26 Juni Woensdag No. 149 50e J aargan 1912. Feuilleton. Kromme Wegen. BINNENLAND. 5 jr. r* VLISS1NGSCHE COURANT. Prijs per drie maanden 1.30, Franco per post 1.50. Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij de Uitgevers Firma F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt 58. ADVERTENTIÊNvan 14 regels 0.40. Voor eiken rege meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie, wordt de prijs slechts /weemaal berekend. Qroote letters en clichés naar plaatsruimte. Verschijn! dagelijks, uitgezonderd op Zon- en Feestdagen, TELEFOONNUMMER 10. Bbonnements-Bdoêrfenfiën op zeer ooordeelige voorwaarden JfW Nieuwe Abonné's, uitge zonderd bij weKelfjKsche be taling, ontvangen de dagelijks verschijnende „VLISSING SCHE COURANT" Koste- i o o s tot 1 Juii. Een nieuwe Bakkerswet? Naar wij van doorgaans goed in gelichte zijde vernemen, bestaat bij enkele Kamerleden het plan, een nieuw ontwerp-Bakkerswet in te dienen, in hoofdlijnen overeenstemmend met het ontwerp Talma, doch op eenige on- derdeelen gewijzigd, teneinde aldus aan de bezwaren van sommige te genstemmers tegemoet te komen. (.Tijd'). Bakkerswet. In een vergadering der a. r. kies vereniging te Enkhuizen werd na breede bespreking de volgende motie aangenomen „De a. r. kiesvereniging „Neder'and en Oranje" te Enkhuizetr, verklaart in haar vergadering van heden, den 20en Juni 1012, dat zij mtt leedwe zen vernomen heeft het verwerpen van 't ontwerp Bakkerswet en dit niet alleen ter wiiie van den minister van landbouw, handel en nijverheid, den heer Talma, voor wiens kloeke verdediging van genoemd ontwerp zij eerbied heeft, maar ook ter wille van vele bakkerspatroons en van de duizenden bakkersgezellen, die nu langen tijd de zegeningen van een voldoende nachtrust en een korteren arbeidsduur zullen derven, zoodat een sociale misstand bestendigd blijft. Zij spreekt den wensch uit, dat trots deze teleurstelling de sociale ontwerpen als ziekte- en invaliditeits verzekering in 't belang van den werkman tot stand mogen komen, betreurt de houding van sommige, speciaal rechtsche leden, van wie zij iets gansch anders meent te mogen verwachten, spreekt ats haar meening uit, dat minister Talma met mannen moed en gloed van overtuiging heeft gearbeid, en betreurt, dat, haar in ziens, zulk een totaal gemis van een heid aan de rechterzijde valt te con- stateeren". Spoorwegen in Zeeuwsch-Vlaanderen. De minister van waterstaat acht de bezwaren tegen de wetsontwerpen, ontleend aan de omstandigheid, dat het kaphaal der maatschappij, welke met den aanleg en de exploitatie der ontworpen lijnen zai worden belast, voor een belangrijk deel van Belgi sche zijde wordt verstrekt, in sterke -O— 13) Zoo waar er een God leelt, zal er eene afrekening met hen gehouden worden 1 Walewski zag verrast op, toen hij de laatste op hartstochtelijken toon door Peiser uitgesproken woorden vernam en deze scheen in het spelen van de rol eens geestdrittigen patriots een zeker genoegen te vinden, want de rechterhand als tot een afleggen van een eed opheffend, sprak hij plechtigIk ben maar een arme jood, doch bemin mijn arm Poolsch vader land even innig als maar eenig edel- man..het doen kan. De graaf bevindt zich in het huis van een patriot. Oak ik ben bereid wraak op Rus land te nemen, ook ik wil met alie krachten bijdragen tol den ondergang van den gruwzamen onderdrukker «n misschien zijn mijne krachten mate overdreven. Waar bij deze lijnen zoowel Nederlandsche als Belgische belangen zijn betrokken, in samen werking van N.'deriandsch en Bel gisch kapitaal aangewezen. Het is dan ook onjuist om de Nederlandsche en Belgische belangen in dat geval a's tegenstrijdig te beschouwen, zelfs al zou er aanleiding bestaan voor de vrees-, dat bij de exploitatie van deze lijnen in het bijzonder gelet zou wor den op de belangen der in België gevestigde suikerfabrieken. Immers door de aansluiting aan die fabrieken worden dan toch in elk geval de landbouwers in Zeeuwsch-Vlaanderen in hooge mate gebaat. En wat de vrees betreft, dat de Belgische suikerfabrieken door lage vervoerprijzen zuilen worden bevoor deeld, de minister heeft de bedoeling om in de te sluiten