De oude Uniform
Vrijda
24 December.
No. 302.
1909.
g
IFInnenlandT
Feuilleton.
47e Jaargang.
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.S0.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt 58.
ADVEï AvrTifN van 14 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie, wordt de prijs slechts fiwemaal berekend. Groote
letters en cliches naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en Feestdagen.
Nieuwe Abonné's, uitge=
zonderd bij wehely'Ksche be=
taling, ontvangen de dagelijks
verschijnende „VLISSING=
SCHE COURANT" koste»
loos tot 1 Januari.
Tweede Kamer.
Bij de gisteren voortgezette behan
deling der begrooting van binnenland-
sche zaken beloofde de minister te
overwegen eenige subsidieverhooging
voor bijzondere kweekscholen.
Met 63 tegen 7 stemmen werd ver
worpen een amendement van den
heer Schaper om in afwachting van
het aanhangige onderzoek dezer zaak,
alsnog op de begrooting een post te
brengen voor tijdelijke subsidie voor
bestaande openbare leeszalen.
Leden van verschillende richting
hadden bij voorafgaand debat den
heer Schaper aangeraden zijn amen
dement in te trekken en bedoeld on
derzoek af te wachten, waar blijkt dat
de minister niet principieel tegen sub-
sidieering van leeszalen is, iets wat
de minister nog nader bevestigde.
Nadat de minister tegenover den
heer Van Veen had verdedigd het
recht van de leeraren bij de normaal
lessen op pensioen, werd de begroo
ting van binneniandsche zaken aan
genomen.
Daarna is de behandeling deroor-
logsbegrooting hervat.
Dr. Kuyper en de eereraad.
De Haagsche correspondent van de
„Tel." meldt:
Nu inr. Troelstra zijn enquête-
voorstel heeft ingediend, heb ik mij
tot dr. Kuyper gewend, met de vraag,
of de instelling van een eereraad nog
door hem wordt overwogen. De heer
Kuyper was zoo welwillend, mij
de gevraagde inlichtingen te geven
en antwoordde, dat de besprekingen
over een eereraad nog gaande zijn,
en dat hij zich voor de instelling er
van gereed hield.
Het „Hbid." behandelt naar aan
leiding van het voorstel van mr.
Troelstra, om een parlementaire en-
quete ie doen instellen naar de be
kende lintjesquaestie, de moeilijkheid
voor de leden der Tweede Kamerom
een keuze te doen te stemmen voor
het voorstel-Troelstra of afwachten
onder welke omstandigheden en op
welke wijze de eereraad zal worden
samengesteld.
Het blad besluit dus: „Zeer te be
treuren is het daarom, dat, nu reeds
sinds weken bekend is dat het denk
beeld van een eereraad van „vroede
mannen" ernstig overwogen werd
door dr. Kuyper, thans nog niets
TELEFOONNUMMER 10.
57.)
-o—
Hij wilde alles goed overleggen,
Want Wenz was een gevaarlijke kerel,
die voor niets terugdeinsde om zijn
doel te bereiken. Het bewijs daarvan
had hij reeds geleverd en wat zou
hij misschien doen om zich te be
vrijden van den man, die zijn geheim
kende
Gorgel moest dus voorzichtig zijn
en in geval van nood een steun
hebben. Op zijn tocht door den
Eifei hoopte hij dien wel te vinden.
De weg, twintig jaar geleden door
kapitein Von Beuren en Wenz ge
volgd om van Maastricht naar den
Mont Royal aan de Moezel te komen,
Ikon slechts door den Eifei geweest
zijn. De beide ruiters hadden zeker
dikwijls op de pleisterplaats vertoefd
en in verscheidene dorpen overnacht.
