Viijda
20 Januari
>o '"17
49e Jaargang.
Gemeentebestuur.
Feuilleton,.
BINNENLAND,
1911,
VLISSINGSCHE COURANT.
O*
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt 58.
ADVERTENT1ÊN van .14 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie, wordt de prijs slechts twee maal berekend. Qroote
letters en clichés naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en Feestdagen.
BEKENDMAKING.
Aangifte
van Nieuwe Leerlingen voor de
Openbare Lagere scholen.
Burg. en Weth. van Viissingen
brengen ter kennis van belang
hebbenden, dat op Donderdag 16
Februari a.s. als leerlingen tot de
scholen A (Coosje Buskenstraat), B
(Hendrikstraat) en F (Joost de Moo,-
straat) kunnen worden toegelaten
kinderen van on- en minvermogen-
den, die op het tijdstip der toelating
zes jaren oud zijn.
De aangifte der nieuwe leerlingen
kan geschieden van Maandag 23
Januari tot en met Dinsdag 31 Janu
ari e. k., desvoorm. van 9—12 uren,
ter Gemeente-Secretarie (Griffie).
Bij de aangifte wordt men verzocht
een Trouwboekje mede te brengen.
Viissingen, 20 Januari 1911.
Burg. en Weth. voornoemd,
VAN DOORN VAN KOUDEKERKE.
De Secretaris,
WiTTEVEEN.
GRONDBELASTING.
Afkondiging van het kohier der
Grondbelasting, dienst 1911.
De Burgemeester van Viissingen
maakt bekend
dat het op heden bij hem ont
vangen kohier der grondbelasting
dienst 1911 ter invordering aan den
Rijksontvanger is verzonden
en noodigt mitsdien de daarop
voorkomende belastingschuldigen uit,
om hunne aanslagen op de daartoe
bepaalde termijnen aan te zuiveren.
En is hiervan afkondiging geschied
waar het behoort, den 18 Januari 1911.
De Burgemeester voornoemd,
VAN DOORN VAN KOUDEKERKE.
PUBL1CAT1
Hinderwet.
E.
Burg. en Weth. van Viissingen,
gelet op artikel 8 der Hinderwet,
brengen ter openbare kennis dat
bij hun besluit van heden aan J. F.
BOUTENS te Middelburg, vergunning
is verleend tot de oprichting van
eene bewaarplaats voor petroleum
in het perceel kadastraal bekend ge
meente Viissingen Sectie F no. 1236
(ged.), zijnde de Kazemat no.
onder het voormalig Bastion XI.
Viissingen, 18 Januari 1911.
Burg. en Weth. van Viissingen,
VAN DOORN VAN KOUDEKERKE.
De Secretaris,
WITTEVEEN.
De kustverdediging.
Volgens een officieus bericht in de
„Köln. Ztg." kent de Duitsche re
geering zich geen recht van inmen
ging toe in de quaestie van de ver
sterking van Viissingen. Men begrijpt
niet boe aan een land, welks inter
nationale positie niet beheerscht wordt
door neutraüieitsbeperkingen, kan
verboden worden op zijn eigen grond
de door hem noodig geachte verde
digingswerken aan te leggen. Duitsch-
lana zal niet medewerken aan een
beperking der souvereiniteitsrechtep
van Nederland, zooais zou kunnen
worden afgeleid uit de woorden van
Pichon.
Uit Londen verneemt het „Hbl."
Volgens bericht uit Amsterdam aan
de „Daily Mail" zal de Nederiandsche
regeering binnen enkele dagen een
verklaring publiceeren, waarin hef
kustverdedigingsontwerp wordt ge
wijzigd op een wijze, die voldoening
zal 'geven aan alle buitenlandsche
regeeringen, zoowel ais aan de op
positie in Nederland. Het gewijzigde
ontwerp zal een bewijs geven van de
wijsheid en den moed der regee-
ring.
