2000
DINSDAG
Nederland en de Oorlog,
No.295
52e Jaargang
1914=
Uitgavefirma f. VAN BE M Ir., Kleine Ml 58, Vlissingen. Telefoon Inlero. 10
dagolijks, uiiiozonderd op Zondag en algemeen erkende
feestdagen
Zij die zich met
1 Januari op de
dagelijks uerschijnende „VLIS
SINGSCHE COURANT" abon-
neeren, onfuangen de Courant
tot dien datum GRATIS.
FEUILLETON
De toestand te Ostende
en te Brugge.
VLISSINGSCHE COURANT
ABONNEMENTSPRIJS: Voor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren ƒ1.30
per drie maanden. Franco door het geheele rijk I?5Q. Voor België 2.20
Voor overige landen der Post-Unie ƒ3.35 Afzonderlijke nummers 3 cent
ADVERTENTIEPRIJS Van 14 regels 0.40voor iedere regel meer 10 cent
Driemaal plaatsen wordt twee maal berekend. Bij abonnement speciale prijs
Reclames 20 ct. per regel Dienstaanbiedingen en -aanvragen 5 ct. per rege
De abonnés, in 't bezit eener
polis, zijn GRATIS verze
kerd tegen ongelukken voor:
gulden bij levens- Pf Fffl gulden bij dood gulden bij verliest ff (ffe gulden bij verlies A fltfl gulden bij verlies ft Smeulden bij verlies
lange ongeschikt- *111 door 1111 van een hand, «Tts! g van' |||ll vaneen van eiken
heid tot werken B een ongeluk voet of oog een duim JiiJU wijsvinger MV anderen vinger.
Deze ulljteerlngen worden VERDUBBELD Indien de verzekerden, voorzien van geldig plaatsbewijs, een ongeluk bekomen op irlen, boot ol tram. De ultkeerlng wordt gewaarborgd door de „Holl< /tig. Verzek. Bank" te Schiedam
Nederland's offer aan den vrede.
De oud-minister, generaal Staal,
geeft onder bovenstaanden titel in
„het Vaderland" zijn indrukken weer
over den stand van den oorlog en dat
de tijd is gekomen om te pogen ais
bemiddelaar op te treden bij de strij
dende partijen.
Wij laten dit belangrijke ariikel
hier volgen:
„Volgens de berichten, die ons de
laatste dagen van het Oosteiijk oor
logsterrein bereikten, wordt het hoe
langer hoe meer waarschijnlijk, dat de
stoute operatie van Maarschalk von
Hindenburg is gelukt in dien zin, dat
zijn offensief dat van de Russen heeft
tot staan gebracht, zonder dat de
laatsten er in zijn geslaagd hem ge
heel of ten deele te omvatten of in
te sluiten. Het groote gevaar, waarin
de Duitschers een korten tijd hebben
verkeerd, schijnt te zijn geweken, in
hoeverre zij dit te danken hebben aan
fouten door eenige Russische gene
raals begaan en aan het feit, dat zij bij
machte zijn geweest (hetgeen dan ee a
wonder van bewegingstechniek zou
zijn) om snel sterke troepenafdeelingen
var. het Westelijk porlogstooneel naar
het Oosten over te brengen en ter
beschikking van von Hindenburg te
stellen, zal later eerst volledig blijken.
Komt nu niet vandaag of morgen
het bericht, dat de Russen door nieuwe
manoeuvres of door het aantrekken
1 >van nieuwe reserves er toch in zijn
geslaagd om de Duitschers terug te
werpen dan is, meen ik, een tweede
periode van den geheelen oorlog af
gesloten.
Als de eerste beschouwde ik die
waarin de Duiischers verrassend en
met overmacht zich in België en in
Frankrijk wierpen, doch, na een aan
vankelijk groot succes, over eenigen
afstand terug werden gedrongen, en
ten slotte een positiekamp ontstond
over het geheele front tusschen Bel
fort en de Zee, waarin met afwisse
lende successen van minder beteekenis
nog steeds wordt gestreden.
Als de tweede beschouw ik die
waarin de Russen, gereed gekomen
met hunne mobilisatie, hunne gewel
dige troepenmacht in beweging kon
den zetten om, door Polen en Galicië
heen, naar het Duitsche grondgebied
op te rukken, alzoo den oorlog op
dat gebied over te brengen, en het
door S. H.
