K
EIJK,
lUtS
I
chap
L.
ante
BAL
Eerste Blad.
AZE.
tober
Oorlogslasten.
"feuilleton
No. 256
laagje
itiën,
it 3 (boven)
►ndag x
K
I*
lée. I
iRIEK.
ktiSAVOSIMS
5cent.
lltei
flosoh.
if,andstardmor*-
9soh>
tjys*S I
'So'p'r'l'""
Firma f. VAN DE VELOF Jr., Kleins Markt 58, Vlissingen. Telefoon Interc. K
dagelijks, oilgizondird op Zondag an aigeiiio irkandi Christelijk! (aistdip
IHtnuiniiieibBSliatuitZbladen.
Buiten de beschaafde
Wereld.
Bezoek aan
het Vluchtoord LTden.
53© JIi&£3ir£&£Mlgi
1913
ter gebakken.
55 cents.
12
LENA. j
ILACHEN!
j'one prijzen. Jf
tNGEN.
6 uur
1UIBREGTSE.
iRKELfiU.
IUNING.
VLISSiNGSCHE COURANT
joHHK.
ABONNEMENTSPRIJS: Voor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren ƒ1.30
per drie maanden. Franco door het geheele lijk f 1.50. Voor België 2.20
Voor overige landen der Post-Unie 3.35 Afzonderlijke nummers 3 cent
ADVERTENTIEPRIJS Van I4 regelt ƒ0.40 j voor iedere regel aseer i# een,
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend. R$ abonnement speciale prtji
Reclames 20 ct. per regel Dienstaanbiedingen en «aanvragen 8 ct. per regel
neabonnés, in't bezit eener ft ft ft gulden bij levens- fj f* f) gulden bij dood ft ft ft gulden bij verlies 4 f* ft gulden bij verlies ft ft gulden bij verlies ft P^gulden bq verlies
nolis, zijn GRATIS verze- f 111111 lange ongeschikt- ft 11 door III van een hand, Iftll van gllll vaneen /'l van eiken
kerd iegen ongelukken voor: uUUU heid tot werken f uU een ongeluk voet of oog luU een duim lUv wijsvinger g4tM anderen vinger.
i!t ultkeerlngen worden VERDUBBELD Indien de verzekerden, voorzien van geldig plaatsbewijs, een ongeluk bekomen op trein, boot ol tram. De altkeerlng wordt gewaarborgd door do „Holt. Alg. Verlok, Bank" ta ScM«dw»r
Sinds volle vijftien maanden woedt
de grootste der verdelgingoorlogen,
die de geschiedenis ooit geboekstaafd
heeft over de wereld sinds volle vijf
tien maanden dondert en gromt on
ophoudelijk het vernietigend oorlogs-
geschut en zaait verwoesting en ver
delging waarheen het zijn monden
richt; sinds volle vijftien maanden
reeds wordt ook de welvaart der vol
keren geschonden en het geluk der
menschen vernietigd. Bij honderddui
zenden, ja bij millioenen, zijn de
slachtoffers te tellen op de tallooze
slagvelden in ons werelddeel en daar
buiten door het oorlogsmonster ge
maakt welvarende provinciën zijn tot
armoedige landstreken geworden,
bloeiende steden en dorpen zijn in
puinhoopen verkeerd, handel en nij
verheid verkwijnen in de oorlogs
landen, de materieele welstand van
geheele volkeren lijdt reusachtige ver
liezen, en bij milliarden slechts zijn de
financ. aderlatingen te tellen, waaraan
de oorlogvoerende rijken onderworpen
zijn geweest en nog zijn. Want in
stede van na al die maanden op eenige
vermindering van oorlogsrampen, op
beperking of inkrimping van oorlogs
tee te kunnen wijzen, zijn de laatste
weken integendeel getuigen geweest
van een hernieuwd oorlogsgeweld,
van nieuwe oorlogsverklaringen, van
een nieuwen volkerenkamp daar
ginds in den Balkan. En wie zal
durven voorspellen, dat niet binnen
kort alweder het oorlogsgebied met
eenige landen zal worden uitgebreid
Waarlijk de rijken, die niet in oor
logstoestand verkeeren, beginnen
schaars te worden. Nochtans, al dan
niet rechtstreeks bij den wereldkrijg
betrokken, dragen ook zij, deze on
onzijdig gebleven landen, hun oor
logsleed, hun oorlogslasten.
