VRIJDAG
12 NOVEMBER
1915
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zendag en algemeen erkende Christelijke feestdagen
ffl
KAMEROVERZICHT.
FEUILLETON
Buiten de beschaafde
Wereld.
door J. Xv.
BINNENLAND
No- 367
VL1SS1NGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS: Voor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren ƒ1.30
per drie maanden. Franco door het geheele rijk f 1.50. Voor BelgiS 2.20
Voor overige landen der Post-Unie 3.35 Afzonderlijke nummers 3 cent
jjllgaiifirma F. VAU DE HEIDE Ir, Kleina Harkt 58, VlissinQBn. Telaloon lolerc. 10
ADVERTENTIEPRIJSVan 1—A regels 0.40 j voor iedere regel meer 1© cent
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend. BJ abonnement speciale prijs
Reclames 20 ct. per regel Dienstaanbiedingen en -aanvragen 8 ct. per regel
a
M jjfl
IH
nëabonnés, in 't bezit eener AAA A gulden bij levens- A gulden bij dood A AAgulden bij verlies P*Agulden bij verliesJAA
polis, zijn GRATIS verze- MIIIIII lange ongeschikt- All door 41 III van een hand, I Al I van
kerd tegen ongelukken voor: LUUU heid tot werken I UU een ongeluk UUU voet of oog J.VV een duim 1UU
tut oltkeerlngen worden VERDUBBELD Indien de verzekerden, voorzien san geldig plaatsbewijs, een ongeluk bekomen op trein, boot ol tram.
gulden bij verlies 4 A A gulden bij verlies A IT*gulden bij verlies
van IIHl van een A van eiken
een duim 1UU wgsvinger U%3 anderen vinger.
Da ultkaerlng wordt gewaarborgd door da „HolL Big, Verzak. Bank" to Schiedam
Vergadering van Donderdag.
„Om de zeer groote moeilijk
heden aan de uitoefening van
(iet petroieum-bedrljf door het
Land in eigen beheer verbonden,
te ontgaan en den Lande niettemin
'n veel ruimer aandeel inde mogelijke
winst te verzekeren, dan verkregen
zou worden bij uitgifte in concessie,
werd het voornemen opgevat om voor
de mijnbouwkundige opsporing en
ontginning van de aardolie gebruik te
maken van de in de Indische mijn-
wet opengestelde mogelijkheid om
zoogenaamde exploitaties en exploi
tatie-contracten te sluiten."
Met deze enkele passage had de
Minister in de Memorie van Toelich
ting de staats exploitatie afgedaan.
En deze volgde onmiddellijk op
deze conclusie uit het rapport van
mr. A. Tobler, die vier jaar lang de
Djambi-velden heeft geëxploreerd
„er is vastgesteld, dat de tertraire
ioimatie, welke in de aangrenzende
residentie Palembang de draagster is
van rijke aardolie-afzettingen, ook in
Djambi kon worden aangetoond over
een zeer groote uitgestrektheid en in
eene voor de vorming van ontginbare
aardolie-afzettingen bevorderlijke tek-
torische gesteldheid."
Op de tegenstrijdigheid tusschen
deze beide passages werd door den
heer Mendels met nadruk gewezen.
Men kan zich denken dat de Minister
indien hij voorstander is van staats
exploitatie voor het oogenblik of spe
ciaal voor Djambi zulke onoverkome
lijke bezwaren ziet, dat hij, tot zfln
leedwezen zich genoodzaakt ziet deze
le laten varen en aan particuliere
exploitatie de voorkeur te geven.
Doch als dat zoo was, had de Minister
toch goed gedaan met een breedvoe
rige opsomming van die groote be
zwaren te geven. Dit deed hij niet.
Noch technische, noch commercieele
bezwaren zijn opgenoemd, terwijl een
beroep op het rapport van den heer
Var. Waterschoot v. d. Gracht slechts
ten deele opgaat, omdat deze deskun
dige petroleumvelden wel degelijk
gedeeltelijk voor s.aats-exploitatie
geschikt acht.
Maar dit alles was nog niet het
hoofdmoment van de rede van den
beer Mendels. Hij ging de geschie
denis van de Koninklijke Petroleum-
maatschappij na, hoe zij hand in hand
ging met de Indische Regeering en
onder de macht van het politieke
geweld dier regeering bloeide. Voor
wie eenigermate op de hoogte is van
deze aangelegenheden, was dat alles
niet nieuw. Toen indertijd de Djambi-
expeditie werd uitgezonden, werd bet
reeds door den heer Van Kol voor
speld, dat de Koninklijke de macht
zou krijgen over de velden van
41.) —o— (Kaünüt verloten.)
