BINNENLAND
DE OORLOG.
daardoor zal tevens het proces ver
sneld en de handhaving van den in
ternationalen vrede door een interna
tionale politiemacht voorbereid wor
den. Zonder forceering, op de meest
geleidelijke doch tevens bewuste, ze
kere wijze moet de anarchie van nu
opgevoerd worden tot regelmaat en
samenwerking. In 1915, om maar iets
te noemen, moesten alle reeds be
staande internationale congressen
zorgen, in één siad, liefst den Haag,
op een of meerdere dagen samen te
komen in een groote, manifeste vre
desbijeenkomst en dit elk volgend
jaar herhalen. Een vaste internationale
schouwdag van wetenschap, kunst,
nijverheid, handel, arbeid, sport en
opvoeding, zou een groote stap voor
waarts zijn op den weg naar samen-
hoorigheid der menschheid. En daar
voor is slechts een weinig inschik
kelijkheid en opoffering noodig.
Regeling en bewustmaking van aan
wezige krachten is het eenig noo-
dige I
Een wereldbond, die omvat alle
vereenigingen, bonden, unie's, bu
reaux, en gesteund door vrije burgers,
trachte het gemeenschappelijk doel
en belang van al deze vereenigingen
en andere leden te bereikenbevor
dering van de ontwikkeling en or
ganisatie der internationale gemeen
schap.
Ons antwoord op de tweede vraag,
de urgentste vraag van het treurig
heden, de vraag van alle lijdenden en
hun betrekkingen, de vraag van de
geknakte weivaart en het volksgeluk,
luidt, in verband met het vooraf
gaande de geleidelijke ontwikkeling
hiervoor genoemd, dient nu in bui
tengewoon versneld tempo plaats te
vinden. Misschien, ja bijna zeksr,
staan wij machteloos tegenover het
overrompeld gebeuren van heden
het contact is op de meest ruwe wijze
verbroken tusschen vijf groote volken.
Doch zelfs, inuien wij dit als zeker
aannemen, zal het een iroost mogen
heeten, de herhaling van een derge
lijke overrompeling te kunnen voor
komen, dank zij de iessen en kr cht,
ons door de^e ramp gegeven. Want
we rekenen op u allen, wanneer we
meenen, dat gij, zoo ooit, nu wakker
geschud zult zijn uit uw wel wat al
te geruste werkeloosheid ten aanzien
van de vredesbeweging. En we ge-
looven, dat daardoor een buitenge
woon versneld tempo bij de uitvoe
ring van ons plan mogelijk is. Dit
vertrouwen is dan ook de reden, zoo
als we boven zeiden, die ons de
vrijheid gaf, te spreken tot u allen,
opdat, zooals wij vroeger reeds vraag
den, zoo spoedig mogelijk de leiding
in meer bevoegde handen dan de onze
kan worden overgegeven.
Uit het bovenstaand resumé van
het veelomvattende plan kan het toch
eenvoudige en duidelijke pr ncioe
naar onze bescheiden meenmg vol
doende gebleken zijn. Wij meenen,
dat de vredesbeweging niet een zaak
is van een afzonderlijke organisatie
en nog minder van een tijdelijk samen
gaande groep van personen, niet van
één partij, doch van alie burgers. Wij
meenen dat de vredesbeweging niet
een zaak is van uitsluitend etisch
belang, doch vooral niet minder van
materieel belang, doch voor alle bur
gers.
Vrede en recht is levenseisch voor
alle werkers met hoofd en hand, is
het hoogste doel van alle strijders in
dienst van waarheid en humaniteit.
Al wat wij ten slotte te zeggen
hebben is dit: We rekenen ons ver
plicht en daarvoor bevoegd, dezen
weg voor u allen aan te geven. Vol
gens onze vaste o -ertuiging is het
de eenig mogelijke. Doch hiermee
achten wij onze taak vervuld. Wii
rekenen op de warmte, waarmee de
belangen der leden in eik opzich'
door hun besturen worden voorgestaan
die hen er toe zal moeten brengen,
ook in dezen handelend op te treden.