Qekleed in hun Fransche roode
naders dienaangaande gepubliceerd
is. Indien men een krachtige, onpar
tijdige commissie wenscht, is er geen
enkele reden tot langdurig wikken
en wegen. Men heeft slechts aan een
onpartijdig of veelpartijdig lichaam
de benoeming van een eereraad op
te dragen... men heeft slechts de toe
stemming om getuigenis af te leggen
te verkrijgen van de betrokkenen, die
allen immers evenzeer als de heer
Kuyper zelf belang hebben om aan
te toonen dat dr. Kuyper het volste
recht had te verklaren, dat de ern
stige beschuldiging tegen hem uitge
bracht ongegrond was.
Dringend noodig is het dus dat,
voor over de benoeming van een
commissie van enquête beslist wordt,
bekend worde of inderdaad dr. Kuyper
zijn handelingen in de z.g. lintjes
quaestie aan het oordeel van een eere
raad wil onderwerpen. En zoo ja:
Hoe die raad en door wien die raad
wordt samengesteld. Of de in de
eerste plaats op te roepen getuigen,
mej. Westmeyer na de heeren Leh-
mann personen, die zeker het
hunne zullen doen om klaarheid in
deze zaak te brengen om door een eer
lijke getuigenis af te leggen en die
op verzoek van dr. Kuyber zich daar
toe zeker bereid zullen verklaren
inderdaad geneigd zijn voor den eere
raad te verschijnen en te getuigen.
Zonder zekerheid op die punten zal
onze volksvertegenwoordiging, het
instellen van een parlementaire en
quête-commissie afwijzende, feitelijk
elke macht om alsnog klaarheid te
krijgen, uit handen geven.
Marine-preeken-
Men meldt aan de _Roti«=ru.~, aat
in de laatstgehouden vergadering van
den kerkeraad der Ger. kerk te Am
sterdam o. m. de vraag ter sprake
kwam, of het niet op den weg van
den kerkeraad lag, zich in verbinding
te stellen met de regeering om zoo
mogelijk goede leerredenen beschik
baar te doen zijn voor het personeel
onzer oorlogsschepen. Besloten werd,
dat het ministerie van predikanten
hierover nader advies zal uitbrengen.
Abonnements-Aduertentiën op zeer uoordeeiige uoorwaarden
Geest van verzet.
in verschillende bladen lezen wij
het volgende bericht
„Dit jaar is door den raad van Rot
terdam de heer P. L. T. van Dijk,
onderwijzer aan een openbare schooi
aldaar, ontslagen buiten verzoek.
Thans heeft de Onderwijzersbond
(plm. 7600 leden) met 2083 stemmen
voor en 102 tegen en 128 in blanco
besloten hem tot wederopzeggens
een jaarlijkschen steun van dertien
honderd gulden te verleenen."
Men vraagt zich bij het lezen van
dit bericht onwillekeurig afwordt
hier geen premie gesteld op het re-
uniformen in tijd van vrede had hun
verschijning stellig de aaiftiacht ge
trokken.
Het was dus zeer waarschijnlijk,
dat hij nog iemand vond, die zich
de beide vreemde reizigers herinner
de. Had hij zulk een getuige dien
hij zoo noodig voor het gerecht kon
brengen, dan was hij in' staat den
valschen heer Von Beuren te dwin
gen tot het toestemmen in elke
voorwaarde en tevens om eiken mis-
dadigen toeleg op zijn eigen leven
bij den slotheer te onderdrukken. Hij
behoefde Wenz slechts te zeggen,
dat een handlanger op een wenk
van hem, Gorgel, wachtte om han
delend op te treden. Verder, dat
diezelfde persoon een verzegelden
brief in handen had, dien hij on
middellijk naar het gerecht te Trar-
bach moest brengen, wanneer hij,
Gorgel, niet op een bepaald uur
terugkeerde of niets van zich hooren
liet. in het vaste vertrouwen, dat
de heer Von Beuren alles zou ge-
looven, richtte Gorgel zijn schreden
naar den hoofdweg, die van de
Waalsche grens in den Eifei voerde.
