lerste Blad. Maandag 9 September Immer bestaat uil 2faladan Feuilletoii» N<>. 213. 50e Jaargang. 1912. TELEFOONNUMMER 10. Bbonnements-Aduertentiën op zeer ooordeelige uoorioaarden Aan den vooravond van hef Eeuwjaar. Kromme Wegen. Brieven uit* de Hofstad. NGSCHE COURANT Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50. Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek handelaren, Postd'recteuren of rechtstreeks bij de Uitgevers Firma F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt 58. ADVERTENT1ÊN van 1—4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie, wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Qroole letters en clichés naar plaatsruimte. Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en Feestdagen. IV. Ofschoon reeds vroeger gebleken was, dat Napoleon's legers niet geheel onoverwinnelijk waren, bleek het toch eerst na den slag bij Leipzig, dat, zooals een geschiedschrijver het uit drukt, het uur der bevrijding voor de volken geslagen had. Napoleon's val was voor verschei dene volken althans een ware ver lichting, maar geen onpartijdig ge schiedschrijver ontzegt daarom aan den eersten Franschen keizer groote verdiensten en het zou hoogst on- ijk zijn, hem die te willen ont- Hij was volstrekt geen vijand van een betamelijke volksvrijheid, maar en orde gingen bij hem boven ailes" vandaar dat hij ook niets van de buitensporigheden der revolutie wilde weten. In de 18e eeuw hadden in Europa de allerdroevigste toestan- van geweld, willekeur, wanbe heer, kwade trouw en zedeloosheid geheerscht en hij meende geroepen Ie zijn om betere te scheppen, waarin 4e menschenlijke gaven en eigen- beter tot haar recht konden komen en dientengevolge ook plaats was voor vooruitgang en Welvaart. De middelen, die hij daartoe aan wendde, waren dikwijls geweldig maar de waarheid gebiedt te erken nen dat hij er vaak toe genoodzaakt was. Hij heeft wellicht niet de ware middelen gebruikt, was misschien zijn tijd vooruit, maar in ieder geval stelt zijne regeering een tijdperk daar van overgang, zoo groot, dat het niet anders kon of talloos velen moesten er het slachtoffer van worden en wel vaart of leven opofferen, leder gevoelt zijn eigen leed het «eest. Vandaar dan ook dat de Hol- landsche natie onder de vreemde heer schappij diep gebukt ging,zonder altijd Ie willen erkennen dat zij toch zeer veel goeds had gebracht. De Fransche wetboeken en de Fransche rechtspraak waren oneindig beter dan de vroegere. Ook het beheer der geldmiddelen werd verbeterd en zoo zijn er meer voorbeelden te noemen, maar het spreekt van zelf dat het voor het volk het algemeen niet aangenaam was, onophoudelijk in aanraking te ™nen met die vreemde wetten en gebruiken, de vreemde taal, het weemde leger, de vreemde ambtena- e" en de tallooze vreemde instellin 76) Aan hare linkerzijde vernam zij gedruisch van wagens en paar- en sloeg dus den weg daarheen ■waardoor zij weldra op den strsat- 8 kwam. Nog aarzelde zij dezen sra ??.n' (Saar zij echter dicht in nabijheid een klein, alleenstaa-d anemerl{i?. dat aan het begin ii Bi i1 ,dorp scl,een te sfaan, b. sloot S !k, h!er naar den Wfg te _n. 'e Irachten een wagen te atiV„voncl in hef huisje niets sn kinlr dne"'lt i°nge vrouw, met 1 da| in de wieg lag. De *opg een droefgeestig, Poolsch d)e, en was, toen Esther de .^rtrad, blijkbaar nietwei- over dit vreemde bezoek. 'Oliw j.05(le yiouw. aldus sprak Esther "«ettblii si" gii mii vergunnen een '«ik bij u uit te rusten? fit ben gen. Het onderwijs werd niet goed verzorgd,de loting was hier gehaat, de vrijheid van spreken en schrijven werd zeer aan banden gelegd en bo vendien konden handel en vertier zich niet hersteilen van de zware slagen die ze ondergaan hadden. Over de gebeurtenissen van vóór 1795 dacht men dan ook vrij alge meen anders dan voorheen. Men zag zeer goed in, dat fouten waren be gaan en zeer zeker zou men den erf stadhouder thans niet meer tot uit wijken gedwongen hebben. Men was en bleef vóór alles Hollanders, ge hecht aan oud-vaderlandsche instel lingen, zeden en gewoonten en daar om was men er dan ook zeer mede ingenomen, toen men vernam dat de kleinzoon van den verdreven erfstad houder, die in Engelschen