Wij verwachten, dat een. onzer veie
groote organisatie's de uitnoodiging
tot alle andere zal richten, een of
meer vertegenwoordigers te zenden
naar een door haar uit te schrijven
bijeenkomst. Op dez- bijeenkomst
kan een Nederlandsche Vredesbond
geconstitueerd wo-den en een voor-
loopig plan van actie, zoowel ter
voorbereiding van een Wereld Vredes
bond als met 't oog op de huidige
omstandigheden, worden vastgesteld.
Al wie voor het bovenstaande sym
pathie gevoelt, gelieve adhaesie be
tuiging te zenden aan 't adres van
H. Uijttenboogaard, Koninginneweg
235, Amsterdam.
Ean ministersvacature
De Ilaagsche correspondent van de
„Tijd" schrijft
Er loopen hier in parlementaire
kringen allerlei geruchten, dat we
misschien spoedig voor een ministers
vacature zullen staan. Het is een pu
bliek geheim, dat de keuze van den
heer Bertling een niet al ie gelukkige
is geweest. Tegen het werk, dat de
abnormale tijdsomstandigheden ook
van dezen bewindsman vorderen,
schijnt hij eenmaal niet opgewassen te
zijn. En juist van het departement
van financiën za! in de komende jaren
veel verwacht moeten worden.
Nu is het optreden van den heer
Bertling, gelijk bekend, tot nog toe
weinig gelukkig geweest. Men her-
innere zich de behandeling van zijne
wetsontwerpen, speciaal van de in
komstenbelasting. Wanneer eerstdaags
deze portefeuille vacant komt, moet
men zich daarover niet te zeer ver
wonderen. Wij hoorden zelfs dezer
dagen reeds d n naam fluisteren van
den eventueelen opvolger van den
heer Bertling.
De Ned. officieren Reimers en Verhulst.
De „Messagero" verneemt uit Du-
razzo, dat de beide gevangen genomen
Nederlandsche officeren uit El Basan
te Durazzo zijn aangekomen.
Hun gezondheidstoestand is goed,
doch zij zijn zonder eenige middelen,
daar de opstandelingen ai hun bezit
tingen hebben afgenomen. Door be
middeling van den Italiaanschen con
sul konden zij Brindisi bereiken.
VHssfngen, 24 September.
Het Nederlandsche. stoomschip
„Nicolaas" kapitein Dekker, vertrok
gisteren van Newcastle met een ia
ding steenkolen voor de gasfabriek
alhier en kan morgen alhier verwacht
worden.
Op de werf der Kon. Maatsch. „óe
Schelde" is hedenmorgen de nagel
jongen L van een ladder gevallen,
tengevoige waarvan hij den rechter
pols brak. in de verbandkamer werd
de jongen door den fabrieksdokter
verbonden, waarna hij zich huiswaarts
kon begeven.
De gemeenteraad te Middelburg
vergaderde gisterenmiddag alleen ter
behandeling van ean voorstel van B.
en W. in verband met de bekende
circulaire van minister Treub inzake
de werkeloosheid verzorging. B, en
W. hadden voorgesteld de uitkeering
gedurende den duur van den nood
toestand te bepalen of f 3 voor ge
huwden en kostwinners, f 2 voor on-
gehuwden, mits geen kostwinners en
f 1 voor personen beneden de 20
jaar, mits niet gehuwden geen kost
winner.
Door den heer Onderdijï werd
voorgesteld de beide laatste bedra
gen respectievelijk te bepalen op
f2.50 en f 1.50 alles met 100 pet. toe
slag. Dit laatste werd m et 9 regen 5
stemmen aangenomen.
Door de commissie van finantien
was voorgesteld voor het grootste
deel de regeling aan het gemeentelijk
werkloozenfonds over te laten onder
goedkeuring door B. en W. van de
te nemen maatregelen. B. en W. hand
haafden echter hun voorstel om eeni
ge meerdere bepalingen door den raad
te doen vaststellen, maar waren be
reid daarbij op te nemen dat B en
W. gemachtigd worden in spoed-
eischende gevallen verlof te geven
van die bepalingen af te wijken.
