MAANDAG
16 OCTOBER
binnenland
feuilleton
r
54e Jaargang
firma F. VAN BE VELBE Ir., Kleins Markt 58, Vlissingen. Teleloon Inters. 10
Versehijiit dagelijks, uitgezonderd op Zondag en algemeen erkende Christelijke leestdages
Stads- en Provincienieuws
No. 244
1916
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS: Voor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren ƒ1.45
per drie maanden. Franco door het geheele rijk 1.60. Voor België ƒ2.20
Veor overige landen der Post-Unie 3.35. Afzonderlijke nummers 3 cent
ADVERTENTIEPRIJS Van 14 regels ƒ0.48; voor iedere regel meer 12 cent
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend. Bij abonnement speciale prijs
Reclames 24 ct. per regel. Dienstaanbiedingen en -aanvragen 614 ct. per regel
I gulden bij levens- WpA gulden bij dood ft A A gülden bij verlies A r* gulden bij verliest gulden bij verlies gulden bij verlies
lange ongeschikt- II door <l||| van een hand, I I van II lil vaneen van eiken
jtérd tegen ongelukken voor: LUUU heici tot werken C#U een ongeluk UUU voet of oog lUU een duim lUU wijsvinger £jV anderen vinger
p,;e uitkeerlngen warden VERDUBBELD Indien de verzekerden, voorzien van geldig plaatsbewijs, een ongeluk bekomen op trein, boot of tram. De uitkeering wordt gewaarborgd door de „Holl. Alg. Verzek. Bank" tê Schiedam
O» abonné's, in 't bezit eener Qftflfl I
zijn'GRATIS verze- /III III
Enquête-commissie Regeeringsgraan-
bedrijf.
Naar het Hbi. verneemt zal op uit
nodiging van Minister Posthuma bin-
,en enkele dagen een enquête-commis
sie voor het regeeringsgraanbedrijf wor-
j£i, in het leven geroepen. Deze com
missie zal een zoo uitgebreid mogelijk
onderzoek instellen naar de graanaan-
koopen die sedert de oprichting van het
Rijksgraanbureau voor rekening der Re-
teering werden gedaan, de onkosten,
jjie in verband daarmede werden in re
kening gebracht voor opslaan enz., de
de boekhouderij, kortom naar alles wat
net de financieele uitkomsten van het
bedrijf samenhangt.
Zijn de verstrekte inlichtingen juist,
dan hebben de heeren E. P. Monchy
Rzn., voorzitter van de Kamer van Koop
handel te Rotterdam, en S. P. van Eeg-
ken, voorzitter van de Kamer van Koop
handel te Amsterdam, zich bereid ver
klaard in de commissie zitting te nemen.
Geestelijke bijstand.
Dt heer Juten heeft de volgende vra
gen gesteld aan den minister van oorlog
is het Uwe Excellentie bekend, dat
(enige malen bij militaire avond- of
nachtoefeningen persoonlijke ongeluk
ken Ie betreuren waren, dus eindigden
met den dood van den betrokken mili
tair?
Is het Uwe Excellentie bekend, dat
aan deze ongelukkigen in hunne laatste
oogenblikken geen geestelijke bijstand
kon worden verleendin het bijzonder
niet aan dengenen, die in den nacht van
Maandag op Dinsdag der vorige week
om het leven kwam bij de oefening der
2e brigade
Acht Uwe Exceiientie het niet wen-
sclielijk en noodzakelijk te bevorderen,
dat bij dergelijke oefeningen op meer
uitgebreide schaal, de hulpaalmoezeniers,
die aan de onderdeelen van het leger
toegevoegd, den troep vergezellen zoo
wel om onmiddellijk geestelijken bijstand
te kunnen verleenen, als om hun gele
genheid te geven zich vertrouwd te
maken met de taak, die op hunne schou
ders gelegd kan worden.
De minister van oorlog heeft hierop
't volgende geantwoord
Naar aanleiding van uw schrijven heb
ik de eer u Hoogedelgestrenge mede te
deelen, dat ik de eerste en tweede vraag
van het lid der Kamer den heer Juten
bevestig en de derde vraag ontkennend
beantwoord.
