Eerste Blad.
De Erfenis.
fraajd.
SitnummerbastaËtuitZiiladgi).
lensver en pzondheid.
Feuilleton*
1910.
hittegevende
lek i Os50
5?
este Engel scb e
en oardeelt.
LADE"
No 250
48e Jaargang,
zoo spoedig moge-
treden een
am fitter
t alle werkzaamheden
'an gas- en waterlei-
LOON.
B. K., onder opgaaf
en tegenwoordigen
iu van dit blad.
ISIERS.
13. Telefoon 125.
"H, CÖUP0HS,
EQUES,
MP 6EL0.
DE CHANGE.
tn|e Office.
LGESCHaFT.
den als eerste hypo-
Va pet. rente op twee
:entrum der stad. Brie-
UART'S Boekhandel.
r., leeftijd 20 jaar, zag
eplaatst als Winkelz
een Manufacturen-
i Januari. Liefst in
Vlissingen. Briev. lett.
ezer Courant.
2.z7
6.33
12.40
6.51
7.42
7.56
8.21
5.53
6.25
7.05
6.35
7.40
7.44
8.39
7.40
8.15
9.07
8.5 i
9.34
*10.21
9.51
10.18
10.31
10.51
10.59
*11.23
7.10
<1
0
CS
7.53
V
BM
po
d
ff
g.
l
1
10.34
10.4?
11
P
11.35
O-a 5 5
- 5,50
rekL - 1,80
- 6,
itsluiteud met
11.48
g Den Bosch). a. vervoer
a. en d. vervoeren reizigers
ederland Amsterdamsche toj®»
2.6
a3.18
1.29
6.03
3.05
7.15
3.52
8.01
4.14
8.20
4.28
8.34
8,47
9.43
VLISSINGSCHE
Maandag
COURANT.
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt 58.
31 October
ADVERTENTIËN van 14 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie, wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Qroote
letters en clichés naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en Feestdagen.
iemand als Luther zou zeker niet
hebben neergeschreven „Wer nicht
liebt Wein, Weib, und Gesang, der
bleibt ein Narr sein Leben lang",
wanneer werkelijk de wijn een zoo
verderfelijk genotmiddel was, ais
door de geheelonthouders wordt aan
gegeven. Iemand, die zoo nu en dan
een glas wijn gebruikt, zal daarvan
wel nooit schade ondervinden.
Het is dan ook gewoonlijk niet het
sporadische gebruik van alcoholhou
dende dranken, dat voor de gezond
heid nadeelige gevolgen oplevert,
maar juist het dagelijksche aanhou
dende gebruik van een flinken borrel.
Welke is dan wel de werking van
alcohol op het menschelijk organisme?
Men zou twee soorten van werking
kunnen aannemen, die op het lichaam
en die op den geest. Op de organen
van net lichaam oefent zij zonder
uitzondering een slechten invloed
uit. De hartspier verliest zijn kracht
en wordt slap, zoodat het geheele
hart uitzet. De bloedvaten onder
vinden den invloed op hunne wanden;
hierin worden kalkplaatjes gevormd,
waardoor de bekende verkalking
ontstaat. Dit heeft tengevolge, dat de
vaatwand zijn elasticiteit verliest,
waardoor de bloedstroo ;i niet zoo
regelmatig meer kan plaats hebben.
De lever schrompelt, omdat de alcohol
veroorzaakt, dat er samentrekkend
bindweefsel ontstaat.Zoodoende wordt
de leverfunctie beperkt, hetwelk
hoogst nadeelig op het organisme
werkt. Ook de nieren ontspringen
den dans niet en ondergaan vaak
ziekelijke veranderingen. De maag,
die eigenlijk het meest last van den
borrel ondervindt, kan het ook niet
lijdelijk aanzien. Zij antwoordt op
den alcoholprikkel met ontsteking
van hare wand, stoornissen in de
zoutzuurafscheiding. Vanzelf spreekt,
dat hare functiën niet meer regel
matig plaats zullen hebben. Ze raakt
evenals de slokdarm en. de keel in
een chronischen ontstekingstoestand.
Vandaar hebben zoovele drinkers
maagklachten als misselijk, opge
blazen zijn, oprispingen, neiging tot
braken, vooral 's morgens. Het slijm
vlies van den slokdarm en de keel
wordt dunner en dunner en daardoor
krijgen de borrelaars hun wijde
keelgat. Alleen de longen vertoonen
schijnbaar geen afwijkingen onder de
O—-
3.)
