ÉN.
'EL
iiiterf 1.0.85
'MAN.
INBIEDINGEN
EN BANKWERKER
1NECHT.
RZETTER
IMEID.
Zaterdag
3 November
II nummer bestaat ui! 3 bladen
Oe Strijd om een Rravsnkroon.
i
TAANVRAGEN
m
No 265
51e Jaargang.
1913.
Ie Bagaraad",
IA. 19 MOEI HEM.
I. BE VEV MESTDAGI
iTBOPE.
sfbode,
De Stem van Europa.
FEUILLETON
Brieven uit de Hofstad
iopbare artikelen
nd met veel relaties
Architecten, enz'
iwoordigen werkkrinè
Courant." s
•Artikelen.
anders, Kappen,
ifoorts.
kaarsen licht-
Wng
(ligheden.
achels, Haarden
'ieken van Becht
tl. Jaarsua, Jan
grmen in diverse
pjs, wendt u dan aa«
sma-PoHwiJe ad
twijn, F/iaSsaa,
White Poft-
eiterst concurreerende
TELEFOON. 46
Vlissingen.
8 November a.s.,
ir in de zaal BUNINQ,
Heer en;Dame f 0.40
itvangen geheel nieu-
HEKAARTEN
gjENKAARTEN.
sgeïs f 0.35, iedere
cent. Zonder rabat,
plaatsen wordt twee
egen 1 Januari of eerder
te treden in onze afd.
itrale. Zich te wenden
lELLE's Confectionery
as.
November wordt ge-
flinke
NOORDZEE BOULE-
on naar bekwaamheid.
DE VELDE Jr. Kleine
BLOKLAND - Visser,
tsen 40, vra> met
n nette
een flinke
au dezer Courant.
N RAALTE, Boulevard
agt tegen Januari een
VLISSINGSCHE COURANT
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij de Uitgevers
Firma F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt 58.
ADVERTENTIËNvan 1—4 regels 0.40. Voor eikeregel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie, wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Qroote
letters en clichés naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en Feestdagen.
TELEFOONNUMMER 10.
flfeonnements- ftdoertenfiën op zeer uoordeelige voorwaarden.
Langzaam en moeizaam schrijdt
door de cultuurstaten der nieuwe en
der oude wereld als een strenge, maar
meedoogende fiere vrouw de Bescha
ving voort langs den weg haar door
vooruitgang aangewezen. Naarmate
deze laatste als een stoer strijder
ach als het ware na eiken kamp
verjongd gevoelend, gelijk een forsch
veroveraar voorwaarts dringt, en oude
wetten door nieuwe doet vervangen,
oude kennis door nieuwe wetenschap
verjongen doet en overal de fakkel
des lichts werpt in de duistere spe
lonken van duf vooroordeel en dorre
wanbegrippen, naar die zelfde
maat schrijdt ook de eerste voort over
de velden van alle landen, door
sleden en dorpen en gehuchten, alom
bloemen strooiend van een hooger
leven, en den horizon van bet men-
schelijk inzicht verruimend naar de
verre verschieten van broederschap
en eenheid onder de volken. Lang
zaam is haar gang, want reeds eeu
wen volgt zij haar weg en nog is de
eindpaal niet bereiktmoeizaam is
haar tred, want scherpe doornen lig
gen voor haar voeten, waar zij deze
ook nederzet. Maar steeds toch vor
dert zij, en vermeerdert gestadig den
afstand, die de menschheid scheidt
van den vroegeren staat van bar-
baarschheid, waarin deze eenmaal
beeft verkeerd.
Maar toch zijn daar oogenblikken,
waarin het der beschaving al zeer
moeilijk gemaakt wordt aan haar al
om tegenwoordigen invloed te ge-
looven; treden daar omstandigheden
aan het licht, die aarzelend doen
vragen of er niet volken en landen
zijn, die haar zegenende uitwerking
nimmer ten volle zullen deelachtig
worden. Zulk een land en zulk een
volk is het Russische niet alleen
nu, maar altijd is dit zoo geweest.
Zeker er zijn vele groepen van het
Russische volk, die in beschaving niet
behoeven onder te doen voor die der
West-Europeesche landen, eri onder
hen leven ongetwijfeld ook vele
hoogstaande mannen en vrouwen.