Het denkbeeld om bij oefeningen op
meer uitgebreide schaal de geestelijke
verzorgers den troep te doen vergezel
len komt mij practisch niet wel uitvoer
baar voor in verband met het in den
regel zeer verspreid zijn van den troep.
Hierdoor zou ook aan kleine afdee-
lingen een aalmoezenier of veldprediker
toegevoegd moeien worden, wat niet
mogelijk is.
Wat betreft de voorbereiding van de
geestelijke verzorgers' van hun oorlogs
last, die taak zal wel in hoofdzaak op
61.)
-o(Sain* Y8tloJhi)
Nu vielen Dora de schellen van de
oogen. Ze begreep, waarom tante
Schottelius Werner zoo vijandig ge
zind was. Hij bracht haar plannen in de
warzij werd overbodig, als hij met
met Dora trouwde. Dora schaamde zich
°ver haar onzelfstandigheid, over de
gemakkelijkheid, waarmee ze zich had
laten beïnvloeden door de intriges van
haar tante.
Ze had toch altijd geweten, dat haar
'ante boosaardig en kwaadsprekerig
was en trots, dat had ze zich zoo laten
ompraten.
Ze dacht eraan, hoe ze voor weinige
weken, in Berchtesgaden, op haar mor
genwandeling zich zeiven beloofd had,
baar overtuiging getrouw te blijven ze
bad dit moeten doen, ook nadat ze bij
baar terugkeer in het hotel dien hevigen
kreeg, dien de brief van juffrouw
wulf veroorzaakte. Ze had misschien
wel mogen twijfelen, echter geenszins
ze Werner mogen veroordeelen, al
vorens beter op de hoogte der zaken
'e zijn.
Ja, ze moest het weer goedmaken
o moest Werner dwingen, haar vergif-
de verbandplaatsen vervuld moeten wor
den, zoodat het volgen van den troep
ten deze van geen nut schijnt.
Geschiedt bij een oefening een onge
luk, dan ligt het op den weg van den
betrokken commandant, die dat zeker
niet zal nalaten, om zoo spoedig mo
gelijk geestelijken bijstand toe te laten.
In het door den heer Juten bedoelde
geval behoefde daarvan echter geen
sprake te zijn, wegens het onverwacht
intreden van d.n dood.
Verlofregeling.
Verschenen is een legerorder, welke
zoo spoedig mogelijk, uiterlijk 1 No
vember a. s.. van kracfit zal zijn en de
onderscheiding der verloven regelt.
De verloven van anderen aard, dan
groot verlof, onbepaald (klein) verlof,
verlof tot herstel van gezondheid, ver
lof in afwachting van vrijstelling van
den militairen dienst of verlof in afwach
ting van ontslag uit den dienst, worden
tijdens den verderen duur van den mo
bilisatietoestand, onderscheiden, in alge-
meene bijzondere en uitzonderingsver
loven.
Zij gelden voor Land- en Zeemacht
De nieuwe Legerorder regelt ook de
Militaire inkomsten, het vervoer voor
rijksrekening en de vergoedingen
voor beroeps- en niet-beroepsmilitai-
ren, en bepaalt ook de medewer
king van burgemeesters en belasting
ambtenaren in verband met de vergoe
dingen.
Evenzeer zijn bepalingen gemaakt om
trent de uitsluiting, intrekking en schor
sing der verloven.
De commandanten zijn gehouden, al
hun ondergeschikten in kennis te bren
gen met den inhoud van bedoelde order
en zorg te dagen, dat bovendien af
drukken van de gewijzigde L. O. B. 131,
welke zullen worden nagezonden, op
de kamers, in de cantines, in de kan-
tonnementen, in de barakken, enz. wor
den opgehangen.
Duurtetoeslag.
De voorzitter en de secretaris van de
Centrale van vereenigingen van ambte
naren en beambten in 's rijks dienst, zijn
Zaterdag door den minister van finan
ciën in audiëntie ontvangen, in verband
met het adres, den 3den dezer door de
Centrale tot den ministerraad gericht,
waarbij o.a. verzocht werd, opnieuw een
duurtetoeslag te verleenen en de loon
grenzen met f 1300 te verhoogen.