Hiermede vereenigde de commissie
zich en werd het voorstel aangeno
men.
Alleen werd tot een volgende ver
gadering uitgesteld het bepalen of al
of niet een onbeperkt crediet zal
worden yerstreki en zoo niet hoe groot
het dan zal zijn.
Op een vraag van den heer On-
derdijk deelde de voorzitter mede dat
de vereeniging „Kindervoeding" dit
jaar eerder dan gewoonlijk met hare
werkzaamheden za! aanvangen.
Op 11 September j.l. bemerkte de
secretaris van de Schuitersvereeniging
„Wilhelmina" te Koudekerke bij zijn
bezoek aan de onder die gemeente in
de duinen st ande schiettent der ver
eeniging, dat in die tent vandalen
hadden huis gehouden. Alle aldaar
aanwezige reglementen,schietschijven,
seinvlaggen, ledenlijsten enz. lagen
verscheurd en vernield door de tent
verspreid, terwijl de deur geforceerd
b!e°k te zijn.
Gisteren bemerkte de gemeente
veldwachter te Koudekerke in de na
bijheid dier tent een verdacht uit
ziend persoon, die bij ondervraging
bekende de vernieling te hebben ge
pleegd.
Het bleek te zijn zekere M., 25
jaar voorslager, wonende te Vlissingen,
die zeide reeds geruimen tijd werke
loos te zijn en de vernieling uit rade
loosheid te hebben gepleegd ten einde
aldus in de gevangenis te komen.
M is gisteren naar het Huis van
Bewaring te Middelburg overgebracht.
«SIK- SM setlOOLMEUlf».
Oer. Kerken. Beroepen te Ouder
kerk aan denljselds. G. de Ja. er te
Woifaartsdijk.
Tot onderwijzeres aan de Her-
haihigsehool voor den winfercursus
te Enschede is benoemd onze vroe
gere stadgenoo'te, mej. R. Hornemann.
De gezonken Engelsche
kruisers.
De drie gezonkenEngelsche kruisers
hebben gezamenlijke 2.400 000 pond
gekost, zoodat het verlies dat Enge
land met één slag geleden heeft
behalve de talrijke "menschenlevens
30 millioen gutden bedraagt, on
gerekend dan nog de aanzienlijke
waardevermindering van het oorlogs-
materieel.
Van de ongeveer 2200 opvarenden
schijnen in het geheel 1500 te zijn
omgekomen.
Dertig Engelsche officieren, die
niet verwond werden en gered zijn,
kwamen ie Harwich aan. Daar zij geen
tijd hadden gehad kleeren aan te
trekken, waren zij in challes, zakken
enz., gewikkeld.
Tachtig overlevenden zijn te Har
wich ontscheept. Men schat het totaal
geredden op zevenhonderd.
De overlevenden verklaren, dat de
onderzeesche aanval plaats had op
een punt, dat nog onlangs nauwkeurig
verkend was.
Zij zeggen fegeiegener tijd behoor
lijk revanche te zullen nemen.
De zeeramp maakt diepen indruk
te Chatham, daar alia drie de schepen
behoorden tot hei Noordzee-com
mando. Van de bemanning behoort
een groot gedeelte tot de reserve. De
familie der opvarenden wacht met
angst en ongeduld naar nadere be
richten.
Van Duitsche zijde wordt door het
Wolff-bureau het volgende medege
deeld
De aanval van de onderzeeboot
„U 9" op drie Engelsche gepantserde
kruisers geschiedde Dinsdagmorgen
om 6 uur bij helder weer en was in
de eerste plaats tegen de „Aboukir"
gericht, die binnen 5 miuten zonk.
