
loosheid de overhand verkrijgt en zoo
wel hét saamhoorigheidsgevoel als ,de
eensgezindheid vaak verre te zoeken is.
Dan komt van eendrachtig handelen
dikwijls zoo weinig terecht, dat zelfs
de bestbedoelde overheidsbemoeiingen
maar luttel uitwerken. Hiertegen moet,
voor nu en later, ernstig worden ge
waarschuwd.
Voor alles toch betrachte een. ieder
den hem in het belang der gemeen
schap opgelegden plicht naar belmo
ren, ten volle maar tevens spore elk
in den kring zijner omgeving de naia-
tigen, de la"wen, tot dezelfde plichts
vervulling aan. Want nalatigheid en
lauwheid in tijden, die van elk volk
buitengewone inspanning eischen, zijn
dubbel afkeurenswaardig.
Wanneer eenmaal de spiegel der
historie ook ons nationaal beeld uit den
tijd der groote wereldworsteling weer
kaatsen zal, moge dan dit beeld er een
zijn, van een volk, dat evenredig met
het ontegenzeggelijk grootsche van
dien strijd, ook betere in zich tot uiting
bracht en van het verwerpelijke voor
goed afstand deed.
Stembuspraatjes.
De afgevaardigde in de Tweede Ka
mer voor het tweede district van den
Haag heeft wegens gezondheidsredenen
zijn mandaat ter beschikking van de
kiezers gesteld. Omtrent den afgevaar
digde van het derde district, den heer
Jansen, wisselen de berichten. Nu eens
wordt beweerd, dat hij als wethouder
van den Haag zal bedanken, dan weer
dat dit weer heelemaal «njuist isook
wordt gezegd dat hij zich het volgend
jaar niet meer beschikbaar zal stellen
voor het Kamerlidmaatschap, doch dat
bericht werd ook weer tegengespro
ken. De afgevaardigde van het eerste
district,, die er tegenwoordig burge
meester van Zaandam bij is, weet zijn
dag zóó in te deelen, dat hij 's morgens
als edelachtbare zijn energie aan zijn ge
meente wijdt, terwijl hij den middag aan
het Kamerwerk geeft. Of deze afge
vaardigde nog niet tot de overtuiging
is gekomen dat hij wel een weinig te
veel hooi op zijn vork heeft genomen,
weten wij niet. Nu de Kamer door de
verhooging van de schadeloosstelling
zelf heeft verklaard, dat ze op den ge-
heelen persoon recht heeft, wordt het
wellicht tijd eens te overwegen of het
niet bet?r is Kamerleden-voor-halve-
dagen op te ruimen en te vervangen
door menschen, die het minder druk
hebben. Wij hebben zeer veel respect
voor den heer Ter Laan diens ijver is
boven allen lof verheven, maar het komt
ons noch in het belang van zijn ge
meente, noch in het belang van het
Kamerlidmaatschap voor, dat hij beide
functies blijft vereenigen.
Wanneer de evenredige vertegen
woordiging in werking is, zal een be
paalde afgevaardigde niet meer aan een
bepaald district zijn verbonden. In de
Kamer is dit van sommige zijden als
een nadeel beschouwd. Misschien zal
het ook zijn goede zijde hebben. Het
is thans voor een kiesvereeniging heel
moeilijk, zoo niet onmogelijk een afge
vaardigde zijn congé te geven, en heel
vaak bestaat daartoe zeer veel lust. Het
zonderlinge is dat het heel veel meer
moeite kan bezor^gn om van een on
gewilde af te komen, dan-om een goede
kracht daarvoor in de plaats te krijgen.
Het is zeer te betreuren, dat bij de
Grondwetsherziening niet even de be
paling is opgenomen dat men om Ka
merlid te kunnen zijn, ook niet ouder
dan 65 jaar mag zijn. Men ziet het nu
weer aan den nestor van de Kamer,
wiens scherpzinnigheid altijd zoo ge
prezen is, hoe moeilijk ouden van
dagen verouderde beginselen kunnen
loslaten. S
De evenredige vertegenwoordiging
zal nog een góede zijde hebben. Er
zijn candidaten, die een bijzondere po
pulariteit hebben in een bepaald dis
trict. Deze komt dikwijls uit andere
omstandigheden voort dan uit de capa
citeiten van den geachte afgevaardigde.
