DINSDAG
V7 OCTOBER
No»
54e Jaargang
1916
Firms F. VAH DE VELDE Jr., Kleine Markt 58, Vlissingen. Telefoon Inters. 16
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke feestdagen
gemeentebestuur
"niïitnenünd~
FEUILLETON
Stads= en Provincienieuws
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJSVoor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren 1.45
per drie maanden. Franco door het geheele rijk ƒ1.60. Voor België 2.20
V»or overige landen der Post-Unie 3.35. Afzonderlijke nummers 3 cent
till
ADVERTENTIEPRIJS Van 14 regels ƒ0.48; voor iedere regel meer 12 cent
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend. Bij abonnement speciale prijs
Reclames 24 ct. per regel. Dienstaanbiedingen en -aanvragen 6% ct. per regel
peabonné's, in 't bezit eener ftftftft gulden bij levens- ^^ft gulden bij dood ftft ft gulden bij verlies .J f Aguldffl bij verlies ft ft gulden bij verlies ft r* gulden bij verlies
polis, zijn GRATIS verze- |l| lange ongeschikt- ft 11 door B11R van een hanci> §®"S|| van I 1111 van een Ft van elken
Iterd tegen ongelukken voorW iJ V V heid tot werken t %3 U? een ongeluk vUU voet of oog .E.VV een duim JLUIJ wijsvinger IU%3 anderen vinger
je2e ultkeeringên worden VERDUBBELD indien de verzekerden, voorzien van geldig plaatsbewijs, een ongeluk bekomen op trein, boot of tram. De uitkeering wordt gewaarborgd door de „Holl. Alg. Verzek. Bank" tê Schiedam
AARDAPPELEN.
Burg. en Weth. van Vlissingen
brengen ter algemeene kennis
dat er in deze gemeente regeerings-
aardappeien verkrijgbaar zijn, en dat
de prijs dezer aardappelen, t.w. Eigen
heimers, Groninger kronen, Roode Stars
van zand- en veengrond en daarmede
nelijk te stellen soorten door den Minis
ter van Landbouw, Nijverheid en Han
del voor verbruikers is bepaald op
ƒ3.10 per H.L., /1.62>/2 per >/2 H.L.,
0.20 per 5 kop en ƒ0.04'/, per kop.
Vlissingen, 17 October 1916.
Burg. en Weth. voornoemd,
VAN DOORN VAN KOUDEKERKE.
De Secretaris,
J. P. v. ROSSUM Jr.
Langer in dienst houden.
Bij de Tweede Kamer zijn wetsont
werpen ingediend om den termijn in de
wetten omtrent het langer in dienst
houden van ingelijfden bij de militie en
van dienstplichtigen bij de landweer en
in de wet tot verlenging van den duur
van den dienstplicht bij den landstorm
nader te wijzigen van 31 December 1916
in 31 Juli 1917.
Tegen huuropdrijving.
Het wetsontwerp tot het treffen van
maatregelen tegen het opdrijven der
woninghuren, is bij de Tweede Kamer
ingekomenj
Brandstoffen.
Door de Vereeniging van Nedeiiand-
sche gemeenten is aan de-n minister van
Landbouw, Nijverheid en Handel ver
zocht ook steenkolen en anthraciet voor
den huisbrand tegen i'ageren prijs be
schikbaar testellen, aangezien turfslechts
in eenige streken van het land daarvoor
wordt gebruikt, goedkooper cokes slechts
in steden met een gasfabriek beschik
baar kon worden gesteld en een groot
deel van het publiek dus steenkolen en
anthraciet voor den huisbrand moet
bezigen, waarvan de prijs voor de
meeste gezinnen te drukkend is.
Vooral wanneer de winterkoude komt
moet vuur in de woningen zeker tot de
eerste levensbehoeften gerekend worden
en zullen de hooge kosten van brand
stoffen het gereedmaken van warm eten
in de gezinnen ten zeerste bemoeilijken
zoo niet beletten.
Duurtetoeslag voor rijksambtenaren.
