2 Juli
Onwrikbaar.
Woensdag
4
No. 154
51e Jaargang.
1913.
BINNENLAND
FEUILLETON
Het einde der Fransche
heerschappij in Vlissiegen.
VLISSINGSCHE COURANT
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij de Uitgevers
Firma F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt 58.
ADVERTENT1ËNvan 1—4 regels 0.40. Voor elke regel
meer 10 cent. Bij direcje opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie, wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Groote
letters en clichés naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en Feestdagen.
TELEFOONNUMMER 10.
fibonnements- Aduertentiën op zeer uoordeelige itoorwaarden.
De Crisis.
De Koningin heeft gisteren op Het
Loo jhr. mr. Van Nispen tot Sevenaer,
voorzitter van de Tweede Kamer, in
conferentie ontvangen.
H. M. de Koningin heeft na aankomst
in de residentie nog gisteravond te 9l/s
uur den /ice precident van den Raad
van State jhr. mr.J. Röell ten paleize
ter conferentie ontvangen in verband
met de ministerieele cricis.
Dr. Kuyper in de Eerste Kamer.
„De Nederlander" (bevestigt het
bericht dat dr. Kuyper door de Sta
ten van Zuid-Holland tot lid der
Eerste Kamer zal worden gekozen in
de vacature Waller, en voegt er bij,
dat hij de benoeming zal aannemen.
Dr. Kuyper keert dus in het actieve
leven terug. Men herinnert zich, dat
hij als lid der Tweede Kamer ontslag
nam, wegens toenemende doofheid,
die hem, gelijk hij schreef, verhinderde
aan de werkzaamheden deel te nemen.
In deze omstandigheden is het zeer
zeker eigenaardig, dat de taaie en
strijdlustige leider der anti revoluti-
onnairen naar de Eerste Kamer gaat
althans wanneer „De Nederlander"
juist is ingelicht, dat hij de benoe
ming zal aannemen, is dit zoo, dan
is het blijkbaar dr. Kuypers plan in
de Eerste Kamer zelf de oppositie
tegen het nieuwe kabinet te voeren.
Niet zonder belangstelling mag dat
werden tegemoet gezien, vooral nu
het waarschijnlijk is, dat ook een
sociaal democraat zijn intrede in ons
Hoegerhuis zal doen. („Tel".)
Minister Colijn.
De heer dr. Scheurer is niet voor
nemens zijn zetel voor Sneek aan te
bieden aan den heer H. Colijn, minis
ter van oorlog, maar heeft dit reeds
gedaan. De heer Colijn echter heeft,
met waardeering der vriendelijke be
doeling, voor het aanbod bedankt.
(„Ned".)
Surnumerairs belastingen.
Bij de administratie der directe be
lastingen, enz. zullen surnumerairs
der grondbelasting worden aangesteld.
De ambtenaren, die als zoodanig in
dienst zijn getreden, zullen later, na
aflegging van een vak exem, tot ad
junct controleur en controleur der
grondbelastingen doch ook tot ont
vanger der directe belastingen en
accijnzen benoembaar zijn. Eene op
roeping voor het in Augustus te hou
den examen zal naar het schijnt
spoedig kunnen worden verwacht.
Roman door L. Haidheim.
(Nadruk verboden,)
5.)
Nu ontkleedden de beide vrouwen
de bewustelooze en wreven haar met
sneeuw, tot dat ze luide kreunde en
nog half bewusteloos de handen
trachtte te verwijderen, die, naar ze
meende, haar borst en buik met
sneeuw bedekten.
Neen 1 Laat dat 1 mompelde ze
intusschen.
Zoodra zich de eerste teekenen
van het terugkeerend bewustzijn ver
toonden, viel de oude vrouw op een
stoel en zij de gestrenge, de hard
vochtige begon te weenen.
Antje, die van ijver om te helpen
zeer heet was geworden, keek hoogst
verbaasd naar „de vrouw," die ze
in de zeven jaren, gedurende welke
ze bij haar was, nog nooit had zien
weenen. En Grietje, die niet minder
onthutst was en nog altijd de cog-
(Vervolg.)
De genoemde hoofdforten waren
verbonden door kroonwerken in een
halven cirkel, n.l. Linker-, Midden-
en Rechterkroonwerk, waarvan het
middel kroonwerk bij West Souburg
gelegen, het uitgebreidste was. In
dit kroonwerk zijn de Franschen in
1813 begonnen eene kazerne en een
magazijn te bouwen, doch bij hun
vertrek hebben zij dit onvoltooid
achtergelaten. Ook in het laatst van
1813 werd met kracht voortgegaan
aan de versterkingen.