dienst was, zich in Spanje zeer onderscheidde in den strijd van Spanjaarden en Engel schen tegen de indringende Fransche legers. Dat was voor de Hollandsche harten van vrij wat meer beteekenis dan de trouwe plichtsbetrachting der vijftienduizend Hollanders, die Napo leon's tocht naar Rusland moesten meemaken. Ook daaronder waren er die zich zeer onderscheidden, maar het was geen wonder dat men daar voor zeer weinig gevoelde, want die plichtsbetrachting kon de Hollandsche belangen niet dienen. Men had alleen medelijden met den duizende gevalle nen, want wat ervan terug kwam was een meewarig klein hoopje. intusschen, er waren nu groote veranderingen op til, die enkelen reeds vroeger voorzien hadden. Men had er reeds over gedacht, welken regeerings- vorm men, in geval het Fransche keizerrijk viel, in Holland zou vesti gen er. vrij algemeen schijnt men gemeend te hebben, dat een republiek het best allen bevredigen zou, maar dan toch als een ondeelbaren staat en liefst met een Oranje aan het hoofd van het algemeen bestuur. Zoo dacht zelfs de bekende Qijsbert Karei van Hogendorp, die naar men wil reeds in 1811 gewerkt moet hebbben aan de schets eener grondwet voor die nieuwe republiek. Aanvankelijk bleef het, ook na Napoleon's ongelukkigen tocht naar Rusland bij wenschen en hopenmaar na Leipzig, toen de keizer met zijn leger over den Rijn terugtrok, begon men er al spoedig over te denken om de Franschen maar weg te jagen. In de versterkte vestingen, waar vast Fransch garni zoen lag, was van zoo iets natuurlijk geen sprake. In Amsterdam evenwel hadden al spoedig samenscholingen plaats en moesten de wachthuisjes der Fransche douaneambtenaren het ontgelden. Teneinde verdere ongere geldheden te voorkomen, stelden eenige aanzienlijke ingezetenen een voorloopig stadsbestuur in. In den vermoeid en ziek. Misschien wilt gij ook zoo goel zijn mij een dronk water te geven Neem plaats, en rust uit, ant woordde de vrouw, terwijl zij opstond om in den hoek der kamer een steenen kom met water te vullen. Gij hebt zeker een langen weg afgelegd? Ja, ik ben sinds van morgen vroeg op weg. ik moet naar Neustadt. Dan hebt gij nog twee mijlen voor u, en die zullen u moeielijk genoeg vallen, als ge nu reeds zoo moe zijt. En toch moet ik verder, ant woordde Esther, ik heb bericht ge kregen, dat mijn vader ernstig ziek Is. Kunt gij hier geen wagen voor mij huren, die mij verder brengt Ik heb geld om te betalen. In het dorp zult ge wel een eenvoudigen wagen kiijgen, want de boeren zijn met hun veldarbeid ge reed, en de paarden hebben dus toch niets te doen, maar dan moet gij naar beneden, naar het dorp. Ik ben zoo moe, antwoordde Esther, zoudt gij mij niet een wagen bezorgen kunnen? Ik verlanghttnitt voor niets. Hier hebt ge geld. Ge kunt Haag kwamen eenige aanzienlijken samen, die Nederland zelfstandig verklaarden en een voorloopig alge meen bestuur instelden. Van Hogen dorp, van der Duijn van Maasdam, van Limburg Stirum, Kemper en anderen, hebben zich in die dagen hoogst verdienstelijk gemaakt. Het bestuur werd gevoerd in naam van den Prins van Oranje, den zoon van den verdreven stadhouder, die in Engeland in spanning den loop der gebeurtenissen volgde. Zijn vader, Willem V, was reeds in 1806 over leden. Toen aldus alom de volksgeest ontwaakte en vooral toen de Pruisi sche generaal Blücher met zijn corps tot bevrijding der Nederlanden begon mede te werken en ook de Russische kozakken hier kwamen, vloden de Fransche ambtenaren en soldaten naar het zuiden. Hier en daar was men er wat al te gauw bij, om de Fransche vlag door de oranjevlag te vervangen zóó o. a. te Woerden, waar men Haagsch krijgsvolk inliet en daarop door eene afdeeiing van de Franschen, die nog te Utrecht waren, werd over vallen en gestraft, waarbij een aantal menschen het leven verloren. In die dagen vertrok een deputatie naar Engeland om den Prins den staat van zaken bloot te leggen en hem uit te neodigen om onmiddellijk naar Holland te komen en zich te stellen aan het hoofd der beweging, daar alles wat gebeurd was in zijn naam was geschied en men hem de verzekering kon geven dat allen naar hem verlangden en er geene partij schappen meer bestonden. De Prins was dan ook