»Ja," sprak zfj. „Mr. Si. Vincent
beeft er mij van verteld. Hij ontmoette
ie dien avond voor het eerst, geloof
'f Jij en kolonel Trethawa hebt je
ridderlijk tegenover hem gedragen,
"ij heeft zonder voorbehoud en om
de waarheid te zeggen met geestdrift
21in bewondering voor jullie beiden
ul'gesproken."
Corliss, maakte een afwerend gebaar.
«Neen Neen Naar wat hij zei,
®°et je je prachtig gehouden hebben,
ha hel deed me zooveel genoegen
te hooren. Het moet groot zijn,
2lch nu en dan eens ie kunnen laten
gaan en gezond ook. Groot voor ons,
p afgedwaald zijn van het natuurlijke
al te zacht en beschaafd zijn ge
iden. Om eens een enkelen keer
'le gekunsteldheid af te schudden en
fazen 1 O, neen man te zijn
Djambiachter de stoombarkassen
die de expeditie overbrachten, voer
een sloepje met bouwwerktuigen van
de Koninklijke. In de jaarverslagen
is hulde en dank aan de Regeering
voor haar krachtig en voortvarend
optreden schering en inslag. Daar
naast trekt het de aandacht dat zoo
vele oud-staatslieden hun „baantje"
van commissaris ambieeren een baan
tje met f30.000 honorarium en een
half millioentje aan aandeeien. Onder
het bewind van den gouverneur-
generaal Van der Wijck zijn vele
expedities uitgerust en merkwaardig
was het dat na zijn aftreden hem het
commissariaat van de Koninklijke
werd aangeboden. Zoo ging het nog
kort geleden met den oud-minister
van oorlog Colijn, die thans directeur
van de Bataafscbe is. Hoe het mo
gelijk is dat de heer Colijn als can-
didaat voor het gouverneur-generaal
schap kon genoemd worden, was den
heer Mendels onbegrijpelijk.
Dat de Nederlandsche pers deze
geruchten niet met verontwaardiging
afwees, bewijst z.i. dat er een menta
liteit van corruptie bestaat. Het woord
corruptie beteekent dan niet „omkoo-
perij" maar wel „bedorven sfeer". De
minister, wien de heer Mendels hulde
bracht voor zijn integriteit, had dit
moeten inzien en niet moeten mee
werken om de baoze veronderstelling
die uit de coïncidentie kan volgen,
te steunen. Djambi voor de Konink
lijke is al jaren geleden gezegd. Lang
gewacht, en stil gezwegen, met ge
weld getracht en toch gekregen, aldus
is het voor de Koninklijke gegaan. En
aan dat succes doet de heer Mendels
en de zijnen niet mee.
Na de felle rede van den heer Men
dels kwam de zachtaardige heer van
Bqiandt aan het woord, die van
staatsexploitatie niet weten wil in
verband met het groote risico. De
motie de Meester is hem sympathiek
maar ze komt voor dit ontwerp te
laat. De eer, dat de „Koninklijke" 'n
Nederlandsche maatschappij is, ver
plicht Nederland, meent hij, om deze
concessie te geven.
Precies tot de tegenovergestelde
conclusie kwam de heer Bos, die
staatsexploitatie wenscht, omdat de
macht der Koninklijke zoo gToot is dat
de macht van den Staat daaronder
dreigt te gaan. Wanneer de heer van
Bijlandt de Koninklijke een „staat in
den Staat" noemt, waarschuwt de heer
Bos juist tegen het gevaar dat daarin
schuilt. De staat moet de macht hou
den en dit kan in indië niet anders
geschieden dan door de terreinen in
eigen beheer te houden.
Ten slotte de heer Fock, die het
voorgestelde contract absoluut onaan
nemelijk achtte, omdat het veel te
vaag is en steeds weer aanleiding voor
processen zal geven.
Corliss kon een glimlach niet weer
houden, wat Frona dadelijk weer aan
tegenweer deed denken.
„Zeg me, Vance, hoe voelde je je
Heb ik het niet goed beschreven?