Evenals in andere vestingen, zoo
bijv. in de stelling den Helder wer
den Spaansche krijgsgevangenen voor
de bedoelde werken gebruikt. De
Fransche soldaten beschouwden ves
tingbouw en aardewerk als minder
waardigen, speciaal voor galeiboeven
bestemden arbeid.
Geeft bovenstaande een beknopt
overzicht van hetgeen gedaan werd
voor de doode strijdkrachten, tevens
zijn wij gekomen tot de requisitiën
tot verdediging van de vesting.
Zooals ik hierboven reeds even
heb aangestipt was men reeds in
October-November overgegaan tot
ap-roviandeering der vestingen. Ook
hier had men zich niet onbetuigd
gelaten, 't Zou te vermoeiend zijn
voor den lezer een dorre opsomming
te geven van namen en cijfers, ge
noeg zij het, dat voor de oorlogs
magazijnen te Vlissingen volgens de
Kanter kolossale voorraden uit Wal
cheren gerequireerd werden, waaron
der een 500 lasten graan en boonen,
een 500 runderen, een 600 ankers
sterke drank, groote hoeveelheden
steenkolen en brandhout, om van
zout, hooi, stroo, manufacturen, me
talen, planken, enz. nog te zwijgen.
De boomen om Vlissingen werden,
voor zooverre zij nog door den ves
tingbouw gespaard waren gebleven,
omgehakt om als brandhout te die
nen. In December was er „van Vlis
singen tot den Abeele nauwelijks een
enkele boom meer staande gebleven".
Daar de requisitiën niet snel genoeg
binnen kwamen werden er „op den
21en December mobiele kolonnes
gevormd, die het eiland doorkruisten
en de achterstallige gemeenten tot
betaling moésten dwingen."
De gemeenten, die niet onmiddel
lijk gehoorzaamden, die geen mate
riaal, ook menschenmateriaal leverden,
kregen militaire bezetting volgens
een schrijven bijv. van 17 December
tot alle maires, ook dien van Vlis
singen, gericht. Mijn bestek laat niet
toe, voor Vlissingen "zelfs, op te
sommen, welke en hoevele requisitie's
plaats hadden. Voor het geheele
nacflesch in de handen hield, ging
naar haar toe en zei goedhartig:
Vrouw Jensen, een kleine cog
nac is goed voor den schrik 1
Zich door de dienstmeiden gade
geslagen te zien, kon Jensen echter
nu minder dan ooit behagen. Ze her
stelde zich spoedig en begon het
meisje dat nu weer regelmatig adem
haalde, in schoohe onderkleeren te
hullen.
Ze slaapt nu zei ze daarbij tot
Antje.
Ja, ze sliep. Hoofdkussens en de
kens werden gehaald en het jonge
meisje daarop ter ruste gelegdze
was echter zoo totaal uitgeput, dat
ze geen enkelen keer klaarwakker
werd.
Ondertusschen hadden Hanne en
Grietje nieuwsgierig de kleeren en
het ondergoed bekeken.
Vrouw Jensen betrapte haar daar
bij en voor haar toornige blikken
kropen de meisjes letterlijk in elkaar.
Hangt de kleeren en rokkan
bij het haardvuur in de keuken de
schoenen van de juffer eveneens,
en morgenvroeg om 8 uur is alles
netjes geborsteld en in orde Grietje,
eiland Walcheren wordt door den
meer genoemden tijdgenoot de waar
de van het totaal geschat op een drie
ton ruim, waarvoor bons meesttijds
werden afgegeven. Nu kon men wel
is waar, met die bons zijn belasting
voldoen, maar toch bleven er voor
•een waarde van 2 ton in omloop.
Wel begrijpende, dat het geduld
der inwoners van Wacheren zwaar
op de proef werd gesteld, had de
gouverneur besloten, de wapens der
bevolking op te eischen; een schrij
ven van den 17en December eischt
de inlevering ervan binnen 24 uren.
Om de voorraden op te stapelen,
waren talrijke gebouwen te Vlissingen
in gebruik genomen. Reeds in Juli
1813 had de kerkeraaö der Protestan-
sche kerk te Vlissingen, aan den maire
het verzoek gericht het request te
ondersteunen, waarin de kerkeraad
in plaats van de kerk een 9-tal ge
bouwen aanbood om als bewaarplaats
voor de voorraden te dienen. Óp dit
request was door Lamy en den „com-
missaire de guerre" Cazac gunstig
beschikt met machtiging van den
gouverneur Gillybedoelde gebouwen
boden berging voor 4U0ü zakken
graan. Zoo zijn er ook ten archieve
verschillende huurcontracten betref
fende huizen en gebouwen, die moeten
dienen als bergplaats en ook als ka
zerne. Betaling der huur had uit
den aard der zaak lang niet geregeld
plaats. Zoo bijv. liep er nog in Juni
1814 een vordering voor een huis in
de Peperstraat I no. 134, behoorende
aan een zekeren Jeannin.
