HER
'ELEF. 200
„Zgetea Inval"
DONDERDAG
33 NOVEMBER
gemeentebestuur
feuilleton
binnenland
No. 377
54e Jaargang
1916
altooze
bleek-
>OIV,
KKUMER
fk\ TAAI,
JNDE»
ensch
ersknecht
Privaatles
elsje.
jjjtgavtfirma f. VAH DE VELDE lr„ Kleine Markt 58, Viissinp, Telsfosn latere. 10
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke ieestdagen
ÜMMEROVERZICHT.
perkrUg-
c.
euwendijk.
F. 1NTERC. 223
Zuivere.
ING-ZOETE
EN
kosten
nt per ons.
als schrijfmappen,
en, zakportefeuilles,
tlood-etuis enz. is
GH's Boekhandel.
)orwerkzaamheden.
Vliss. Courant.'
eden de 17 jaar.
ilacisstraat 115.
letter R, bureau
t".
een net
iSingsche Gourant."
S in h<^t
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS: Voor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren ƒ1.45
per drie maanden. Franco, door het geheele rijk 1.60. Voor België ƒ2.20
Voor overige landen der Post-Unie ƒ3.35. Afzonderlijke nummers 3 cent
ADVERTENTIEPRIJS Van 1—4 regels 0.48; voor iedere regel meer 12 cent
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend. Bij abonnement speciale prijs
Reclames 24 ct. per regel. Dienstaanbiedingen en -aanvragen 6 V2 ct. per regel
De abonné's, in't bezit eenerrt A gu'den bij levens- gulden bij dood AAA gulden bij verlies 1 P* 4* gulden bij verlies 1 |"fe P| gulden bij verlies r* gulden bij verlies
«lis, zijn GRATIS verze- JB RB g| lange ongeschikt- Al 8 door 4|||l van een hand, lAIl van B I 81 B van een /h van eiken
kerd tegen ongelukken voor: Uheid tot'werken VV een ongeluk (lUU voet of oog lull een duim 1UU wijsvinger UU anderen vinger
|»za ultkeeringén worden VERDUBBELD Indien de verzekerden, voorzien van geldig plaatsbewijs, een ongeluk bekomen op trein, boot of tram. De uitkeering wordt gewaarborgd door de „Hoil. Alg. Verzek. Bank" te Schiedam
BEKENDMAKING.
Algemeene Brandschouwing.
Burg. en Weth. van Vlissingen
gezien art. 437 der algemeene veror
dening van politie voor deze gemeente,
waarbij voorgeschreven is, dat minstens
eenmaal in het jaar door de brandspuit
en onderbrandspuitmeesters, vergezeld
van een politiebeambte, eene algemeene
brandschouwing zal plaats hebben
maken bekend
dat "die algemeene brandschouwing
voor dit jaar is bepaald op 27 Novem
ber a.s. en de drie volgende dagen
en ijoodigen de ingezetenen uit, om
hen, die daarmede belast zijn, tot het
noodige onderzoek in hunne woningen
of gebouwen toe te laten, en zich te
gedragen naar hunne aanwijzing ont
kent het aanleggen, veranderen en ver
beteren van stookplaatsen, schoorstee-
nen of bergen van brandstoffen en pe
troleum en in het algemeen overeen
komstig de bepalingen voorkomende in
genoemde verordening, teneinde zich te
vrijwaren voor de toepassing der daar
bij bedreigde straffen.
Vlissingen, 23 November 1916.
Burg. en Weth. voornoemd,
VAN DOORN VAN KOUDEKERKE.
De Secretaris,
M.VAN DER BEKE CALLENFELS (l.s.)
VERBOD UITVOER VAN BOONEN.
De Burgemeester van Vlissingen
brengt ter algemeene kennis
dat slechts uit deze gemeente uit
voer ntag plaats hebben'van paarden-
boonen,wierboonen, schapenboonen,
duivenboonen en Waalsche- of tuin-
boonen, wanneer bij verzending uit den
vrachtbrief of uit eenige verklaring door
de betreffende broodcommissie, door
de door voornoemden Minister met de
verzameling of distributie belaste per
sonen of door hem blijkt dat die boonen
worden verzonden met een door of na
mens meergenoemden Minister aan dat
vervoer gegeven bestemming
dat alle andere uitvoer van boonen
uit deze gemeente verboden is.