Omtrent het onderhoud wordt mee
gedeeld, dat de minister zeide, dat hij
weer een voorstel betreffende het ver
leenen van een duurtetoeslag aanhangig
zal maken, waarbij de loongrenzen hoo-
ger zallen worden gesteld dan bij de
eerste desbetreffende regeling, ook na
de daaraan laatstelijk gegeven uitbrei
ding van f 1200 tot f 1500. Verder deelde
de minister mede, dat het in zijn be
doeling ligt, ook het percentage te ver
hoogen.
Valt het christelijk verbond uiteen
De „Standaard" verwacht, dat de
komende Depufatenvergadering, die ge
lenis te schenken.
Alle beminnelijkheid, waarover een
vrouw beschikt, wilde ze in het werk
stellen om den beleedigden man te ver
zoenen. Vroeger zou ze zich zelf een
dergelijke taak niet hebben toever
trouwd nu echter wist ze, dat haar
liefde ook deze hinderpalen zou kun
nen overwinnen.
De brief dien ze van geheimraad Ker
sten ontving, was heel onaangenaam
en beschamend, maar hij was ook een
gevolg van haar handelwijze en dus
moest ze dit ook maar verdragen.
Het sprak vanzelf, dat oom Kersten
later ook wel weer anders over haar
zou gaan denken. Nog had zij vier
maanden den tijd, nog had~zij zooveel
gelegenheid met Werner samen te ko
men" en hem te toonen, hoe ze werke
lijk over hem dacht, dat zij wel hoopte,
het weer in orde te kunnen maken
Werner hield toch van haar en wie lief
heeft, vergeeft gaarne. Zeker zou hij
nu verdriet hebben, evengoed als ook
zij geleden had en als ze gedaan had
naar haar eigen wil, zonder te letten
op gewoonten en welvoeglijkheid, dan
zou ze door het berkenboschje naar zijn
huis zijn gesneld, hem om den hals zijn
misdreven heb."
„Mijn lieve Werner ik ben een zot
tin geweest en heb je verdriet gedaan.
Hier ben ik om je te zeggen ik wil je
vrouw zijn en alles goed maken, wat ik
misdreven ehb."
Hij had haar lief en daarom zou hij
gedreigd had met een da capo van 1894
te bevriezen, eer integendeel heel wat
op zal ruimen, wat 't stof had opge
jaagd, en sterken zal voor de toekomst.
Zij voorspelt een grooten ommekeer:
het verbond inet Rome gaat verdwijnen.
Niet slechts in de leidende kringen,
maar ook omlaag begint men gewaar te
worden, dat we een geheel gewijzigden
staat van zaken tegemoet gaat. Ons
samengaan met de Roomsche Staats
partij is door de keuze, die deze partij
deed, reeds verzwakt, en zal straks, na
invoering van de Evenredige Vertegen
woordiging, schier geheel vervallen.
Maar dan ook kon er een suprematie
van links in aantocht zijn, die weer
harde dagen voorspellen zou.
Dit maakt eendracht binnen-in de
anti-revolutionnaire partij thans drin
gend noodig; 't gaat trouwens in den
laatsten tijd erg goed.
Van de sterke luchtzuiging van voor
twee, drie jaar, toen gedurig de ramen
kletterden, rinkelden en dreunden en 't
genot van het stille lenteleven weg was,
merkt ge nu niets meer.
Het is al pais en vree.
Mede hierdoor zou het blad het zoo
gewenscht achten, als ook het dusge
naamde vijf-heeren-conflict vóór de a.s.
Deputatenvergadering tot algeheele op
lossing kon geraken.
Naar aan de „Stand." ter oore kwam,
is althans dr. Kuyper bereid, voor zoo
veel het aan hem ligt, hiertoe door
tastend en met spoed mee te werken.
Bond van Vrije Liberalen.
De Bond van Vrije liberalen hield
Zaterdag te Amsterdam zijn jaarverga
dering onder voorzitterschap van mr. M.