Dit is lang niet het eenige
voorbeeld slechts wil ik nog noemen
de vordering van een A. F. Clement,
het huis in de Nieuwstraat H 224
betreffende, dat als stadhuis diende,
en dat later behoort aan den reeds
genoemden P. A. Nolson.
In de huizen, welke niet officieel
kazerne waren, waren troepen inge-
kwartLrd en telkens werden weer
andere gebouwen als kazerne inge
richt. De maire was met de uitvoering
belast, daartoe aangeschreven door
den „commissaire de guerre", bijv.
een schrijven van 29 December dringt
op spoedige reparatie's aan.
Bij ontstentenis van het archief van
de Fransche bezetting, dat natuurlijk,
voor zoo ver nog over, in Parijs be
rust, is het ondoenlijk een nauwkeurig
beeld te geven van hetgeen op
krijgskundig gebied gepresteerd werd
in- de vesting, maar bovenstaande zij
voldoende om eenigszins een beeld
te geven van de lasten, waaronder
ook Vlissingens bevolking gebukt
ging, om nog te zwijgen van de
manschappen, die geleverd moesten
worden aan „cohorte urbanic," „com
pagnies de garde-cote"" (voor de
laatste moest Vlissingen 51 man leve
ren, de tweede ban 26—40 jaar.)
beval ze en zond met een beweging
van de hand naar de deur de meis
jes weg.
Toen ze alleen was, haalde ze
diep adem. O, dat verdriet 1 Het ver
driet, dat haar hart had bezwaard,
juist nu ze zich eens recht wilde
verheugen En dat werd haar aan
gedaan doer Nils haar eenige.
Haar geheele leven lang had ze geen
ander doel voor oogen gehad dan
hem gelukkig te .maken, en nu nu
dat
Somber en mokkend keek ze naar
de vreemde, die ze zoo moederlijk,
zoo zorgvuldig had verpleegd. Ach,
ze had het immers slechts gedaan,
opdat Nils geen doodslag op zijn
geweten zou hebben Hoe vreemd 1
Toen ze daar buiten in de sneeuw
zijn kreet: „Dat is Han.ie niet!" zoo
zol ontzetting hoorde, was het haar,
alsof men haar een nus in de borst
stietEn vervolgens Wat beefde
hijWat was hij bleek en wat staar
de hij onophoudelijk voor zich neer
Charlotte Ehrik noemde hij het
meisje. Ze was niet eens mooiOf
misschien toch wel
Wie klopte daar? Antje stond bui
Wat geschiedde nu van buiten af
Zooals we hierboven reeds gezien
hebben, waren medio December de
Zeeuwsche eilanden, behalve Wal
cheren dan, van Franschen bevrijd.
Indirect was dit almede door de hulp
van de Engelschen geschied. Een
Engelsche vloot onder bevel van den
admiraal Young zeilde den 25sten
(November) van de reede van Duins.
Hij had in last die vloot (van tien
schepen) op de Roompot te brengen,
zich van den toestand op de Zeeuw
sche eilanden op de hoogte te doen
stellen en aan de bevolking alle mo
gelijke hulp tegen de Franschen te
verleenen. Met het oog op de weers
gesteldheid achtte hij het niet gera
den het Steendiep binnen te loopen,
stevende daarom den 28sten met zijn
geheele vloot recht op de kust aan
tot zoo dicht mogelijk bij Westka-
pelle, opdat men aldaar het aantal
schepen goed zou kunnen waarne
men doch hield daarop weer van
de kust af, en kwam voor anker
Noordwestwaarts van de Noordsteen-
bank, vanwaar hij begon zich door
visschersvaartuigen met de kust in
verbinding te stellen."
En zoo is het gevalDen 5den
December was te Zierikzee de be
volking te hoop geloopen, maar
door toedoen van den heer de Brouw
nog in bedwang gehouden. Toen
evenwel kort daarop een paar En
gelsche schepen zich in het gezicht
van die haven vertoonden, werd de
gisting al grooter, waarop de regee
ring der stad, in overleg met den
Franschen generaal Ducos besloot,
een commissie naar de vloot te zen
den, om de overgave te bespreken
en vrijen aftocht voor de Fransche
militairen en ambtenaren te verzoe
ken. Dit verzoek werd afgeslagen en
generaal Ducos maakte van den nog
opengebleven terugtochtsweg gebruik
om met zijn onderhebbenden over
Stavenisse op Bergen op Zoom terug
te trekken. In Goes verliet de Fran
sche commandant den 13 December
met het garnizoen de stad, zoodra
bekend werd, dat de Engelsche ad
miraal Young met zijn groote linie
schepen door het Steendiep op de
Roompot was gekomen. Den 17 den
December verklaarde het eiland zich
voor den Prins van Oranje, fort Bath
bleef alleen nog bezet. Tholen was
10 December al ontruimd. Den 16en
tot 17en December onscheepten de
Engelschen troepen te Stavenisse.
