Geld of Liefde.
Draagt
Piouvier s
Schoenwerk.
Vrijdag'
26 Maart.
Gemeentebestuur.
Feuilleton.
No. 72.
47e Jaargang.
1909.
'BINNENLAND.
VLISSINGSCHE COURANT.
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt 58.
ADVERTENTIËNvan 1—4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie, wordt de prijs slechts twee maal berekend. Groote
letters en clichés naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en Feestdagen.
TELEFOONNUMMER 10.
SCHOOLWEZEN.
De Plaatselijke Commissie van toe
zicht op het lager onderwijs maakt
bekend, dat Vrijdag 26 Maart
a, s. des avonds van 7—9 uur eene
OPENBARE LES
zal gehouden worden aan den Her-
haiings-cursus voor jongens in school
B (Hoofd de heer Op den Zieke.)
Ouders, voogden of verzorgers van
leerlingen en belangstellenden worden
uitgenoodigd deze les bij te wonen.
De commissie voornoemd,
JOS. VAN RAALTE, Voorzitter.
G. H. VüRTHEIM, Secretaris.
Raderen, Turbine of Zuigermachine.
De directie van de maatschappij
„Zeeland" zond aan het „Nederland-
sche Zeewezen" een schrijven betref
fende de motieven, die haar er toe
leidden, waar zij de keuze had tus-
schen het bestaande radertype, dub-
belschroefschip met zuigermachines
of turbines, de zuigermachines voor
haar in aanbouw zijnde stoomschepen
te verkiezen, waarop wij reeds in het
kort hebben gewezen.
Persoonlijke bezoeken aan verschil
lende typen van schepen gebracht,
alsmede besprekingen met tal van
deskundigen, bouwmeesters enz.,
schonken haar de overtuiging, dat het
radertype practisch niet meer mogelijk
was, waar bij den voor den dienst
toelaatbaren grootsten diepgang daar
mee geen grootere snelheid dan 20
mijl te bereiken is, terwijl minstens
22 1/2 mijl vereischt werd.
Bleef dus de keuze tusschen het
dubbelschroefschip met zuigermachi
nes en het turbineschip.
Na medegedeeld te hebben, dat er
twee jaar geleden aanleiding scheen
te bestaan om maar ineens naar het
turbinesysteem over te stappen, gezien
de enorme reclame welke daarvoor
gemaakt werd, zegt het schrijven o.a.
„Onzerzijds dienden echter in hoofd
zaak drie punten overwogen te wor
den, nl.le. snelheid, 2e. betrouw
baarheid in de behandeling en 3e
exploitatiekosten.
Wat punt 1 betreft, bestaat er geen
oogenblik twijfel of met turbines een
vaart van 22 1/2 mijl bij een diepgang
van 12' 6" maximum kan worden
bereikt. Evenwel leerde ons een per
soonlijk onderzoek, dat onder de
gegeven omstandigheden ook voor
dubbelschroefschepen met zuigerma
chines deze vaart zeer wel te bereiken
is. Verschillende schepen, varende
tusschen Engeland en Ierland en het
eiland Man, werden bezocht, alle min
of meer overeenkomende met 't door
ons gewenschte type. Wij noemen o.m.
0—0
6.)
Van tijd tot tijd bleef hij staan,
trad aan het venster en blikte langs
bon straatweg, die voorbij het huis
en de fabriek naar het nabijgelegen
stadje Elmsleben voerde. Als hij zich
z°o uit het venster boog, lag op zijn
gelaat de uitdrukking van gespannen
opmerkzaamheid het scheen, alsof
00g en oor als om strijd een lang
verwacht voorwerp zochten te ont
dekken. En wanneer hij dan zijn
eentonigea tocht door de kamer weer
begon, scheen het Marie, dat de zor
gelijke trek op zijn gelaat nog ster-
uitkwam dan tevoren. Zij wist,
dat haar broeder, van het oogenblik
af dat hij de fabriek had overgeno-
men, met zware zorgen had te kam-
Pen. Het district was eerst sedert
or' een deel der Duitsche Rijkslan-
de s.s. „Anglia", „Antrim", met 12'
diepgang en ongeveer 21 mijl snelheid
en het s.s. „Munster", dat zelfs meer
loopt, doch bij meer diepgang....