De „Evening Standard" bevat een
interview met generaal-majoor Sir
Alfred Turner over het kustverdedi-
gings ontwerp. Sir Alfred vond den
opzet van het ontwerp niet heel
duidelijk, omdat niet waarschijnlijk is,
dat men er in zou berusten dat da
positie van Nederland in Europa
gewijzigd zou worden. Hij wees op
het gerucht, dat het ontwerp gewijzigd
zal worden en verwachtte zelfs, dat
de geheeie quaestie als een nacht
kaars zal uitgaan. Wanneer Holland
toch voortgang met de zaak maakt,
dan zou dit aanleiding geven tot
ernstig internationaal overleg.
Loop der bevolking in Nederland
In 1909.
Aan de statistiek van den ioop der
bevolking in Nederland over 1909,
die onlangs door het Centraal Bureau
voor de statistiek in hefCXLIIenum
mer zijner „Bijdragen" is uitgegeven,
wordt het volgende ontleend
Op hel einde van 1909 bedroeg
de bevolking volgens de uitkomsten
der laatst gehouden volkstelling
5,858,175 zielen, waarvan 49,49 pet.
mannen en 50.51 pet. vrouwen. 01
schoon de toeneming bij de beide
geslachten in de verschillende jaren
zoo goed als gelijk is (in 1909 1,39
pet.) wordt over een lang tijdperk
toch een vermindering van het aan
tal vrouwen, ten opzichte van dat
der mannen waargenomen. Kwamen
in 1830 nog 1045 vrouwen op 1000
mannen voor, dit aantal verminderde
44.)
Als die gezond was geweest, zou
den zij hem aangegrepen hebben, zoo
hevig was de verbittering tegen den
brandstichter en moordenaar
Sommigen wilden dadelijk naar de
stad gaan, ten einde Kasper te be
vrijden en in triomf naar het dorp
te voeren. Ware Kasper op dat oogen-
blik binnen gekomen dan zouden zi
hem allen als een broeder begroet
hebben. Zij beklaagden hem, noem
den zijne goede eigenschappen op
en begrepen niet, hoe zij toenmaals
zoo dadelijk aan zijne schuld hadden
geloofd. Zij wilden hem werk geven,
hem vergoeding schenken, voor wat
hij, onschuldig veroordeeld, gele
den had.
Maar hoe snel kunnen de gevoe
lens veranderen
Een hunner, die den gevangene
TELEFOONNUMMER 10.
regelmatig en was in 1909 op 1021
gedaald. Door meerdere geboorte dan
sterfte zou de toeneming der totale
bevolking 155 pet. hebben bedragen,
daartegenover valt echter 0.30 'pet.
afneming ie constateeren, tengevolge
van meer vertrek dan vestiging.
In de grootste gemeenten met meer
dan 20,000 inwoners, bedraagt de
totale toeneming 1,40 pet., welke toe
neming 0,01 pet. kleiner is dan die
door geboorte-overschotten zoodat
in 1909 ook hier meer vertrek dan
vestiging heeft plaats gehad. In de
overige gemeenten was de totale
toeneming 1,17 pet., welke de re
sultante was van 1.64 pet. geboorte
overschot en 0,47 pet. meer vertrek
dan vestiging. Het vertrek van het
platteland is dus steeds (hoewel niet
in 1908) nog grooter dan in de groote
gemeenten. Onder deze laatste be
vinden zich snel uitbreidende ge
meenten (Apeldoorn, Enschedé, 'sGra-
venhage, Nijmegen, Rotterdam, Schie
dam en Tilburg) naast gemeenten,
waarbij de toeneming in de laatste
jaren zeer langzaam geschiedt en
waar zelfs in enkele jaren een te
ruggang valt waar te nemen, (Delft,
Den Helder, Haarlem, Breda, Amster
dam en Maastricht). In 13 groote
gemeenten was in 1909 de toeneming
kleiner dan die van hel rijk (Am
sterdam, Arnhem, Breda, Delft, De
venter, Gouda, Groningen, Haarlem,
Helder, 's Bosch, Leiden, Maastricht
en Zaandam).