Maar als geheel genomen, van af de
regeerings- tot de lagere volks
klasse toe, zal bezwaarlijk iemand
Rusland op een lijn stellen met een
der andere groote Europeesche vol
ken. Vandaar, dat telkenmale de be
schaafde wereld juist door Rusland
er aan herinnerd wordt, dat haar in-
Roman van G. H. v. D.
(Nadruk verboden.)
33). -o-
Zijn vader was nog niet weer
thuis, toen zij den salon bereikten.
Georg gaf Adda een wenk, Harley
met vriendelijkheid tegemoet te ko
men. „Ik heb hem nu pas goed lee-
ren kennen," fluisterde hij haar toe,
«hij schijnt slechts aanmatigend en
ijdel, maar verbergt onder dit masker
de edelste denkwijze."
HOOFDSTUK X.
Het kleine gezelschap ondernam
een wandeling door het park. Ge-
°fg wist het zoo in ie richten, dat
hij Boltenstern in de nabijheid zijner
moeder hield, want hij wilde Adda
Sdegenheid geven, zich een beter
oordeel te vormen over Harley en
dezen een gesprek te gunnen met
Adda.
Harley bezat alle middelen om een
vloed nog niet zoo algemeen is als
velen zich voorstellen. En meer dan
eens heeft West-Europa verbijsterd
gestaan over wat Oost-Europa mis
dreef. Daarvoor behoeft men niet ver
in de geschiedenis van dat onmete
lijke land lerug te gaan. De laatste
zes of acht jaren zijn daartoe vol
doende de knechting van de fiere
Finnen, de inlijving van hun land,
het vrije Finland, ongeacht de pro
testen van heel de beschaafde wereld,
en in welk koor ook ons land zijn
stem, helaas te vergeefs, mede ver
hief de verkrachting der eenmaal
bezworen constitvitie, die geboren uit
den drang van benarde tijden, bij de
eerste de beste gelegenheid tot
schimp werd gemaakt van de edelste
gevoelens van een naar recht en vrij
heid dorstend deel der bevolking
de lange reeks vervolgingen onder
het zoogenaamd constitutioneel be
wind van allen, die het oneens durf
den te zijn met wat knevelarij en
onderdrukking als hun wil voor
schreven S iberië en de Russische
Staatsgevangenissen, de knoet en de
katorga, het is alles naar de jongste
getuigenissen van hen, die ter onder
zoek daarhenen togen, nog éen
groote verschrikking voor millioenen
daarginds en een slag in het aange
zicht der beschaving. Foltering en
lijfstraffen, gruwelijke pijnigingen bin
nen de dikke muren der gevange
nissen, met voor de gefolterden den
hongerdood of de ijsvelden van het
onherbergzaam Siberië tot einde
„het is van de Oostzee tot
Wladiwostok, van het Oeralgebergte
tot de Zwarte Zee, alsof het geheele
land éen reeks van folterholen is,
waarin duizenden bij duizenden
politiek veroordeelden zuchten."
Volgens betrouwbare gegevens zijn
in de laatste 8 jaren, dat is
sedert de grondwettige vrijheid in
Rusland z. g. officieel werd afgekon-
dige, niet minder dan veertigduizend
personen gevonnist wegens politieke
vergrijpen, werden tienduizend tot
de katorga, dien verschrikkelijken
Russischen dwangarbeid, en niet
minder dan drieduizend gevangenen
ter dood veroordeeld en gebracht
Thans weder trekt dit donkere
land de aandacht der geheele be
schaafde wereld door het proces te
Kieff, waarvan men het beloop in de
kolommen van ons blad heeft gele
zen. Wij willen niet vooruitloopen
op de einduitspraak van het geding,
dat nu reeds weken lang de open
bare meening in en buiten Rusland
in groote spanning houdt. Men kan
er zich echter van overtuigd houden,
dat, hoe het vonnis ook luiden zal,
de strekking daarvan zich tot verre
buiten de Russische landsgrenzen zal
doen gevoelen. En dan rijst de vraag
naar de lippen: is nu werkelijk een
onderhoudend gesprek te voeren, als
hij iemand wilde boeien. Hij sprak
tot Adda over Georg, over zijn eigen
verleden, schilderde, hoe hij in de
stormen des levens had gestreden
en hoe zonderling het gegaan
was, dat hij, de arme geleerde, de
vriend van een rijken gravenzoon was
geworden. Hij liet haar merken, dat
hij niet ongevoelig was voor de
poëzie van een ouden historischen
naam, dat hij den geboorietrots er
kende, waar hij op zedelijke plich
ten steunde, die de adelbrief eischte.