Daar wilde hij zijn nasporingen be-
volutionair optreden van openbare
onderwijzers
Een man, die wegens zijn brutaal
optreden tegenover het hoofd der
school herhaaldelijk van de eene naar
de andere schooi wordt verplaatst,
die tegenover leder, der schoolcom
missie de meest onbeleefde houding
aanneemt, die na herhaalde ver
maningen van den inspecteur van
het onderwijs te Rotterdam, op voor
dracht van B. en W., door den raad
met bijna algemeene stemmen oneer
vol wordt ontslagen, zulk een man
ontvangt nu van den onderwijzers
bond tot wederopzeggens toe een
jaarlijkschen steun van dertienhon
derd gulden
Zoo zien wij de mannen van het
gezag, die krachtens den aard hunner
betrekking den kinderen eerbied voor
het gezag moeten inprenten, een col
lega beloonen, die wegens zijn hart-
nekkige insubordinatie door den raad
der gemeente Rotterdam oneervol is
ontslagen.
Men verwijt den z. g. „neutralen"
openbaren onderwijzersbond revolu
tionaire en socialistische neigingen
en inderdaad zijn daden bevestigen
steeds meer en meer de gegrondheid
dezer verwijten.
Waarlijk, dergelijke besluiten zijn
wel kenschetsend voor den geest,
welke in den onderwijzersbond
heerscht(„Maasbode").
De afgetreden gouverneur-generaal.
De „Nieuwe Ct." wijdt den afge-
tredene een uitgewerkt opstel. Groot,
aldus wordt herinnerd, was de in
genomenheid met zijn optreden, toe
tP «rhrljvon allorgpr®* aan hpf clappp
bestuur van zijn overwegenden en
weifelenden voorganger. Krachtig
daarentegen was de bestuurshand van
Van Heutsz. De bijzonderheden er
van worden door de „Nieuwe Ct." in
herinnering gebracht; geschetst al
wat hij voor lndië deed.
En toch waren tegen een land
voogd de uitingen van wrevel,-on
tevredenheid, ja zelfs haat en min
achting wel nimmer zoo veelvuldig
als in de laatste jaren tegen dezen.
Begrijpelijk trouwens. Hij wilde een
eind maken aan de almacht der
bureaucratie en om dat alles te kun
nen doen moest hij de persoonlijke
belangen van velen aantasten en
daardoor velen grieven en verbitteren.
Toch stelt het blad daartegen
over had die verbittering niet zulke
afmetingen behoeven aan te nemen,
ware hij een ander man geweest. Maar
hij had groote fouten. Ruw kon hij
zich uitlaten op audiënties of bij par
ticuliere gelegenheden over de hoog
ste staatsambtenaren. Voorts krach
tig kon hij optreden, maar de verdere
gevolgen van zulk een maatregel wer
den niet altijd behoorlijk door hem
gi nnen.
Hans Gorgel trok van dorp tot
dorp, en vertoonde op de pleinen,
in de herbergen of voor de kerken
zijn grappen. Overal vond hij bijval
bij zijn meer of minder talrijke toe
hoorders. Waar hij ook bij dag ver
toefde, waar hij ook overnachtte,
altijd deed hij aan het slot van zijn
voorstelling een verhaal van een
bloed-eigen broer, die als roode
dragonder in het Fransche leger had
gediend en met zijn kapitein om
streeks twintig jaar geleden van
Maastricht naar de Moezel was ge
trokken, doch sedert dien tijd ver
dwenen was. Hij had zijn moeder op
haar sterfbed moeten beloven, dat
hij zijn verdwenen broer zou opspo
ren, en dat hij niet zou rusten, voor
dat hij zijn spoor had gevonden.