58) O(Hadrufe verboden.
„Drommels, u spaart uzelf nietl"
riep Joshua Royd met groote bewon
dering.
En, werkelijk, Griff was nu even
druipnat als zijn patiënt, want hij
wreef haar ledematen met verdubbei-
de kracht en dat soort van werk is
zwaar.
„Kom nu, kom", mompelde hij
eindelijk. „Nu ben je wel genoeg, om
je wat op te richten. Daar nuZie
je, Joshua, zij kan haar kop al op
houden."
En de bonte lag niet langer daar
ter neder op de oude hulpelooze
manier, maar lag op het stroo, alsof
zij zich daar voor een gemakkelijke
nachtrust had neergevleid. Zij at een
tweede papje van zemelen met heel
veel smaak en toen dekte Griff haar
toe met dekens.
hart van Duitschland direct te bedrei
gen. Dit offensief schijnt nu ook op
zijne beurt, dank zij het talent van
Von Hindenburg, de toewijding en de
dapperheid zijner troepen en de verba
zende verplaatsbaarheid der Duitsche
afdeelingen van hei eene oorlogstoo-
neel naar het ander, zoo al niet geheel
te zijn mislukt, dan toch tot staan te
zijn gekomen. Zal hier nu ook al niet
een afgesloten positiekamp ontstaan,
als op het westelijk oorlogstooneel,
zoo is toch aan te nemen, dat een
verder oprukken van de Duitschers
naar hei Oosien, óf aan de Weichsel-
steüing der Russen, óf verder, een
eind moet vinden. Ook op dit oor
logstooneel zal dan een betrekkelijke
stilstand van de operatiën intreden en
hiermede zou dan de door mij be
doelde tweede oorlogsperiode zijn
gesloten.
Mochten in de eerstvolgende dagen
noch de Duitschers, noch hunne te
genstanders in staat zijn, door een
krachtig offensief in Frankrijk of in
Polen een nieuwe wending aan den
stand van zaken te geven, dan zouden
wij in een derde periode van den
oorlog zijn gekomen, die men zou
kunnen noemen de periode van het
doode punt.
Zoo ooit, dan zou nu het oogenblik
aangebroken zijn voor een bemidde
laar om aan de strijdende machten
zijne diensten aan te bieden.
Ik laat in het midden, of het voor
het verdere lot van Europa wensche-
lijk is of niet, dat de tegenwoordige
oorlog eindigen zou, zonder dat aan
eene der oorlogspartijen eene besliste
en beslissende overwinning is ten deel
gevallen.
Maar het praten en het theoreti-
seeren over een vrede kan nu over
gaan tot een daad, tot het doen van
een poging om de oorlogspartijen
tot elkander en tot verzoening te bren
gen.
De kans dat deze poging slaagt,
moge gering, zelfs zeer gering schij
nen, zij dient m. i. te worden gedaan,
en ik herhaalzoo ooit, dan is het
oogenblik daarvoor nu gunstig.
Zal Nederland, dat al die dagen
eerlijk en trouw zijn neutraliteit aan
alle oorlogspartijen heeft bewezen, in
deze het initiatief nemen
Een hooghartige afwijzing van een
of van beide oorlogspartijen met een
„bemoei u niet met onze zaken", ware
c.q. rechtmatig te beantwoorden met
de opmerkingdat het ook gaat om
onze zaak en die van alle neutrale
staten, die alle lijden onder den tegen-
woordigen oorlog.
En nu moge er van hen die met
bemiddelingsvoorstellen komen veel
tact, veel geduld worden vereischt, en
de kans moge groot wezen, dal al de
te nemen zorg en moeite tot geen re
sultaat leiden, en dus voor niets wor
„Het zou al te erg geweest zijn,
haar te moeten verliezen", zei hij
terwijl hij zich met een zucht van
verlichting uitrekte. „Zij houdt zich
goed, Joshua, en zij zal er wel door
komen."