Vlissingen, 23 November 1916.
De Burgemeester voornoemd,
VAN'DOORN VAN KOUDEKERKE.
DRANKWET.
Burg. en Weth. van Vlissingen
gelet op art. 12 der Drankwet
doen te weten
dat bij hen is ingekomen een verzoek
van C. VAN DEN BERGE, om verlof
tot verkoop van alcoholhoudenden
drank anderen dan sterken drank voor
perceel 32, gelegen aan de Badhuis
straat
dat vanaf heden gedurende veertien
dagen schriftelijke bezwaren tegen het
verleenen van het gevraagde verlof
kunnen worden ingebraclA bij Burg. en
Weth. voornoemd.
Vlissingen, 23 November 1916.
Burg. en Weth. voornoemd,
VAN DOORN VAN KOUDEKERKE.
De Secretaris,
M.VAN DER BEKE CALLENFELS (l.s.)
door
M. C. VAN DEN ENDE.
25.) o
Ik weet zeker dat werken, ijverig
werken* je voldoening en' rust zal
schenken. Je hebt een taak, een schoone
roeping jonge menschen op te voeden
tot hoogstaande, goed zedelijke burgers
'u de maatschappij. Wek bij de kinde
ren liefde tot het goede en afschuw van
kwade trouw en laagtrartige hande
lingen. Vorm karakters door woord en
voorbeeld
Zoo wist dë oude paedagoog zijn
dochter aan te vuren. En de geest, die
naar bezieltje, hielp haar over eigen
'eed heen.
VUL
Rust en Vrede.
'I Is eenige jaren later. Vrij eentonig
er> kalm verliepen zij voor Netje. Stel—
selmatig werkte zij hard en haar levens-
wrjze was uiterst geregeld. Juist in
me periode zonder schokkende geheim
enissen, zonder buitengewone voorval
st, zonder aangrijpende lotswisselin
gen werd haar karakter gevormd. En
ONVEILIGHEID VAARWATER.
Schietoefeningen.
De Burgemeester van Vlissingen,
maakt aan zeevarenden bekenddat
op 23 en zoo noodig op 24 November
van de kustbatterij te Heilevoetsluis
schietoefeningen zullen worden gehou
den.
De voor de veiligheid te nemen voor
zorgsmaatregelen liggen voor belang
hebbenden ter secretarie dezer ge
meente ter inzage.
Vlissingen, 22 November 1916.
De Burgemeester voornoemd,
VAN DOORN VAN KOUDEKERKE.
Vergadering van Woensdag.
De discussie over de grondwetsher
ziening werd weer voortgezet en wel
met het onderwijsartikel.
Het voorgestelde artikel 192 luidt
1Het onderwijs is een voorwerp van
de aanhoudende zorg der regeering.
2. Het geven van onderwijs is vrij,
behoudens het toezicht der overheid en
bovendien voor zoover het algemeen
vormend zoowel lager als middelbaar
onderwijs betreft, behoudens het onder
zoek naar de bekwaamheid en de zede
lijkheid van den onderwijzer, het een en
ander door de wet te regelen.
3. Het openbaar onderwijs wordt met
eerbiediging van ieders godsdienstige
begrippen door de wet geregeld.
4. Overal in het Rijk wordt van over
heidswege de gelegenheid gegeven tot
het ontvangen van voldoend openbaar
algemeen vormend lager onderwijs.
5. De eischen van deugdelijkheid, aan
het geheel of ten deele uit de openbare
kas "te bekostigen onderwijs te stellen,
worden bij de wet geregeld, met inacht
neming, voor zoover het het bijzonder
onderwijs betreft, van de vrijheid van
richting.
6. Het bijzonder algemeen vormend
lager onderwijs, dat aan de bij de wét
te stellen voorwaarden voldoet, wordt
naar denzelfden maatstaf als het open
baar onderwijs uit de openbare kas be
kostigd. De wet stelt de voorwaarden
vast, waarop voor het bijzonder alge
meen vormend middelbaar en voorbe
reidend liooger onderwijs bijdragen uit
de openbare kas worden verleend.