Daarom alleen hadden de bewoners
van den kalen Eifei de eer Hans
Gorgel, den beroemdsten hansworst
van het geheele rijk, in hun midden
te zien. De omstanders waren dan
niet weinig verwonderd, doch niemand
kon hem opheldering geven. Niemand
herinnerde zich, in die streek ooit
twee roode dragonders gezien te
ingezien en beheerschi Zijn stelsel
van benoeming van residenten bij
keuze was goed, maar zonderling
waren somtijds de overwegingen waar
naar hij bij die keuze te werk ging.
De gepasseerden verloren allengs
allen ijver en energie. Ook Van Heutsz'
particulier leven gaf aan velen aan
stoot.
In de reeks van Indische landvoog
den staat hij daar niet ais een model,
noch zelfs als een voorbeeld voor zijn
opvolgers, maar niettemin als een
reus van de daad.
Of wij zouden hebben gewenscht,
dat hij nog eenige jaren langer als
landvoogd was aangebleven Neen.
Mannen als Van Heutz zijn te krach
tig, te heftig om zelf kalm de ge
volgen van hun daden te kunnen
ontwikkelen en leidendaarvoor is
een bezadiger hand, een koeier hoofd
noodig.
Idenburg schijnt de juiste man die
hem te rechter tijd komt vervangen.
En ais niet alle teekenen bedriegen,
zal het bewind van den man, die als
minister Van Heutz blijde begroet
bij zijn komst, weinig betreurd bij
zijn heengaan op den troon te
Buitenzorg hielp brengen, er toe
medewerken, om aan de bestuurs
periode van Van Heutsz al het relief
te geven, dat haar naar onze over
tuiging in onze koloniale geschiedenis
toekomt.
De volkstelling.
Een der lezers van het „Vad." doet
het zeker niet onpractische denkbeeld
aan de hand om de volkstellers te
voorzien van een duidelijk waarneem
baar insigne, gevolg waarvan zij in
deze dagen van wantrouwen in on-
gewenschte bezoekers, aller vertrou
wen zullen hebben, en van een goede
bejegening verzekerd zullen zijn.
Marinefonds.
De vereeniging van onderofficieren
en minderen der zeemacht, genaamd
„het Marinefonds", heeft dezer dagen
een bedrag van ongeveer f 2500 uit
gekeerd aan een 100 tal oud-invalide
kameraden en aan weduwen en
weezen van hen, die vroeger bij de
zeemacht hebben gediend.
Tot haar spijt, zag zij zich genood
zaakt, de ondersteuning geldelijk te
verminderen, zeer ten nadeeie van
hen, die vaak in kommervolle levens
omstandigheden verkeeren en de hulp
zoo zeer behoeven, teméér, omdat zij
niet zijn begrepen onder de nieuwe
weduwenwet, ook voor de mindere
schepelingen der marine in werking
gesteld.
De Rotterdamsche Waterweg.
De „N. R. Ct." deelt mede, dat
gisterenmiddag met het binnenkomen
van het stoomschip „Nieuw-Amster-
hebben.
Zoo kwam Hans Gorgel ten laatste
in een klein gehucht, nog ellendiger
dan alle dorpen en vlekken, die hij
reeds bezocht had. De moed begon
hem te ontzinken, hij had bijna geen
hoop meer op het welslagen van
zijn plan. Voor de herberg bleef hij
staan, bekeek oplettend het uithang
bord en zeide toen op luiden
loon tot eenige omstanders„Zoo
zoodeze deftige herberg heet „de
Rijkskroon!" Nu, ik geloof, dat onder
deze Rijkskroon nog niet veel kei
zers hebben vertoefd Maar vandaag
zal deze kroon het hoofd overdekken
van den Koning der Duitsche hans
worsten. Hier staat die koning, hij
heet Hans Gorgel, hansworst en
vertooner van Jan Klaassen in de
poppenkast. Hij is gekomen om u
zijne wonderbare kunstverrichtingen
te laten zien. Komt binnen, boeren,
burgers en buitenluiGe behoeft niet
lang te wachten
Met allerlei grimassen stapte hij
nu naar den kastelein, die in de
deur van zijn herberg was versche
nen, en begroette hem op grappige
wijze. De omstanders moesten lachen,
dam" het bedrag van den netto re-
gister-tonneninhoud der schepen, die
sedert 1 Januari den Nieuwen Rot
terdamsche Waterweg binnengeloopen
zijn, het cijfer van 10 millioen ton
heeft overschreden. Wel is dit cijfer
ook reeds in het jaar 1907 over
schreden, maar dit was toen onder
zulke abnormale omstandigheden, dat
een groote terugslag onvermijdelijk
moest verwacht worden.