„Zij is er al door. Ik mag hangen,
als ik weet, hoe u het gedaan hebt,
want ik heb nooit nooit in al deze
jaren gezien, dat een koe zich weer
oprichtte als zij zich eenmaal had
neergelegd, om te sterven. Maar, het
is een welbestede nacht geweest, mr.
Lomux, en nu wij haar een oogenblik
kunnen verlaten, nu gaat u met me
mee naar binnen, en zullen we een
slokje rum nemen."
Griff had hier niets tegen, voigde
Royd in huis en viel neer op een
bank in hel hoekje van den haard
vermoeid als hij was, deden de warmte
en gezelligheid der kamer hem aan
genaam aan. Toen Joshua hun bekers
gevuld had, ging hij zitten in den
stoel met hoogen rug, die expresse-
lijk voor gemaakt was, om hem voor
de tochtige winden te beschutten, die
daar op het hooge Windy Farm zoo
ruimschoots toegang hadden. Toen
stak hij een lange pijp op en rookte
den gedaan dat alles te doen en te
dragen, het zou zijn „een offer aan
den vrede", Nederland waardig, en het
beste dat m. i. het op dit oogenblik
zou kunnen brengen.
De „Nieuwe Ct." zegt naar aan
leiding hiervan o.a. het volgende:
Het is een wonderlijke gewaarwor
ding na de lezing van de serie oor
logsbeschouwingen van generaal Staal
in „Het Vaderland," die blijk geven
van een zeer sterk bewustzijn van de
werkelijkheid van den oorlog als we-
reidverschijnsel en aan pacifistische
illusies ten eenenmale zijn gespeend
het is een wonderlijke gewaar
wording zeggen wij, gisteravond in
hetzelfde blad een artikel met de
zelfde onderteekening te lezen, dat
onder het opschriftNederlands offer
aan den vrede" zoowaar betoogl, dal
thans het oogenblik voor Nederland
zou zijn aangebroken, om het initia
tief te nemen tot het doen van be
middelingsvoorstellen.
Dat oogenblik zou dan daar zijn,
omdat nu zoowel op het oostelijke
als op het wes'elljke oorlogsterrein
de periode van hef doode punt zou
zijn aangebroken. Van den oorlog ter
zee, waarbij nog geen enkele beslis
sing van overwegende beteekenis ge
vallen en van een dood punt geen
sprake is, wordt hierbij niet ge
waagd.
En zelfs de vraag, de alles over-
heerschende vraag zou men zeggen
„of het voor het verdere lot van Eu
ropa wenschelijk is of niet, dat de
tegenwoordige oorlog eindigen zou,
zonder dat aan een der oorlogvoe
renden een besFste en besiissende
overwinning is ten deel gevallen"
laat de geachte publicist, die eenmaal
regeerings veiantwoordelgkheid droeg
in het midden.
Wel acht hij de kans, dat een po
ging van Nederland in dezen zin thans
zou slagen, gering, „zéér gering" zelfs.
Waarschijnlijk zullen wij, zoo erkent
hij, een hooghartige afwijzing ontmoe
ten. Maar dan zal al de moeite die
wij gedaan hebben en dan zal het
verkrijgen van de zekerheid der mach
teloosheid en nuttigheid van onze
midden in den oorlog geenszins be-
langlooze bemoeiingen, door ons te
beschouwen zijn als „een offer aan
den vrede, Nederland waardig!"
Nu zouden wij den generaal, die
immers ook van politieke ervaring
niet geheel verstoken is, toch willen
vragenzijn de offers die de oorlog
aan Nederland oplegt, nog niet zwaar
genoeg? Moet ons land zich nu ook
nog een offer voor den vrede gaan
getroosten, bestaande in het onwaar
dige en droevige figuur, dat het zal
slaan door met de bijna volstrekte
zekerheid van een afwijzing van alle
zijden, zich ongevraagd als bemidde
laar te gaan begeven op het terrein
haar, zooals alleen zulke langzame,
eerlijke menschen een pijp kunnen
rooken.
„Het is zonderling, dat u zooveel
voor me gedaan hebt", zei Joshua,
na een lange, rustige stilte. „Het is,
of ik uw vader weer voor me heb."
„O, kende jij hem dan zoo goed?"
vroeg Griff.