dadelijk bereid. De Prinsregent van Engeland steunde hem. Hij hechtte aan alles wat gebeurd was zijn goedkeuring en beloofde een spoedige overkomst, die 30 November 1813 plaats had. Nadat nog eenige krijgsverrichtin gen hadden plaats gehad, was Holland van de Franschen bevrijd, met uitzon dering van enkele versterkte vestingen. Toen koning Lodewijk XVIII in Frank rijk Napoleon was opgevolgd, werden üeze plaatsen in der minne ontruimd en teruggegeven. Wij weten dat de oude Haagsche schouwburg gesloten is wij weten dat dat wat voeten in de aarde heeft ge had, wat monden aan 't spreken en pennen aan 't schrijven heeft gebracht. Wij weten dat niettegenstaande de belangrijkheid van een schouwburg voor den Haag, bij de sluiting van het oude gebouw, nog geen plannen aanwezig waren voor het nieuwe. Wij weten, dat die er nog niet zijn. Wij weten, ten slotte, dat de boel zoo raar geloopen is, dat tal van menschen dan in het dorp tevens iets voor mij te eten koopen, want er zat toch al licht nog wel een uur snee heengaan, voor de wagen hier is. ik zou het wel willen doen, sprak de vrouw, wien het geld, dat zij in de hand hield, vertrouwen scheen In te boezemen, maar ik ben weduwe en woon hier alleen in dit huisje. Ik heb dus niemand, die op het kind kan passen. Indien gij mij echter wilt beloven bij de wieg te blijven en raar het kind te zien, dan zal ik spoedig voor u naar het dorp looptn. Esther beloofde de vrouw, dat zij op het kind zou letien en deze sloeg nu een dofk over het hoofd, om zich tegen de koude te beschutten en ver- wij terde zich. Esther was alUtn. Haar blik viel op het lieve kinde-gezich je, dat daar zoo vreedzaam sluimerde en nog niets wist van alle ellende, allen jammer van het menschenleven, dan bekeek zij het eenvoudige meubilair, dat slechts uit houten banken langs den wand, een tafel en een bontbeschil derde trog bestond. En toch scheen haar deze armoedige hut met het vre zonder brood kwamen en dat er ge adresseerd en gerekwesteerd is van belang. Maar wat wij nog niet weten is, dat een schouwburg, die gesloten is voor brandgevaar, wel geschikt is voor bioscoop-inrichting. Ons dacht toch, dat een bioscoop-onderneming nog gevaarlijker is, dan een schouw- burg. Niet alzoo denken de gebroeders Alberts, deftig op zijn Fransch Alberts frères genaamd. Die gladde zakenlui weten 't zoo te prakkizeeren, dat er „absoluut"geen brandgevaar meer bestaat en na eenige verbouwing de zaak thans als bioscoop-theater flink marcheert. Alberts frères dan hebben den raad een aanbod gedaan, dat ronduit ge zegd, nogal verleidelijk is. Zij bieden den raad voor zes maan den een bedrag van f 10.000, als zij die zes maanden de vrije beschikking krijgen over het gebouw Zij willen dan zelfs de tribunes niet gebruiken. Dat wordt een kleine f60 per dag. Ook de onkosten van verbouw willen zij op zich nemen. Zoodat alles en alles met elkaar de onder neming een f 100 kost per dag. Dat wordt uit een bioscoop-voor stelling gehaald. Nu kan men veilig aannemen, dat een bioscoop-onderneming geen filan tropische instelling is en er voor de ondernemers een „zoet" winstje op zit. 't Is fameus. Weet bovendien r.og, dat de firma Alberts, als die iets onderneemt,zooiets onderneemt op groote en grootsche schaal, zoodat er een enorm kapitaal in die zes maanden moet binnenko men, omde zaak rendeerend te maken. Conclusie, wat slikken de bioscoop ondernemingen wei Precies komt men dat nooit te weten, maar dat 't niet zoo mis zal zijn, dat kan ik u op een briefje geven. Intusschen 't voorstel is er en met belangstelling wordt naar 't besluit van den raad uitgezien. Dat zal wel negatief uitvallen, al is de verleiding om eventjes f 10.000 te verdienen groot Onze vroede vaderen toch, moeten nu eenmaal konsekwent blijven, willen zij zich in de oogen van hun kiezers en van „Jan publiek" in 't algemeen, niet belachelijk maken. Dat weegt doch men kan niet weten, hoe de heeren zullen springen, en wie weet wat tenslotte nog het lot zal zijn van 't eertijds zoo belangrijke gebouw. De degradatie zou anders wel wat groot zijn. De schouwburgkwestie op zichzelf is ook nog niet uit, al is zij oud, zelfs haast stokoud. De heeren Jurriaan Kok c.s. toch, willen 