Eerste Blad.
Ie lit og I kak
Hef jaar 1914.
DONDERDAG
31 DECEMBER
Bit ninnmerhasta3tuit26lailen.
No. 307
Vilgni: Fin F. VIN SF VEIDE Fr, (liim Ml SS, Vlissingen. inlaten Inters. 10
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zendag en algemeen erkende Christelijke feestdagen
FEUILLETON
4
1914=
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS: Voor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren ƒ1.30
per drie maanden. Franco door het geheele rijk 1.50. Voor België 2.20
Voor overige landen der Post-Unie 3.35 Afzonderlijke nummers 3 cent
ADVERTENTIEPRIJS: Van 1—4 regels 0.40voor iedere regel meer 10 cent
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend. Bij abonnement speciale prijs
Reclames 20 ct. per regel Dienstaanbiedingen en -aanvragen 5 ct. per rege
De abonnés, in 't bezit eener §ulden bij levens-fy r*gulden bij dood jf| gulden bij verlies A gulden bij verlies A |^f| gulden bij verlies f\P^gulden bij verlies
polis, zijn GRATIS verze- M\ BI Hl 1 lange ongeschikt- g| door <BHI§ van een hand, |®^gl van! |fi||l vaneen /h van eiken
ikerd tegen ongelukken voor: /UUU Ir heid tot werken I UU een ongeluk UDU voet of oog JLvU een duim 1UU wijsvinger Ld%3 anderen vinger.
P.ze ultkeerlngen worden VERDOBBELD Indien de verzekerden, voorzien oan geldig plaatsbewijs, een ongeluk bekomen op trien, boot of tram. De ultkeering wordt gewaarborgd door de „Holl. Alg. Verzek. Bank" te Schiedam
Met het oog
op den Nieuw
jaarsdag zat morgen de
„Vlissingsche Courant"
NIET verschijnen.
Het leven is altijd belangrijk. Wan
neer we misschien in het gebeurende
somwijlen die belangrijkheid niet op
merken, komt dit, omdat we de be-
teekenis van dat gebeuren ook voor
de toekomst niet altijd begrijpen. Want
laat ons dit wel verstaan de geschie
denis der eeuwen is als één onafge
broken keten, waarin iedere nieuwe
schalm zich rijt aan de vorige in
onverbreekbaren samenhang en waarin
ook iedere voorafgaande den vorm
der volgende bepaalt. Wanneer we
thans een gebeuren zich zien voltrek
ken, dat aan beteekenis zijns gelijke
nauwelijks schijnt te hebben, dan die
nen we te erkennen, dat de oorzaken
van dit gebeuren in de voorafgegane
tijden gewerkt hebben, dat er, on
zichtbaar voor ons wellicht, de krach
ten groeiende waren, die zich thans
-op zoo vreeselijke wijze deen gelden,
en dat in de schijnbare stilte van het
verleden aan den effen blauwen he
mel reeds de onweerswolken zich
vormden, die het noodweer over de
wereld hebben doen losbarsten, dat
ons thans met ontzetting slaat. En wie
gewoon is achter zich te zien naar
wat voorbijging, wie ook aan de
grenspaal van twee jaren het verleden
overschouwt en daar de gebeurtenis
sen, ook van het laatste jaar nog eens
langs zich heen ziet trekken, bemerkt
-er soms als een roode draad, die als
vaste lijn, komende uit het verleden,
op het gebeuren van het heden onaf
wendbaar schijnt uit te loopen.
Het is een jaar van grootsche,
maar schrikwekkende geweldigheid,
dat thans achter ons ligt. Wat nu ge
beurt en gebeurd is, oefent een zoo
vèr-strekkenden en ingrijpenden in
vloed op het wereldgebeuren van
vele eeuwen, dat we dien invloed
op het tijdstip zelf van het gebeuren
als zien en tasten .kunnen. Maar het
ligt ook zoo geheel buiten de maat
onzer gewone levensverhoudingen,
dat het ons, zelfs waar we er zelf
geen deel aan hebben, benauwt en
tot de obsessie wordt, die alle denken
door S. H,
;67) O(Nadruk verboden.
„Meisje, meisje, je hadt bij me
jmoeten blijvenmompelde hij.