Het aantal levend geborenen, dat
170,766 bedroeg in de verhouding
van 100 meisjes, tegen bijna 105
jongens, was in 1909 in verhouding
tot de bevolking (29.1 per 1000 in
woners) weder kleiner en wei 0.6 pet.
dan het vorig jaar.
Sedert 1848 werd het hoogste
relatieve geboortecijfer aangetroffen
in 1876, nl. 37,1 per 1000 inwoners,
sedert daalde het regelmatig tot 29.1
in 1909. Met betrekking tot de le
venloos aangegevenen(in 1909 :70 25)
verdient opmerking, dat zoo bij
wettig als bij onwettig geborenen het
relatieve aantal sedert de periode
1870/9 dalende is.
Van het totaal aantal geborenen wa
ren in 1909 2,18 pet. onwettig, 2,10
pet. bij levend en 3,91 pet. bij
levenloos aangegevenen.
Ook yoor dit aantal onwettig ge
borenen valt zoo bij levend als bij
ievenloos aangegevenen, op een
vermindering te wijzen.
Onder de geboorten waren in 1909
2454 tweelinggeboorten en 20 drie
iinggeboorien. Van de 100 tweeling
geboorten waren in 31.6 gevallen
beide kinderen van het mannelijk
geslacht, in 30,8 gevallen beide kin
deren van het vrouwelijk geslacht en
in 38,7 gevallen van verschillend ge
slacht. Van 100 tweeiinggeboorten
fibonnemenfs-fiduertenfiën op zeer uoordeeiige uooriuaarden
haatte, merkte op, dat Kasper toch
had gestolen, en dat wie eenmaal
zijn eer verloren heeft, die nimmer
kan terug krijgen. En of zij den on
schuldig veroordeelde nu al op de
handen wilden dragen, hij voor zich
zou den dief vermijden.
Dat was een slecht zaad, en het
vond een vruchtbaren grond. Al wa
ren er nog velen, die Kasper ver
dedigden, het getal der tegenstanders
nam toe: het zaad kwam weder op.
Men herinnerde zich weder, dat
Kasper de zoon eener „heks" was,
dat hij zich aan den boschwachter
vergrepen en den molenaar had ge
dreigd. Eindelijk was de schaapher
der nog de eenige, die hem verde
digde.
Zoo waren er eenige uren verloo-
pen, toen de pastoor kwam mede-
deelen, dat de molenaar overleden was.
Een ongewone ernst was op zijn
eerwaardig gelaat te iezen, toen hij
tegen de boeren zeide, dat de mis
dadiger nu voor den hoogsten Rech
ter stond, als berouwhebbend zon
daar was gestorven, om het loon
voor zijne daden te ontvangen. Hij
vermaande hen om in Christelijke
waren in 83,9 gevallen de béide
kinderen levend, in 6,2 gevallen beide
kinderen levenloos en in 9,9 gevallen
een kind levend en een levenloos.
Voor het jaar 1909 is voor het eerst
een overzicht opgenomen omtrent den
aard der verloskundige hulp Dij de
levend en levenloos aangegeven. Uit
deze cijfers blijkt, dat voor het Rijk
bij de levend aangegevenen een groot
derde deel der verlossingen door een
geneesheer geschiedt, terwijl m bijna
60 pet. der gevailen de hulp eener
vroedvrouw wordt ingeroepen en ruim
5 pcf. der verlossingen zonder ver
loskundige hulp plaats vindt. Bij de
levenloos aangegevenen is dit laatste
percentage ongeveer hetzelfde, doch
is de verhouding van geneesheer en
vroedvrouw juist omgekeerd. In de
provinciën Utrecht, Friesland en Zee
land is het aantal bevallingen, waarbij
een geneesheer hulp verleent, zeer
groot, terwijl Groningen, Drenle en
Noord-Holland, maar vooral Limburg
waar slechts in 14 pcf. der gevailen
van de hulp van een geneesheer
gebruik gemaakt wordt, kleine cijfers
vertoonen. Voor bevallingen zonder
geneeskundge hulp vindt men hooge
cijfers in Groningen, Drente, Zeeland
en Noord-Brabant, terwijl iage cijfers
worden aangetroffen in Gelderland,
de beide Hollanden en vooral Utrecht.