Ook ons land kent in ruime mate
zulk leed en ook Nederland torst,
reeds al die maanden, zijn deel aan
de oorlogslasten. De mobilisatie, al
dien- tijd, die ons maatschappelijk
leven voor een groot deel ontwricht
de achteruitgang van duizenden en
duizenden onzer medeburgers, waar
door ons economisch leven ontzag
gelijke schade lijdtde angst en
kommer in menig huisgezin, het drei
gend gebrek bij het naderend koude
jaargetijde in zoovele schamele wo
ningen, de vrees voor den dag van
morgen in het gemoed van zoo menig
door J. L.
30.) —o— (ifadriK vertuien.)
Zij verlangde weg te komen, niet
zoozeer van hem als van haar zelf,
eu zij zette de honden aan tot wilder
«n wilder spoed. Zij nam den steilen
rivieroever in vollen ren en vloog als
Mn wervelwind door de stad en naar
""is. Nooit in haar leven had zij in
znlk 'n toestand verkeerd nooit was
zi) zoo boos geweest. En niet alleen
sdiaamde zij zich reeds, maar zij was
verschrikt en bang voor zichzelve.
HOOFDSTUK X.
Den volgenden morgen werd Cor-
ss 'aal uit bed geklopt door Bash,
Mn der Indianen van Jacob Welse.
bracht een kort briefje van Frona,
een verzoek bevatte aan den mijn-
"genleur, om haar zoo spoedig mo-
si'qk te komen bezoeken. Dat was
wat in het briefje stond, en hij
huisvader, de schrik van elk naderend
onheil, dat het geluk harer zonen
kan bedreigen in het hart van vele
moeders, hoe lijdt ook het ge
moedsleven van ons volk, gelijk van
zoo menig andere neutraal gebleven
natie, niet ontzaggelijk onder dat
allesEn toch mogen wij ons ge
lukkig rekenen in vergelijking met
het lot, dat aan andere kleine volken,
aan het ongelukkige België, aan het
verscheurde Servië, beschoren was.
Inmiddels, met den duur van den
oorlog nemen ook voor ons de lasten
toe lasten van zuiver materieelen
aard, ais gevolg der reusachtige on
kosten door den oorlogstoestand om
ons heen geschapen. Tot welk een
hoogte die lasten uit den oorlog voort
vloeiende gestegen zijn, daaraan wer
den wij in den loop van deze week
herinnerd, door de groote reeks be
lastinghervormingen, door onzen mi
nister van financiën aan de orde ge
steld. in een bedrag van niet minder
dan 60 millioen gld. jaarlijks zal
moeten worden voorzien, boven de
opbrengst der thans vigeerende be
lastingen, wil het schip van staat
koers kunnen blijven houden en be
stand zijn tegen den drang der tijden.
Deze belastinghervormingen, waarvan
aan onze lezers in hoofdzaak de in
houd werd medegedeeld, zijn zoowel
in aantal als in vérgaande strekking
zoo omvangrijk, als wellicht nog
nimmer in 's lands bestaan zijn
voorgekomen. De eerstvolgende par
lementaire tijd zal dan ook geheel in
het teeken dezer omvangrijke wetge
ving staan, waarbij èn van de regee
ring èn van de Kamer een ontzagge
lijke inspanning zal worden geëischt,
bij de tot stand koming van deze
geheele omwerking van ons belas
tingsysteem. Zonder in bijzonderheden
over deze talrijke voorstellen uit te
weiden, die in een viertal hoofd
groepen, namelijk zakelijke-, persoon
lijke-, verkeers- en verteringsbelastin
gen verdeeld kunnen worden en die
alle te hunner tijd uitvoerig bedis
cussieerd zullen worden, wanneer zij
in 's lands vergaderzaal aan de orde
komen, kan worden gezegd, dat in
hoofdzaak, en gegeven de onoverko
melijke noodzakelijkheid,hetgeen door
minister Treub wordt voorgesteld,
niet onaannemelijk schijnt. De druk
wordt, voor zoover daar thans over
te oordeelen valt, over een groot deel
der bevolking verspreid, hetgeen de
lasten allicht minder zwaar zal doen
vallen. Nochtans komt het ons voor,
dat wel eenigszins te weinig het
Engelsche voorbeeld wordt gevolgd,
waarbij van de zeer groote inkomens
een bijzondere zware belasting ge
heven wordt, en derhalve de druk
van minder krachtige schouders
eenigermate wordt afgewenteld. Be
lastinghervorming echter is nu een-
peinsde er diep over. Wat wenschte
zij hem te zeggen Zij was nog zoo'n
onbekende grootheid, en nooit
zoozeer als nu gezien in het licht van
den vorigen dag, dat hij niet kon
iaden, wat zij te zeggen zou hebben.