7. De Koning doet jaarlijks van den
staat van het onderwijs aan de Staten-
Generaal verslag geven.
Er waren tal van amendementen, die
achtereenvolgens nader werden toege
licht. Het eerste had niet de bedoeling
om den geest van het voorstel te wijzi
gen, doch juist om de bedoeling daar
van duidelijker te doen uitkomen. De
heer van Raalte wenschte het vierde
lid te splitsen, „overal in het Rijk wordt
van overheidswegetfVoIdoend openbaar
algemeen vormend lager onderwijs ge
geven", aldus wil hij de algemeene be
paling doen gelden daarnaast wensch
te hij dan te bepalen dat op dien alge-
meenen regel uitzonderingen kunnen
worden toegelaten in dier voege, dat
volgens regelen, van overheidswege de
gelegenheid wordt gegeven tot het ont-
de vastheid van wil kwam in haar ge
laatstrekken tot uitdrukking. Evenwel
zocht mén bij haar tevergeefs grijze
haren, spitse, hoekige lijnen of oud-
makende --rimpels, maar wel een ern-
stigen trek om den mond, welke zich
zelden tot gullen lach plooide.
Bitterheid huisde niet in haar ziel
een scherp oordeel velde zij over nie
mand bitse, kwetsende woorden liet
zij nimmer liooren. Zij leefde streng
voor zich zelf. In haar hart bewaarde
zij als een relequie in een stil heiligdom
een zoete herinnering aan vroegere da
gen.
Die droeg ze met zich haalde ze in
eenzame uren telkens weer te voor
schijn, zonder dat iemand daarvan een
flauw vermoeden had, want in dit op
zicht schonk zij niemand haar vertrou
wen, uit vrees voor ontheiliging.
Toch werd Netje niet een sentimen-
teele droomster en zocht ze niet in
ziekelijk isolement zich aan haar plicht,
om in de wereld, zooals die nu eenmaal
is, te leven, te onttrekken.
Met Kerstmis en Oudejaarsavond had
Netje tot nog toe, en zij was reeds
acht en twintig jaar, nooit in den hui-
selijken kring haar oude plaats om
de tafel onbezet gelaten.
Ook nu was zij weer met vacantie
thuis. Vader Mat'kon men 't aanzien,
dat hij oud werd. Al zoovele jaren
droeg hij zijn lustre schoolmeesters-
vangen van voldoend openbaar alge
meen onderwijs. Op die wijze meende
de afgevaardigde dit te bereiken dat de
tegenstanders van links gerustgesteld
zullen zijn omdat voldoende gelegen
heid om openbaar onderwijs te ontvan
gen, verzekerd is, en daarnaast dat de
rechterzijde zich er mee vereenigen kan.
Aan de concessies die de rechterzijde
doetj wenscht zijn voorstel niets toe te
voegen.
Het tw«de amendement was van de
heeren Eerdmans en de Muralt. Ook
dit wilde geen nieuwe gedaehte in het
artikel leggen, doch bedoelde vast te
stellen, dat bij het aangeven van de
deugdelijkheid voor het geheele lager
onderwijs het openbaar als norm zal
dienen.
De opvoedkundige zelfstandigheid
van het bijzonder onderwijs mag daar
bij dan echter niet worden geknot.
Het vijfde lid van het voorstel achtte
zij een sfynx-achtige alinea, die ten
deele een herhaling is van hetgeen in
het derde lid is gezegd, maar niet dui
delijk zegt dat ook aan het openbaar
onderwijs eischen van deugdelijkheid
worden gesteld. De voorstellers van het
amendement wilden daarom alinea 5
schrappen en in alinea 6 bepalen dat
het bijzonder onderwijs naar denzelfden
maatstaf zal worden bekostigd als het
aan de eischen van deugdelijkheid en
inlichting voldoet, voor het O. L. onder
wijs bij de wet gesteld. „Eischen van
deugdelijkheid" beteekent niet een eind
examen naar de resultaten van het on
derwijs, doch slechts uiterlijke kenmer
kende kans op deugdelijkheid geven.