A! wat men van die familie wist,
was dat zij nog niet lang geleden
het huis had gehuurd, dat haar naam
Lane was, dat zij geheel op zich
2elven leefde en algemeen voor zeer
arm doorging. Van waar zij kwamen
in welken kring zij vroeger hadden
verkeerd, wist niemand te zeggen.
Ook scheen niemand belang te stellen,
ln dat te weten, daar zij zoo inge
togen leefden, dat zij nog niet de
fflinste nieuwsgierigheid in de buurt
hadden opgewekt. De man uit wiens
komenijswinkel Tracy haar had zien
k°men, 'noemde haar een knappe
me'den de bediende uit de apotheek
*as van meening, dat zij bijzonder
'lef en aardig was en dat haar vader
10 eene zeer slechte huid stak. Dit
)vas al wat hij kon vernemen. En dat
tle' waarheid was, althans voor zoo
werking van den alcohol. Toch dient
opgemerkt te worden, dat drinke
broers va k het slachtoffer worden
der tuberculose.
Er is wel eens beweerd, dat
iemand, die zwaar werkt, vee) alcohol
moet gebruiken, omdat hij dan meer
kracht krijgt. Deze meening berust
op de ervaring, dat alcohol de ver
teering van vei in het lichaam tegen
houdt. Het vet wordt er door bespaard.
Daardoor valt te verklaren, dat zoo-
veie alcoholici op een flinke veflij-
vigheid kunnen bogen.
Gewoonlijk kan men aan iemand's
gelaatsuitdrukking we! zien, of hij
een flinken borrel dagelijks gebruikt
de onmiddellijk herkenbare „jenever
oogen", d.w.z. die tranende, fletse
oogen met wat afhangende leden, de
blauwroode kleur van wangen en
neus, de opgeblazenheid, de eigen
aardige stem, de typische gemoede
lijkheid en jovialiteit, dit alles maakt
onderzoek overbodig, de diagnose is
onmiddellijk te stellen.
Wanneer men nu iemand, die ge
regeld eiken dag zijn quantum jenever
of bitter moet hebben, vraagt waarom
hij dit neemt, dan is meestal tut
antwoord, dat hij het zonder borrel
uurtje ongezellig vindt, of dat hij er
eetlust door krijgt, of dat het hem
opvrooiijkt. Schijnbaar is dit waar,
maar in werkelijkheid oefent de je
never een verlammenden invloed uit.
Die hersenfunctie, die het eerst een
verlammenden invloed ondergaat, dus
als het ware verzwakt wordt, is het
heldere oordeel. Tengevolge daarvan
weet iemand niet meer wat te zwijgen
of wat te spreken. Hij wordt open
hartig, mededeelzaam, de zorgen
verdwijnen en hij krijgt weer levens
moed. Hij ziet geen gevaren meer
alle kommer en verdriet wordt ver
geten. Vandaar.de vrooiijke stemming,
die onder een drinkend gezelschap
al spoedig begint te heerschen. Nooit
echter wordt een mensch door geest
rijke dranken geestig. Deze meening
berust op zelfbedroghet is slechts
een verschijnsel van verlamming in
dien zin, dat het heldere oordeel
verdwijnt en de zelfvoldaanheid in
den vorm van driestheid voor den
dag komt. Als verlammingsverschijn
selen zijn ook het levendig gebarenspel
en de onnutte krachtsinspanningen
der beschonkenen op te vatten. Het
tegenwicht, dat het nuchiere verstand
aan de noodelooze bewegingen te
genoverstelt om zijne krachten zoovee!
mogelijk nuttig effect te geven, is
verlamd.
Daarmee hangt ook de toename
van hei aantal polsslagen samen wat
gewoonlijk als bewijs voor de op
wekkende werking van den alcohol
wordt aangevoerd. Deze toename
hangt in 't geheel niet af van het
alcoholgebruik, maar is slechts een
verre het slechte gezondheid en ar
moede betrof, daarvan waren zijne
eigene oogen getuigen.