Maar de fioode vrouw antwoordde
nietalleen de leeuwerik gaf ant
woord en de kieviten en de stroom
•die lachte en kabbelde aan zijn voe
den. Hij trok ruw aan de leidsels
zeer tot verwondering der merrie
en reed voort.
Nooit weer, zoo zei hij tot zichzelf,
zou hij naar deze plaats komen, die
hg zoo angstvallig vermeden had
gèdurende de jaren van zijn ver
banning.
Toen hij de laatste kromming van
het pad naderde, dat hem in het ge
zicht zou brengen van den molen,
hoorde hij den hoefslag van paarden
achter zich, en plotseling verscheen
Ned o'Bracken, rooder en vroolijker
dan ooit, zooals het scheen, op zijn
aan andere dingen terugdringt. Daar
door mede schijnt het ons buiten
verband met het voorgaande. Maar
het terugzien naar het verleden, ook
naar het verleden van 1914, kan ons
dat verband toch soms doen terug
vinden. En wie de gebeurtenissen
van het afgeloopen jaar in haar sa
menhang tracht te ordenen, ze ook
vastknoopend weer aan het gebeuren
van een vroeger jaar, staat soms
vreemd jyerrast, wanneer hij telkens
weer feiten waarneemt, die als op den
oorlog van het heden schijnen heen
te wijzen, wanneer hij soms het ge
vaar van dien oorlog in het gebeuren
ziet opdoemen. Vanaf het begin van
den Balkan-oorlog toch is er een lijn
zichtbaar, die, komende uit het verre
verleden, op dezen oorlog'uitloopt.
Want in dezen oorlog liggen niet de
oorzaken, maar openbaren zij zich
duidelijker.
De strijd, die thans gestreden wordt,
is er een om de hegemonie in Euro
pa, is er een tusschen Germanen en
Slaven, tusschen Rusland en Duitsch-
land in de eerste plaats, is er een,
die diplomatiek ook gestreden werd
tijdens den Balkan-oorlog tusschen
Driebond en Entente, tusschen Oos
tenrijk, dat Duitschland achter zich
had en Rusland, dat door middel der
Balkanstaten naar het Germaansche
Midden-Europa opdrong.
En de nederlaag, die Rusland
in dien oorlog zonder wapengeweld
leed, heeft ongetwijfeld het uitbreken
van den strijd tusschen Slaven en
Germanen verhaast, een strijd, wier
oorzaken dieper; liggen en die in zijn
wezen er een is van vele eeuwen. De
politieke constellatie in Europa, de
tegenstelling tusschen Drievoudig
Verbond en Drievoudige Entente, ge
volg zelf van de gebeurtenissen uit
de laatste helft der vorige eeuw en
van de oorlogen van 1864, 1866 en
1870 in het bijzonder, die de ge
schiedenis der laatste tientallen jaren
beheerschte, heeft den vorm van dezen
oorlog nader bepaald en hem moge
lijk gemaakt. En het juist in 1914 na
den Balkan-oorlog zich openbarende
streven van Rusland om de Entente
in een krachtiger verbond- om te
scheppen, wordt daardoor begrijpelijk.
Het heeft dezelfde beteekenis als de
pogingen van Frankrijk en Rusland
om Bulgarije te verzoenen en weer
voor de Entente te winnen door mid
del van geldelijken steun, dezelfde
beteekenis ook als het reeduin Maart
in Rusland uitgevaardigde verbod van
paardenuitvoer, als den aanleg van
nieuwe militaire wegen in Rusland's
Westen, als de krachtiger voortgezette
reorganisatie van Rusland's leger enz.
Nu zien wij die beteekenis. Maar
hadden we er destijds een duidelijk
vermoeden van, waarop dat alles wees
en moest uitloopen Waren het voor
vurig, onstuimig paardje.
„Wel, mr. Lomax," riep hij vroo-
lijk, zijn paard inhoudend, „wat heb
ben wij elkaar in lang niet gezien."
„Ja, de laatste keer, dat je me een
bezoek bracht te Lostwithens, was
ik niet thuis," antwoordde Griff
droogjes.
„Dat is zoo! Ik was, wat men
noemt in een vreeselijke haast, weet
u, en als Hester er niet geweest was
en een hoop turf en een deur, die
naar buiten openging, dan zou ik nu
mijn zonden overdenken in de ge
vangenis. Hemel, daar had u dien
nacht moeten zijnIk stikte haast
van 't lachen (daar ik me moest in
houden), terwijl ik met mijn neus
tusschen de turf lag en de jachtop
zichters hoorde praten, de oude
Squire aan het tieren was en uw hond,
Trash, aan 't blaffen, alsof hij de
heuvels uit hun slaap wilde wekken.