Hij prees zelfs de romantiek der ont
houding, die de geboortetrots niet
zelden gebood. Zijn woorden grepen
haar zonderling aan het was haar,
alsof hij de geheimen van haar hart
kende en haar wilde troosten, be
moedigen. Onwillekeurig hadden
beiden hun schreden naar de ruïne
gericht en zich ver van 't andere ge
zelschap verwijderd. Harley ging naar
een vervallen muur, die zich dicht
aan den afgrond verhief. „Het ge
steente brokkelt af," zei hij, „maar
de gedachte leeft, in de sage, die
de ruïne omwaait, is het tegenwoor
dige met het verledene saamgevloch
land als Rusiand, waar nog heden
ten dage toestanden heerschen, een
beschaafd volk onwaardig, waar ge
beurtenissen plaats grijpen die een
schande mogen heeten in de oogen
van elk volk, dat vrijheid en recht,
orde en rechtvaardigheid in zijn
banier voert, is dat nu waarlijk het
land, binnen welks grenspalen veilig
en in volle klaarheid een vraagstuk
behandeld en tot oplossing kan wor
ded gebracht, van zulk een omvat
tende beteekenis als aan het ritueele
moordproces ten grondslag ligt
Daar zijn ontelbaar velen die deze
quaeslie voor zich geen vraagstuk
meer achten en eenvoudig als hun
vaststaande overtuiging uitspreken,
dat nimmer zulke doemwaardige
handelingen, zoo nu als ooit, hebben
plaats gevonden, als in het proces
van niet-christenen tegenover chris
tenen worden ten laste gelegd. Maar
daarnevens staan zij, die niet ten
volle van het tegendeel nog over
tuigd zijn, en die niets liever wen-
schen en er recht op hebben gerust
gesteld te worden omtrent vragen,
die hen thans beangstigen blijven.
Dat recht echter zal een land als
Rusland hun niet doen wedervaren
na wat wij weten van hetgeen nog
heden ten dage gebeurt in het land
van den machtigen Tsaar, biedt
Rusland toch wel het allerminst de
aangewezen plaats aan, om de waar
heid, welke deze ook zij, aan het
lichi te brengen.
Zoo zien wij weder, hoe opnieuw
dat duistere rijk ontsteltenis brengt
voor allen, die de beschaving en den
vooruitgang willen dienen. Vraagt
daarbij geen steuïi van den
zwakken, onmachtigen Nikolaas li
hij de rijkste aan aardsche goederen en
macht van alle monarchen ter wereld,
nazaat uit het eeuwenoude Huis der
Romanof's, den man op wiens hoofd
de kronen van wel tien rijken rusten,
Tsaar als hij is van Moskou, Astra
kan, Polen, Siberië, ja van Siberië
vooralHoe is hij in de laatste jaren
opnieuw gebleken, met of zonder
constitutie, even machtig te zijn het
goede in zijn onmetelijk land te
kunnen bereiken, als hij was toen
hij den troon van Rusland besteeg.
Nochtans wordt hij goedwillig ge
noemd, naar de getuigenis van die
hem kennen, doch machtiger dan hij
regeert de hand der Russische bu
reaucratie
Deze toestanden bestendigd te zien
in een Europeesch land is een
schande voor Europa zelfDaar is,
waar alle andere middelen faalden,
nog een uitweg wellicht mogelijk
deze, daf Europa zijn stem verheffe
tegen het voortbestaan van kne
velarij en misstanden, van rechtsver
krachting en het voltrekken van
doodvonnissen aan duizenden bur-
ten, de herinnering aan den trots
der voorvaderen vermaant de dragers
van het oude wapen tot een ridder
lijk denken en handelen, maar ook
hiertoe, zijn rechten niet te laten
verweren en verbrokkelen, zooals
de muur van deze stamburcht. Een
eerstgeborene van uw geslacht is
tijden geleden verdwenen. Ik dacht,
dat in zijn nakomelingen de dorst
naar de erfenis des vaders zich moest
doen gevoelen. Doch, wat spreek
ikIk zie, dat gij er niets van weet,
ik heb een geheim verraden, dat uw
vader mij heeft toevertrouwd."