Dit vaststaande, kwam punt 2 aan
de orde, nl, betrouwbaarheid in de
behandeling.
Alle door ons ingewonnen berichten
wezen er beslist op, dat het turbine
schip hier achter staat bij 't dubbel
schroefschip. Het feit, dat van de zeer
kleine schroeven, welke het turbine
systeem meebrengt, slechts de beide
buitenliggende ingericht worden voor
achteruitwerken, brengt al noodzake
lijk mede, dat het doen stilliggen
dezer schepen veel tijd moet nemen,
waarvan wij trouwens gelegenheid
hadden ons persoonlijk te overtuigen.
Waar men met een dubbelschroef-
machine met grootere schroeven met
100 pCt. van de kracht achteruit kan
slaan, in vergelijking van slechts 66
pCt. met, de turbines, is het eerste
type beslist in het voordeel. Hebben
bovendien in een turbinemachine de
betrekkelijke zware rotors eenmaal
een groote snelheid in een zekere
richting, dan duurt het betrekkelijk
lang voor zij tot stilstand zijn ge
bracht, en weder zal er een aan
merkelijk tijdsverloop noodig zijn
vóór de schroeven in tegengestelde
richting voldoende vermogen ont
wikkelen. Telt dit bezwaar minder
op lange, ononderbroken reizen, in
den Crosschanneldienst is zulks van
groot belang.
Ook bij het manoeuvreeren in nauwe
en korte vaarwaters staat de turbine
achter bij de dubbelschroefmachine.
Bij langzaam werken der zeer kleine
schroeven en bij den betrekkelijk
hoogen bouw der tegenwoordige
schepen, blijkt het turbineschip zeer
moeilijk te regeeren juist voor de
schepen, die met enkele urentusschen-
ruimte van haven tot haven loopen,
geeft dit groote bezwaren. Deze min
dere manoeuvreervaardigheid wordt
bij meerdere turbineschepen zoodanig
gevoeld, dat men steeds met het
achterschip vooruit de haven inloopt,
om althans (met de drie schroeven
vooruit werkende) spoedig te kunnen
stoppen. Dat door dit ronddraaien
voor de haven het voordeel van
meerdere vaart verloren gaat, behoeft
wel geen nader betoog. Verder schijnt
de ondervinding geleerd te hebben,
dat bij het opstoomen in hooge zee
bij zwaren tegenwind de turbine
schepen spoediger vaart verliezen. De
kleine, verbazend snel ronddraaiende
schroeven schijnen bij verhoogden
tegenstand veel van hun nuttig effect
te verliezen.
Bij dit alles komt nog, dat alle
den. De bevolking had nog geen tijd
gehad, om zich in de nieuwe orde
van zaken te leeren schikken. Zij
verzette zich zooveel ze kon, en zocht
door eene tot het uiterste opgedre-
vene oppositie van haar onwil te
getuigen. Een even vijandige houding
nam men aan tegen hen, die zich in
het nieuwe Rijksland hadden neerge
zet, en met name waren het onder
deze de Pruisen, die met verbitterden
haat werden vervolgd.
Max Reinhard had zich, evenals
vele anderen, daardoor niet laten af
schrikken. Hij had eene der veie fa
brieken gekocht, wier bezitters, om
niet in aanraking te komen met de
gehate overheid, de zaken liever had
den neergelegd. Tot dusverre was
zijn leven een onafgebroken strijd
geweest tegen den geest van verzet
bij zijne arbeiders, een verzet, dat
steeds opnieuw werd gevoed door
de afwijzende houding ook van de
hoogere klassen die den „vreemden
indringer" niet konden uitstaan. Ook
Marie had, wat dit betreft, menige
onaangename ondervinding opgedaan.