De beide andere Engelsche krfasers
hielden zich eerst met het reddings
werk bezig. Na 3 minuten zonk daarop
de kruiser „Hogue." Het zinken van
den derden kruiser „Cressy" volgde
tegen 8 uur
De onderzeeboot „U 9" ontkwam
aan de achtervolgingen van Engel
sche zijde. Men hoopt dat zij ten
slotte op een veil ge plaais terecht
kwam.
Berichten van andere zijde, dat 5
Duitsche onderzeebooien aan den aan
val deelnamen, waarvan 3 zonken
zijti onwaar. De aanval werd slechts
verricht door de „U 9". De totale
bemanning van de onderzeeboot be
draagt 20 ko pen De bemanning van
de drie Engelsche gepantserde kruj.
sers bedraagt 755 man, in het geheei
dus 2265. Daarvan moeien drie vjer.
den omgekomen zijn, dus ongevee-
1700 man.
De Engelsche bladen zien het ver
lies der drie kruisers ka m onder de
oogen. De kruisers waren van een
oud type, zoodat, zeggen zij, de zee
macht van het land niet belangrijk
ve minderd is. Niettemin worden de
verliezen aan menschenlevens ten
zeerste betreuid. De bladen wijzen er
op, dat twee der kruisers getorpilleerd
werden, terwijl zij d bemanning van
het eerste getroffen schip redden. Zij
gelooven, dat dit feit een herziening
noodig maakt dei tegenwoordige ge
bruiken betreffende de redding der
bemanning yan schepen, die op het
punt zijn ie zinken, vooral wat betreft
vijandelijke schepen. Zij merken op,
dat de Engelsche schepen, die Duit
sche zeelieden oppikten in den slag
bij Helgoland, hetzelfde lot hadden
kunnen ondergaan. De bladen wijzen
er ook op, dal, hoewel da Engelschen
zich tot dusver hebben onthouden
van het gebruik van onderzeesche
mijnen, zij zich nu misschen gedwon
gen zien, zich er van te bedienen
legen de vijandelijke schepen en on
derzeeërs.
Het Haagsche correspondentiebu
reau meldt
De gisteren in de bladen opgeno
men berichten betreffende het over
brengen van de geredde Britsche
schepelingen naar het kamp in Gaas
terland hebben ten onrechte den in
druk gewekt, dat zij aldaar zouden
worden geïnterneerd
Naar wij van de meest bevoegd?
zijde vernemen, is aa i bedoelde sche
pelingen, die overeenkomstig de be
ginselen van het volkenrecht nie voor
interneering in aanmerking komen, in
voormeld kamp in afwachting van
hun ophanden zijnd vertrek slechts
op doelmatige wijze eene tijdelijke
verblijfplaats geboden.
Uit België.
Te Brussel geven de Duitschers
thans een blad uit „Quotidien". Bur
gemeester M x is door den Duitschen
gouverneur von der Goiz ter verant
woording geroepen om uitlegging te
geven van het bericht, dat hij heeft
laten aanplakken e - dat een protest
tegen het bericht, dal het innemen
van de vlaggen bevatte.
In Brabant hebben de Duitschers
20.000 paarden opgeëischt om hun
zieke beesten te vervangen, doch
burgemeester Max gaf een contra or
der omdat de opeisching niet door
gouverneur von der Golz was getee-
kend. De Duitschers kregen zoodoen
de slechts 800 paarden.
Te Ternath hebben de Duitschers
10.000 boomen omgehakt bij het kas
teel Lichtervelde om barricades te
maken.
Tusschen de boomen werd aarde
opgeworpen, en achter deze verster
kingen kannonnen opgesteld, gericht
op Merchen, om te beletten dat het
Antwerpsche garnizoen de Duitsche
troepen zou aanvallen, indien deze
uit Frankrijk verslagen, door België
zouden moeten terugtrekken.
Het geheele garnizoen van Brussel
en omstreken, bestaande uit cavalerie,
infanterie en artillerie is naar Ath,
Ternath en omstreken vertrokken.
Gisterenmorgen zijn 1500 Duitschers
in wanorde uit Frankrijk te Ath aan
gekomen De omltreken van Brussel
zijn geheel versterkt en mijnen aan
gebracht.