„Of ik uw vader kende Ken ik
mijn eigen gezicht? Hij was goed
voor mij,, zeer goed, en ik schreide
als een kind, toen hij stierf. O, u
weet niet, wat uw vader was Nie
mand weet het, behalve wij, die oud
genoeg zijn, om ons hem te herin
neren in zijn goeden tijd. Er zijn heel
wat Lomaxes te Marshcotes Manox
geweest, maar uw vader won het van
ailen."
Griff herinnerde zich zijn vader
vaag als een vioolijke makker, die
hem als jongen had leeren rijden en
schieten en visschen en de waarheid
zeggen aan ieder. Jaren had hij zijn
best gedaan, weinig aan zulke dingen
te denken geheel op te gaan in
zijn werk, dat hem geheel een kind
der heide maakte. Wat deed hij hier
in deze woestenij, zoo vroeg hij zich
dat de strijdende reuzen gezwo
ren hebben niet vóór een defi
nitieve beslissing (overwinning, neder
laag of uitputting) te zullen verlaten?
Wie waaineemt en dat heeft
generaal Staal onder het schrijven
zijner beschouwingen toch wel ge
daan welke reserves de voorname
oorlogvoerenden nog in het vuur
kunnen brengen (voor Duitschland
staat dit vast en voor Frankrijk mag
het eveneens worden aangenomen),
en hoe de geest is welke èn de re
geeringen èn de volken althans der
westersche oorlogvoerende Staten on
danks de reeds ondergane verschrik
kingen nog steeds bezielt, die kan
de mislukking van elke poging tot
bemiddeling die niet met dwingende
macht gepaard zou gaan, voorshands
als volkomen zeker voorzeggen.
Vredesbeweging.
Het in sommige dagbladen voor
komende bericht als zou door het
Internationaal Vredescomité te Am
sterdam, aan H.M. de Koningin het
bekende verzoekschrift om bemidde
ling reeds zijn verzonden, is een
misverstand, hierdoor ontstaan zijnde,
dat aan de voornaamste bladen een
model van dit request in vreemde
taal is toegezonden met bijbehoorende
circulaire, meer om te laten zien dat
het comité niet stilzit.
Het acht het tijdstip voor de in
diening nog niet gunstig en wil ook
eerst de resultaten van zijne ac
tie in het buitenland afwachten.
Thans zijn bedoelde circulaires
bestemd om in het buitenland te
worden verspreid met daarbij ver
band houdend concept-verzoekschrift
in 10 talen vertaald, maar slechts in
4 talen afgedrukt (Fransch, Duitsch,
Engelsch en Hongaarsch) en in be
perkt getal gratis verkrijgbaar aan het
voorloopig adres van het Comité
Heerengracht 521 Amsterdom.
Die in de overige talen zullen wor
den afgedrukt zoodra er meer finan-
cieele steun binnenkomt.
De nieuwe guldens.
Bij het Tweede Kamer-afdeelings-
onderzoek van de begrooting van het
Staatsmuntbedrljf was de opmerking
gemaakt, dat de afwerking der nieuwe
guldens tegenwoordig veel te wen-
schen overlaat.
De minister van Financiën merkt
daartegenover op, dat aan die afwer
king nu, evenals vroeger, groote zorg
wordt besteed. Naar de minister ver
onderstelt, vindt de klacht haar grond
in de omstandigheid, dat, tengevolge
van het zwaardere randschrift, het
welk trouwens reeds in 1910 is in
gevoerd, de rand van de muntstukken
den indruk maakt eenigzins onzuiver
te zijn. Tegenover dit nadeel, dat
zich uitsluitend doet gevoelen zoo
af dezen nacht. Wachtten hem geen
plichten op de plaats, die hem al
deze jaren gemist had Zijn gedach
ten keerden terug naar het oude
heerenhuis, nu verwaarloosdnaar
den tuin, waar zijn moeder de Lie-
vevrouwenbedstroo en de lavendel,
de dubbele madeliefjes en de stok
rozen en viooltjes verzorgd had; hij
dacht aan het geld, dat daar jaar in
jaar uit renteloos lag, terwijl zijn ar
mer buren van hem verwachtten, dat
hij het zou uitgeven. Zeker, zijn plaats
was daar. Hij kon bijna het slaap
wekkend gegons der bijen hooren
tusschen de bloemen van den Manor-
tuin, alsof zij hem naar huis riepen.
