750
111 Co.
mmm
donderdag
22 januari
ID
eisje
IBIESIN6E!
TBODE.
De StrijiS en esn Sravinkroon.
No. IS
52e Jaargang
ed,
er goed.
ef ware,
L
let.
ü|;m: [jma f. ffl Si VU If.. Kleine Mntl 58, fcinp. lelAei luiere. 10
Ons belang bij hef
behoudvan Indie.
AANVRAGEN
ITÊLEIN
meid
TBODE.
PËÜHÏËfON
KAMEROVERZICHT
BINNENLAND
1914
LISSINGSCHE COURANT
OOP:
aan leven, op een
te Rotterdam een
latt In Kruide-
aanverwante arti-
flink bestaan op-
ae bewijzen voor-
is eigenaar gene-
ierlijk over te doen,
nog eenigen lijd
Br. lett. 408,
ÏTCKE, Rotterdam.
bva! aangeboden
puden
ABONNEMENTSPRIJSVoor Vlissingen en de gemeenten op Walcheren ƒ1.30
drie maanden. Franco door het geheele rijk 1.50. Voor België 2.20
per
Voor
r overige landen der Post-Unie ƒ3.35 Afzenderüjke nummers 3 cent
ADVERTENTIEPRIJS: Van 14 regels ƒ0.40; voor iedere regel meer 10 cent
Driemaal plaatsen wordt tweemaal berekend. Bij abonnement speciale prijs
Reclames 20 ct. per regel Dienstaanbiedingen en -aanvragen 5 et. per regel
De abonnés,_in 'tjjezit eenei
gulden bij levens
lange ongeschikt
heid tot werken
gulden bij dood
door
een ongeluk
gulden bij verlies
van een hand
voet of oog
polis, zijn GRATIS verze-
-*§rd teeen ongelukken vooi
i zn i**rapn verdubbeld indien de verzekerden, voorzien van geldig plaatsbewijs, een ongeluk bekomen op trein, boot of tram. De uitkeering wordt gewaarborgd door de „Holl. Alg. Verzek. Bank" te Schiedam
Deze uitkeeringen women
gulden bij verlies,
van
een duim
gulden bij verlies i
van een
wij 8 ving
guiten bij verlies
van eiken
anderen vinger
Breewaterstraat 9,
traat 69.
brders op Binnen-
Isclie Beurzen,
[orschotten tegen
rpand.
ipen Wissels, Cou-
ide Muntspeciën.
-Courant met rente-
reding.
Assurantiën, i
IR1CHT1NG. j
gevraagd voor
ve, omtrek nieuwe
erkuijl Quakkelaar-
lis t 0.25, iedere
bt. Zonder rabat,
latsen wordt fcwee-
1ALSUM ZONEN
vergunning. Zij
>rg kunnen stellen,
j-eflecteeren. Brieven
|u „Vliss. Courant."
RENTERGHEM
zoeKt tegen 1
getuigen onnoodig
en.
ankomende
esVan Dishoeck-
tegenwoordige ter-
fst uit den boeren;
jlden per maand, bi'
Lambrechtstraat 35.
ezin wordt een nel
beneden de 16 jaar-
ireau „VlissingscW
3UIJTER Nieuwen"
en Maart een nette
Het is herhaaldelijk gezegd, dat wij
Nederlanders zoo slecht op de hoogte
zijn van Indië, en dat de beiangstel-
line van het meerendeel onzer grooter
is, voor vreemde landen dan voor
onze overzeesche bezittingen, het rijk
buiten Europa. Van verschillende
zijden, door de regeering en door
particuliere corporatiën, is en wordt
getracht belangstelling voor onze
koloniën te wekken, kennis omtrent
land en volk te verspreiden. De er-
varin<y leert evenwel; dat op deze
wijze juist diegenen worden bereikt,
wier belangstelling die opwekking
hei minst behoeft, dat zijn zij, die
met indië in aanraking zijn of zijn
geweest.
De groote massa bereikt men echter
niets tot haar dringen de in het werk
gestelde pogingen niet doorzij blijft
op dit punt even koel en onwetend.
Hoe waar dit is, blijkt telkens, als
zicli in verband met onze koloniën
het een of ander vraagstuk voordoet.
Vlug als de publieke opinie anders
is» onthoudt zij zich in een dergelijk
geval van het uitspreken van eenig
oordeel. Het is dan, alsof het buiten
ons volk omgaat. Wij kunnen dit
voorzeker merkwaardige verschijnsel
ook ihans weer waarnemen, nu een
zeer belangrijke quaestie de levens-
qjaestie voor Nederland ais koloniale
mogendheid aan de orde isde
vraag, wat al of niet moet worden
fedaan, opdat wij onze Oost niet
verliezen.