Wenschte zij hem voor goed te ont
slaan Partij te trekken van het voor
recht harer sekse en hem verder te
vernederen Hem ie zeggen, wat zij
van hem dacht in kalm overlegde,
koel beredeneerde woorden Of
trachtte zij berouwvol de onverdiende
hardheid, waarmee zij hem behandeld
had, goed te maken Er was noch
droefheid, noch boosheid in haar
briefje, niets dan een vromelijke
wensch, om hem te zien.
Het was dus in een verwarden,
zonderlingen gemoedstoestand, dat h(j
tegen twaalf uur ongeveer bij haar
binnentrad.
Maar recht op het doel afgaand,
op die manier van haar, die hij reeds
zoo dikwijls bewonderd had, bekende
zij dadelijk kleur en kwam hem open
en eerlijk tegemoet. De eerste blik,
dien hij op haar gelaat had gewor
pen, de eerste druk van haar hand,
vóór zij nog een woord had gespro-
maal een uiterst teere kwestie en zoo
ergens, dan is het vooral bij deze
materie onmogelijk het een ieder naar
den zin te maken.
Het wil ons evenwel voorkomen,
dat bij de aanvaarding van dit nieuwe
belastingstelsel het vóór alles aan
komt op den geest, die de natie be
zielt en hare bereidvaardigheid om
zich in het onvermijdelijke te schik
ken. Men doet daarbij goed minder
te letten op het middel dan wel op
het doelen dit doel is om niet
tegenstaande de reusachtige bezwaren
en moeilijkheden van het oogenblik,
het hoofd boven water en onze toe
komst zooveel als mogelijk is ver
zekerd te houden. De nieuwe milli
oenen toch zullen waarlijk niet in de
laatste plaats de bestemming hebben
om de sociale toestanden tot verbe
tering te brengen, om ellende en nood
te voorkomen of te lenigen, om bin
nen onze landspalen de rust en den
vrede te bewaren en niet minder om
pal te kunnen staan, waar het de be
veiliging van ons volksbestaan geldt
tegen welken buitenlandschen vijand
ook.
In dit licht beschouwd zullen wij
te eerder de offers die de nieuwe
toestand van ons vraagt, als zijnde
de oorlogslasten, die wij op onze
beurt te dragen hebben, ons gewillig
getroosten, indachtig aan die groote
mogelijkheid, dat het lot ons veel
ergers had kunnen brengen.
Dezer dagen waren we in de ge
legenheid gesteld een bezoek aan
het vluchtoord, in de volkstaal nog
steeds „kamp" van Uden te bren
gen.
Thans nog, zoowel als vroeger, bij
de ontruiming van de loodsen alhier,
hebben deze vluchtoorden een soort
van ongunstige vermaardheid en maar
al te vaak ben ik in de gelegenheid
vast te stellen dat veler mijner mede
uitgeweken landgenooten eene ver
keerde meening over 't leven in deze
vluchtelingendorpen hebben, en ook
een ongewettigde afschrik er van. In-
tusschen gaan zij steeds voort met hier
soms een leven van ontbering te lei
den, slecht behuisd te zijn en meestal
hooge huishuur te betalen.
Zonder in bijzonderheden te treden
en met weglating van cijfers en eigen
commentaar, willen wij hier 't een en
't ande( aangaande onze bevindingen
mededeeien en een vluchtig overzicht
over 't geheel geven, om hen te doen
inzien dat het daar niet toegaat zoo
als zij het zich wel voorstellenmet
den wensch hiermede sommigen van
dienst te zijn, daar zij niet in de mo-
ken, zeiden hem, dat alles goed was.
„Ik ben blij, dat je gekomen bent,"
zoo begon zij. „Ik kon geen vrede
hebben met inijzelve, vóór ik je ge
zien had en je gezegd, hoezeer het
mij spijt van gisteren, en hoe diep ik
me schaam
„Kom, kom. Zoo erg is het niet.
Zjj stonden nog en hij naderde haar
een schrede. „Ik verzeker je, dat ik
jouw gezichtspunt kan waardeeren
en ofschoon, als we het theoretisch
beschouwen, het de mooiste houding
was, die niets dan lof verdient, toch,
in alle oprechtheid, is er veel te
te
»Ja."