Heb jij hetzelfde gevoeld
Hij herinnerde zich de oogenblik-
kelijke verbijstering, die over hem
kwam, toen hij den man met zijn
vuist neersloeg en knikte.
„En trots vroeg zij„Of schaam
te
„Een een beetje van beide, en
meer van het eerste dan het tweede",
bekende hij. „Eerst geloof ik, dat ik
opgewonden en blij was; toen later
kwam de schaamte, en ik lag den
halven nacht wakker.
„En eindelijk?"
„Trots, veronderstel ik. Ik kon het
niet helpen, kon het niet overwinnen,
lk werd 's morgens wakker met een
gevoel, of ik mijn sporen verdiend
had. Ik was buitengewoon ttots op
mezelf, telkens betrapte ik er me op.
Toen kwam de schaamte weer en ik
trachtte door redeneering het respect
voor mezelf terug te krijgen. En ten
laatste toch weer trots. Het was een
open en eerlijk gevecht. Het was niet
De rede van den minister begon
met een bteede historische beschou
wing over de wording van de tegen
woordige mijnwet, ten einde te be-
toogen dat met die wet feitelijk de
principieele kwestie van deze aan
vrage is beslist.
Overigens vreest de minister vooral
dat staatsexploitatie in ie klem zou
geraken tusschen de beide groote pe
troleum maatschappijen. Het afzetten
van de olie zal onmogelijk zijn zon
der hulp van particulieren. Zuiver
commercieel acht ie minister de staats
exploitatie onmogelijk.
De nieuwe wetsontwerpen.
Men verwacht in parlementaire
kringen eerst tegen het tijdstip van
het Kerstreces der Tweede Kamer
voorstellen van den voorzitter no
pens het afdeelingsor.derzoek van de
reeks gewichtige wetsontwerpen
welke in den laatsten tijd bfj de Kamer
zijn ingezonden, en voor welke on
getwijfeld commissies van voorbe
reiding zullen zijn in te stellen.
Goudvoorraad der Nederlandsche Bank.
De laatst gepubliceerde weekstaat
van de Nederlandsche Bank, die voor
het overige slechts geringe verande
ringen aantoont, is in zooverre bijzon
der belangwekkend, dat hij een nieuw
merkwaardig record in den goudvoor
raad aantoont. Op 1 Augustus 1914,
dus bij het uitbreken van den oorlog,
bedroeg de hoeveelheid geel metaal
in handen der Ni'! ''andsche Bank
f 161,9 millioen, op 5 Juni f 321,9
millioen, zoodat het in negen maan
den tijd verdubbeld was. Sindsdien
heeft de vermeerdering vrijwel onaf
gebroken voortgeduurd. Sinds 1 Juli is
er niet een enkele week geweest waar
in de goudvoorraad niet meer of min
der is gestegen. In de laatste Oclober-
week was de vooruitgang zeer belang
rijk, nl. f6.3 millioen. In de eerste
week van November is bij van wei
nig belang geweest (slechts ruim drie
ton). Door deze laatste vermeerdering
is het eindbedrag ihans echter geste
gen tot boven f 400 millioen en wei
tot f 400,134,536. Het uitstaande bedrag
aan bankpapier is thans f 568.785,850,
zoodat niet minder dan 70,36 pCt.
der uitstaande biljetten door goud is
gedekt. Van de totale direct opeisch-
bare verbintenissen, ten bedrage van
f 586,750,050 is thans 68V4 pCt. door
goud gedekt, terwijl volgens het
Koninklijk besluit van 1 Augustus
1914 de dekking door goud en zilver
te zamen slechts 20 pCt. en volgens
de vroegere voorschriften 40 pCt. be
hoefde te bedragen.
Een zoo gunstige dekkingsverhou
ding ais de tegenwoordige was vroeger
ongekend. Ter vergelijking diene, dat
door mijn toedoen. Ik was ertoe ge
dwongen door de beste der beweeg
redenen. Het spfjt me niét, en zoo
noodig, zou ik hei weer doen."
„Daar heb je groot gelijk in."
Frona's oogen schitterden. „En hoe
hield mr. St. Vincent zich
„Hij O, ik veronderstel heel
goed. Ik had het te druk met mezelf,
om er notitie van te nemen."
„Maar hij heeft jou wel gezien."