En dit alles om mij Ned o'Bracken,
die nooit had kunnen denken, dat
zij zooveel drukte zouden maken over
één eenvoudig mannetje."
„Dat heb je me immers alles al
verteld, toen je dien nacht naar
Windy Farm kwaamt. En wat later
ons niet vaak feiten als zoovele an
dere, waarvan we ook nu de betee-
nis en den invloed nog niet kunnen
vaststellen? Want het blijft immers
veelal een tasten, een vermoeden. En
daarom is het goed en noodig, om,
hoezeer ook de oorlog ons denken
in beslag neemt, toch niet enkel in
1914 den oorlog te zien, maar ook de
gebeurtenissen van voor den ooflog,
die immers ook mee de wereldge
schiedenis vormen, te overschouwen.
Wanneer we dat doen, zullen we
wellicht nog veel vinden, dat ons
schijnt met dien oorlog verband te
houden, een verband, waarop hier
niet altijd de aandacht kan worden
gevestigd. Maar ook is er, als altijd,
gebeuren, dat min of meer op zich
zelf staat, buiten verband met het om
ringende, ais bijv. de dood van Paus
Pius en de verkiezing van kardinaal
della Chiesa, aartsbisschop van Bo
logna, die als nieuwe Paus den naam
Benedictus XV aannam, het schrikke
lijk vergaan van de „Impress of Ire
land" na aanvaring met de „Storstad"
op de St. Laurens, dat aan meer dan
1000 menschen het leven kostte en
de wereldtentoonstelling, die ter ge
legenheid van de opening van het
Panamakanaal te San Francisco geor
ganiseerd werd en die door de ge
beurtenis, ter welker opluistering zij
dienen moest, van meer dan gewone
beteekenis werd.
Zoo we nu dat deel der wereld
geschiedenis, dat voor den oorlog
ligt, vooraf overzien, wenden we den
blik allereerst naar het eigen land,
naar
Medelacd.
Ook ons openbaar leven heeft de
laatste maanden in het teeken van den
oorlog gestaan. Al zijn we zelf ge
lukkig rechtstreeks buiten de ver
schrikkingen gebleven, hij heeft toch
zijn invloed op buitengewone wijze
doen voelen en ons nationale leven
als 't ware overheerscht. 'Dit heeft
ons meer dan anders den blik naar
buiten doen richten. Wij zijn ons on
willekeurig duidelijker onze saam-
hoorigheid met het overig Europa
bewust geworden. En het is, of het
internationale leven daardoor voor ons
meer beteekenis heeft gekregen, of
wij onze plaats en misschien ook ons
werk te midden van de Europeesche
volkeren hebben teruggevonden en
•we onze eigene waarde en beteekenis
voor het internationale leven beter
hebben doorvoeld.
Het voorbijgegane jaar is in dit
opzicht, ondanks^ zijn rampspoedig
heid, voor de verheffing van ons
nationale leven ongetwijfeld een gun
stig jaar geweest. Want immers reeds
ons werk, het werk onzer officieren
in Albanië, verhief, hoe weinig succes
vol het ten slotte geweest is, dat
nationale leven tot een hooger plan.
Ned Je weet toch, dat je van ons
wegging, om naar Wyecollar te gaan
„Hemel, jal En ik beb Wyecollar
ook gevonden, maar dat vertel ik u
later wel eens."
„En nu ben je weer terug op je
eigen boerderij
„Ja maar de manier, waarop ik
terugkwam, is heel grappig. Het is
gek, maar hoe het ook loopt, ik be
leef altijd wat grappigs", voegde Ned
er bij op een toon van kalme ver
bazing.
Hij had Griff aangezien met dien
blik van toegevende genegenheid,
die Griff van alle menschen als zijn
geboorterecht eischte. Ned was zoo
gezond, zoo zorgeloos in zijn zucht
naar genot, zoo vrijgevig bovendien,
met het wild van zijn buurman, maar
ook met zijn eigen bezittingen.