„Zeeland is, behalve in de plaatsen
waar de Franschen meester bleven
Walcheren en de versterkte plaatsen
van Staats-Vlaanderen in hoofdzaak
bezet gebleven door Engelsche en
Russische mariniers van de vloot van
admiraal Yong; in Tholen waren ook
troepen van het leger." Het
groote nut hiervan springt duidelijk
ten, ze had iets wits in de hand
bedeesd zag ze in het sombere ge
laat van haar meesteres.
Vrouw Jensen, dit zat in den
zak van haar japon, zei de groote
meid bedeesd.
Goed geef hier.
Antje trok zich terug. De grendel
werd weer op de deur geschoven.
De handen der oude vrouw beef
den, toen ze bij het licht der lamp
bekeek, wat Antje haar had gebracht.
Een pakje brieven van de hand
van Nils! Aan mejuffrouw Charlotte
Ehrik, per adres den heer regeerings-
raad Ehrik in Z.
ZooNu, dat het ongelukkige
schepsel van goede familie was, zag
men dadelijk het linnengoed en de
kleeren verrieden het eveneens. Be
halve twee zakdoeken had ze nog
slechts een bijna geheel leege porte-
monnaie in den zak gehad. Weer
keek vrouw Jensen naar de slaap
ster, die zoo onverwacht en onge-
wenscht en toch met zooveel recht
tusschen haar en haar schoone plan
nen trad.
Het straks zoo pijnlijk vertrokken
gezicht van het jonge meisje kwam
in het oogdoordat de Engelschen
meester ter zee waren, konden zij
daardoor tevens verhinderen, dat van
uit Walcheren door de Franschen ge
slaagde pogingen werden gedaan om
het overige Zeeland weer te bezetten.
Wel werd er een enkele maal een
poging in het werk gesteld. Zoo be
proefden de Franschen van uit Vlissin
gen den 19en December een aanval
op Borselen in Zuid-Beveland. Wel
werden er „een paar hofsteden ge
plunderd en men zag te Vlissingen
de terugkeerende troepen met de gou
den en zilveren sieraden der landlieden
getooid terugkeeren" maar een blijvend
succes was dit niet. In den nacht van
den 3en en 4en Januari werden er op
8 kanonneerbcoten en 4 transport
schepen 500 man ingescheept om
Zuid-Beveland te bezetten.
In Borselen landde men. „Behalve
een compagnie Engelsche mariniers,
aangevoerd door den kapitein Sandfort
en den luitenant Macfarlane, benevens
eenige kanonniers en een veldstuk,
bevond zich daar een compagnie
vrijwilligers onder den kapitein D.
Dominicus jacz. Deze bezetting week
voor de overmacht terug, doch koos
achter het dorp een stelling. Onder
wijl werden in de dorpen de klokken
geklept en kwam van alle kanten
de landstorm opzetten. Toen de Fran
schen de verwachte hulp uit het fort
Bath niet zagen naderen, keerden zij
met een verlies van een twaalftal
dooden en vele gekwetsten terug.
Eenige weken later trachtten zij weder
met sloepen aan den Zuid-Kraayert te
landen, doch de kogels der achter den
dijk geposteerde vrijwilligers deden
hen spoedig terugdeinzen". Zoo liep
Zuid-Beveland gevaar telkens veront
rust te worden. „Om nu hieraan een
einde aan te maken en tevens de ge-
al weer in den gewonen plooi de
diepe rimpel tusschen de oogen was
niet meer zichtbaar, maar om den
thans weer rooden mond lag een
trek van groote afmatting. Zeer schoo
ne, fijn geteekende wenkbrauwen had
ze. Zonder twijfel was ze mooier
dan Dina Begemann maar Dina
was het rijkste meisje in den gehee-
len omtrek haar Siiderplaatz was
verreweg de mooiste in de buurt. En
alles was zoo goed aan den loop.
Nils was nog nooit zoo vriendelijk
tegen Dina geweest als vandaag en
Engelina Begemann had tegen vrouw
Jensen gelachen't gaat goed 't gaat
goed, de hemel zij dank 1 En dat zou
nu alles voorbij zijn
Vrouw Jensen staarde diep bedroefd
voor zich uit. Maar moest het dan
v»orbij zijn
Een oogenblik aarzelde ze nog.
Maar toen maakte ze vastberaden
het touwtje los, dat de brieven bij
elkaar hield, en begon te lezen. Het
wilde niet recht gaan zondar bril.
Ze tastte naar haar zijde. Daar hing
het doosje en de bril zat er in. Nu
las ze.
(Wordt vervolgd.)