Overal had zij koelheid en wantrou
wen ontmoet, zoodat zij het zoeken
flbonnements-flduertentiën op zeer uoordeelige uooruiaarden.
inlichtingen er ons op wezen, en de
ondervinding ons bevestigde, dat het
hinderlijke trillen van de turbine
schepen weinig bevorderlijk is aan
het comfort der passagiers. Men schijnt
wat dit betreft steeds naar verbetering
te zoeken en wij vertrouwen, dat
men daarin ook wel slagen zal, doch
thans bestaat dit euvel nog op verre
weg de meeste turbineschepen. Met
de tegenwoordige zorgvuldige wijze
van balanceeren der machines en
schroeven en na de ondervinding
daaromtrent met andere schepen op
gedaan, is voor de dubbelschroef
machine het ontstaan van belangrijke
trillingen zoo goed als uitgesloten.
Hiermede komen wij tot het 3e
punt, n.l. de exploitatiekosten.
Bij een stoomvaartlijn met snel
varende schepen weegt vooral het
kolenverbruik zwaar op deze kosten.
Nu wordt het steenkolenverbruik van
turbinemachines nog steeds gehuld
in een mysterieuzen sluier.
Men krijgt officieel prachtige, doch
dikwijls ingewikkelde berekeningen
en yage antwoorden, waarbij b.v. niet
duidelijk blijkt, of rekening is gehou
den met het bij het turbinesysteem
steeds grooter wordend aantal hulp
werktuigen. Uit privé-inlichtingen
bleek echter nog steeds, dat het
kolenverbruikt tot nu toe voor turbi
neschepen grooter, soms zeer veel
grooter was dan voor schroefschepen
met zuigermachines, waaraan dezelfde
eischen worden gesteld.
Komt men tot snelheden, die men
wellicht niet met zuigermachines en
wel met turbinemaèTiines kan bereiken,
dan stapt men over dat bezwaar heen,
doch een particuliere stoomvaart
maatschappij heeft uit den aard der
zaak hiermede wel degelijk rekening
te houden.
Ook het onderhoud van de turbines
schijnt nog altijd ernstige bezwaren
op te leveren, niet alleen bij de
particuliere maatschappijen, doch ook
b.v. bij de Engelsche Marine...
Kan bij een zuigermachine het
gewone onderhoud voor onbepaalden
tijd door het in dienst zijnde machi-
nepersoneel der Maatschappij geschie
den, en is er slechts bij ernstige
averij sprake van reparatie aan een
fabriek, bij turbines schijnt dit volko
men uitgesloten te zijn.
Het periodiek openen der machines
(turbines) kan door het eigen perso
neel niet geschiedenhet is noodig
daarvoor naar een werf te gaan, die
specialiteit is in turbine-constructie.
Wat dit beteekent voor een Neder-
landsche Maatschappij, zal duidelijk
worden, als men in 't oog houdt,
dat bedoelde reparaties steeds aan
naar een geschikten omgang spoedig
had opgegeven. Dit was echter niet
haar grootste verdriet. Haar voor
naamste zorg bleven steeds de om
standigheden haars broeders. Wel
was het niet zijne gewoonte over
zijne zorgen te spreken, maar zij ver
moedde het toch dat ook bij hem,
gelijk bij zoovele anderen reeds, de
onrurt en ontevredenheid onder de
arbeiders tot openlijk verzet zou aan
groeien. Zij had gehoord, dat in
eenige fabrieken van het district, die
eveneens in handen van Duitschers
waren overgegaan, het werk was
gestaakt, omdat de bezitters aan de
hun gestelde eischen niet hadden
kunnen voldoen. De geheele omge
ving was geschokt door het bericht,
dat in de naburige Wiidungen de
groote kantoenfabriek van den heer
Bergentin eveneens een Duitscher
verwoest en op den fabrieksheer
in zijn eigen huis was geschoten.