Dit jaar schrijft het blad zal
waarschijnlijk het cijfer van 10,230,000
ton bereikt worden, en daarmede de
scheepvaartbeweging weder gekomen
zijn in de onder normale omstandig
heden geleidelijk klimmende lijn.
Weduwen- en weezenfonds
voor militairen.
In een nota, naar aanleiding van
het verslag omtrent het wetsontwerp
tot regeling van de ontvangsten en
uitgaven van het weduwen en weezen-
fonds voor militairen en gepension-
neerde militairen der landmacht en
van het weduwen- en weezenfonds
voor militairen en gepensionneerde
militairen der zeemacht voor het
dienstjaar 1910, zegt de minister van
financiën o.a., dat voor de controle
op den aankoop, de oplegging en de
bewaring der fondsen, zooals uit het
verslag der werkzaamheden van het
bestuur van het fonds blijkt, reeds
jaren geleden door commissarissen
van het fonds op aandrang van den
directeur een regeling is vastgesteld,
Naar de meening van commissarissen
was die regeling voldoende.
Ook de minister betreurt, dat door
het in 9 van het verslag van het
fonds hpdoelde verzuim van den
burgerlijken otonu n 'o Cïavonimg»,
het fonds schade heeft geleden. Ge
durende ongeveer 14 jaren is door
den met het afgeven van attestatiën
de vita belasten ambtenaar, met be
trekking tot het al dan niet hertrouwd
zijn der betrokken weduwe, een on
juiste verklaring afgelegd.
Voor nieuwe verzuimen van dien
aard behoeft niette worden gevreesd.
Het gemeentebestuur heeft uittrek
sels uit de pensioenregisters doen
vervaardigen en in het bevolkingsre
gister doen aanteekenen, welke per
sonen gepensionneerd zijn.
Naar 'sministers meening biedt het
gepleegde verzuim geen grond om
de gemeente 's Gravenhage voor ver
goeding van de geleden schade in
rechten aan te spreken en vormt het
ook niet eene overtreding van eenig
wettelijk voorschrift.
Bij 's ministers nota is gevoegd een
nota van wijziging betreffende het
aandeel van het fonds in de bezol
diging van een adjunct-commies aan
het departement van financiën en
schrijfloonen voor de vervaardiging
van statistische kaarten.
of ze wilden of niet, en volgden
den hansworst in de herberg. Daar
was de gelagkamer in weinige oogen-
blikken vol gasten en kon de kas
telein het werk bijna niet af om allen
van wijn of brandewijn te bedienen,
Hans Gorgel was op een stoel gaan
zitten, trok dwaze gezichten en maakte
grappen, die de boeren zeer ver
maakten. Tot laat in den avond
duurde de voorstelling van den ijveri-
gen hansworst. Eindelijk echter kwam
toch de tijd om te geschiedenis van
zijn verdwenen broer, den rooden
dragonder, te verhalen. Nauwelijks
had hij melding gemaakt van den
kapitein en zijn oppasser, of de kas
telein riep „Over die twee kan ik u
inlichtingen gevenZij hebben bij
mij overnacht, dezen nacht zult gij
in dezelfde bovenkamer slapen. Juist,
het zal ongeveer twintig jaar geleden
zijn
„Hoeral" riep Gorgel met een
luchtsprong en hij maakte het nu
kort met zijn publiek.
(Wordt vervolgd),