Tydeman Jr., in „Parkzicht".
De voorzitter wees er op, dat op dt
vergadering aan de orde zou komen de
bespreking van h.,t belangrijke artikel
192 in de Grondwet. Ook de verdedi
ging van Ned.-Ir.dië, een ontwerp, dat
veei beroering heeft gewekt, komt ter
sprake.
Al duurt de oorlogstoestand voort,
onze politieke partij werkt voort. Den
wetgevenden arbeid beschouwt spr. als
een vredeswerk het is een gezond ver
schijnsel van het nationaal leven, dat
wij daarom kunnen en mogen voortar-
beiden. De politieke partijen moeten in
deze tijden hun kruit droog houden. De
politieke hemel is met onbewolkt. Onze
partij kan voor moeilijke beslissingen
komen te staan. Het kan zijn, dat onze
belangen tijdelijk ondergeschikt moe
ten worden gesteld aan hoogere belan
gen. Spr. hoopte, dat men dan daarvoor
niet zou terugschrikken en dat men eens
gezind zal blijven (Applaus).
Door het hoofdbestuur waren de vol
gende conclusies voorgesteld
lo. dat het voorstel tot wijziging van
art. 192 der Grondwet op zich zelf moet
worden beschouwd.
2o. dat in art. 192 der Grondwet het
beginsel moet worden vooropgesteld
blijven, dat overal in het Rijk van over
heidswege voldoend openbaar lager on
derwijs wordt gegeven.
3o. dat als grondslag van een alge
meen bevredigende oplossing van het
op den duur niet boos kunnen blijven
op haar, als hij zag, hoe het eigenlijk
met haar gevoelens stond.
Dora was zoo veranderd, zoo rustig,
zoo vrootijk, dat mevrouw Schottelius
haar hoofdschuddend aanzag. Van
Werner's ontslag wist zij niets af.
Deze kalmte en vroolijkheid van Dora
kwam haar echter verdacht voor. Een
nieuw gevaar kwam aansluipen. Dora
had zich vol verontwaardiging van
Werner afgekeerd, toen ze meende, dat
hij een ander liefhad. Nu echter hadden
de verhoudingen zich geheel anders ge
manifesteerd, Mevrouw Glover had zich
met Lothar Kersten verloofd, Werner
scheen geheel onschuldig aan de ge
heele duelzaak en in ieder geval was hij
geen aanbidder van mevrouw Glover
geweest. Dit moest Dora gemerkt heb
ben en daarom zeker was zij zoo kalm
en gelukkig. Nu was het zaak tegen
dien afschuwelijken Spalding nieuwe
aanslagen voor te bereiden en mevrouw
Schottelius was daar in het geheel niet
afkeerig van.
De vlaggen wapperden op alle wer
ken, de Theresia-werken waren geheel
in vlaggendos, zelfs de villa van den
bergrand was getooid met de zwart-
wit-roode banier. De Justinus-mijn
vlagde, in Dorotheenhof stonden eere
poorten en alle huizen van de groote
arbeiderskolonie waren versierd.
Toen Dora, begeleid door mevrouw
Schottelius, in haar automobiel arri-
schoolvraagstuk de financieele gelijk
stelling van openbaar en bijzonder on
derwijs, dat aan dezelfde eischen van
deugdelijkheid als het openbaar onder
wijs voldoet, kan worden aanvaard.
De conclusies van het hoofdbestuur
werden na eenige discussies aangeno
men met toevoeging van het woord
grondwettelijk vóór grondslag.
Art. 192 en de Bond van Ned.
Onderwijzers.
De Bond van Ned. Onderwijzers te
Utrecht, in algemeene vergadering bij
een, verwierp gisteren met 132 tegen 96
stemmen een voorstel-Groningen, dat
Inhield zich te verklaren tegen de wij
ziging van art. 192 en aanvaardde met
groote meerderheid van stemmen de ge
wijzigde hoofdbestuursmotie, waarin de
bond zich, hoewel noode, uitspreekt
voor gelijkstelling van openbaar en bij
zonder onderwijs met waarborgen voor
deugdelijkheid in de Grondwet.