BDe quaestie doet zich op dit oogen-
bllk voor in verschillende vormen.
Wij denken hier in de eerste plaats
aan de beweging onder de inlandsche
bevolking, welke in de laatste rnaan-
>n zoo zeer de aandacht heeft ge
laagd, en voorts aan de plannen,
die in wording zijn tot versterking
der vloot.
j; Het ligt niet in onze bedoeling op
deze vraagstukken thans dieper in te
gaan en evenmin zullen wij de ver
houding tusschen Nederland en zijn
koloniën van historisch standpunt
beschouwen.
Het staat inmiddels vast, dat alles
wat voor Indië zal moeten worden
gedaan, geld zal kosten (het rapport
van de staatscommissie voor de
defensie spreekt b v. van een jaar-
iijksche uitgaat van 17 miliioen ten
laste van Indië en Nederland samen).
Nu zijn de financiën van Nederland
en Indië administratief wel gescheiden
in 1912 is deze scheiding zelfs bij
de wet bekrachtigd doch waar tot
nu toe het over of tekort in of uit
de Nederlandsche schatkist komt,
bestaat er toch tusschen de geldmid
delen van moederland en koloniën
Roman van G. H. v. D.
(Nadruk verboden.)
4). o—
„Men mag niemands dood wen-
schen, maar voor den ouden, zieken
man zou het een verlossing zijn en
nij staat zijn eigenzinnigheid in den
weg. Den dag, dat de oude Wilden
fels de oogen sluif, zal ik honderd
duizenden van graaf Wildenfels te
vorderen hebben, dan zal ik ook
denken aan de belofte die ik jou en
Kathi gedaan heb. Zoolang is er ge
duld noodig en heb ik zelf niets."
„U hebt op Wildenfels anders ge
sproken," zei Frans, „ik kan me wel
voorstellen, hoe de zaak in elkaar
zit, maar als u mij vroeger deze
verklaring had gegeven, dan zouden
wij, Kathi en ik, ons niet zoo beij
verd hebben, u te helpen. Wat moet
ak nu beginnen?"
Harley haalde de schouders op.
«Het is mijn schuld niet," antwoord
een zeer nauw verband. Over de
overschotten behoeven wij nu niet
meer te spreken. Batige saldi van
den Indischen dienst zijn in het laatste
veertigtal jaren het moederland niet
meer toegevloeid.
In vroeger tijd was dit anders. Van
de Indische overschotten bouwde
Nederland bijv. zijn Staatsspoorwegen.
De vraag, welke thans onder de
oogen zal moeten worden gezien, is
of Nederland zoo noodig financieele
verplichtingen op zich mag nemen
ten behoeve van Indië en, zoo ja, in
welke mate.
Om deze vraag te beantwoorden
dienen wij de zaken nuchter te be
schouwen, en hebben wij vóór alles
na te gaan, hoe groot het belang is,
dat Nederland heeft bij het behoud
van Indië. Eerst daarna immers kun
nen wij beoordeelen, welke finan-
tieeie verplichtingen aan de zijde van
Nederland verantwoord zouden zijn.
Daartoe moeten wij komen met cijfers.
Zooals gezegd, rechtstreeksche ba
ten trekt de Staat der Nederlanden
uit de onder zijn gezag staande landen
In andere werelddeelen niet. Wij
hebben ons daarom te bepalen tot
de voordeelen, die de Staat indirect
ten goede komen, maar bovenal tot
die, welke zijn onderdanen genieten,
hetzij direct, betzij indirect als gevolg
van den tusschen Nederland en Ned.-
Indië bestaanden band.
Tot de directe voordeelen, die wij
zuilen hebben tewaardeeren behooren
le. de bedrijfswinsten der in Indië
werkende ondernemingen op hec ge
bied van,land- en mijnbouw, nijver
heid, handel, bankwezen en verkeer;
2e. de inkomsten van de in indië
gevestigde Nederlanders, werkzaam
in particuliere bedrijven
3e.de bezoldiging van Nederlanders,
die in dienst van den Staat, in bur-
gelijke of militiare betrekkingen in
indië zijn geplaatst, alsmede de pen
sioenen, die deze staatsdienaren na
het eindigen van hun dienstverband
genieten.
Daarnaast zullen wij hebben te
bezien de indirecte baten, dat zijn de
voordeelen, welke ten goede komen
aan het veel grootere gedeelte der
N -derlandsche burgerij, dat van de
hierboven genoemde rechtstreeksche
revenuen niet geniet.