concessie- en sub sidie overeenkomst de bepaling op te nemen, dat alie tarieven en de later daarin aan te brengen wijzigingen aan de goedkeuring van den minister van waterstaat moeten worden onderwor pen in dier voege, dat brgunstiging van bui enlandsche inöustrieele on dernemingen boyen Ne terlandsche uitgesloten zal zijn. De benoeming van prof. Noordtzij Inzake de benoeming van prof.. Noordzij bestaat bij een aantal predi kanten uit de Ned. Herv. Kerk het voornemen, aan de Synode te ver zoeken dat zij zich in naam der kerk tot de regeering riekte met een ern stig protest tegen de voormelde be noeming. De bedoeling is te dien einde een ontworpen adres in het begin der volgende maand aan de Synode te zenden. Predikanten, die het adres willen onderteekenen kunnen zich richten tot dr. F. van Gheel Gdde- meester, Toussainikade 35. den Haag, of tot dr. J. E. R. Slotemaker de Bruine, F. C. Donderstraat 11 Utrecht. Militaire berichten. De minister van oorlog heeft, op de gebruikelijke wijze, am de korp sen van het leger toestemming ver leend tot deelneming aan den grooten nationale» schietwedstrijd,uitgeschre ven door de Koninklijke veraeniging van Nederlandsche scherpschutters ie Amsterdam te houden van Donderdag 4 juli tot en met Dinsdag 9 juli a.s. op het landgoed Oekenburg te Loos- duinnen. Aan de autoriteiten dar landmacht heeft de minister van oorlog mede gedeeld dat het hem gewenscht voor komt dat van de bevoegdheid tot het verleenen van permissie na het uur van avondappèl, geen gebruik wordt gemaakt ten aanzien van minde; jaii- gen, tenzij door de ouders of voogden een verzoek tot het verleenen van niet zoo zwak als men wellicht ge looft Walewski was bij het vernemen dezer woorden opgestaan en me! verbazing op zijn gastheer toege treden. Hij reikte hem de hand. Peiser, gij kunt niet gelooven, hoe goed het mij doet in dezen tijd van kommer en angst een Poolsch patriot te ont moeten. Geef mij uwe hand. Peiser maaakte een linksche bui ging. Het zou niet passen, zeide hij, indien de arme Jood met den hoog geboren heer als vriend en broeder zou willen verkeeren. Spreek zoo nietantwoordde Walewski met stralende oogen. Vader landsliefde kent noch verschil van godsdiens! noch van stand. Alle patriotten zijn vrienden en broeders. Hij greep Peiser's hand en schudde die hartelijk. Het vaderland kan dus op den graaf te allen tijde rekenen vroeg Peiser loerend. Te alltn tijde 1 Kunt gij daaraan twijfelen Neen, ik twljlel nu niet. Maar misschien herinner ik den gena dergelijke permissie mocht zijn gedaan. Wanneer binnenkort de nieuwe legerorganisatie wordt ingevoerd zul len er bij het wapen der infanterie 36 adjudanten-onderofficier en 240 sergeanten-majoor noodig zijn. Het daardoor te ontstaan incompleet in den rang van. sergeant zai, zoo niet onmogelijk, zeer moeilijk kunnen worden aangevuld, omdat er ruim 700 korporaals incompleet ziju. Oud-Archiet. Het verslag is verschenen om trent het oud archief alhier over het jaar 1911. Bij den aanyang van mijn eerste jaarverslag, aldus zegt de archivaris, de heer H. G. van Grol, zij 't mij in de eerste plaats vergund, mijn dank te betuigen aan mijn voorganger, den heer P. K, Dommisse, die den lsien Juli mij de sleutels overgaf voor de groote welwillendheid, waar mede hij voor dien datrm mij in de geheimen van zijn ambt heeft inge wijd, zoodat het mij vrij spoed'g mogelijk bieek, mij min of meer thuis te gevoelen in mijn nieuwen werk kring, al heeft lut mij ook daarna aan zijn gewaardeerde voorlichting niet ontbroken. In de tweede plaats mag ik niet nalaten de tot heden ondervonden medewerking van het gemeentebestuur me! erkentelijkheid te „boekstaven" in letterlijken zin, waar het betrof meer of minder kleine verlangens in te willigen en zoo geeft mij dit reden hdopvol, den blik te slaan op de toekomsy waar de?e groole eischen zal steilan aan da werkkracht van den archivaris in het bnlang van het oud-archief. Immers mijn eerste taak zal zijn, de daar aanwezige bibliotheek te catalogiseeren en daarna het archief zelf te inventariseeren. Wat het eerste gedeeite betreft over het tweede, een arbeid van jaren valt voorloopig niet te spreker, omdat