Deze eigenaardigheid heeft heel vaak
minder goede verhoudingen in het leven
geroepen. Aan een bepaalden candidaat
kleefde wel eens een andere geur dan
die van groot talent of groote bekwaam
heid. Dit alles zal nu anders worden.
In tien districten tegelijk zal éën zelfde
persoon wel niet de geliefde kunnen
zijn, omdat hij bijvoorbeeld grooter ga
ven heeft voor sociale doeleinden of
omdat hij andere eigenschappen van
persoonlijken aard bezit. Er is een
Kamerlid, dat de reputatie bezit van
zoo goed kopjes koffie te kunnen ver
orberen, welke hem bij zijn bezoeken
aan de boeren in zijn district worden
voorgezet en die hij niet kan weigeren.
Het zal bezwaarlijk voor dezen afgevaar
digde zijp om het quantum koffie te
vertienvoudigen, zoodra de evenredige
vertegenwoordiging in werking is.
De evenrecjige vertegenwoordiging
met den stemplicht als gangmaker kan
voor vele Kamerleden wel eens nood
lottig worden. Er zijn er die alleen en
speciaal in hun eigen district aanhang
hebben, maar die daar buiten alles be
halve geliefd zijn. Het is ons niet on
bekend dat er zijn, die zich niet ge
heel gerust gevoelen ten opzichte van
de vraag of zij wel op de „lijst" zullen
komen en nog meer of zij dan wel
bovenaan zullen komen te staan. Het
zou ons niet verbazen wanneer groote
verrassingen uit de stembus kwamen.
Vooral de invoering van den stemplicht
die ongetwijfeld een paar honderd dui
zend kiezers meer ter stembus zal bren
gen kan wel eens een zeer merkwaar
dige uitwerking hebben.
Er wordt altijd maar klakkeloos be
weerd, dat die thuis blijvers lakschen
zijn, die zich niet inlaten met het po
litiek gedoe. Wij hebben alle reden om
die opvatting niet te onderschrijven. Er
zijn natuurlijk tal van oorzaken die tot
de verwaarloozing van den eersten bur
gerplicht leiden. Vaak doet zich ook
gelden een bepaalde antipathie tegen
een candidaat. Ook zijn er die in het J
algemeen den gang van zaken op het
politiek tooneel afkeuren. Door het stel
sel der candidaatstellïngen komen deze
Ëarticuliere opvattingen niet tot uiting.
>e evenredige vertegenwoordiging zal
de gelegenheid wel openen, om zich te
uiten. Protest-candidaten hebben nu in
tien districten allicht te samen een res
pectabel aantal. De invoering van den
stemplicht in België en Oostenrijk heeft
geleerd dat liet 't aantal opgekomen kie
zers aanmerkelijk deed stijgen, terwijl
het cijfer der ongeldige stemmen
waarvoor men zoozeer vreest slechts
gering toenam.
Met zekerheid valt over de stembus
uitspraken in de naaste toekomst niets
te zeggen. Het algemeen kiesrecht brengt
ettelijke duizenden kiezers meer ter
stembus, de evenredige vertegenwoor
diging maakt een kijk op de nieuwe
verhoudingen onmogelijk, terwijl de derde
nieuwigheid, de stemplicht, een zeer
gewichtigen invloed zal kunnen doen
gelden. Deze drie nieuwe factoren zijn
van zoo diep-ingrijpenden aard, dat zij
in staat zullen zijn een geheel nieuw
aspect te geven van de verkiezingen.
Wanneer men alleen maar eens na
gaat, dat niemand eigenlijk weet hoe sterk
de niet-Katholieke groepen in de vijf en
twintig vaste Katholieke districten zijn,
dan zal men inzien dat elke berekening
op gansch onvoldoende grondslagen
komt te berusten.