Als de voornaamste der ten deze
werkende factoren vraagt onze aan
dacht de handelsbeweging tusschen
Nederland en Indië, bestaande aan
den eenen kant in den aanvoer en
den verkoop hier te lande van de
Indische ptoducten, en aan den an
deren kant in de export van hier
naar Indië, waarbij vooral van betee-
kenis is de uitvoer der voortbreng
selen van de verschillende takken
onzer eigen industrie.
In het nauwste verband met den
de hij, „dat de vader van den beeld
houwer plotseling grillen heeft. Wie
weet, of hij niet nog op het ziekbed
vroom wordt en den rijken Graaf,
die hem bestolen heeft, het geheele
vermogen schenkt. Dan kan mijn pro
ces nog wel tien jaar duren."
„En als de vader van den beeld
houwer sterft vroeg Frans op zon
derlingen toon.
„Dan is het proces in drie maan
den gewonnen," riep Harley, „dan
behoef ik slechts zekere papieren
op het gerecht te brengen en ik
wed, dat graaf Wildenfels mij, wie
weet wat, biedt, om met ons tot een
vergelijk te komen. Het is ook voor
mij bitter genoeg, dat de gril van
een ouden man mij dwingt, mijn
wraak te laten bekoelen. Ga jij er
maar heen en overtuig jezelf. Je kent
den beeldhouwer. Tracht den oude
te spreken. Zeg hem dat het slechts
vrees was van de zijde van den
Graat, die hem er toe bracht, zijn
zoon en mij naar huis te sturen, dat
hij denkt ons bang te maken. Mis
schien gelooft de oude jou meer dar.
mijje kunt zeggen, dat je de zoon
bent van een ouden dienaar der Wil-
handelsomzet staat het scheepvaart
verkeer, waarbij zich weer aansluiten
de scheepsbouw, de uitrusting der
schepen en het haven- en expe
ditiebedrijf.
Eindelijk past bij een opsomming
in verband met de indirecte voor
deelen een herinnering van de belan
gen der neringdoenden en nijveren.
Al deze belangen in cijfers uit te
drukken is zeker geen gemakkelijke
taak, nog afgezien van de omstan
digheid, dat in het algemeen de eco
nomische gegevens omtrent onze
koloniën ver van overvloedig zijn.
Wij hebben nochtans getracht door
berekening en door raming aan de
hand van grootendeels minder alge
meen bekende cijfers de geldelijke
belangen, waarvan hier sprake is,
aanschouwelijk te maken.
Zoo zijn wij dan door optelling
van de maatschappelijke kapitalen
der in Indië werkende naaml. ven
nootschappen, welke aldaar of in Ne
derland haar zetei hebben, gekomen
tot het reeds gepubliceerde bedrag
van 1 milard (aanvang 1913) ge
stort aandeelen-kapitaal.
Verder kwamen wij, op grond van
de opbrengst der Indische inkomsten
belasting en van het aan de Indische
geldmiddelen uitgekeerde gedeelte
der Nederlandsche Bedrijfsbelasting,
tot een raming der door deze naami.
vennootschappen en daarmede gelijk
gestelde lichamen gemaakte winsten
van 11' miliioen gulden per jaar,
hetgeen gekapitaliseerd a 6 pCt.
geeft een kapilaalswaarde van 1850
miliioen.
Ten laste van deze naaml. ven
nootschappen Hepen in 1912 obliga-
gatie-leeningen tot een gezamenlijk
bedrag van 126 miliioen.
Telt men bij deze cijfers nog 40
miliioen voor de waarde der particu
liere cultuurondernemingen (grooten
deels overeenkomstig de waarde,
waarnaar de verpondingsbelasting
wordt geheven) dan komt men tot
een totaal bedrag van ruim 2 milliard.
Buiten rekening blijven hier dan
nog, als niet te taxeeren, de particu
liere bedrijven, die zich bewegen op
een ander gebied dan dat der cultures.
Op grond der voor 1913 geraamde
opbrengst der Indische inkomstenbe
lasting wordt het inkomen der in
particuliere betrekkingen werkzame
Europeesche ingezetenen (inlanders
en vreemde oosterlingen worden in
deze belasting niet aangeslagen) ge
schat op 110 miliioen.
Het totaal der bezoldigingen van
Europeanen die in dienst van den
Staat een burgerlijke of militaire be
trekking bekleeden, bedraagt in een
rond cijfer 60 miliioen per jaar.