pas na vol tooiing van den catalogus daaraan kan begonnen worden, hetbeiang daarvan zal een ieder duidelijk zijn. De bibliotheek immers bevat een aantal werken met zeer veel zorg bijeengezameld door derf heer Willem van der Os en aan de stad cadeau gedaan. De pië'eit voor den jongen overledene brengt al van zelf mee, dat deze belangrijke collectie van werker, betrekking hebbende op Zeeland, Walcheren en Vl'ssingen in 't bijzonder, onder de oogen van 't publiek komt. Maar behalve deze, van btlang voor de plaatselijke ge schiedenis, bevat die verzameling ook tal van werken van voormalige be roemde plaatsgenooten of daar be trekking op hebbende. Misschien kan geen Universiteitsbibliotheek bogen of een zoo complete Bellamy- of digen heer binnenkort aan deze woorden. Gij zult mij steeds bereid vin den. Hoe eerder, hoe iiever. Ma3r laat ons nu nog even over mijn arme moeder spreken, die eveneens niets vuriger wensch! dan de be vrijding des vaderlands. Hebt gij haar bericht doen toekomen betreffende mijne redding Dat zou zeer onvoorzichtig van mij geweest zijn, en had de genadige vrouw in groote moeilijkheden kunnen brengen Langs den gewonen weg zeker, maar zouden haar door een tusschen- persoon niet eenige regelen kunnen toegezonden worden Hoe zal zij z'c'i thans over mij beangstigen, teru ijl eenig weinige woorden voldoer.ee zouden zijn om haar gerust ie s'ellen De gemdige vrouw, merkte Peiser op, moet wel bericht ont vangen hebben, dal haar zoon ont vlucht is, en dit is voorloopig ge noeg, want hoofdzaak is toch maar, dat hij over de grenzen gebracht is. Nu zullen juist wegens uwe vlucht, de. Russen uwe moeder ten scherp.-t. Deken- en Wolflitteratuur als onze stadsbibliotheek. Niet alleen dus voor Vlissingen, maar ook voor de wetenschap, om van de nagedachtenis aan den heer Van der Os nog te zwijgen, is het van belang dat een volledige catalogus van de geheele bibliotheek door den druk gepubliceerd wordt. Hieraan dus in de eerste plaats, naast de gewone loopende werkzaamheden zal de ar chivaris zich hebben te wijden. Na deze algemeene inleiding ga ik over tot het verslag over 1911, eerst in breede trekken, daarna meer in bijzonderheden. Al is de tijd, dien ik aan het Oud- Archief verbonden ben nog kort en is dus bij het trekken van conclusie's en het opwerpen van stellingen voor zichtigheid aanbevolen, toch heb ik reeds meermalen ondervonden dat het zeer te betreuren vait, dat het belangrijke A-chief der groote kerk niet onder beheer staat van den ge meente-archivaris. Herhaaldelijk toch komt het voor, dat de leemten, die het gemeentelijk Oud-Archief door den rampzaligen brand van 1809 vertoont, worden aangevuld door het Kerkelijk Archief vooral voor het beantwoorden van genealogische vragen, is dit schier onmisbaar. De commissie voor Geschied en Oudheidkunde van de maatschappij der Nederlandsche Letterkunde heeft in hare vergadering van November 1910 besloten te trachten tegen het jaar 1913 als bijdrage tot een waar dige viering van he. lOOjarig Her denkingsfeest van Neerlands herstel ling in 1813 een Historisch gedenk boek uit te geven. Het doel, hetweik de H. C. hoopt te bereiken is, dat bij de algemeene feestviering, die in 1913 over het geheele land kan worden verwacht, zooveel mogeiijk ir. aiie gemeenten antwoord zat kunnen worden gegeven op de vraag: „hoe is die omwente ling hier tot stand gekomen O.n tot dit d^e! te geraken, moet voo af een onderzoek worden ingesteld naar alle nog aanwezige niet gedrukte bronnen betreffende de omwenteling zoowel in de rijks-, provinciale, ge meentelijke en kerkelijke (van aiie gezindten) Archieven, als naar aan- teekeningen, brieven, dagboeken en verdere bescheiden (ook prenten, platen, schilderijen,) die zich in het bezit mochten bevinden van bijzon dere personen. Dit onderzoek wenschi de H. C. uit te strekken over alle gemeenten van het rijk, voor de leiding van het onderzoek in de ve;schillende provincie's zijn provin ciale commissie's gevormd: voor Zeeland ook een, waartoe mijn voo,- ganger o.a. was uitgenoodigd. Deze verzocht mij zijn plaats in te doen bewaken, en indien iets ontdekt werd, dat uwe tegenwoordige ver blijfplaats