Leuven en Luik.
Van offcieele Duitsche zijde wordt
omtrent de verwoestingen te Leuven
en Luik het volgende medegedeeld
De kunstconservator van het Duit
sche gouvernement te Brusel heeft
medegedeeld, dat hij in Leuven de
kerken, het raadhuis, de bibliotheek
enz bezichtigde en nauwkeurig on
derzocht. Alle kunstschatten zijn in
het raadhuis gebracht, onder toezicht
van den commandant. Het raad
huis is geheei ongedeerd. De kap
van het dak der St. Pieterskerk is
sterk be chadigd. In de zoldering zijn
kleine gaten. De Michaelskerk. de
Jacobskerk met de Hubertus-kapel en
de Geertruida kerk werden niet be
schadigd.
De gevels van de fraaie biblio
theek zijr, zwaar beschadigd, doch te
herstellen.
Ongeveer een zesde deel van de
stad werd verwoest, de heele Stati
onsstraat, de gebouwen om de Place
du Peuple, de huizen om het raad
huis en de Pieterskerk li>ten spoor
wegarbeiders op bevel van den stads
commandant in de lucht vliegen, om
de vlammen van de gebouwen af te
houden. Uit de brandende Pieterskerk
werden de schatten door den eerste
luitenent Thelem-m, regeeringsraad in
het ministerie van spoorwegen en
een onderofficier gered. De stukken
van Dirck Bonts, het Avondmaal en
de H Erasmus zijn geheel onbescha
digd gebleven.
De vernielde gebouwen, waaruit ge
schoten werd, zijn particuliere huizen
zonder kunst historische waarde, ge
heei mouern.
In Luik zijn alle kerken en kunst
verzamelingen onbeschadigd. In de St.
Paulskerk is een kleine, beschadiging
aan een venster. De kerkschat en
musea zijn ongedeerd.
Te Huy is de kerk intact gebleven.
Naar de geestelijken meedeelden, wer
den vier reiiquienkas.jes naar Ant
werpen gebracht.
De Duitschers inF rankrUk
Voigens het officieele Fransche
communiqué van gister middag diie
uur heeft de Fransche linkervleugel
na verwoede gevechten op den rech
tervleugel der Oise in de streek van
Lassigny vorderingen gemaakt. Op
den linkeroever van de Oise en ten
noorden van de Aisne is geen ver
andering ingetreden.
In het centrum, tusschen Reims en
de Maas, is de toestand niet noemens
waard gewijzigd.
In Woevre, ten noordoosten, van
Verdun en in de streek van Mouilly
en Dompierre zijn aanvallen der Duit
schers afgeslagen. In het zuiden van
Woevre houden de Duitschers de lijn
Richepouri—Gironville bezet.
In Lotharingen en in de Vogezen
hebben de Duitschers Nomeny (30
K.M. ten noorden van Nancy) en
Arracourt (20 K.M, ten oosten van
Nancy) ontruimd.
Uit het groote Duitsche hoofdkwar
tier wordt van gisterenavond gemeld
Op den rechtervleugel van het Duit
sche leger op den rechteroeer van
de Oise staat de strijd. De pogingen
der Franschen om onzen vleugel om
te trekken zijn niet geslaagd.
Oostwaarts tot het Arg nnerwoud
zijn gisteren geen gevechten van be-
teekenis geleverd.
Ten Oost n van Argonne is Varen
nes in den loop van den dag door
oi ze troepen, die hun aanvallende
beweging voortzetten, genomen.
De iroepen die tegen de sperforten
ten zuiden van Verdun opereeren,
hebben zegevierend heftige tegen
aanvallen, uit Verdun over de Maas
en uit Toul ondernomen, afgeslagen,
veei gevangenen gemaakt en machine
geweren en kanonnen buitgemaakt.
Het zware belegeringsgeschut is met
z'chtbaar gevolg tegen de sperforten
Troyon, Les Paroches, Camps des
Romrins en Lionville gericht.