„Ja, waarschijnlijk wel. Ik erken
mijn verzuim. Ik zou waarschijnlijk
beter hebben opgepast, als ik ge
dacht had, dat jij er belang in stelde
vergeef me. De waarheid is, dat
ik nog te groen was in 't edele vak
van vechtersbaas, om veel op mijn
buren te letten."
Corliss ging dus heen, blij, dat hij
niet gesproken had, en met een hoo-
gen dunk van St. Vincents handig
heid, waardoor deze zoo listig een
andere uitlegging was voor geweest,
door het verhaal te doen op zfjn
eigen bescheiden, zelfverloochenende
manier.
Twee mannen en een vrouw! De
machtigste drieëenheld van factoren
in het scheppen van menschelijken
op 25 Juli 1914, vóór het opkomen
van de Europeesche verwikkelingen,
de totale metaaldekking met inbegrip
van zilver 54 pCt. bedroeg en veertien
dagen later, toen de druk van de
crisis op zijn hevigst was, ruim 33 pCt
In de 15 maanden die sindsdien zijn
verloopen, is het dekkingspercentage
dus meer dan verdubbeld, in tegenstel
ling met den sterken achteruitgang
bij vrijwel andere Europeesche cir
culatiebanken. De beteekenis van de
ontzaglijke goudvoorraad der Neder
landsche Bank wordt nog duidelijker
wanneer wij ze met die der Engelsche
bank vergelijken. Deze bedraagt thans
56,65 millioen. De Nederlandsche
goudschat vormt niet heel veel min
der dan twee derde van dit bedrag,
terwijl hier te lande natuurlijk buiten
gewoon veel kleinere verplichtingen
daar tegenover staan. De positie onzer
circulatiebank is dan ook tbans geheel
uniek. Gedurende den oorlog zal er
wei niet aan gedacht kunnen worden
een deel van dezen grooten goud
voorraad in omloop te brengen. In-
tusschen schijnt de Bank, dank zij
deze sterke positie, vrijwel tegen alle
eischen gewapend, die aan haar mid
delen gesteld zouden kunnen worden.
Aangespoelde mijnen.
Gisteren zfjn er wederom een zestal
mijnen aangespoeld in Zeeland,
waarvan er een in den nacht van
Woensdag op Donderdag tusschen
Westkapelle en Zcutelande bfj het
aanspoelen is ontploft. Persoonlijke
ongelukken hadden daarbij niet plaats.
Slechts werd er geringe materieele
schade aangericht aan den zich aldaar
bevindenden steenen dijk.
Evenredige Vertegenwoordiging.
In een beschouwing over de re-
geeringsvoorstellen schrijft de^„N. R.
Ct." o.a.
„De regeering heeft bij haar voor
stellen de ontwerpen der staatscom
missie, met uitzondering van dat ge
deelte, dat betrekking had op de ver
kiezing van de Eerste Kamer de
zwakke stee uit de ontwerpen der
staatscommissie inderdaadover
genomen. Terecht, naar ons voorkomt,
want die ontwerpen voldeden aan
hetgeen de minister van binnenland-
sche zaken bij de installatie van de
commissie als eisch had gesteldbe
vattelijkheid en zooveel mogelijk een
voud. „Practische uitvoerbaarheid
zei de minister met zoovele woorden
is van meer waarde dan theoreti
sche volkomenheid."
Geschriften over evenredige verte
genwoordiging behooren veelal tot
die lectuur, waarbij men zijn hoofd
met twee handen moet vasthouden.
Het duizelt u, ais de uitvinders van
nieuwe systemen er zijn er heel
wat u hun stelsel gaan uitleggen
hartstocht en tragedieZoo was het
altijd geweest in de geschiedenis der
menschen, zoo was het ook te Daw
son. Natuurlijk ;waren er ook bijko
mende factoren, waaronder Del Bis
hop niet de geringste was. Hij be
moeide er zich mee en bespoedigde
de zaken.
Op zekeren dag, terwijl Del Bishop
voor de koffie zorgde, waartoe eerst
een klomp jjs aan de kook moest
gemaakt worden, zei hij„Mijnheer
Corliss, ik zal niet lang meer met u
samenwonen, ik heb een illusie, ik
ga wat anders beginnen. U kunt nooit
raden wat
„Petroleum" vroeg Corliss, ter
wijl hij een stuk ham in de koeke-
pan sneed en er het beslag bijvoegde.