Door een aantal ambtenaarsvereeni-
gingen, den 15 October te Utrecht in
vergadering bijeen, en vertegenwoordi
gende inspecteurs en ontvangers der
directe belastingen, directeuren-commie
zen der posterijen en telegrafie, electro-
technische ambtenaren der telegrafie,
ijkers en landmeters van het kadaster,
werd besloten zich te wenden tot den
ministerraad met het verzoek, aan alle
rijksambtenaren een duurtetoeslag te
verleenen ten bedrage van 15 pet. over
j
(ïairnï TetDti(i)
Dan trad ze het huis binnen, gevolgd
door de personen die haar opgewacht
hadden een koor van meisjesstemmen
klonk haar tegemoet. Leeraressen en
leerlingen der school stonden in de ves
tibule en begroetten de oprichtster hun
ner school met gezang.
Nu volgde een rondgang door het
huis. De architect gaf nog eenige ver
klaringen. Daarna begaf men zich naar
de eetzaal, die naast de keuken gelegen
was en waarin de vrouwelijke beamb-
'en der omliggende werken voortaan
een goed en smakelijk middagmaal zou
den vinden. Hier stond een lunch gereed
en Dora dankte, voor men zich aan
'hiel zette, nog eens allen, die meege
werkt hadden en in 't bijzonder berg
pad Spalding.
Deze stond naast haar met dezelfde
bedaarde, koude gelaatsuitdrukking als
"En nu aan tafel," sprak Dora. „Ik
"°°P, mijnheer Spalding, dat u hier
'lede blijft lunchen."
■uk hoop, dat u mij wilt verontschul-
ga' Spalding ten antwoord, „het
hiuj onmogelijk te blijven. Ik moet be
de eerste f 1000 salaris, 10 pet. over de
tweede f 1000 salaris en 5 pet. over de
derde f 1000 salaris, zoodat de maximum
toeslag, voor salarissen boven f 3000
zou bedragen f 300 per jaar.
Art?" 192.
Naar „Het Volk" mededeelt, heeft de
Partijraad van de S. D. A. P. de vol
gende motie aangenomen
„overwegende dat het Regeeringsvoor-
stel tot wijziging van art. 192 der grond
wet het middel kan zijn, om te komen
tot eene verhouding tusschen het open
baar en het bizonder lager onderwijs in
den geest der Groninger Schoolmotie,
en dus in zijn algemeene strekking dient
te worden aanvaard;
„dat echter dat voorstel wél de finan-
cieele gelijkstelling der bizondere school
met de openbare, onder den waarborg
van vrijheid van richting bevat doch
de waarborg van materieele gelijkwaar
digheid daarin niet uitdrukkelijk is op
genomen
„verwacht, dat de soc. dem. Kamer
fractie zai medewerken, om dezen waar
borg in het artikel opgenomen te krijgen,
„en geeft het P. B. in overweging,
omtrent de voorstellen der bevredigings
commissie tot uitwerking van het nieuwe
grondwetsartikel, getoetst aan de ver
schillende eischen der Groninger School
motie, tijdens een uitspraak der Partij
uit te lokken".
Benoemingen.
Tot inspecteur van de vestingartillerie,
als opvolger van den generaal-rnajoor L.
J. Scheitema, is benoemd de kolonel J. E.
Fabius, commandant van het 3e reg.
vesting-artillerie.
De nieuwe verlofsregeling.
De opperbevelhebber van land en
zeemacht heeft de militaire autoriteiten
gemachtigd de dietisiptichtige-ofKteFeffi-
ren, korporaals en manschappen der
landweerlichting 1916 in stede van op
24 dezer reeds op 20 dezer in het ge
not vanonbepaald (klein)verlof te stellen.
Voor niet-deskundigen is het misschien
niet zonder belang, dat even wordt aan
geduid, waarin het verschil bestaat tus
schen de oude en de nieuwe verlofs
regeling. In de eerste plaats maakt de
nieuwe regeling het mogelijk, dat de
onmiddellijke chefs langdurige verloven
verleenen aan een stuk, zonder dat de
verplichting bestaat om telkens vóór het
verleenen van een nieuw verlof weder
eenigen tijd onder de wapenen te ko
men. In de tweede plaats wordt aan
chefs de bevoegdheid gegeven studie
verlof te verleenen. Dit is een zeer
groote vooruitgang op administratief
gebied, aangezien de aanvragen om
studieverlof zoo talrijk waren in den
laatsten tijd dat een degelijk onderzoek
naar de gronden van ieder request vrij
wel tot de onmogelijkheden behoorde.
hl de derde plaats zullen nu reques-
ten, op bepaalde gevallen betrekking
hebbende, zoo zij ongunstig zijn gead
viseerd door den onmiddellijken chef,
niet meer langs den hiërarchieken weg
het ministerie bereiken, doch onmiddel
paald zelf op het Justinus-werk zijn
van middag."