„Wat gebeurde je dan op de weg
naar huis vroeg Griff, toen de an
der even zweeg, om nog eens in
stilte van de grap te genieten.
„Nu dan, ik ging immers heen, om
aan Squire Daneholme te ontkomen,
nietwaar En nu begon ik te denken,
dat het tijd was, naar huis te gaan,
al was het alleen maar, om te kijken,
„Het is een verlies en een winst voor
ons land tevens" heeft minister Cort
van der Linden gezegd, toen hij in de
Tweede Kamer den in Albanië ge
sneuvelden kolonelThomson herdacht.
Is niet zoo ook de werkzaamheid
onzer officieren in Albanië, die ons
verliezen bracht, tot een winst ge
worden voor ons nationale leven? Niet
omdat we daardoor de aandacht tot
ons trokken van het overig Europa,
maar omdat het ons uit de kleine
beuzelarijen en nesterijen, uit de be
kommernis en de zorgen van allerlei
nietigheden uit de sfeer van het
materialistisch eigen belang ge
haald heeft en geplaatst heeft op
een hooger plan, van waaruit we
ruimer uitzicht kregen over het groote
leven, dat hebben we misschien eerst
duidelijk gevoeld, toen de plotselinge
dood van den kranigsten onzer in Al
banië werkzame officieren ons plotse
ling van vlakbij tegenover de gebeurte
nissen in Albanië plaatste en wij
voelden met ons eigen bloed betaald
te hebben voor het welzijn van Europa.
En de hulde, die overal, ook door de
daad der regeering die de „Noord-
Brabant" naar Durazzo zond ter over
brenging van zijn lijk, tot uiting kwam,
bewees algemeen, dat we de betee
kenis van dezen dood begrepen. Het
was niet voor onze, maar voor de
internationale zaak, dat Thomson ge
vallen was, maar dat juist maakte hem
tot een nationalen held. En wanneer
de geweldige gebeurtenissen, die zoo
spoedig volgden, zijn beeld wegdron
gen uit de publieke aandacht, de ge
dachte aan hem zal niet zoo gemak
kelijk worden uitgewischt uit onze
herinnering.
In de nabijheid dier gebeurtenissen
lijkt alles zoo klein en nietig, als de
grootste mensch klein lijkt naast de
majesteit der bergen. Ook dat in ons
nationale leven, dat het verband in
stand hield tusschen ons en de bui
tenwereld, schijnt nu van geen be
teekenis. Of wat zegt ons nog het
bezoek van de Groothertogin van
Luxemburg,van'het Deensche konings
paar, van de Zuid-Afrikaansche'land-
bouwers, die, uitgenoodigd door de
regeering, op een reis door ons land
ons boerenbedrijf kwamen bestudee-
ren, wat de tocht van Prins Hendrik
naar de Noorsche rijken
Maar willen we, wat vóór den
oorlog gebeurde, in zijn juiste om
raming zien, dan moeten wij het zien
in verband met ons eigen nationale
leven. Daarvoor hebben immers ook
nu nog de voorstellen van de Staats
commissie voor de verdediging van
Indië, het verslag eener andere Staats
commissie voor Evenredige Vertegen
woordiging, de instelling eener Staats
commissie inzake het onderwijsvraag
stuk met Dr. Bos tot voorzitter en
door de regeering bij haar eerste
hoeveel beter mijn boerderij er uitzag,
sinds ik haar had overgelaten aan
mijn meesterkneent Peter, inplaats
van er zelf naar om te zien. Ik leen
de dus een van Dick's paardenzeer
luchthartig gestemd begaf ik mij op
weg, en toen ik dicht bij Herder's
herberg kwam dacht ik er juist over,
of ik zou afstappen en iets gaan ge
bruiken, om den mooisten zomer
morgen te vieren, dien ik in lang
niet gezien had.
Maar wie, denkt u, komt daar aan
rijden, wie anders dan Squire Dane
holme zelf. Hij was vlak bij mij, bij
na vóór ik hem zag, en ik hield de
leidsels in, zonder eigenlijk te weten
waarom."
„Arme Nedzei de ander lachend.
„Hester zegt dat je je overal weet
uit te redden en het schijnt wel, dat
je zelfs dat gevaar ontkomen bent."