Bijna drie weken waren er ver-
loopen, sedert Tracy voor de eerste
maal het meisje had ontmoet, toen hij
op zekeren avond sporen eener bui
tengewone beweging in het anders
zoo stille huishouden meende te be
speuren. Juist toen hij zijn oog weer
aan het venster bracht, zag hij hoe
de dochter met een oude beddedeken
in de kamer trad en deze om haar
vader wikkelde, terwijl zij hem de
armen om den hals sloeg en hem
teederlijk liefkoosde. Tegelijkertijd
bespeurde hij, dat er geen vuur op
den haard lag en dat zij haar voor
schot dikwerf voor hare oogen bracht.
Daar dit alles op eene ongewone
mate van ellende duidde, gevoelde
Tracy het hevigste verlangen om die
noodlijdende menschen eenige hulp
te bewijzen maar de manier, waarop
hij dit doel zou bereiken, was niet
zoo licht te vinden. Eerst dacht hij
er aan, den apotheker of den ko-
menijsman tot zijn onderhandelaar te
maken en hem tevens op het gemoed
te drukken hem niet te noemen;
TELEFOONNUMMER 10.
gevolg van de opwinding. Wanneer
iemand zich onder het drinken rustig
houdt, blijft de pols ook kalm.
Onder het publiek is het vastge-
worteld geloof, dat alcohol den moe-
den kracht geeft, en den arbeid aan
moedigt. Het behoeft bijna niet ge
zegd te worden, dat het alleen een ver-
dooving van het moeheidsgevoel is.
Dit is voor de menschelijke machine
zeer schadelijk. Daar juist het moe
heidsgevoel het sein geeft, dat de
mensch moet gaan uitrusten. Ver
dooft men dat nu, dan gelijkt men
op iemand, die met geweld de vei
ligheidsklep eener stoommachine af
sluit om de machine krachtiger te
doen werken.
Alcohol geeft warmte, zegt men,
en daarom een borrel meer in den
winter. Ook dit is slechts zelfbedrog.
De bloedvaten der huid worden ver
wijd, en stroomt dus meer bloed
door en derhalve meer warmteafgifte.
Alleen direct na het gebruik ontstaat
eenige verwarming, die echter zeer
spoedig voor afkoeling plaats maakt.
Alcohol geeft kracht. Wetenschap
pelijk is deze meening niet te ver
dedigen, doch zij berust op ervarin
gen van gewoonheidsdrinkers. Wie
eenmaal regelmatig aan een borrel
gewend is geraakt, wordt inderdaad
door den alcohol beter geschikt tot
zijn arbeid, in dit opzicht gelijkt hij
veel op den morphinist, die zonder
morphine inspuiting tot niets in staat
is. Iemand, die er nooit gebruik van
maakt, ondervindt een tegenoverge
stelde werking.
Van de schadelijke werking op het
menschelijk organisme is nu genoeg
gesproken. Nu valt siecLts nog op een
punt te wijzen, dat in mijn oog voor
zeker niet het minst gewichtige is en
wei den invloed op de jeugd. In de
eerste plaats het alcoholgebruik door
kinderen. Dit wordt heel vaak door
de ouders oogluikend of openlijk
toegelaten. Soms geven ouders het
zelfs aan zuigelingen, in de meening,
dat alcohol versterkt, soms wordt het
in den vorm van verschillende soor
ten wijn als staalwijn, kinawijn, etc.
genuttigd.
Maar waar de jenever etc. al een
zoo slechten invloed op den volwas
sen mensch heeft, is het haast niet
noodig te zeggen, dat het gebruik
voor het onvolwassen, groeiend in
dividu onherroepelijk blijvend nadeel
zal opleveren.
Een ander gewichtig feit is, dat
het alcoholisme van een der ouders
hoogst verderfelijk is voor de nako
melingschap. Kinderen worden zeer
vaak zenuwziek en komen menigmaal
in het krankzinnigengesticht terecht.
Beter echter dari door alle weten
schappelijke bewijsvoeringen wordt
de volkomen nutteloosheid van den
alcohol aangetoond door de vele er-
maar toen hij dacht aan de nieuws
gierigheid en de opspraak, die hij
daardoor zou gaande maken en aan
de verkeerde uitleggingen, waartoe
dit aanleiding zou geven, toen liet
hij dit denkbeeld weer spoedig varen.
Hij besloot nu zich van geen onder
handelaar te bedienen, maar op de
eene of andere wijze een middel te
vinden om zelf hulp aan te brengen.
Met dit voornemen ging hij een sou-
verein in een half vel papier wikkelen
en daarop begaf hij zich weer naar
de Thomasstraat.