Hij boog voor Dora, die hem de hand
toestak.
Zag hij de hand niet, of Wilde hij die
niet zien Hij nam haar niet aan, boog
echter nogmaals en ging stilzwijgend
heen.
Dora was bloedrood geworden en
zette zich verward aan tafel. Doch bin
nen eenige oogenblikken had ze het bit
tere gevoel, dat in haar opgestegen was
overwonnen.
Hij was de beleedigde en hij had door
zijn weigering van haar handdruk te
kennen gegeven, dat hij niet met zich
liet spelen. Nu had hij haar gekrenkt,
doch had inderdaad het recht daartoe.
De lunch duurde niet al te lang.
Daarna stegen Dora en haar tante weer
in de auto, om naar huis te gaan. Nau
welijks had de wagen zich in beweging
gezet, of mevrouw Schottelius begon
„Ben je heusch van plan, je deze on
beschaamdheid te laten aanleunen
Die brutale Spalding neemt niet eens
de hand aan, die je hem bood
„Hij zal hef niet gezien hebben," gaf
Dora rustig ten antwoord.
„Niet gezien Meen je dat heusch
hoonde mevrouw Schottelius. „Je hebt
den trek op zijn gezicht zeker niet ge
zien, den spottenden, boosaardigen
blik, je hebt zeker niet gezien, dat hij
zijn handen terugtrok, als vreesde hij
door jouw hand vergiftigd of geschand
vlekt te worden. Niet gezien, zeg je
lijk naar hef departement van oorlog
worden gezonden, wat een spoedige
afhandeling ten zeerste in de hand zal
werken.
Ook is in sommige gevallen de mili
tair hiërarchieke weg wat verkort door
het uitschakelen van den commandant
van het veldleger.
Kadervorming.
De opperbevelhebber heeft, naar de
„Avp." meldt, bepaald, dat de militie
lichtingen der landstormjaarklassen,
waarin de dienstplichtigen hun eerste
oefening van 8VZ maand hebben vol
bracht, in den vervolge voor wat de
opleiding betreft als oudere lichtin
gen zullen worden beschouwd, waar
door bedoelde landstorm- en militie-
plichtigen ook in aanmerking kunnen
komen voor bevordering van korporaal
of sergeant.
VLISSINGEN, 17 OCTOBER.
Stedelijk Museum.
Dezer dagen werd mij voor het Ste
delijk Museum te koop aangeboden een
medaillonachtig voorwerp, geschikt om
aan den wand te hangen, ter grootte van
een miniatuurtje. Het vertoonde een
halfbolvormigen oranjekleurigen steen,
gevat in een verguldkoperen rand.
Wanneer men dezen „steen" verwarmt,
wordt hij doorzichtig, men ziet en re-
liefde beeltenis van Prins Willem V en
zijn gemalin, waartusschen een Oranje
boom in tobbe, een leeuw met een
zwaard en een genius met een vaantje.
Er werd bij verteld, dat de koningin
ook een dergelijk voorwerp bezat en
dit exemplaar getoond was aan het
Hof. Ik wendde a mij tot Professor
Dr. F. J L. Kramer, Directeur van het
Koninklijk Huisarchief, die zoo welwil
lend was, mij de hem bekende gegevens
te verschaffen.
Het is een z.g.n. „bedriegertje" of
„verklikkertje" en wel afkomstig uit
den Patriottentijd, ongeveer 1780-1795.
Ze zijn zoo genoemd, omdat zij de
staatkundige gezindheid van den bezit
ter bedriegelijk verborgen of door ver
warming aan den dag brachten. Zij
komen niet veel meer voor. In „De Na-
vorscher" van 1889 en 1890 kan men
het een en ander erover vinden. Het
bedeksel is zoogenaamd vloeiend agaat.