„Dat is zoo. Eerst, ziet u, hield ik
de adem in, want het scheen wel, dat
het fortuin mij niet gunstig was, daar
ik me eerst zooveel moeite had ge
geven, den Squire uit den weg te
blijven en hem nu zoo regelrecht
tegen het lijf liep. „Ned", zeg ik
jongen, je bent uit den regen in den
optreden beloofd, hebben ook de
wijziging van de inkomstenbelasting,
de totstandkoming van de Bootwer-
kerswet en zooveel meer nog betee
kenis. In deze sfeer herinneren we
ons ook de gebeurtenissen buiten het
parlementaire levende staking te
Zaandam, die door de houding van
den socialistischen gemeenteraad en
burgemeester Ter Laan bijzonder de
aandacht trok, het 100-jarig bestaan
der Kweekschool voor de Zeevaart
en de feesten ter gelegenheid van
het 300-jarig bestaan der Groning-
sche universiteit.
Maar nog nauwelijks was deze
feestgalm in Groningen verstomd, of
de gebeurtenissen in het overige
Europa dreunden plotseling hun ge
weldigen weergalm in ons land. Het
ultimatum, dat Oostenrijk-Hongarije
tot Servië richtte, deed ons als andere
volken, nog slechts onrustig de ooren
spitsen, maar de mobilisatie in Rus
land, het ultimatum van Duitschland
sloeg ons een verlammenden schrik
in de beenen. Onze regeering, die
gelukkig haar kalmte behield, ge
lastte 31 Juli de algemeene mobili
satie. En vanaf dat oogenblik scheen
het wel, of ons gansche maatschap
pelijke leven uit zijn voegen gelicht
zou worden. Een algemeene paniek
verlamde voor een oogenblik onze
samenleving en een run op banken,
spaarkassen, een wantrouwen in alle
bankpapier, een terugtrekken van
goud en zilver uit de circulatie dreigde
in verband met die paniek ons oeco-
nomisch leven te verstikken. Maar
tegelijkertijd werden er ook reeds 1
maatregelen genomen om de gevolgen
van deze paniek te keeren. De beur
zen werden gesloten. Er vormde zich
een financieel consortium. De re
geering gaf zilverbons uit, welk voor
beeld onze groote steden volgden,
om in de dringende behoefte aan
pasmunt te voorzien. Tevens nam de
regeering maatregelen om een gebrek
aan levensmiddelen te verhoeden,
door zelf tarwe op te koopen, uit
voer van allerlei artikelen te verbie
den en maximum-prijzen vast te
stellen. Steuncomité's werden opge-
gericht en een Middenstands-Crediet-
bank kwam tot stand. En dank zij
deze maatregelen en de terugkeerende
kalmte, raakte langzamerhand ons
leven weer in zijn gewone spoor, al
doet natuurlijk de invloed van den
oorlog zich door het bijkans stop
zetten van de zeevaart en van aller
lei handel nog ter dege voelen. Ver
schillende wetten hebben getracht de
ontstane moeilijkheden zooveel mo
gelijk te verhelpen, als de Beurswet
en de Faillissementswet. Het pas
aangenomen leeningsontwerp dient
om het geld te vinden voor de be
strijding der kosten, die tot het
handhaven onzer neutraliteit, waar
drop gekomen." Ik zie den Squire
aan, en de Squire '.ziet mij aan, en
ik zag, dat hij in een zeldzaam goed
humeur was over iets of niets. Zoo
is de Squire een kind kan hem
leiden, ais hij in zijn humeur is en
een span ploegpaarden kunnen hem
niet vooitkrijgen, als hij woedend is.
Nu dan, hij kijkt mij aan en ik zie
hem aan."
„Goeden dag, Squire", zeg ik, ter
wijl ik met mijn zweep tegen het
voorhoofd tik.
De Squire groet op dezelfde ma
nier, dat is zoo zijn gewoonte. En
toen ziet hij me weer aan en wil
boos kijken, ofschoon ik zie, dat het
hem niet goed afgaat.
„Ik moet jou hebben", zegt hij.
„Dat is zoo", antwoord ik, zoo
onschuldig als een lam. Ik dacht er
juist aan, bij Herders wat te gaan
gebruiken, en u zult misschien wat
met me willen meedrinken".
„Je bent een vervloekte schelm,
Ned", zegt hij heel vroolijk.
„Dat ben ik, Squire, dank u" zeg ik.
(Wordt vervolgd.)