Wanneer men de cijfers van de drie
Haagsche districten te samen telt, zoo
als de verkiezingen van 1913 die lieten
zien, dan volgt daaruit, dat op de can
didaten der linkerzijde twintig duizend
stemmen zijn uitgebracht, op die van
de rechterzijde twaalf duizend, terwijl
negen duizend kiezers thuis bleven. Men
ziet hoe het getal thuisblijvers vol
doende is om een gansch ander aspect
te geven aan den uitslag, en tevens hoe
dat getal een grootte heeft, waarmede
ernstig rekening valt te houden. Eenige
berekening valt echter niet te maken.
Resumeerende zouden wij willen
zeggen, dat in de toekomst dé verras
singen bij de stembus niet zullen kun
nen uitblijven. De gansche massa nieuwe
factoren mogen leiden tot een verbete
ring van het kiesstelsel, maar ook van
de kwaliteit der gekozenen en de om
standigheden waarmede zij het vertrou
wen der kiezers zullen verwerven.
Eiber.
Vergadering van Vrijdag,
In de additioneele artikelen van de
Grondwet worden sommige artikelen
van de Grondwet eenigermate uitgewerkt.
Het verschil met de grondswetsartikelen
schuilt alleen hierin dat niet het om
slachtige proces van een grondwets
herziening voor de herziening van deze
artikelen noodig is. De gewone wetgever
heeft de bevoegdheid. Daardoor kan
in de uitwerking gemakkelijker eenige
wijziging worden gebracht.
Zoo is een algemeene bepaling in
de Grondwet opgenomen in zake de
schorsing van 't kiesrecht voor militairen.
In de additioneele artikelen wordt dit
iets uitgewerkt. Een korte discussie
ontspon zich over de vraag of de
schorsing in buitengewone omstandig
heden altijd zal geschieden, dan wel of
de Kroon de beoordeeling aan de nood
zakelijkheid zal houden. Een amende-
mentje-Hugenholtz om de bevoegdheid
aan de Kroon te lat.en werd aangenomen,
nadat de Minister er geen bezwaar
tegen had gemaakt.
Belangrijker was hetgeen de heer
Schaper wilde n.l. vergoeding aan on-
en minvermogenden, die zonder geldelijk
nadeel niet in hun woonplaatsen aan
wezig kunnen zijn voor de uitoefening
van het kiesrecht. Hij acht dat noodig
nu stemplicht is ingevoerd, waardoor
zij die buiten hun woonplaats werkzaam
zijn op kosten gejaagd zullen worden.
Met nadruk werd dit amendement
ontraden. Het moet tot allerlei misbrui
ken leiden, wanneer begonnen wordt
met vergoeding te geven bij de uit
oefening van een publieken plicht. De
kosten enz. zullen niet gering zijn en
het zal zeer moeilijk zijn de grenzen
te stellen. De heeren de Meester en Lim
burg ontrieden het amendement ten
krachtigste, omdat zij elk financieel
element verre willen houden van de
stembus. Door de evenredige vertegen
woordiging en den stemplicht zullen nog
vele moelijkheden voor den dag komen,
die ondervangen moeten worden. Het
is dus minder gewenscht er één uit te
pikken en te herstellen. De Minister
zeide toe te zullen overwegen hoe op
andere wijze door overbrengen van
stemmen aan de moelijkheid kan
worden tegemoet gekomen. Toen de
heer Schaper zag dat hij zijn zin niet
kon krijgen, stelde hij een motie voor
om bij afzonderlijke wetsontwerpen alle
moeilijkheden te regelen. Tegen die
motie had natuurlijk niemand bezwaar,
ook de Minister niet, en dus werd die
zonder stemming aangenomen.
Lang duurde de discussie voor de
evenredige vertegenwoordiging, waar
voor door den 'heer Drion een ander
stelsel tegenover dat van de Regeering
werd gesteld. De bedoeling van den
voorsteller is om de aanwijzing van de
personen der afgevaardigden, niet van
hun richting dus, minder aan de partij
besturen of aan het toeval over te laten,
dan dit in het stelsel der regeering het
geval is.