De passage over de vrijheid van rich
ting wijzigden de voorstellers zóó dat
niet iedere richting ook die welke
in strijd met 's lands belang is geld
zal ontvangen voor de stichting van een
school.
De heer Otto heelt verschillende
amendementen voorgesteld, waarvan
het eerste weinig ingrijpend is. De
woorden godsdienstige begrippen in het
derde lid wil hij vervangen door gods
dienstige gevoelens en leerstellige be
grippen.
In de tweede plaats-wilde hij het
noodeloos oprichten van bijzondere
scholen zooveel doenlijk voorkomen,
in de derde plaats wilde hij waarborgen
dat beide soorten van onderwijs van
gelijke deugdelijkheid zullen zijn, zon
der dat één van beide als rjOrm zal
worden gesteld. De erkenning van de
bijzondere school zal automatisch ge
schieden nadat allerlei autoriteiten zijn
gehoord en ook de meening der ouders
is gehoord. Er zullen dan in zijn ge-
dachtengang drie soorten scholen be
staan, te weten de vrije school, die niet
betaald wordt uit de openbare kas
de officieele erkende bijzondere school,
die volledige schadeloosstelling uit de
Staatskas ontvangt en ten slotte de
openbare school, zooals die nu bestaat.
Het amendement Van wijlen den heer
Tydeman, dat nu verdedigd werd door
den heer Visser van IJzendoorn, stelt
vóór-op dat overal voldoend openbaar
onderwijs moet worden gegeven. Dit
wilde hij onverzwakt handhaven als
uitgangspunt. De Kroon kan van de
jasje met eere. Maar lang zou dat niet
meer duren, daar hij onrustbarend doof
werd en aizoo ongeschikt voor de ver
vulling zijner betrekking.
Vaak sprak hij met zijn Netje erover,
dat hij rust zou moeten nemen, daar de
.leerlingen benadeeld werden door zijn
gebrek. Dan opperde hij 't denkbeeld,
zijn laatste levensdagen in Den Haag
door te brengen. Want Netje was hem
lief. Moeder had daar niets tegen, maar
Netje zelf wel, al had zij 't niet gezegd.
Zij was 't nog niet volkomen met zich
zelf eens wat zij dan wel wilde.
Om met haar gedachten alleen te zijn,
was zij, 't noodweer trotseerend, uitge
gaan naar de zee. Een gure wind gierde
door de bladerlooze takken naargees
tige geluiden klonken in 't geboomte
achter de duinen.
Naakt en doodsch als de kale velden
waren, maakte de omgeving een som
beren indruk op de eenzame wande
laarster. Zware wolkenmassa's hingen
met grauwe donkerte laag neer. Al na
der vernam zij 't dof donderend, een
tonig geklots der opgezweepte golven,
die 't strand beukten.
Maar 't hoogduin stond daar onbe
wogen in de schemering als een reus,
die" de woeste kracht der woedende
elementen belacht. Bergenhooge, wit
gekopte, schuimende baren rolden aan
voortdurend, zonder iets te vermogen
-tegen die stomme macht van millioe-
-verptichting alleen ontheffing verleenen.
Óver dat alles gaat de discussie mor
gen voort.
Wat is er met de Koningin Regen
tes" gebeurd
Het „Handelsblad" spreekt, na het
geen omtrent de opbrenging en het
houden van de mailboot der Mij.
„Zeeland" door de Duitschers is bekend
geworden, de meening uit, dat in deze
maatregelen moeilijk iets anders te zien
is dan een bewuste onvriendelijke han
deling tegen Nederland. Het blad ver
klaart aanleiding te hebben te gelooven,
dat dit inderdaad het geval is en vraagt
of de Regeering dit over haar kant mag
laten gaan.