„Veel in te betreuren van het maat
schappelijk standpunt gezien. En on
gelukkig kunnen wij het maatschap
pelijk standpunt niet buiten rekening
laten. Maar, voor zoover ik voor me
zelf mag spreken, heb je niets gedaan,
om spijt over te hebben, of je over
te schamen."
„Het is vriendelijk van je", riep zij
blijde. „Maar het is niet waar, en je
weet, dat het niet waar is. je weet,
dat je voor mijn bestwil handelde
je weet, dat ik je griefde, beleedigde
gelijkheid verkeeren zelf een kijkje te
gaan nemen.
Het terrein dat voor den opbouw
werd aangeduid, ligt een aardig eindje
van het dorp Uden een lief aardig
plaatsje in Noord-Brabant afzeker
wel een uur loopens. Met een rijtuig
doet g' er allicht een half uur over.
Na dwars door.het dorp gewandeld
te hebben,volgt men een regelmatigen,
wel onderhouden steenweg, langs
weerszijden omzoomd met eikenboo-
men en struikgewas, waarachter dan
eens beplante velden, dan weer dichte
dennebosschen. Deze weg loopt langs
het eigenlijke vluchtoord heen, het
welk is aangebracht midden in zulk
een bosch en waartoe het dus noodig
is geweest de boomen te vellen, ter
wijl de blijvende stronken ter hoogte
van 20 a 30 cM. wijselijk aange
wend zijn om de verschillende ge
bouwen op te richten, zoodat de plan
kenvloer den grond niet raakt en van
vochtigheid gevrijwaard blijft. Het ge
heel vormt een groote rechthoek om
ringd door een hek van gewoon me
taaldraad (hetwelk gemakkelijk door
gang laat.) De groote ingang is rechts
van den weg, waar het naastbij de
wacht der „marechaussees" (4 in ge
tal) en het kantoortje van den Regee-
rings commissaris, waarvooreen soort
lusthuisje.
Links van den weg bevinden zich
in den iaatsten tijd opgerichte
afzonderlijke houten woningjes, ten
getale van 72, allen wit geschilderd
met groene streepjes, welke zeer lie
felijk uitkomen op den donkergroe
nen achtergrond der dennebosschen
en zonder strenge symetrische orde,
door elkaar geplaatst, een schilder
achtig geheel vormen. Het opstellen
dezer huisjes is eene voortreffelijke
wijze van werkverschaffing, welke
vele voordeelen biedt en geen enkel
nadeel oplevert. Het heeft ten doel
den z.g. wederopbouw van België.Ter
vervanging van de vele verwoeste
woningen zullen n.l. niet aanstonds'
overal steenen gebouwen opgetrokken
kunnen worden. Daarom worden niet
alleenlijk te Uden, doch op verschil
lende plaatsen van het land, houten
huisjes getimmerd, welke uit elkaar
genomen kunnen worden, om na reeds
hier bewoond te zijn geweest, te zij
ner tijd in België weder te worden
opgeslagen. De kosten hiervoor wor
den grootendeeis bestreden uit een
gift van Denemarken, terwijl ook de
„Society of Friends" eene Engelsche
liefdadige instelling met raad en
daad hierin helpt. De leden dezer
vereeniging in het vluchtoord Uden
aanwezig, hebben hun woning en kan
toortje niet ver van voorbedoelde
huisjes. De verschillende zalen en
gebouwen van het eigenlijke dorp zijn
naar de windstreken genaamd, en ge
plaatst langsheen een groot, goed on-
je weet, dat ik me gedioeg als een
vischvrouw, en je weet, dat je een
atkeer voor me voelde
„Neen, neen Hij hief de hand op,
als om de slagen van haar af te weren,
die zij zichzelve toebracht.
„Ja, toch wel, ja. En ik heb aile
reden ter wereld, om me te schamen,
ik kan alleen dit zeggen ter mijner
verdediging: de vrouw had me diep
geroerd zoo diep, dat ik tot tranen
toe getroffen was. Toen kwam jij op
het tooneel, je weet, wal je deed,
en het medelijden met haar wekte
een verontwaardiging tegen je, en
wel, ik weikte mezelf in een ze-
nuwachtigen toestand, zooals ik nooit
in mijn leven had gevoeld. Het waren
zenuwen veronderstel ik. In elk geval,
ik was mezelve niet."
„Wij waren geen van beiden ons
zelf."