Adda's verwondering werd groo-
terzij had er nu de verklaring
voor, dat Harley dit onderwerp met
zooveel levendig gevoel vervolgde,
in de onthulling lag iets verontrus
tendshaar vader had dus een zorg
die hij voor haar verborgen had ge
houden en met een vreemde bespro
ken had.
Zij begreep nu, wat de drukke
correspondentie vari haar vader met
Wolfgang bcteekende, waarom haar
vader de brieven van haar broeder
niet had laten lezen, waarom hii
den laalsten tijd verstrooid en in ge-
gers, wier halsmisdaad bestaat in
een eenvoudig verlangen naar recht
en vrijheid. Meent niet, dat deze stem
niet gehoord zou wordendaar is
geen land ter wereld dat het op den
duur uithoudt legen een algemeen
protest, geen land ook, dat niet den
steen des aanstoots zal willen weg
nemen, dat zijn aanzien en zijn wel
vaart bedreigt. Ook Rusland zal dit
niet vermogen, daarom klinke steeds
luider en krachtiger de stem der
openbare meening in Europa tegen
het voortbestaan van toestanden, die
binnen de grenzen van dit wereld
deel niet geduld mogen worden, en
dienen uitgeroeid zoo niet Europa
zélf schade zal lijden, aan wat als
het edelste bezit zijner zonen mag
worden aangemerktden drang om
de beschaving en den vooruitgang
te dienen.
Belangrijke besluiten.
Wie Maandagavond als vreemdeling
de raadzaal van onze gemeente was
binnengestapt en niet had geweten
dat deze gezellige, helder verlichte
tearoom, de vergaderplaats onzer vroe
de vaderen was, had zulks ook aller
minst vermoed. Er heerschte een
vroolijke drukte, een lichtelijk aan
gelokte stemming, zooals na een
copieus diner in de salons pleegt te
heerschen. Lawaaierig roezemoesde
het in de zaal, druk werd er op en
neer gedrenteld op den coulour en in
de aangrenzende koffiekamer klonk
een gewirrewar van stemmen als in
den foyer van een mondain-theater.
Slechts wat meer toilet en een flink
vertegenwoordigde damesschaar en
wij zouden ons gewaand hebben in
de pauze op een tooneelavond.
De heeren hadden en masse ge
dineerd, omdat het de laatste dag zou
zijn van de begrotingsbehandeling.
Alle belangrijke punten waren reeds
afgehandeld, de nog resfeerende be
troffen doodgewone zaken, die met
een hamerslag konden worden afge
daan. De nimmer te blusschen ijver
van enkelen hield de vergadering
nog tot vlak bij het middernachtelijk
uur bijeen, wat één goede zijde had,
nl. dat verschillende ieden nu zoo
uit den raad naar hun bed konden
en dus niet naar geneugten behoefden
te zoeken, waarmede zij de weinige
uren van den avond konden doodslaan.
De gemeentebegrooting is afgehan
deld. Alle posten te samen een be
drag vormend van bijna vijf en twintig
millioen, zijn op éen na ongewijzigd
aangenomen. En deze ëene gold den
aankoop van schilderijen voor het
gemeente-museum, welke werd ver
dubbeld.
De laatste middag bracht een be
dachten verzonken was geweest. Zij
kon vermoeden, welke taak Harley
gehad had, welken raad haar vader
hem gevraagd had.
„Zeg mij meer," smeekte zij, „heeft
mijn vader ernstige zorgen Weet
George ervan?
„Mijn onbedachtzaamheid is on
vergeeflijk" antwoordde Harley, „nu
heb ik de onrust in uw hart gelegd,
die uw vader u wilde besparen. Hij
zal mij bittere verwijten doen en ik
verdien ze."
„Ik zal zwijgen, mijnheer Harley,
maar zeg mij nu alles. De zekerheid
is nooit zoo erg als de kwelling van
den twijfel." „U hebt gelijk, Gravin,
ik moet u nu wel gehoorzamen. Uw
vader vreest, dat er aanspraak zal
gedaan worden op zijn vermogen.