De voorstellingen zijn van geplet dun
zilver, het geheel is gehecht op zwart
fluweel. In het vervolg op Van Loon,
„Neder-!. Historiepenningen" (Zesde-
Tiende Stuk 1766-1806) worden ver
schillende draagteekens genoemd en
afgebeeld, die een tegenhanger waren
van de Orangistische voorsteling en dus
het dierbaar kleinood der Keezen of
Patriotten. (Zie bijv. pl. LXV (C) be
schreven blz. 316).
Men kan ook in de volgende pagina's
uitvoerig beschreven vinden, welke
krasse besluiten werden uitgevaardigd
tegen het in bezit hebben of dragen van
een dergelijk schibboieth. Blijkbaar wa
Nu, ik kan je dan zeggen, dat hij je
hand wel degelijk heeft gezien, hij keek
er zelfs voortdurend naar. Hij wilde je
openlijk voor alle menschen, die daar
waren, beleedigen en je geeft hem maar
al te zeer gelegenheid daartoe. Je ver
oorlooft hem, van dag tot dag driester
te worden en ik geloof, dat je hem dan
nog verdedigt ook. je verdedigt alles,
waf die man zegt en doef."
Mevrouw Schottelius was zoo ver
ontwaardigd, dat ze zweeg, totdat de
auto het voorplein te Saarkirchen op
reed.
In de vestibule nam de knecht de
mantels van de dames aan en mevrouw
Schottelius wilde juist naar haar ka
mers gaan, toen Dora zeide „Ik moet
u nog even spreken, tante."
Ze ging met haar tante naar den sa
lon, ging eenige malen op en neer en
sprak dan „Ik kan het niet langer met
mijn geweten overeenbrengen, lieve
tante, dat u de nadeelen van het klimaat
hier zoudt verdragen. U hebt juist van
morgen nog erover geklaagd, dat u
's nacht weer zoo hoest en u bent voort
durend in een slecht humeur. Dat
komt natuurlijk alleen door het klimaat,
dat hier niet voor li deugt. Het is hier
een ruw, onherbergzaam land ook
mijn moeder heeft zeer onder dit kli
maat geleden. Het zou heusch een ten
hemel schreiende onrechtvaardigheid
van mij zijn, als ik u nog langer hier
vasthield. U hebt mij vele diensten be
wezen, in den tijd dat u, sedert mijn
ren deze curiositeiten uit Frankrijk her
komstig en deden ze daar in den tijd,
voorafgaande aan de Revolutie, als
„dessins-a-secret" overeenkomstige
diensten.
Wel eigenaardig dat in de litteratuur
(voor zoover mij bekend) van dien tijd
geen gewag wordt gemaakt van deze
preciosa. Zoo dit wel het geval mocht
zijn, dan houd ik mij zeer voor nadere
opgave aanbevolen.
Met dankbaarheid gedenk ik de wel
willende vrienden, die door geldelijke
offers den aankoop mogelijk (en dus
tot een geschenk) maakten van een 18e
eeuwsch voorwerp, dat ons verplaatst
naar den tijd, toen ons land aan zulke
heftige partijwoelingen bloot stond. In
het museum eener stad, waar met zoo'n
vurige geestdrift Prins Willem V ge
huldigd werd mocht dit niet ontbreken.
Echter mag ik onpartijdigheidshalve
niet verzwijgen, dat een Keezentegen-
hanger eveneens in ons museum op zijn
plaats zou zijn, daarvan kan de plaat
selijke geschiedenis niet minder ge
tuigen.
H. G. VAN GROL,
Secret.-Penn. Sted. Museum.
Vlg. daarveor o.a. J. W. tfl Water, Plech
tige Inhuldiging van Willem den Vijfden enz. als
erfheer van Vlissingen, op den XXXen van Bloei
maand MDCCLXVI. Middelburg 1767 blz. 59 en
vlgg-
Lezing Vrijz. Dem. Kiesvereeniging.