't nieuwe gebouw op „Zorg dig sluimerende klad, als een oase in de woestijn, door welke thans reeds sinds maanden haar levensweg liep. Neen, neen, zij wilde niet weenen. Zij wilde den moed behouden, dien zij in de eerstvolgende uren en dagen wel zou noodig hebben. Maar zij vouwde de handen tot een sti! gebed en hare blikken bleven op het gezichtje van het kind geves tigd alsof zij uit dezen vredigen aan blik ook tevens levenskracht en le vensmoed voor hare eigen ziel putten kon. Daar werd op eens aan de deur geklopt. Esther verschrikte hevigwat was dat? Zij werd plotseling door een na- meloozen angst overvallen, de vrees, dat hare vervolgers zich reeds achter die deur bevinden konden. Weder werd er luider en dringender geklopt Esther stond bevend op, doch waagde het niet, te roepen. Plotseling werd de klink opgelicht, de deur ging open en In de opening vertoonde zichWalewski. Eenige oogenbllkken bleven de vliet" stichten, te midden van de deftigheid en in de Haagsche bladen komt thans de directeur der Italiaan- sche opera hiertegen zijn bezwaren opperen. Zorgvliet is volgens hem een aller ongelukkigste plaats voor een schouw burg, omdat nu eenmaal een schouw burg in 't centrum van de stad moet liggen, zoodat de bezoekers na de uitvoering direct overal heen getrans porteerd kunnen worden. Dat kan van Zorgvliet af niet, daar daar alleen lijn 8 van en naar Scheveningen loopt. De directeur voegt er aan toe, dat zijns inziens geen exploitant zich zal durven en willen wagen aan een exploitatie van een schouwburg daar ter plaatse. Dat wil wat zeggen. Als die exploi tant dat zegt, zal hij er wel reden voor hebben. Men kan er gerust van op aan dat hij dat wel op goede gronden zegt, want niettegenstaande de con currentie, schuilen de heeren direc teuren van publieke vermakelijkheden onder éen hoedje, vooral als 't een belang is voor allen, die bij den komenden schouwburg zijn betrokken. De gemeenteraad zij dus voorzichtig, opdat er niet inplaats van een schouw burg, of liever van een schouwburg gebouw, daar ter plaatse een strop komt. En eerlijk gezegd, de man heeft nog niet zoo'n ongelijk. Vooral 's winters verlangt men er naar, zoo spoedig mogelijk thuis te zijn. Waarom Omdat 't dan geen weer is voor een wandeling in mane schijn. Of 't is ijskoud, of 't regent of sneeuwt. De oude schouwburg lag vlak bij 't Plein, waarheen schier alle trams gaan en waarvan zij ook weer ver trekken, alle richtingen uit. De nieuwe schouwburg zou, kwam hij op Zorgvliet, een eind van alle richtingen afleggen en zoodoende kans op een minder groot bezoek. Enfin, 't zal wel in orde komen, al duurt 't wat lang 31 Augustus is een uitgezochte dag geweest. Daarvoor regen en daarna, maar juist den dag zelfwas 't prachtig weer. Men heeft er dan ook wel van geprofiteerd dien Koninginnedag. Reeds vroeg was 't een heele drukte in de stad, muziek, muziek en nog eens muziek. Niet mooi, maar veel Café's en restaurants stampvol. Oranje en nog eens oranje. Toeters en al wat lawaai kan maken werd voor den dag gehaald. 's Avonds illuminatie, echter niet van 't Haagsche Bosch, dank zij het noodweer van voor eenige dagen. Rijksgebouwen waren wel verlicht evenals verschillende hotels. En bij gebrek aan de Bosch-illuminatie heeft beide minnenden van wie de een den ander verweg en in nood en gevaar geloofde als versteend staan, dan klonk plotseling een dub bele kreet, en vielen zij elkander, weenend van vreugde en verrukking, in de armen. Kussen tranen afgebroken, gestamelde woorden uitroepen jubelkreten snikken, waren de eeni ge klanken, die deze van zaligheid bevende menschen in bet eerste kwar tier konden uitbrengen. Na zooveel leed en smart was dit geluk opeens te groot, doch voor het oogenblik althans was alles vergeten. Hoe konden deze gelukkigen ook ver moeden, dat het noodlot hen hier slechts voor eenige oogenbllkken zou te zamen brengen, om ben dan weder te onverbiddelijker te scheiden. Toen de eerste storm van harts tochtelijke vreugde en verrukking was voorbijgegaan, wilde Esther zich be schaamd uit Walewski's armen los maken, maar hij hield haar vast. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Vlissingse Courant | 1912 | | pagina 1