Die aanspraken zijn onberekenbaar,
omdat zich rente op rente heeft op
gehoopt. Hij is er onschuldig aan,
dat menschenleeftijden geleden erf-
gerechtigden hun erfenis verloren,
hij wil in geval van noori met de
onbillijkheid rekening houden en
offers brengen, maar ik vrees, dat
daarmee niemand tevreden is, die
eischen kan. De eenige troost is dat
slissing, die van belang ireft, dat
buiten de muren van de residentie
bekendheid vordert. Op de grootere
scholen zijn voor- de onderwijzers de
rangen afgeschaft, ook die van plaats
vervangend hoofd. Echter wordt voor
de evenfueele waarneming van het
hoofdschap door B. en W. een on
derwijzer aangewezen, bij de keuze
waarvan zij geheel vrij zijn, doch die
uiteraard meestal op den oudste in
jaren wordt uitgebracht. Het geviel,
dat op een school een plaatsvervan
gend hoofd moest worden aangewezen
en dat de oudste in jaren was de
voorzitter van de afdeeling 's Graven-
hage van den Bond van Nederland-
schen Onderwijzers.
Men kent de actie van dezen bond
tegen het hoofdschap, men weet hoe
dit verguisd wordt en hoe deze strijd
op de dragers van dat hoofdschap
wordt overgebracht. De strijdwijze is
reeds eenmaal door den Haagschen
gemeenteraad op krasse wijze afge
keurd. De motie waarin deze afkeuring
werd uitgesproken, heeft weinig effect
gehad, in dien zin dat daardoor de
felheid zou veranderd worden. En
nu is het tegendeel het geval. Voor het
dagelijksch bestuur was de beslissing
van den raad een houvast. Men wist
nu dat een daad, waarin die afkeuring
zich zou uiten, op een meerderheid
van den raad kon rekenen. B. en W,
passeerden den afdelingsvoorzitter
voor de benoeming lot plaatsvervan
gend hoofd, omdat het naar hun
meening niet aanging, iemand, die
vooraan staat in den strijd tegen het
hoofdschap, te belasten, al was het
dan ook maar tijdelijk, rret de waar
neming van dit gezag, dat daar hem
steeds wordt ondermijnd. Men zou
zoo verwacht hebben dat de betrok
kene zeer blijde was geweest met
deze passeering, omdat zij hem uit
een impasse hielp van straks te
zullen staan voor de vervulling van
een ambt, dat door hem verwenscht
wordt.
Wel verre daarvan bleek hij zeer
op zijn teentjes getrapt. Met een ijver
even sterk als anders tegen het hoofd
schap werd geageerd, werd nu ge
tracht den raad te bewegen hem aan
te wijzen.
Deze zonderlinge manier van doen
wordt nog zonderlinger, wanneer men
leest dat het passeeren niet berustte
op een meerdere geschiktheid van
den man als onderwijzer.
Een der raadsleden was zeer terecht
van oordeel, dat de man zich moest
doodscnamen. Zou een vegetarier niet
directeur van het Abattoir willen zijn,
een geheelonthouder slokjesbaas Hij
had er bij kunnen voegen, een repu
blikein ooit koning of Bertha von
Suttner hoofd der kozakken?
Toch werd de actie ook in den
in den loop* der jaren voor de
erfgerechtigden de bewijzen voor hun
aanspraken verloren zijn gegaan. De
documenten, die over die zaak ophel
dering kunnen geven en die uw
grootouders bezeten hebben, zijn
zelfs niet te vinden. Ik moest daar
naar zoeken. Maar zou het goed zijn,
als ik ze vond Gesteld, zij beves
tigden de aanspraken der eischers,
wat dan Uw vader moest dan wil
lens en wetens onrecht doen, de pa
pieren verloochenen of zijn tegen
standers de wapenen, om hem te
ruïneeren, in handen geven."
„Hij zal zeker eerlijk handelen,
ook als hij daarbij alles verliest,"
antwoordde Adda, wier wangen gloei
den bij de gedachte, dat Harley aan
haar vader zou kunnen twijfelen, maar
een andere gedachte bestormde
haar hart had haar vader goed
gedaan, dezen man in zulk een zaak
te vertrouwen
Er kwam iels als een angstig ver
moeden bij haar op, dat Harley
valsch spel speelde, dat hij niet
toevallig dit onderwerp had aange
roerd, dat zijn veranderde houding
een bizondere oorzaak had.
(Wordt vervolgd.)