Ook in Limburg en Overijsei zijn de
cijfers niet hoog en ongeveer gelijk
aan die van het rijk
De cijfers omtrent de bevallingen
naar den tijd van den dag doet zien,
dat bij de wettig geborenen de meeste
geboorten plaats hebben des nachts,
de minste in den middag, terwijl de
morgen en de namiddag vrijwel
gelijke verhoudingscijfers teilen. Bij
de onwettig geborenen is het verhou-
dingscijfer van den middag in den
regel iets hooger dan dat van den
morgen. Bij de levenloos aangegeve
nen hebben voor het geheeie rijk d
meeste geboorten plaats in den avond.
De stijging in het aantai huwelijken,
die in 1906 en 1907 na de afneming
van 1901—1905 werd geconstateerd,
heeft zich in 1908 en 1909 niet
voortgezet. Het aantal huwenden
bedroeg per jaar en per 1000 inwo
ners sedert de periode 1840/9 14,781
1850/9 16,06; 1860/9 16,44; 1870/9
16,20; 1880/9 14,28; 1890/9 14,62;
1900/9 14,78.
Het maximum-aantal huwenden
wordt in het jaar 1873 aangetroffen,
17,2 per 1000 inwoners.
Uit de cijfers der huwenden naar
den burgerlijken staat blijkt nog, dat
bij de gesloten huwelijken het aarst
waarbij beide partijen voor het eerst
huwen, relatief grooter wordt en dat
daartegenover staat een daling der
andere cijfers, vooral bij die der
huwelijken, waarbij éen der huwenden
voor het eerst huwt.
liefde den doode te vergeven, wat
hij misdreven had, en herinnerde
hun, hoe zij eenmaal een onschul
dige hadden willen straffen en slechts
door Dorothea's moedig optreden
voor moord bewaard waren gebleven.
Hij wees er hen op dat het nu hun
plicht was dezen onschuldige, die
voor een gering vergrijp zoo zwaar
gestraft was, in liefde te ontvangen.
De boeren hoorden hem zwijgend
aan. Zijne ernstige vermaningen kon
den het onkruid niet verstikken, dat
zoo welig in hun hart woekerde.
Weldra gingen zij naar huis. Ai-
leen de schaapherder bleef achter,
ten einde Dorothea te zeggen, dat
hij dien middag naar de stad wilde
gaan om Kasper te halen.
„Ik ga zelve", antwoordde zij op
een toon, die elke tegenwerping af
sneed, „ik moet hem de vrijheid
brengen. Mijnheer de pastoor heeft
beioofd mede te gaan. Maar wanneer
gij het noodige voor de begrafenis
wilt in orde inaken, dan zal ik u
zeer dankbaar wezen".
Zoo snel als Dorothea had ge
hoopt en verwacht, opende zich de
deur der gevangenis niet. Er moesten
eerst heel wat getuigen verhoord,
processen-verbaal opgemaakt, for
nialiteiten vervuld worden.
Intusschen werd Hagen begraven
en zijne weduwe nam haar inirek in
de hut harer moeder. De nalaten
schap van haar man liet zij geheel
over aan de schuldeischers, die, door
hem bij zijn dwaze speculaties te
helpen, zeker voor een groot ge
deelte oorzaak waren van zijn val
De boeren hielpen de weduwe op
hartelijke wijze voort en voorzagen
haar ruimschoots van het noodige
'Eindelijk sloeg het uur van vrijheid
voor den gevangene. Het gerecht
gaf den pastoor kennis, dat de on
schuld van Kasper Harms nu geble
ken en hij uit de gevangenis ontsla
gen was. Dadelijk ging de pastoor
naar de woning van Dorothea, en
in blijde vervoering begaf zij zich
terstond op weg, den geliefde tege
moet. Zij wist, dat hij naar zijne ge
boorteplaats zou terugkeeren van
hare lippen, uit hare oogen moest
hij den eersten groet ontvangen. Het
speet haar dat zij hem niet had kun
nen afhalenaan hare hand had hij
het sombere gebouw moeten ver
De toeneming van het aantal huwe
lijken tusschen jongemannen en jonge-
dochters spreekt zich uit in de cijfers
der huwelijken naar den leeftijd der
huwendenbij de mannen zijn de
cijfers der bereden 30jarigen en bij
vrouwen die der beneden 25jarigen
steeds stijgend.