Buiten dit bedrag vallen de Indische
pensioenen en verlofstraktementen,
denfels, dat je verlangt, den man te
zien, die met betere rechten dan de
Graaf op het slot zou kunnen wonen."
Frans begreep den hierbij zeer
duidelijk gegeven wenk, dat Harley
zijn tegenwoordigheid niet langer
wenschte en verwijderde zich tamelijk
teleurgesteldhij was gekomen met
de verwachting van een betere ont
vangst.
HOOFDSTUK XXVllï.
Harley zag den jongen man onbe
vredigend nahij had misschien de
hoop gekoesterd, dat hij de aanwij
zing, waardoor de omstandigheden
zich spoedig ten beste zouden kun
nen keeren hartstochtelijker en leven
diger zou opvatten. Hij ging naar
een kast, die altijd op slot was, en
die oogenschijnlljk slechts boeken
bevatte, nam eenige folianten uit de
rij en haalde daarachter een kastje
te voorschijn, dat ook gesloten was.
Vóór hij dit opende, sloot hij zijn
deur, opdat zijn hospita hem niet
zou storen. Het kastje bevatte een
kleine huisapotheek waaraan het ech
ter te zien was, dat zij sedert jaren
niet gebruikt was. In éen afdeeling
waarvan jaarlijks 13 miliioen wordt
uitbetaald in Nederland.
Sommige dezer cijfers spreken voor
zichzelf, andere behoeven voor een
juist begrip hunner beteekenis echter
eenige nadere toelichting. Wij stellen
ons voor die te geven fegeii^met
eenige bijzonderheden ter zajpHfifö.
het handelsverkeer, waaromtrent
voor het oogenblik vermeenen te
moeten volstaan met de vermelding,
dat volgens de in- en uitvoerstatistiek
over 1912, hier te lande werd inge
voerd uit Indië voor 496 en uitge
voerd naar indië voor 154 miliioen
gulden, en dat de vier maatschappijen
die de geregelde stoomvaartverbin
dingen met Indië en tusschen de
verschillende deeien van den Archipel
onderhouden Ihans 170stoomschepen
in de vaart en 15 in aanbouw hebben.
Vergadering van Woensdag.
Marine.
Iedere begrooting heeft haar eigen
onderwerpen, haar standaard-onder-
werpen, waaraan teikenjare weer
gezogen en gekloven wordt en die
daarna weer zorgvuldig worden op
geborgen, onaangeroerd blijven liggen
om het volgend jaar weer voor den
dag gehaald te worden. Iedere minis
ter, die optreedt, belooft dat hij de
belangrijke kwestie za! aanpakken,
maar iedere minister stuit op dezelfde
moeilijkheid.
Zoo is het bij de begrooting van
marine de kwestie van het materieel
en van het personeel. Aan beide zaken
ontbreekt zoowat alles wat er maar
aan ontbreken kanhet materieel is
verouderd en onbruikbaar en er is te
weinig aanwezig; het personeel is
ontevreden en dus minder bruikbaar
en ook te klein in getal. Met beide
is hef een lijdensgeschiedenis zonder
eind. Een oude schuit de „Holland"
zal maar wepr gekalefateerd worden
om toch in vredesnaam iets te houden
van wat er is. Wie mocht denken dat
Nederland een vloot bezat, vergist
zich deerlijk, meent de heer Hugen-
holtz. Ais alies en alles meegeteld
wordt, zelfs de schepen die al van
de actieve lijst zijn afgevoerd, doch
nog niet zijn gesloopt, wordt 32 pet.
van de totale kosten van marine be
steed aan gevechtswaardig materiaal.
Met het personeel is het eigenlijk
nog slechter gesteld. Materieel is
eventueel nog te koop, maar de toe
vloed van personeel is vrijwel nihil.
Hel verloop is in de beide laatste
jaren zeer groot en het laat zich aan
zien, dat het spaak loopt indien niet
zeer spoedig een verbetering intreedt.
Evenmin ais bij Suriname en Cu
rasao zijn de geleerden het er over
eens wat er gedaan moet worden.
Verbeter de positie, de salarissen, de
ervan bevonden zich fleschjes, op
welker etiketten zich het vergifteeken
bevond, verder lag in het kastje
een klein beekje, waarin recepten
stonden.