„Petroleum, loop heen met uw pe
troleum. Neen, als ik den zak vol heb,
dan naar Zuid-Californië. Al iang^heb
ik het oog gehad op een pracht van
een vruchtenfarm daar veertigdui
zend dollars zijn er noodig, om haar
te koopen. Ik heb het al lang gele
den uitgerekend in gedachten en
mannen gehuurd, om de farm te be
werken, een manager, om haar te be
sturen en ik ais eigenaar levend van
en als het beste, blllijkste en, ook
wel, eenvoudigste in het gebruik
aanprijzen. Onwillekeurig kwam bq
ons wij willen het ronduit verkla
ren, meestal dit als eindconclu
sie naar vorendat wellicht het
uiteengezette, en met staten en lijsten
toegelichte, stelsel voortreffelijk zou
zjjn, doch dat althans wij dan in dat
stelsel een slechte kiezer zouden
wezen altijd in de veronderstelling
dat een goed kiezer zoo ten naasten
bij iets moet begrijpen van de kies-
verrichting, waaraan hij deelneemt.
Het stelsel, dat de regeering op
het voetspoor van de staatscommis
sie voor ons land aanbeveelt, kan,
meenen wij, door iedereen worden
begrepen. Het vergt van den kiezer
niet meer, dan onder ons bestaand
kiesrecht van hem verlangd wordt
en voor de vaststelling van den uit
stag der verkiezing zijn slechts enkele
eenvoudige berekeningen le maken,
welker strekking voor niemand ver
borgen behoeft te blijven. Alles is
volkomen doorzichtig. De ontworpen
wetsartikelen, waarin het stelsel is
neergelegd, spreken duidelijke, klare
taaien de toelichting is er op uit,
zonder omhaal van woorden of ver
moeiende bespiegelen, streng zakelijk
en kristalhelder de gedachten, die
aan het nieuwe stelsel ten grondslag
liggen, te doen uitkomen."
Zeevaartschool te Rotterdam.
Door een 18-tal scheepvaart-onder
nemingen te Rotterdam is aan den
directeur der Zeevaartschool ter hand
gesteld een bedrag van ruim f 20.000
bestemd voor de aanschaffing van een
grooten astionomischen kijker (equa-
toraai), op te stellen in den toren
van het ontworpen nieuwe gebouw
aan den Pieter de Hoochweg bene
vens van een radiotelegrafische in
stallatie en een motor reddingboot,
terwijl het verder de bedoeling van
de gevers is, dat een deel van het
bijeengebrachte tot een bedrag van
f 1000 zal ten goede komen aan het
studiefonds Hoos.
Burg. en Weth. stellen voor in dank
aan de gevers deze schenking te aan
vaarden.
Brand in een Nederlandsch stoomschip.
Volgens mededeeling, door Lioyds
uit Kaapstad ontvangen, is het Neder
landsche stoomschip „Riouw", van
New-York naar Auckland, te Kaap
stad aangekomen met brand in de
lading. Pogingen worden gedaan om
den brand te blusschen.
De „Riouw" van de Mij. „Neder
land" werd in 1914 gebouwd. Het
schip meet 7720 ton.
De Haagsche politie.
Door Burg. en Weth. van 's Gra-
venhage is schriftelijk aan den Raad
de percenten.
Een stal met altijd een paar goede
paarden klaarom er vandoor te
kunnen gaan, als de koorts van goud-
zoeken weer over me komt. Het is
daar ook een groot goudland naar
het Oosten en langs de woestenij.
„En geen huis op de farm?"
„Zeker. Met heerlijke perziken aan
de ieiboomen tegen het huis, en aan
den achterkant een stukje voor groen
ten boomen en spinazie, radijsjes,
komkommers en asperges, wortels,
kool en zoo al meer. En daar binnen
een vrouw, om mij teiug te houden,
ais ik weer aan 't gouddelven wil. Zeg
als ik u een raad mag gevenwordt
geen hartstochtelijk goudzoeker. Het
is erger dan whiskey, paarden of
kaarten. Zoodra u merkt, dat het goud-
delven een hartstocht wordt, ga dade
lijk trouwen. Het is het eenige wat u
redden kanen zelfs misschien niet
eens. Ik had het jaren geleden moe
ten doen. Ais ik hel gedaan had, zou
ik iets van mezelf gemaakt hebben
misschien.
(Wordt vervolgd.)