Het was nu vrij wat later geworden
dan gewoonlijk en de naburige toren
klok sloeg juist negen uur, toen hij
de Thomasstraat binnen ging. Hij
was bijna bang dat het licht uit zou
zijn en dat vader en dochter zich
reeds te bed zouden hebben begeven,
gelijk dit op sommige avonden het
geval was geweest. Doch heden avond
was dit zoo niet.
De zwakke schemering van licht
verried dat zij nog op waren en nadat
Tracy eenige oogenbiikken had ge
wacht tot hij zijne kans schoon zag,
naderde hij het venster. Maar het
tooneel daarbinnen had eene-aan-
Abonnemenfs-Aduerfenfiën op zeer uoordeelige uoorioaarden
varingen, die bij militairen zijn op
gedaan, Het is een vaststaand feit,
dat soldaten zoowel in vrede ais in
oorlog, bij hitte, kou en regen alle
onaangenaamheden van inspannende
marschcn het best verdragen wanneer
men ze gehee! alle alcoholische dran
ken onthoudt. Trouwens ieder, die
zich aan sport wijdt, zal zich wel
wachten, alcohol te gebruiken.
A.
Brieven uil deflofsfad.
Agnes Sorma. Haar weder-optreden
in ons land is een gebeurtenis op
kunstgebied, ook in Den Haag, het
geen dan ook wel bleek uit de ge
stelde toegangsprijzen. Kunst als deze
is nu eesmaal een luxe-artikel, een
min of meer (geld-)aristocratisch
gerecht op den disch des levens, in
tegenstelling met de kunstenmakerij
en wat daarmede annex is waarmede
men tegenwoordig steeds meer, vooral
de groote steden overstroomt en die
men gevoegelijk de „kunst-aan-'t volk"
par excellence zou kunnen noemen.
Maar om op Agnes Sorma terug
te komen. Ik heb haar gezien en
gehoord in Hermann 3ahr's geestige
blijspel „Das Konzert", een stuk dat
in ons land (in Nederlandsche ver
taling) al bekend is geworden door
de vertooning door de „Rotterdam
mers" en door Royaards' gezelschap.
Ik heb geen der Nederlandsche ver
tooningen bijgewoond en kan dus
geen vergelijkingen maken. Jammer
aan den eenen kant, maar aan den
anderen kant heb ik wellicht juist
daardoor onvermengder de Duitsche
kunnen genieten. En deze was zéér
bijzonder. Om Agnes Sorma.
En hier moet ik even met beslist
heid ingaan tegen een opmerking,
die vrijwei algemeen gemaakt is,
zelfs door hen die de vertooning bij
woonden, bijgewoond hadden. Een
opmerking, die oppervlakkig be
schouwd raison d'etre heeft in ver
brand met het gekuzen stuk, maar die
na de vertooning (de Duitsche) terug
genomen had moeten zijn.
Men heeft gezegd algeméén
gezegd eigenlijk dat de keuze
van het stuk een ongelukkige was
omdat daarin nist éen persoon,
met acbleruitdringing van de om
geving, naar voren treedt, omdat
er geen „sterre-rol" in is dus
men geeft zijn geld (en niet zoo
heel weinig) om Agnes Sorma te
zien en te hooren en dus verlangt men
ook niets dan haar, den ganschen
avond haar, met nu ja een
groepje anderen die haar het spel
moeten mogelijk maken maar die ei
genlijk bijzaak zijnmen wil de
„ster" zien schitteren aan den avond-
merkelijke verandering ondergaan.
De vader zat alleen althans
buiten hem bevond zich geen levend
wezen in het vertrek maar op den
grond lag een lijk. Aan de tafel stond
de zieke man en hield eene groote
zwarte brieventasch in de hand,
waaruit hij, voor zoover Tracy kon
onderscheiden, banknoten nam. Dit
te zien was het werk van een oogen-
blik en terstond daarop volgde de
gedachte, dat hier een misdaad was
begaan. Onder den invloed van den
schrik en de ontzetting, die hem
aangreep keerde Tracy zich om met
de handen voor de oogenen minder
omzichtig dan naar gewoonte, stiet
hij met de ellebogen tegen het ven
ster. Gewis had men den klank
binnen kunnen hooren en hij kon de
verzoeking niet weerstaan, vair nog
een snellen blik in de kamer te wer
pen en te zien, welke werking dit
geluid had voortgebracht, 't Was
jmst gelijk Tracy had verwacht
even als iemand die men op eene
misdaad heeft betrapt, stond daar de
zieke man. Zijn bleek gelaat staarde
naar het venster en zijne handen, die
de banknoten hadden laten vallen,
hemel, zóó schitteren dat de rest
erdoor óverschitterd wordt.