Voor een goed bezette zaal werden
gisterenavond, in de zaal van „De Oude
Vriendschap", de aangekondigde lezin
gen gehouden, uitgeschreven door de
Vrijz. Dem. Kiesvereeniging alhier. De
voorzitter, de heer A, W. Smits, opende
de vergadering, riep de aanwezigen het
welkom toe, en zei, dat niet alleen hier,
maar in meer dan 100 plaatsen in ons
land betoogingen worden gehouden
voor het Alg. Kiesrecht voor mannen
en vrouwen. Hierna verkreeg dè heer
dr. A. v. Raalfe uit Dordrecht liet
woord. De spreker begon het kiesrecht
na te gaan van 1848 af. !n 1848 was
men overtuigd, dat de verkiezingen niet
het goede inzicht gaven van het gevoe
len der massa, vandaar dat werd inge
voerd de rechtstreeksche verkiezingen
voor de Tweede Kamer. In de Grondwet
werd geschreven, dat alleen zij kiezer
zouden zijn, die een zeker bedrag be
taalden in de plaatselijke belastingen.
Twee procent van de mannelijke bevol
king kreeg nu het kiesrecht, een be
paalde groep werd tot de stembus toe
gelaten, de elite uit de burgerij, aange
wezen door het geld. Herhaaldelijk zijn
later pogingen gedaan om te breken
met het motief, dat liet kiesrecht zou
afhankelijk gesteld worden van het be
zitten van geld, zoo in 1869 en in 1877
door minister van Houten, maar geen
enkel voorstel heeft het tot wet kunnen
brengen. In 1887 kwam onder het mi
nisterie Heemskerk Sr. de Grondwets
herziening tot stand, waarbij volgens
artikel 80 als eisch gesteld werd 'ken-
teekenen van geschiktheid en maat-
schappelijken welstand. Het aantal kie
zers steeg nu van 2 tot 4 van de
mannelijke bevolking. Later is o.a. door
moeders dood, mij gechaperonneerd
hebt. Maar uw opoffering is nu niet
meer noodig. Ik heb reeds voor een
andere gezelschapsdame gezorgd, een
oude, voorname vrouw, die vanmiddag
hier komt. Ik heb uw diensten niet meer
noodig, lieve tante, doch ik zal u na
tuurlijk altijd dankbaar blijven voor wat
ge voor mij gedaan hebt. Ik wilde u nu
voorstellen, tot herstel van uw gezond
heid dadelijk naar Egypte te gaan, iets,
waarvan ik natuurlijk alle kosten op
mij neem en daarna weer naar uw ge
boorteplaats terug te gaan, of, als u
dat beter schikt, dit eerst te doen. Ik
stel u verder een rente ter beschikking,
die u zal veroorloven, niet alleen zon
der zqrg, doch ook zeer ruim te leven.
U moest echter, als het u schikt, de drie
kamers, die u hier op het oogenblik ge
bruikt, zien in te ruimen, daar ze voor
de nieuwe gezelschapsdame in orde ge
bracht dienen te worden. Voorloopig
zal ze de logeerkamer gebruiken, doch
op den duur kan ze natuurlijk daar niet
blijven. Aan tafel wilt u me misschien
wel uw besluiten mededeelen."
Dora ging de kamer uit en tante
Schottelius bleef zoo verbluft en totaal
terneergeslagen zitten, dat ze niet eens
kracht vond, in verwenschingen tegen
Dora ging de kamer uit en tante
VEERTIENDE HOOFDSTUK.
Een triestige, mistige Novemberdag 1
De ijle nevel hulde alles in een voch
tig waas en het geheele landschap bood
Tak van Poortvliet gezegd, dat het on
mogelijk was kenteekenen van ge
schiktheid en maatschappelijken wel
stand als basis voor het kiesrecht te
nemen, vandaar dat hij voorstelde, al
len tot de stembus toe te laten, die
schrijven konden, In 1894 werd toen de
Kamer ontbonden, de nieuwe verkie
zingen brachten voor de voorstanders
van dat nieuwe artikel de nederlaag, het
ministerie van Houten kwam met een
nieuwe kieswet, die we nu nog hebben.
Het goede van deze wet is, dat het aan
tal kiezers zeer toenam, maar de gebre
ken zijn zoo groot, dat cle groote massa
van het volk er afkeérig van is. De
praktijk heeft geleerd, dat de Staten-
Generaal niet het geheele volk verte
genwoordigen, maar alleen dat deel,
dat kiezer is.