Harley beschouwde de fleschjes, zij
waren luchtdicht gesloten, maar hij
scheen zich af te vragen, of de
inhoud toch misschien in den
loop der jaren niet bedorven kon
zijnhij hield er enkele tegen
het licht en zag, dat zich daarin een
dunne aanslag op den bodem gevormd
had. Toen bladerde hij in de recep
ten deze waren, evenais de overige
inhoud van het kastje, nog van zijn
vader afkomstig. Harley moest wel
een bepaald recept zoeken want hij
studeerde ijverig in de hieroglyphen
van het moeilijk te ontcijferen hand
schrift. Zijn zoeken scheen eindelijk
met succes bekroond; hij sneed een
recept uit het boekje en nam toen
een fleschje uit het kastje, waarop hij
het laatste zorgvuldig sloot en weer
op zijn plaats bracht.
Toen dit gebeurd was, dronk hij
haastig een glas spuitwater, vulde een
tweede glas tot op de helft en schonk
eenige druppels uit het fleschje bij.
promotie-kansen, het pensioen, wordt
aangeraden.
Mooie woorden Reeds hangt de
„sombere wolk" boven het departe
ment, zooals. de heer Roodhuizen hët
uitdrukte dat men zijn toevlucht zal
moeten nem.en tot marine-militie.
:(Tg duur en niet vertrouwbaar, luidt
reeds bij voorbaat het oordeel van
aesgjeer Duymaer v. Twist. „Dienen"
moeten '.zq, zegt de heer Nierstrasz,
„dienen"«|olang zij den wapenrok dra
gen. PrachtigMaar als er geen ge
gadigde»? meer komen
Men zit in de misère. Is het fei
telijk al niet te laat om het alles te
herstellen Weike jonge man gevoelt
in den fegenwoordigen tijd ambitie
voor matroos? De minister zai bin»
nenkort komen met een wetsontwerp
dat zooveel lekkernij zal aanbieden,
dat wel personeel zal opdagen. Voor
hof lang? Leger en vloot zijn geen
takken van staatsbedrijf betoogt een
ander. Soidaat of matroos zijn is
geen betrekking; het is zelfopoffe-,
rend zich tegen de menscheiijke na
tuur in, zich onderwerpen aan een
onvoorwaardelijke en stipte gehoor
zaamheid. Is dat niet een artikel,
dat geheel is uitverkocht op de ge
heele wereld.
Zoo hebben vandaag een tiental
sprekers geweeklaagd. De heeren
Duymaer v. Twist, v. d. Voort v.
Zijp, Van Vlijmen en Ruys de Bee-
renbrouck van rechts, de heeren
De Meester, Jansen, Roodhuizen, Hu-
genholtz en Nierstrasz van links.
Zooveel redevoeringen, zooveel ge
neesmiddelen, zooveel hoofden, zoo
veel plannen.
Meer schepen wordt van verschil
lende zijden geroepen. Maar wat heeft
men aan schepen, ais er geen man
schappen voor zijn te vinden.
Ruim de ouwe rommel maar op,
zegt de heer Hugenhoilz en zijn ad
vies vindt geen tegenspraak.
Wij zijn al weer benieuwd naar
dezen minister. Heeft hij het toover-
middel of ziet hij een glimpje zoo-
als minister Pleijte met de bananen?
i
De Groothertogin van Luxemburg.
De Groothertogin van Luxemburg
woonde gisterenochtend de vroegmis
in de katholieke kerk aan de Park
straat te 'sGravenhage bij en ontving
tegen elf uur een tegenbezoek van
de Koningin Moeder, die daarna met
de Groothertogin een bezoek kracht
aan het Mauritshuis, gevolgd door een
rijtoer in de stad.
Om halftwee maakten de Koningin
en haar gast een rijtoer in auto's door
de omstreken van Den Haag met het
plan het ijsvermaak te gaan zien, o.a.
het ijsfeest te Leiden.
De druppels vermengden zich met
het water zonder het te kleuren of
troebel le maken,
Hij scheen tevreden. Zijn gelaat
was zeer bleek, toen hij het met vergif
vermengde vocht tegen het licht
hieldhet koude zweet parelde hem
van het voorhoofd en in den som
beren blik zijner oogen lag iets duivel
achtigs.
Doch laten wij den zoon van den
houtvester Kroneck volgen, die zich
door voorbijgangers den weg liet
wijzen naar den woning van den ren
tenier Wildenfelshet adres had Har
ley hem genoemd.
Frans had Harley slechts de waar
heid gezegd, toen hij verteld had, dat
hij van zijn vader was weggeloopen,
Het ontslag van Kathi van het slot,
dat hij vroeg genoeg gehoord had,
om het meisje nog aan het station
e ontmoeten, deed hem vermoeden,
dat eenzelfde lot hem wachtte. Hij
wilde zich een uitbarsting van toorn
van zijn vader besparen en vertrok
met Kathi naar de residentie.
(Wordt vervolgt.)