Het komt de „N. Ct" hoogst onwaar
schijnlijk voor dat de Regeering in de
zen werkeloos zou zijn gebleven maar
het land weet het alweer niet. Tien
November is de „Koningin Regentes"
opgebracht, vernomen werd dat eenige
onzer marine-vaartuigen bij de aanhou
ding aanwezig geweest zijn en daarbij
een zekere, nog niet opgehelderde rol
hebben vervuld en sedert is gebleken
dat het schip niet, zooals na vroegere
aanhoudingen geschiedde, wordt terug
gegeven. Maar het eerste woord van
regeerings-inlichting over een het na
tionale gevoel zoo pijnlijk treffend con
flict moet nog worden gehoord
Terecht vraagt het „Hbl." ironisch,
of het nu in elk geval geert tijd zou
worden, dat wij te weten komen, welke
reden de Duitschers meenen te hebben
om ons de „Koningin-Regentes" eenvou
dig af te nemen „Dan kunnen wij
misschien tevens vernemen, wat de Re
geering gedaan heeft om deze daad, die
ons een daad van eenvoudige willekeur
en onrecht schijnt, hersteld te krijgen."
De kleine verbetering die enkele maan
den geleden in de regeerings-publiciteit
aangebracht en in het land hoopvol be
groet was, schijnt reeds prijsgegeven te
zijn. De inspanning die ertoe noodig
was om haar in gang te brengen, heeft
de bureaucratie blijkbaar uitgeput tot
voortzetting is er geen kracht meer over.
Lezing prof. Treub.
Prof. mr. M. W. F. Treub, oud-minis
ter van Financiën, hield voor de „Stü-
dentenvereenigingvoor Sociale Lezingen"
in het Groot auditorium van de Acade
mie te Leiden een lezing over de tijdens
den oorlog in Nederland genomen eco
nomische noodmaatregelen en hun ver-
moedelijken invloed op de toekomst.
Deze avond was voornamelijk gewijd
aan de gevolgen die deze maatregelen
zullen hebben. Er zijn maatregelen geno
men, zooals b.v. de uitvoerverboden en
de prijszetting, die aangewezen zijn om
na den oorlog weer te verdwijnen, al
zal dat niet onmiddellijk kunnen ge=
schieden.
Daarentegen zullen andere maatregelen
een meer blijvend karakter hebben. Spr.
noemde daarvan de werkloozenverzeke-
ring en de arbeidsbemiddeling met steun
en medewerking van het Rijk.
nen zandkorreltjes.
Netje mocht gaarne 't geheimzinnig
lied van de zee beluisteren, ook als er
van strijd en ziedenden toorn' gezongen
werd. Op 't hoogste duin geklauterd,
staarde zij in de onmetelijke ruimte en
dacht aan eigen leed en strijd. Weer
leefde de herinnering op waaraan zij
zich willens overgaf, zoodat zij niet de
oplossing zocht van 't vraagstuk, dat
de huisgenooten bezighield.
Den volgenden morgen ging zij weer
naar de zee, die haar steeds aantrok.
Daar kon ze nadenken. De zee zou
haar zeggen, welk besluit zij nemen
moest. Zou 't ook voor haar niet be
ter zijn, de plaats te verlaten, waar
de trouwelooze Dolf woonde Wel zag
ze hem zelden, doch zij ademde toch
dezelfde lucht in en telkens kon een
ontmoeting, zij 't ook vluchtig, plaats
.grijpen
Diep in gedachten verzonken staarde
zij van den top der duinen in de ver
te, droomerig gestemd door 't wee
moedvol fluisteren der kalme zee, die
nu geen schuimspattende branding,
maar een effen vlak toonde, wijd uit,
eindeloos, vriendelijk getint door de
morgenzon, doch verbergend geheim-
nisvolle, grondelooze diepten.
Gedurende den nacht was de wind
gaan liggen en de opgezwiepte baren
waren tot rust gekomen. De maan
gluurde door wolkenscheuren en ver-
De Beurswet zal wel niet ongewijzigd
gehandhaafd blijven, maar geheel ver
dwijnen zal ze toch zeker niet.
Na den oorlog zal de maatschappij
georganiseerd en gesocialiseerd worden,
waardoor het individualisme meer en
meer op den achtergrond zal komen.