De vereeniging van Nederlandsche
Gemeenten heeft een adres gezonden
aan den minister van binnenlandsche
zaken, waarin dezen wordt verzocht
met den minister van oorlog in overleg
te treden inzake diens circulaire over
te veel uitbetaalde vergoedingsbedragen.
Verzocht wordt, de opgave» bij te
adviseeren dienstbrief aan de burge
meesters toe te zenden, dan wel bij elke
opgave een ontvangbewijs in te sluiten,
vermeldende de namen van de dienst
plichtigen in de opgave genoemd en
welk ontvangbewijs onverwijld door den
burgemeester aan de militaire autoriteit,
die de opgave verzond, wordt terugge
zonden.
De Nationale Vrouwenraad en
Vrouwenkiesrecht.
Het Dageliiksch Bestuur van den Na-
tionalen Vrouwenraaa in Nederland heelt
een schrijven gericht aan de kamer-
ciubs van de vrij-liberalen, de unie
liberalen en aan de roomsch-katholieke,
de anti-revolutionnaire en christelijk-
historische kamerclubs.
In opdracht van de leden verzoekt
het bestuur aan iedere club een harer
sprekers, die de invoering van vrou
wenkiesrecht ongewenscht acht, af te
vaardigen naar een openbare vergade
ring.
In het schrijven lezen we verder
Het is geen enkele vrouw gegeven in
de Volksvertegenwoordiging voor hare
overtuiging op te komenzij kan er
sleshts tegenwoordig zijn en zwijgend
aanhooren wat er over dit volksbelang
voor en tegen gezegd en beslist wordt.
'Anderzijds werd nog nimmer in ver
gaderingen waarde zaak van het vrou
wenkiesrecht door de vrouwen werd
bepleit, de stem gehoord van vertegen
woordigers der Staatspartijen bij wie,
volgens de Memorie van Antwoord, „de
toekenning van het vrouwenkiesrecht
weinig instemming vindt" en aan wie
de minister meent eenige concessie te
moeten doen om de Grondwetsherzie
ning niet in gevaar te brengen.
Het komt het bestuur voor, dat de
Nationale Vrouwenraad van Nederland
veerde, kraakten de saluutschoten en de
muziek zette fanfares in. De inwijding
van de door Dora gestichte meisjes
school had heden plaats. In een bemin
nelijk schrijven had ze Werner ver
zocht, de leiding van het inwijdings
feest op zich te nemen, daar het aan
zijn ijverige bemoeiingen te danken
was, dat de school nu al gereed was
gekomen. Werner had haar brief als
een dienstorder beschouwd en had de
maatregelen voor het feest zoo goed
als hij kon getroffen.
Aan den ingang van het terrein,
waarop de school zich bevond, stonden
mijnwerkers in hun beste pakjes op
wacht en vormden een haag tot aan de
toegangspoort. Voor de poort werd de
eigenares der werken opgewacht door
de leeraren en leeraressen, de verzorg
sters van het kinderhuis, den architect
en een aantal van de hoogere beamb
ten, waaronder ook Spalding.
De muziek speelde een koraal en
iedereen ontblootte het hoofd.
Voor de eerste maal stond Dora weer
voor Werner. Ze zag aan zijn rechter
slaap de breede roode streep die tot in
zijn haren toe liep.
Voor haar had hij zijn bloed vergoten,
voor haar had hij 'zijn leven gewaagd.
Als deze man toch eens had kunnen gis
sen, wat er in dit oogenblik in Dora's
binnenste omging, als hij had kunnen
vermoeden, wat zij voor hem voelde,
dan had hij steliig niet zoo ijzig koel
voor zich kunnen kijken en een zoo ge-
het recht heeft te vragen, dat aan de
Nederlandschevrouwen althans éénmaal,
vóór bij de Grondwetsherziening het
Vrouwenkiesrecht aan de orde komt,
de gelegenheid worde gegeven, in het
openbaar tegenover de bestrijders van
dat kiesrecht hare meening te verdedi
gen, zooals dat in de vergadering van
de Staten-Generaa! zou geschieden, als
zij daar gehoord konden worden.