In Fransch Lotharingen en aan de
Elzassische grens zijn Fransche
voorhoedetroepen op enkele plaatsen
teruggedrongen.
Een definitieve beslissing is nog
nergens gevallen.
De strijd om Reims.
De „Daily Telegr." verneemt uit
Parijs van 21 dezer, dat de Duitschers
hardnekkig vasthouden aan de stel
lingen ten noordin van Reims. Het
schijnt, dat men door de bewegingen
hier den rechtervleugel, die gelede-
lijk van de Oiselinie is teruggedron
gen gelegenheid wil geven naar een
nieuwe defensieve stelling terug te
trekken. Als de linkervleugel der
bom genooten sterk genoeg is voor
een krachtig offensief aan de Oise,
zullen de Duitschers weidra verplicht
zijn de geheeie positie op te geven.
Oeen der militaire autoriteiten, die de
correspondent sprak geloofde dat de
Duitschers ooit weer in Frankrijk op
groote schaal offensief zuilen kunnen
optreden.
De „Daily Mail" verneemt uit Reims
dat 13 der 130 gewonde Duitschers,
die in de kathedraal van Reims ver
pleegd werden, in de vjammen zijn
omgekomen. Het was onmogelijk
hen te redden.
Vele beelden in den gevel der ka
thedraal zijr hoofdeloos.
Duitsche verliezen bU
Maubeuge.
De bijzondere correspondent van
de „Times" te Ostende berichtte
Zaterdag van drie verschillende zijden
hetzelfde verhaal te hebben gehoord
omtrent de ontzettende verliezen door
de DuiSschers bij Maubeuge geleden.
Zijne zegslieden, alle ooggetuigen,
wareneen Belgische priester van
St. Qhislain, een Fransche krijg» nan,
graaf de R, die als korporaal in het
Fransche leger diende, krijgsgi vangen
werd gemaakt en ontsnapte tn twee
verdwaalde Britsche soldaten.
Zij verklaarden dat het aantal Duit
sche dooden haast ongelooflijk is.
De lijken waren onbegraven gebleven
Hun aantal werd zeer verschillend
geschat op 80 000 en 140,000. Het
laatste getal is de Fransche, het
eerste re Britsche raming.
in ieder geval waren alle mede-
deelingen het er over eens, dat de
doo ten in groo e hoopen lagen en
een ijzingwekkenden aanblik boden.
Indien dat alles juist is, zal een epi
demie moeilijk te vermijden zijn.
Generaal von Steinmetz.
De luitenant-generaal von Stein
metz, inspect ur der 3e vestingartil
lerie-inspectie te Keulen, die de be
storming der vestingen Luik, Namen
en Maubeuge met de nieuwe 42 c.
M. mortieren heeft geleid, en daarna
als commandanl eener infanterie-di-
visie den heldendood stierf, werd te
Mainz, onder groote deelneming be
graven.
De lijkkist werd op het affluit van
een houwitser van h t 26e bataljon
vestingartillerie geplaatst, en was ver
sierd met het IJzeren Kruis.
De „Vorwarts" verboden.
Het verschijnen van het centrale
Duitsche socialistisch partijorgaan
„Vorwdrts", is bij beschikking van
den miiilairen bevelhebber te Berlijn,
voor drie achtereenvolgende dagen,
ingaande 22 September, verboden-
Volgens de „N. Rott. Ct." had hel
soc.-dem. blad dezer dagen een
schets gepubliceerd van de Duitsche
bnie en daarbij aanteekeningen ge
maakt, waaruit men moest opmaken,
dat de vooruitgang der Duitschers
eigenlijk een achteruitgang was ge
weest.
Een Engelsche krijgsge
vangene als spion.
De Engelsche krijgsgevangen ma
joor Yate, die uit de vesting Torgac
ontsnapt was, heeft zelfmoord ge'
pleegd.
Yate zocht werk en werd daan»
ais een verdacht persoon aangeit*
den. Men nam hem toen een tas#