Van de financieele liquidatie na den
oorlog zal geen enkele econoom zich
een juiste voorstelling kunnen maken,
maar zeker is het dat er groote moei
lijkheden zullen ontstaan en men ook in
neutrale landen niet dan met moeite uit
de impasse zal komen. Met dir. belas
tingen alleen zal men er niet komen.
De indirecte belastingen zullen de le
vensmiddelen duur houden en de arbei
ders zullen meer loon vragen, terwijl
de werkgevers door zware lasten die op
het bedrijf drukken deze zullen willen
verminderen, wat een nieuwen klassen
strijd tengevolge zal hebben.
Over de internationale verhoudingen
na den oorlog is prof. Treub evenmin
gerust. Amerika en Japan hebben door
dezen oorlog een grooten voorsprong
gekregen. Zal dit niet leiden tot expan
sie zucht en expansie noodzakelijkheid
en hoe zullen wij als koloniale mogend
heid daartegenover staan
Is de toekomst dus niet rooskleurig,
zij opent niettemin onbegrensde moge
lijkheden en dit gaf spr. aanleiding zich
aan het slot tot de jongeren onder zijn
gehoor te richten met de opwekking
zich te ontwikkelen en op grondige ken
nis toe te leggen. Met doorzicht en
energie zullen jonge Nederlanders, naar
spr.'s meening zich ook in de toekomst
een eervolle plagts in de maatschappij
kunnen veroveren.'
Een compromis in zake Art. 192
In parlementair kringen wordt met
stelligheid beweerd, dat er alsnog een
compromis-voorstel in zake art. 192
op komst is, een wijziging der redactie
waarvan verwacht wordt dat ze alle
partijen zal bevredigen. („Tel.'j
Tijdelijke afwijking van de Kieswet.
In de Memorie van Antwoord op het
voorloopig verslag der Tweede Kamer
betreffende het wetsontwerp tot tijde
lijke afwijking van de Kieswet verklaart
de minister van binnenlandsche zaken
te eerbiedigen de redenen, welke eenige
leden leidden tot een protest tegen het
stelsel, dat aan de achtereenvolgende
Noodkieswetten ten grondslag ligt.
Nu echter de wetgever tot twee
maal toe in anderen zin besliste, kan
hierin een authentieke uitlegging wor
den gezien en het is dan ook begrijpe
lijk dat de bedoelde leden geen poging
zullen doen om het aanhangig voorstel
te verwerpen, zegt de minister.
Gereedelijk kan worden toegegeven,
dat het. werken met een primitieve lijst
en verschillende suppletoire lijsten in de
practijk bezwaren oplevert. Intusschen
verzet zich, gelijk meermalen door den
minister is uiteengezet, artikel 80, derde
lid, der Grondwet, tegen de vaststelling
van een geheel nieuwe lijst. Immers in
gevolge het daar bepaalde zouden zij,
die bedeeld zijn in het burgerlijk jaar
voorafgaande aan de vaststelling van de
lichtte een landschap om Geestland
heen, dat werd omgetooverd bij adent-
Iooze stilte in de natuur tot een sprook-
jesachtig-schoon tafereel.
Netje wandelde langzaam terug,
langzamer nog naarmate zij tot be
wondering werd gedwongen van 't
mooie om haar heen. O, wat was de
wereld schoon, wat was Gods schep
ping rein.
Heel 't geliefde plekje grond, waar
zij in eenvoud en stil geluk opgroeide,
was in rijken feestdos gestoken. Fan
tastisch deed de ochtendzon heel den
omtrek, met rijp en ijzel getooid, schit
teren. 't Gansche boseh prijkte met
duizenden, glinsterende ijskegels als
zoovele schitterende diamanten van 't
zuiverste water.
Kort daarachter stak de spitse punt
van Geestland's slanken toren boveiï
alles uit en daaromheen, half verscho
len, zetten de rieten daken der hoeven
en de roode dakpannen der huizen 't
landschap buitengewone aantrekkelijk
heid bij.
Hier wil ik wonen, oud worden
en begraven prevelde Netje. Zij wist
nu, wat zij wilde en spoedde zich haas
tig naar huis, om haar plan kenbaar
te maken.
(Wordt vervolgd).