Het bestuur verzoekt zoo mogelijk
vóór 18 October antwoord te ontvan
gen. Daarna zal de datum voor de
vergadering worden bepaald.
VLISSINGEN, 16 OCTOBER.
Lezing Esperanto.
Nadat de voorzitter van de Vlissing-
sche Esperantisten-club „La Verda
stelo" de heer A. de Munck, de aanwe
zigen had welkom gelieeten, hield de
heer P. Zegelaar van Souburg zijn aan
gekondigde lezing over Esperanto.
De spreker legde er den nadruk op,
dat Esperanto geen der bestaande talen
wil verdringen, zooals nog wel eens
gemeend wordt. Door het steeds uitge
breide en sneller wereldverkeer is taal
studie een noodzakelijkheid geworden.
De studie der vele talen is moeilijk, wat
werd aangetoond door voorbeelden,
ontleend aan ondervindingen van ver
schillende personen op internationale
congressen. Men streefde naar het ge
bruik van een internationale taal. Een
der oude of moderne talen bleken daar
toe ongeschikt en men kwam tot de
vorming van verschillende kunsttalen,
waarvan het Esperanto zich thans over
de geheele aarde heeft verspreid. Spre
ker schetste naar aanleiding van een
particulier schrijven van den uitvinder,
Dr. Zumènhof, liet omstaan en de be
doeling van de taai. Veel misverstand
moest worden weggenomen, het nieuwe
had een grooten strijd te strijden tegen
het oude, het bestaande, maar op Es-
peranto-gebied valt thans een groote
vooruitgang te constateeren. In 1888
bestond er één Esperanto-groep, in
1912 waren er 2000. In 1889 waren er
29 Esperanto-werken, in 1912 beston
den er 1500. In 1889 werd er één Es-
peranto-orgaan uitgegeven, in 1909
was het aantal gestegen tot 106.
Sedert 1905 worden jaarlijks inter
nationale Esperanto-congressen gehou
den, waar door personen uit verschillen
de landen de wereldtaal met goed ge
volg gebruikt wordt.
Hij besprak verder, hoe door ver
schillende voormannen en wereldver-
eenigingen op godsdienstig gebied, het
gebruik van Esperanto wordt aanbevo
len. Mannen van wetenschap zijn door
het Esperanto internationaal georgani
seerd. Hij besprak het gebruik van de
wereldtaal door het Roode Kruis, door
den Esperanto-wereldbond met 1100
delegiloj op alle deelen der aarde, die
reeds duizenden diensten heeft bewezen
op het gebied van toerisme, handel, enz.
Ook in ons land bestaan reeds een drie
tal Esperanto-vereenigingen, ieder met
reserveerde houding bewaren.
De muziek zweeg. Werner trad naar
voren met den sleutel der school in zijn
hand.
„Hooggeachte juffrouw Buchwald,"
begon hij zijn toespraak. „De arbeid,
dien ge bevolen hebt, is voltooid. De
nieuwe meisjesschool is ingericht en
kan heden geopend worden. Tot heil
der menschen hier, voor het welzijn van
de kinderen onzer arbeiders, hebt ge
deze onderwijs-inrichting opgericht.
Moge Gods zegen op dit werk rusten
en moge het vrucht dragen, in die mate,
als ge verwacht. Ik geef u hierbij den
sleutel over, opdat ge eigenhandig en
officieel uw stichting kunt openen."
Dora nam den sleutel aan en ant
woordde kort „Ik dank u voor uw
vriendelijke woorden, mijnheer Spal
ding, ik houd het echter voor mijn
plicht, u mijn bijzonderen dank te be
tuigen voor uw ijverige bemoeiingen,
waardoor de bouw zoo kort heeft ge
duurd en de opening nu reeds mogelijk
geworden is. Ik dank u hierbij in het
openbaar zooals ik het reeds tevoren
aan u alleen mocht zeggen."
Daarna nam Dora den sleutel, stak
hem in het slot en ontsloot de deur met
de woorden
„Ter eere van God en tot heil onzer
arbeiders."
(Wordt vervolgd.)