Al deze beangstigende feiten
kwamen Marie in de gedachten, toen
zij aarzelend op den drempel stond.
Zij kon zich niet herinneren, haren
broeder ooit zoo somber, zoo be
zorgd gezien te hebben. Hij was
een Engelsche fabriek zouden moeten
geschieden.
Men moet bovendien niet vergeten,
dat nog absoluut geen ondervinding
is opgedaan betreffende den levens
duur van een turbine. Zal deze 10 jaar,
zal deze 15 jaar zijn of langer? Nie
mand kan dit bij ondervinding zeggen.
Een en ander is reden geweest, dat
de directie der Maatschappij „Zee
land" gemeend heeft voor haar nieuwe
schepen, welke de grootste zullen
zijn die tusschen Engeland en het
vasteland varen, nl. 365 voet lang bij
42.6 breed en 2700 ton maat, voor
alsnog niet over te mogen gaan tot
het turbinesysteem dat haar niet de
zelfde groote mate van zekerheid gaf
als met de zuigermachine het geval is.
Eigenaardig met het oog op boven
staande is zeker het feit, dat steeds
meer turbineschepen, en wel voor
namelijk voor diensten op korten af
stand, besteld worden en in de vaart
komen.
Tweede Kamer.
De Memorie van Antwoord is ver
schenen nopens het voorstel van wet
van den heer Drucker c.s., strekkende
tot het in overweging nemen van
veranderingen in het derde en het
vierde hoofdstuk der Grondwet.
De aanleiding tot de beantwoording
van het op 23 September 1904 ver
schenen Voorloopig Verslag vonden
de voorstellers in de staatkundige
omstandigheden.
„Waar eenerzijds schrijven zij
van de zijde der regeering voor
eerst geen voorstel tot grondwetswij
ziging is te wachten, en allerminst
een voorstel, dat aan ondergeteeken-
den bevrediging kan schenken, en
anderzijds de bondgenooten van on-
dergeteekenden in den verkiezings
strijd van 1905 zich sedert genoopt
hebben gezien belangrijke stappen te
doen in de richting van hun voorstel
van 20 Februari 1903, daar is voor
hen de tijd gekomen, hun destijds
genomen initiatief verder voort te
zetten door de beantwoording van
het Voorloopig Verslag."
De voorstellers (de heeren Drucker,
Bos, Ketelaar, Marchant, Nolting en
Smidt de heeren Focker, Pijnacker
Hordijk en Van Raalte zijn geen lid
der Kamer meer zetten nogmaals
uiteen, dat het hun bedoeling is ge
weest vasten vorm te geven aan de
wijzigingen, welke door hen en hun
geestverwanten verlangd worden ten
aanzien van de grondwettelijke be
palingen omtrent de samenstelling
der Staten-Generaal.
In plaats van ontijdig, beschouwen
zij hun voorstel als den grondslag
gewoon, zijne gemoedsbewegingen
te beheerschen, en zoo had hij zich te
genover haar wel juist niet opge
ruimd, maar dan toch altijd kalm en
bedaard kunnen toonen. Er moest
het een of ander ongeluk dreigen
deze overtuiging stond plotseling
bij haar vast. En thans viel haar in,
dat zij was gekomen met het voor
nemen, om zijne zorg nog te ver-
grooten onwillekeurig zocht haar
hand den zak van haar kleed. Zij
voelde daarin den brief, die haar
heden tranen van verdriet had ont
lokt, Maar hoe dringend hij ook om
hulp vroeg, zij kon het niet over
haar hart krijgen, het op dit oogen
blik aan haren broeder te toonen.
Zware schreden, die van de andere
zijde der kamer naderden, deden haar
opschrikken. Het was de opzichter
der fabriek, die na geëindigd dag
werk de sleutels bracht.
„Welnu, Kramer vroeg Max.
„Alles in orde, mijnheer. Zij zijn
rustig heengegaan," antwoordde de
man, in wien men aan zijne uitspraak
dadelijk den Oostpruis herkende.