Feitelijk laat hij het stelsel der Re
geering onaangetast en wijkt het zijne
daarvan slechts van details af. Het zou
ons veel te ver voeren om de techni
sche bijzonderheden nader aan te geven.
Het systeem der Regeering sloot geheel
aan bij het Belgische stelsel en de er
varing die daarmede is opgedaan heeft
geleerd dat kleine groepen van dissi
denten zoo geed als geen kans hebben
het tot eenverkozen-verklaring te
brengen. De overmacht der partijbestu
ren heeft daar aan deze groepen alle
kans ontnomen. Volgens den heer Drion
komen zijn amendementen daaraan te
gemoet. De kiezer krijgt het recht de
candidaten te nummeren waardoor hij
zelf een volgorde kan vaststellen. Die
nummering achtte de heer Alberda totaal
onmogelijk, omdat daardoor alles in de
war zal loopen. Alleen politieke „fijn
proevers" zouden, zoo meende de heer
Rink, in staat zijn de candidaten in een
volgorde van voorkeur te plaatsen.
Dinsdag Sint-Nikolaas verga
dert de Kamer niet. Donderdagavond
moet de schade echter worden inge
haald.
T weede-Kamerverkiezing.
Bij de gisteren gehouden stemming
voor een lid van de Tweede Kamer
district Haarlemmermeer (vac.-Van Wi-
chen) werden uitgebracht 10.493 geldige
stemmen.
Hiervan verkreeg de heer Mr. J. B.
Bomans (R.-K.) 6499 en de heer S. J.
de Clerq (Lib.) 3994 stemmen, zoodat
gekozen is de heer Mr. j. B. Bomans.
Opsporing van militairen.
De Opperbevelhebber heeft o. s.
schrijven gezonden aan de autoriteiten
van de Landmacht.
„Het is mij gebleken, dat nog in vele
gevallen dt politie-autoriteiter, wier me
dewerking werd ingeroepen tot opspo
ring en aanhouding van militairen, die
vermist, dan wel van verlof achterge
bleven waren, niet onmiddellijk of zelfs
in het geheel niet werden onderricht,
wanneer de betrokken militair inmid
dels bij zijn korps was teruggekeerd,
zoodat de politie hare nasporingen noo-
deloos bleef voortzetten. Ongeacht het
feit, dat een dergelijke nalatigheid wijst
op gebrek aan de vereischte onderschei
ding jegens de politie-autoriteit en als
zoodanig te laken valt, wordt de dienst
der politie, die tijdens den mobilisatie
toestand toch reeds in sterkere mate
dan in normale tijden belast is, zonder
eenig nut bemoeilijkt.
Het treft mij onaangenaam, dat aan
mijn order voor de land- en zeemacht
van 23 Juni 1915, op zoo onvoldoende
wijze acht wordt geslagen en ik verlang
dat het daarin gestelde en in het
bijzonder de slotzinsnede daarvan
voortaan stipt zal worden opgevolgd."
De „Kediri" in den grond geschoten.
Reuter seint van Las Palmas, d.d. 30
November
De alhier aangekomen Nederlandsche
mailboot „Rindjani" rapporteert, dat ze
vanmiddag 2 uur de Nederlandsche
vrachtboot „Kediri" had gezien, die door
de bemanning was verlaten, met een
groote Duitsche duikboot langszij. Een
andere kleinere duikboot kwam langszij
van de „Rindjani", aan welk schip, na
onderzoek van de papieren, werd toege
staan haar reis voort te zetten. Bericht
werd, dat de geheele bemanning van
de „Kediri? was geland.
Toen de „Kediri" het laatst werd ge
zien, werd ze door de duikboot met
granaten beschoten en was ze zinkende.
(De „Kediri," een vrachtschip van den
Rotterd, Lloyd, was groot 3781 ton netto.
Het schip, in 1901 gebouwd bij Blohm
Voss te Hamburg, was op weg van
Oost-Indië naar Rotterdam het was
den 9den October van Batavia en den
lOden November van Kaapstad vertrok
ken.)
Protestvergadering inzake de verwer
ping van de successiewet.
6e „Vrijzinnige-Demokraat" meldt,
dat de afdeeling Amsterdam van den