Het jonger huwen moet van invloed
zijn op den gemiddelden leeftijd van
de huwenden en indien althans de
sterftekans der gehuwden niet grooter
is geworden, ook op den duur der
huwelijken.
De bij benadering berekende cijfers
der gemiddelde leeftijden der huwen
den, (in de perioden 1850/9 31,32 jaar
voor de mannen en 28,88 jaar voor
de vrouwen, welke cijfers in de periode
1900/9 waren resn. 29,21 en 26,8)
voor de verschillende perioden, doen
een groote daling zien van de periode
1870/9 op 1880/9, welke vermoedelijk
verband houdt met de toeneming der
huwelijken, die, zooals reeds boven is
medegedeeld, omstreeks 1876 is
begonnen.
In 1909 huwden 3387 manien en
2126 vrouwen voor de tweede maal,
237 mannen en 140 vrouwen voor de
3e maai en 16 mannen en 3 vrouwen
voor de 4e maal.
Op 1000 gehuwde paren kwamen
sedert 1840 de volgende aantallen
echtscheidingen voor: 1840/9 0,10;
1850/9 0,15; 1860/9 0.18; 1870/9
0,23; 1880/9 0,35; 1890/9 0,57;
1900/1904 0,69 en 1909 0,77.
In 1909 hadden 4264 erkenningen
van natuurlijke kinderen plaats, dit is
118.6 per 1Ö00 onwettig levend aan
gegevenen.
Een merkbare verbetering van het
-Sterftecijfer is bijna van jaar tot jaar
te consiateeren. Voor zoover gegevens
daaromtrent voor ons land beschik
baar zijn, is nog nimmer zulk een laag
sterftecijfer als in 1909 voorgekomen
13,70 per 1000 inwoners.
De Ziektewet.
„De Standaard" deelt mede, dat de
afdeeiingen der Tweede Kamer half
Februari het onderzoek zullen be
ginnen van de ontwerpen Ziektewet
en Radenwet.
Kamerverkiezing Sneek.
De centr. anti rev. kiesvereeniging
in het district Sneek heeft tot car,-
didaat voor de Tweede Kamer ge
steld den heer dr. J. G. Scneurer,
vroeger directeur-geneesheer van het
Petronella-hospitaai te Djocjacarta,
thans werkzaam in het krankzinnig
gesticht „Veldwijk" te Ermelo.
Het reizen door ambtenaren der S. S.
Vroeger waien een aantai ambte
naren bij de Staatsspoor in het genot
gesteld van een onbepaald aantai
laten
De pastoor had moeite haar bij
ie houden, zoo sne! liep zij voort.
Zij vieesde maar, dat een ander haar
vóór zou wezen en dat misschien
een eerste, onvriendelijke groet den
terugkeerende verbitteren zou.
Toen zij voorbij de herberg kwa
nten, ijlde de dikke kastelein naar
buiten en verzocht hen even binnen
te treden, daar er een vreemdeling
was, die belangrijk nieuws uit de
stad had medegebracht.
Met een kreet van vreugde vloog
Dorothea het huis in. Daar kwam
Kasper haar te gemoetWie kon het
haar ten kwade duiden, dat zij hem
omhelsde en kuste, dat de liefde,
welke zij voor hem koesterde, zich
in tranen en gejuich lucht gaf. Zij
verzocht hem haar te vergeven, dat
zij hem niet afgehaald had zij zou
het zeker gedaan hebben, als zij den
juisten tijd maar geweten had. Doch
Kasper wist reeds, wat zij voor hem
gedaan en wat zij geleden had.
(Slot volgt.)