Deze stemming, nog nieuw en teer,
ging weer voorbij. Hij dacht aan iets
anders iets dat het geheele ver
leden overschaduwde en hem scheidde
van de mannen, die allen getrouw
waren geweest aan de eer van den
Lomax-naam. Hij dacht ook aan de
boete, die hij zichzelf had opgelegd,
die hem tot een kalme vreugde was
geworden.
Ik begrijp de wereld niet, als ik
aan u denk, Mr. Lomax", zei Joshua
plotseling, alsof hij iets had geraden
lang de munten eerst korten tijd in
de circulatie zijn, staat het voordeel,
dat het randschrift duidelijker en be
ter tegen de gevolgen van den om
loop bestand is. Vooral met het oog
op eventueelen namaak is dit voor
deel van belang te achten.
Depreciatie
Onder dit opschrift schrijft dr' Bos
in „De Hoofdstad"
„De oorlogstoestand zal langzamer
hand op economisch gebied verschil
lende merkwaardige verschijnselen
doen zien, welke wij eigenlijk alleen
meer uit de geschiedenis van volken
met een gebrekkige geldcirculatie
kennen. Zoo zien wij op dit oogenblik
naast allerlei strafbepalingen van
verschillende staten, ten aanzien van
de stijging der geldswaarde van ver
schillende artikelen boven een van
regeeringswege vastgesteld bedrag, nu
in Duitschland een verbod om gouden
munt te koopen of te verkoopen, bo
ven de nominale waarde.
Dat verbod zou onnoodig zijn,
wanneer het feit zich niet reeds had
voorgedaan. Het wijst evenwel op een
depreciatie, vermindering van de
waarde van het Duitsche bankpapier
'en wijst er op dat in Duitschland
wellicht de papiercirculatie te groot
wordt.
Menigeen begon daarvoor in den
laatsten tijd te vreezen. Het gebouw
van allerlei Darlehnskassen was al te
vernuftig en berekend op de moge
gelijkheid van een zeer groote uit
zetting van papiercirculatie.
In de volgende maanden kan men
daarvan nog allerlei verrassingen ver
wachten, hooge prijzen van goederen
in Duitschland, waartegen men dan
weer vruchteloos regeeringsmaatrege -
len neemt Tegen economische feiten
verweert zich vruchteloos de wetge
ver."
Geen verlof naar België.
De opperbevelhebber van land-en
zeemacht heelt bepaald, dat tot na
der order geen verlof aan Nederland-
sche militairen naar België mag wor
den verleend, omdat de terugkeer uit
België niet te allen tijde verzekerd is.
Vlissingen» 15 December.
Wij waren hedenmorgen in de ge
legenheid enkele personen te spreken
die zoo pas uit Ostende en Brugge
zijn teruggekeerd en ons verschillende
bijzonderheden omtrent hun weder
waardigheden mededeelden.
Een dezer personen was Dinsdag
8 December van hier vertrokken om
naar Ostende te gaan. De reis werd
gemaakt over Breskens en Sluis naar
van de gedachten van den ander. „Je
hebt aardig wat land ontgonnen daar
ginds te Lostwithens en je oogst
daar en fokt beesten op, zooals u me
verteld hebt, ofschoon ik zeif nooit
tijd gevonden heb, eens te komen
zien. Laat me uw handen eens zien,
jongen."
Griff stak een paar ruwe, gespierde
handen uit, die toch nog door hun
smalheid zijn goede gebooite verrie
den; en boer Royd bekeek ze,^ernstig
en onderzoekend.
„Wel", zei Joshua Royd eindelijk,
„ik heb een lang leven achter me en
ik heo vreemde dingen gezien, maar
van zooiets heb ik nog nooit gehoord.
Adel is adel, voor zoover ik gezien
heb, en eenvoudig is eenvoudig en
adelijke handen moeten niet met de
spade omgaan."
„Aarde is aarde", zei Griff lachend
„en wij zijn allen stof en zullen tot
stof wederkeeren vroeger of later."
De oude man klopte kalm met zijn
pijp op de leuning van zijn stoel en
knikte goedkeurend.
(Wordt vervolgd.)