gissen deed, zou dit niet alleen u zeiven, maar ook uwe moeder in gevaar brengen. Reeds hetfschriftis gevaarlijk, als het herkend wordt. Misschien zou iemand anders voor mij kunnen schrijven. Wie zou het moeten doen Ik kan geen andere dan Hebreeuwsche letters schrijven en een ander in het geheim te betrekken, alleen om een paar regels te schrijven, dat zou toch onverstandig zijn Walewski aarzelde een oogenbiik, daarna vroeg hij Zou het niet mogelijk zijn, dat uwe dochter die weinige regels voor mij schreef? Gij kunt niet begrijpen hoeveel rustiger ik zou zijn, indien ik wist, dat mijne moeder bericht omtrent mij had Mijn dochter zei Peiser. Hm JaDie kan alles schrijven Poolsch, Fransch, Duitsch. Zij heef! zeer veel geleerd. Ik zal eens over de zaak nadenken. Maar nu, goeden nacht P-iser vertrok zonder antwoord af i w chI:i f' b g-:f z'c'i naprbene- netnen, aan welke uitnoedigirg ik gevolg heb gegeven. Dieno e-een- iconislig plaatste ik in de „Vliss.Cour." van 25 Juli '11 een oproeping tot alle ingezetenen, wier voorouders in dien tijd hier hebben gewoond om eventueeie bescheiden onder hen be rustende, ter inzage aan mij te geven, doch tot heden zonder resultaat. Ik hoop in den ioop van dit jaar nog eens op het belang ervan te wijzen. Tot een voorloopig onderzoek ben ik eenige malen naar het Rijks archief te Middelburg geweest. Veel van belang heeft dit vooralsnog niet opgeleverdwat reeds gedrukt was door tijdgenooten, werd meerendeels bevestigd, doch veel nieuws werd niet gevonden wellicht, dat particu lieren in verborgen hoekjes onder „oude romme." nog wel eens iets kunnen opdelven, wat tot heden neg niet bekend was. Toch hoop ik bij mijn jaarverslag van 1912 nog nader op mijn onderzoekingen terug te ko men, daar ik voor de plaatselijke geschiedenis r.og wel enkele aardige gegevens heb kunnen ontdekken, wat tot heden niet bekend was. Er zij hier intusschen reeds opgewezeo, dat he- gn Mei 1814 eerst de zon der vrijheid voor Vlissingen doorbrak, zoodat het voor Vlissingen (en geheel Walcheren) histonsch meer juist zou zijn in Mei 1914 het 100 jadg herdenkingsfeest te vieren en wel den 6den Mei („Le 6 Mai au matin s'embarque et part le restant de ia garnison.") Zooais gezegd, hoop ik in het volgend jaar verslag dit breeder te motiveeren. De berichten in de bladen over den noodlottige» brand van den 5den Sept. 1911, die de Groote Kerk ver nielde, gaven mij aanleiding in de „Vliss. Courant'' van 7 Sept. een verbetering te plaatsen van het abu sievelijk als 1328 aangenomen stich tingsjaar, overgenomen uit het bekende werk van Winkelman. Mijn voorgan ger immers heeft in zijn belangrijk werk „De Ambachtsheerlijkheid Vlis singen" duidelijk aangetoond, dat tusschen 1304 en 1309 de Kerk ge bouwd is. Op verzoek van de directie van „Het Leven" plaatste ik in dit blad van 12 Sept. j.t. een beknopt overzicht van de geschiedenis der kerk. In het laatste trimester van 't jaar liepen er geruchten over het afbreken van het Oude Beursgebouw; om te trachten de belangstelling voor de bescheiden monument uit vroegere handelstijden te verhoogen, plaatste ik in de „Vtiss. Cour." van 20 No vember 1911 een artikel, gewijd aan dit gebouw, dat als bijlage in het verslag is opgenomen. De overige werkzaamheden' van den Archivaris bestonden in het be^ antwoorden van gevraagde inlichtin gen. den, naar zijne werkkamer; waar hij nog lang in gedachten verzonken aan de schrijftafel zat, ten slotte in zichzelf mompelend: Hij zal het doen Ik geloof het zekerHij is jong, vurig en vol haat jegens de Russen. Hij zal ieder middel tot wraak aangrijpen. Aan zijn verlangen tot het schrijven van dien brief zal ik voidoen De volgende dag was een Vrijdag. Peiser bleef tehuis en werkte in zijne kamer. Des namiddags liet hij zijne dochter roepen en zeide alleen Hedenavond zal onze gast met ons aan tafel komen. Wil daarop dus bij het bereiden van den maal tijd rekenen, Vervolgens hield hij zich met een zeer geheitnzinnigen arbeid bezig, waartoe hij Zich naar den keider begaf, die tot distillatie der geestrijke dranken diende. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

Vlissingse Courant | 1912 | | pagina 1