Het is een opvatting. Eer. opvatting,
die ook artistiek wel te verdedigen
is maar die mij, juist artistiek ge
sprok n, toch niet de hoogste lijkt.
Hooger toch dunkt mij de opvatting,
welke Agnes Sorma blijkbaar „Das
Konzert" deed kiezen als een der
stukken' voor deze tournée de opvat
ting n.l. dat niet één groote de an
deren behoeft op den achtergrond te
dringen om in fiere eenzaamheid te
schitteren, maar dat zij, als de eerste
onder haars gelijken, de ziel heeft te
zijn van de gansche vertooning. Het
is de vraag, welke van die beide op
vattingen de hoogste eiscben stelt
aan de kunstenaresseik voor mij
meen de laatste, want deze vergt
een rijkdom van waarachtig gemoeds
leven, een diepte van innerlijke ont
wikkeling, een zuiverheid en fijnheid
van spel, van woord, van gebaar, van
houding, van gelaatsuitdrukking voor
al, en vanlach, die grooter
waarde hebben dan de heroïsche o'
tragische of andere bravour, waarmede
desnoods de, overigens zéér talent
volle, „stei'' kan volstaan.
En hoezeer was Agnes Sorma de
ziel van het uitstekend vertolkte blij
spel, zij, de liefdevolle, begrijpende,
dappere vrouw, de eenige vrouw die
een goeden maar wilszwakken man
een kindman, een kunstenaar im
mers door het leven kan leiden,
groot in haar bescheidenheid, edel in
haar eenvoud, gelukkig in haar wijze
liefde, maar moedig bovenal en
goddank geen zelf-opofferende
martelares. Een engel en een heldin
inderdaad, een zegen voor haar om
geving.
O, de glimlach van deze zeldzame
vrouw De glimlach die alleen in en
kele oogenbiikken van leed, in een
zaamheid, week van haar lief gelaat,
even maar, tot ze hem weer terugvond,
dien reinen zachten glimlach die haar
kracht was en haar bekoring.
De glimlach van Agnes Sorma in
„Das Konzert" behoort tot die dingen,
die men niet meer vergeet. En dit be
wijst voor mij - haar grootheid.
Ik vind haar keuze van dit blijspel
een zeer gelukkige. „Blijspel" Ja,
blijspel in verheven zin. Blijspel door
de blijmoedigheid dier wijze en dap
pere gelukkigen, die de droefheid des
levens en zijn belachelijke kleinheid
hebben opgeheven tot de hoogte van
waarachtige menschelijkheid. Blijspel
waarom men niet schatert maar glim
lacht, als men het begrijpt.
Men heeft in Den Haag de hoofden
bij eikaar gestoken om een Neder-
landschen iooneelmenscb, dengene
wiens naam ten onzent wel 'i meest
algemeen bekend is, een groote en
grootsche en daarbij blijvende natio
nale hulde te bereiden. Het zijn Haag-
bleven als verlamd in de houding
waarin zij verrast waren geworden.
Tracy stiet onwillekeurig een kreet
van angst en ontzetting uit, keerde
zich om en snelde heen.
Doch hij was nauwelijks twee
honderd schreden ver gekomen, toen
hij het meisje ontmoette, dat rustig
met haar korf aan den arm de straat
langs ging. Zij werd hem niet gewaar,
doch hij herkende haar en door liefde
en nieuwsgierigheid gedreven, kon hij
't niet laten weer om te keeren en
haar naar huis te volgen.
Toen zij dit bereikt had, stak zij
ais gewoonlijk haar sleutel in het
slot, maar de deur ging niet open,
gelijk vroeger. Blijkbaar was de deur
van binnen op den grendel. Zq hief
-en klopper op en liet hem eenmaal
vallen, juist luid genoeg om van
binnen gehoord te worden. Er volgde
nu een oogenblik wachtens en daarop
werd de deur geopend, maar niet
verder dan noodig was om haar bin
nen te laten, en terstond daarop ging
de deur weer dicht.
(Wordt vervolgd.)