„Nu ben je onwaar. Ik deed ver
keerd, maar jij was jezelf, zoowel toen
als nu. Maar ga zitten. Wij blijven
hier staan, alsof je klaar waart om
weg te loopen bij het eerste teeken
van een tweede uitbarsting."
„Zoo verschrikkelijk ben je toch
heusch niet!" zei hij lachend,terwijl
derhouden en met bloemen versierd
plein. Men heeft er opvolgentlijk de
woon- tevens slaapzalen, de eetzalen
met centrale keukens, ieder van 12
groote fornuizen voorzien, de school,
het postkantoor, het Raads- of Ge
meentehuis, de kerk, oude mannen-
en vrouwenhuis, twee ziekenhuizen
éene voor gewone en een lazaret voor
lijders aan besmettelijke ziekten met
het bijbehoorend personeel van dok
ters en verpleegsters, wasch- en bad
inrichtingen, tooneelzaal waarin 450
personen kunnen plaats vinden, één
winkel, magazijnen en werkplaatsen,
kortelings wordt er ook eene am
bachtsschool geopend welke thans
juist voltooid istot zelfs den „pho-
tograaf American", heeft zijn besten
dig atelier in een deel der zaal aan
den ingang opgesteld, en ziet zich
somtijds verplicht, wegens de drukte
en zijn talrijk cliënteel door een of
twee helpers bijgestaan te worden.
De eerste algemeene indruk is dat
hier iedereen zich zijne nieuwe levens
wijze aangepast heeft en volkomen
tevreden is. De bevolking bestaat
grootendeeis uit arbeidersstand, doch
maakt een voor ons verrassend fat
soenlijken en beschaafden indruk, de
tijdsomstandigheden in aanmerking
genomen.
De slaapbarakken zijn onderverdeeld
in kamertjes bestemd voor 8 perso
nen, welke ieder met een deur recht
streeks op het buitenplein uitkomen.
Men slaapt er op matrassen gelegen
op van planken gevormde ledikanten
z.g. „ingemaakte bedden" zooals
men er hier wel aantreft op eene
hoogte vanx, 50 cM. van den vloer.
De ouders slapen afzonderlijk, terwijl
wanneer het zich voordoet dat
meer dan een gezin ter aanvulling in
eenzelfde kamer intrek moet nemen
er gelegenheid en last gegeven wordt
een „beschot" of scheiding tusschen
de verschillende slaapsteden aan te
brengen.
In vele van die kamertjes hebben
de bewoners het zoo gezellig moge
lijk gemaakt door portretten en platen
aan de wanden te hangen. Ieder heeft
bovendien de beschikking over eene
plank met haken om de verschillende
voorwerpen en kleederen in eigendom,
te bergen.
in een der kamertjes, welke wij toe
vallig bezochten, werden wij aange
naam verrast door de buitengewone
orde en reinheid welke er heerschten
zelfs 'n weinig poëze was er te bespeu
ren, 't geene ons een oogenblik van
aandoening verschafte. De bewoon
ster waren een eenvoudige vrouw met
fatsoenlijk en rustig uiterlijk, doch
droeven trek op het gelaat. Alle voor
werpen in hout waren door vlijtige
handen wit geschuurd en het bedde-
goed kraaknet onderhouden. Op een
tafeltje, bedekt met geborduurd doek
hij handig zijn stoel zoo plaatste, dat
het licht op haar gelaat viel.
„Of liever, jij bent niet zoo'n lafaard.
Ik moet gisteren verschrikkelijk ge
weest zijn. ik ik had je bijna ge
slagen. En je waart zeer moedig, toen
de zweep boven je was. je deed zelfs
geen moeite, een hand op te heffen,
om jezelf te beschermen."
„Ik heb opgemerkt, dat de honden,
die je zweep treft, toch komen, om
je handen te likken en om aange
haald te worden."
„Ergo vroeg zij ondeugend.
„Ergo, het hangt er geheel van af,"
zei hij dubbelzinnig.
„En ondanks alles, ben ik verge
ven
„Evenals ik hoop, vergiffenis te
krijgen."
„Dan ben ik blij maar jij hebt
niets gedaan, dat je veigeven moet
worden. Je hebt gehandeld naar je
beste weten en ik naar het mijne. O 1
Ik ben er," terwijl ze verheugd in de
handen klapte, „ik was gisteren niet
boos op jou, en ik heb me ook niet
lomp tegen jou gedragen, of je be
dreigd."
(Wordt vervolgd.)