„Ik heb de ronde gedaan door hof
en tuin nergens heb ik iets ver
van een behandeling, die de flinke
oplossing van het kiesrechtvraagstuk
kan brengen. Ook wordt uitvoerig
bestreden de meening, als zou de be
handeling van het voorstel storend
werken op den voortgang der parle
mentaire werkzaamheden.
Overgaande tot de bespreking der
onderdeelen van hun voorstel be-
toogen de voorstellers op verschil
lende gronden de wenschelijkheid en
noodzakelijkheid van de invoering
van het algemeen kiesrecht, verde
digen zij nader de door hen gewensch
te gewijzigde samenstelling van de
Eerste Kamer, bestrijden zij het denk
beeld van de instelling van een volks
referendum over de beslissingen der
Tweede Kamer, en zetten hun denk
beelden omtrent vrouwenkiesrecht en
evenredige vertegenwoordiging nog
maals kortelijk ineen.
Het door den heer Lohman inge
diend voorstel tot wijziging van het
reglement van orde der Kamer om
te geraken tot een betere behandeling
der wetsontwerpen, werd gesteld in
handen eener commissie van voorbe
reiding.
Aan de agenda werd toegevoegd
een ontwerp betreffende wijnaccijns
en schepenwet.
Voortgezet werd het debat over de
interpellatie van den heer Bos inzake
de vereenvoudigde schrijfwijze, waar
bij o.a. de heer Kuyper betoogde dat
de overheid niet kan of mag terug
dringen een uit het volk opkomend
taalproces.
Aan eene eventueele staatscommis
sie moest z.i. worden opgedragen te
onderzoeken, welke ;houding de re
geering moet aannemen tegen de ver
groeiing en vervorming onzer taal,
zoowel wat spreek- als schrijfwijze
aangaat.
Aan het wisselend inzicht van op
volgende Ministers mag niet worden
overgelaten welke spelling op school
zal worden gevolgd.
Tienurigen werkdag.
Mr. Van Houten behandelt in zijn
7den Staatkundigen Brief den tien
urigen arbeidsdag.
Ten opzichte van den gewonen
arbeid als regel te stellen, dat hij
door volwassenen niet gedurende
meer dan tien uren per etmaal mag
worden verricht dan bij dringend
noodzakelijke uitzondering, is, vol
gens mr. v. H., eene poging om de
geheele arbeidende maatschappij on
der curateele te stellen en het be
drijf van de volstrekt noodige vrijheid
te berooven. Het zou een diep verval
van onzen volksgeest verraden, als
daartegen bij de verkiezingen geen
reactie ontstond.
Voor algemeen ingrijpen der over
heid kan geen sanitair belang worden
aangevoerd. Het krachtverbruik hangt
dachts ontdekt. Mij dunkt, mijnheer,
de dreigbrief heeft u alleen bang
moeten maken, opdat gij spoedig
hunne eischen zoudt inwilligen."
„'t Is mogelijk I Wij zullen intus-
schen voorzichtig zijn. Huis en fa
briek schijnen mij heden nog veilig,
maar ik heb zorg over de nieuwe
machines. Ik wou dat de wagens
eerst goed en wel terug waren."
„Het zullen wel twee flinke vrach
ten zijn, en de weg gaat steeds bergop.
Jantsen zal de paarden willen ontzien."
Toch dunkt mij, dat ze reeds hier
konden zijn. Blijf op het erf, Kra
mer en houd scherp de wacht 1 Ik
wil tot aan den dam gaan, misschien
dat ik ze op den weg zie aankomen."
„Neem mij mee, mijnheer! Het is
zeer mistig buiten, ook begint het
reeds donker te worden. Bovendien
is de dam aan weerszijden met
struikgewas beplant. Daar kunnen
zich wel een half dozijn kerels ver
bergen, die bij u zijn, eer ge nog
niets hebt vernomen."
„Wij kunnen het huis niet zonder
bescherming laten. Hebt ge de
honden los gemaakt
(Wordt vervolgd.)