De sociale wetten, door zoo'n Sta-
ten-Generaal tot stand gebracht, kun
nen dus nooit het geheele volk bevre
digen. Ze zullen pas bevredigen, als het
geheele volk tot de stembus is toegela
ten. In 1901 stelde Troelstra een motie
voor, ten gunste van het Alg. Kiesrecht,
en al mogen de sociaal-democraten zich
er op beroemen veel voor het Alg, Kies
recht te hebben gedaan, de strijd voor
Alg. Kiesrecht werd door de links-libe
rale groepen reeds gevoerd, toen er in
ons land nog van geen soc.-dem. propa
ganda sprake was. De motie Troelstra
werd verworpen en het gelukte niet in
de Liberaie-Unie daarvoor een meerder
heid te vinden, wel waren er een massa
voor, maar met het oog op het behou
den van het ministerie Pierson-Borge-
sius heeft men niet willen besluiten tot
de urgentie van dat kiesrecht. De
scheuring kwam, de Vrijz.-Dem. Bond
ontstond, die in haar statuten het Alg.
Kiesrecht voorop stelde, er steeds voor
gestreden heeft in de hoop, dat het nu
de laatste maal zijn zal, dat voor het
Algemeen Kiesrecht zal worden be
toogd. Hij besprak verder de regeling
van het kiesrecht, voorgesteld door het
ministerie Heemskerk Jr.
Dit ministerie wilde hef gezinshoof
den-kiesrecht, waarbij de R. K, geeste
lijke tot de stembus zou worden toege
laten, als zijnde hoofd eener onvolledige
gezinsformatie, een regeling, die de
rechterzijde in haar geheel niet bevredi
gen kon. Op het oogenblik zijn dan ook
vele rechtsche leden blij, dat aan de
linkerzijde opgedragen is het kiesrecht
te regelen. En nu is het Alg. Kiesrecht
op komst. En de a.-r. „Rotterdammer"
schreef nog onlangs, dat de vrees ijdel
is, dat alleen een bepaalde groep bij het
Alg. Kiesrecht het beste varen zal. Dit
ministerie staat op dit standpunt, dat zij
het beste het algemeen belang dienen
kan, als zij de wenschen kent van het
geheele volk.
Het regeeringsvoorstel schrijft
voor algemeen kiesrecht voor mannen
met de mogelijkheid van algemeen kies
recht voor vrouwen. En zeker zullen er
amendementen zijn, die reeds nu het
algemeen vrouwenkiesrecht in de
grondwet zullen trachten vast te leggen.
Nu is 60 van de mannelijke bevol
king boven 25 jaar kiezer, en de vrouw
is nog geheel uitgesloten. Wil de minis-
een grijzen aanblik. De mooie dagen
waren nu voorgoed voorbij.
Werner was thuisgekomen, had ge
geten en was daarna de couranten gaan
lezen.
Het gelukte hem echter niet, eenige
zinnen achter elkaar goed in zich op te
nemen. Hij las halve kolommen zonder
eigenlijk te begrijpen wat hij las. Hij
wierp de courant neer en begon de ka
mer op en neer te loopen.
Hij was ontevreden op zichzelf. Hij
had de demonstratie tegen Dora achter
wege moeten laten. Hij had zich onbe
leefd gedragen en daar was geen en
kele verontschuldiging voor. Zeker, ze
had hem beleedigd en gekwetst, maar
ze was 'n dame en hij mocht dus tegen
over haar geen kwaad met kwaad "ver
gelden. Hij had haar hand gerust kun
nen aannemen, hij had die niet vriend
schappelijk behoeven te schudden of
vertrouwelijk te drukken.
Maar hij was verontwaarbigd ge
weest over haar grilligheid. Nu op eens
weer zoo beminnelijk tegen hem te
zijn Hij kwam zichzelf voor als een
schoothondje, dat men eerst tuchtigt en
dan weer klontjes geeft. Neen, hier zou
hij onmogelijk kunnen blijven al be
loofde men hem gouden bergen, dan
nog zou hij weggaan, ja, als hij kans
had gehad op dat groote geluk, "als er
vooruitzicht geweest was, dat hij Do-
ra's hand had kunnen verwerven, dan
zou hij misschien gezwicht zijn.
(Wordt vervolgd.)
