irstoffen,
T.
L S,
No. 122.
46a Jaargang.
1 op MAANDAG 9»
sea 2 MW#*, 10 de
Weft irep/focjj^
y
skins, Cheviot?, Coup0I]j
sring Japonstoffen, a
i alle blanreo, heel.
goed, Wollen- en g°l
•rdaiti. Te zien
if
iapsefce Courant.
[BUSDIENST
Stad en het Station,
Steenenbeer vro. 10 lo
2.65, 34.20, 5*15'
10.30, 11.10.
i Station vm. pi. a
1.20, 3.30, 4.35*1
n.25§ 'I
gemerkte rit waoht
11 47 en de boot
1908.
lot,
11.
t)
da boot vac Breekens,!
den trein ran 11.02 u,
tAMDIENST
ingen-Miidelbnrg v.?
fen 4.40f 5.50f 7.55»
50f 12-30* 1.15§ 2.-»!
a.— 5.50§ 6.55'
10 25.§
1 an de Realise,
ran de Zeilmarkt.
yan het Badhuis,
irg 5.15-j- 6.25f 8.40'
•30§ 1.15* 2.—§-2.45*
5.50* 6.55§ 7.50»
ll.XO.t
verder dan tot de Re.
e Zeilmarkt.
et Badhuis,
einen vertrekken
van Let Bad-
il.
vm. 6.6.20, 6.45
30, 10.—, 10.20,10.40,
-, 12.30, 1.-, 1.30*
3.55. 4.30, 4.50, 5.20
8.20.
sluia: vm. 6,10, 6 JO,
.16, 9.50, 10.10, 10.80,
■0. Na. 12.10, 12.45,
3.3 C* .1.40, 4.10. 4 40
IS, 7.25, a—, 8.M
vallen des Zondags uit.
FSR-SCHELDS
90S.
na. 3,23 e) en 6,15 d)
nm. 3,50 e) en 6,45
1,55 a) en 4,45
3,23 en 6.15 d) h).
ten na het vertrek van
rke n. Neuzen vm. 8,3(1
is, Borasele en Neuzen
eskens, Borsselan en
a boot van 10.25 uit
a g 9 n van 16 April
t 8.9
6.51
8.21
8.18
7.25
f 9.51 10.1
z
f 6.33
7.33
f10.14
flO.51 11.3 fll.15
id-Duitaahlaud, richting
•al-Lage Zwalawe.
6.17
6.3
7.16
7.47
8.1
8.16
Bijden alleen
des Zondags van
7 Juni tot 13
September ca ook
16 Augustas.
VHS
Zaterdai
Prijs per drie maanden f 1 30. Franco per post 150.
Afzonderlijke nummers 5 cent. M;n abonneert zich bij aile B,rek-
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr.. Kleine Maikt,
COURANT.
23 Mei.
ADVERTKNTIËN: van 1—4 regefe ƒ0.40. Foor e m regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf v. m drieman plaatsing risrzelfde
idvertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekeiiL Grouïw letters
<n eliché's naar plaatsruimte.
Verschijnt dageïJjjks. uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Tol op hoon nu minor 10.
Abonnements-Advei*tentiën op zeer voordeel U t> voorwaarden.
Naar suds gewoonte.
Onder dit opschrift zegt de „Stand."
bet volgende
Hier en daar verried zich de laatste
weken in enkele organen van onze
pets sen altoos bedenkelijke onzekerheid,
wat ons in 1909 zou te doen staan.
Geve men hieraan niet toe. Onzeker-
beid verzwakt. Alleen wie weet wat
hij wil en ïecht op zijn doel afgaat,
staat zelf sterk, en sterkt anderen.
Bovendien, er bestaat voor aarreling
I of onzekerheid geen schijn of schaduw
van reden.
We zullen in 1909 doen wat we al
ios .hebben gedaan, en naar oude ge-
woonte het beproefde pad sfloopen.
Nooit is deze strijd om personen,
aas? altoos om beginselen gegaan. Foor
I die beginselen hebben we, naar de stand
|vsb het oogenblik het eischte, de toe-
gezooht op die punten van
I ita&tabeleid, welke om regeling vroegen.
I Biervoor gaf ons program van actie de
I lormsïleering. En had de deputaten ver-
ring zulk een program van actie
I vastgesteld, dan stelden we candidaten,
't over dit program met ona eena
waren. En waren eenmaal die eandi-
atc» gesteld, dan gingen we vcor hen,
la onze mannen, in het vuur.
Zoo gingen we te werk, onyersohil-
|li» welk kabinet er zat, in de hoop,
>t, stond bet kabinet tegen ons pro-
tam over, onze Kamerleden er met
i meer warmte voor zouden opkomen,
bleek het kabinet met ons program
tomogeen, onze Kamerleden zulk een
cabinet te ijveriger steunen zooien.
Wat oorzaak zou er dan zijn, om in
11909 van dit beproefde pad af te wijken
We zijn geen politieke party in dien
|iin, dat we een instrument zouden
om aan eenige politieke mannen
bevrediging van hun eerzucht ge-
i'jjk te maken.
Steeds dreef hooger beginsel ons aan.
We verschenen in het veld met de
banier van het Kruis omhoog, om de
llaarschappij der christelijke beginselen
lii oase staatsrechtelijke samenleving te
llundhaven.
Voor die beginselen bonden we den
|ilijjd aan, en in het teeken van dit
ois poogden we te overwinnen.
Si Middenstand en zijn vertegen-
weerdigSag.
Binnenkort zal door de Staatscom
missie voor den Middenstand het rapport
ontwerp van wet inzake de verte
|pwoordiging van den Middenstand aan
M. de Koningin worden toegezonden.
[Sa door prof. mr. A. Anema, die met
'i bearan Tuteio Noltbenius en Meuw-
|>iD liet bareel dier commissie uitmaakt,
i bet laatste nummer van de „Midden
landsbond' twee artikelen zijn gewijd
[M „Vertegenwoordiging van den
feiulletoMv
minuten later reed het rijtuig
dat vier personen inedevoerde
'dan, Höokner en de beide beambten,
Ofschoon Jorden in de groote stad
alleen bekend was in den kring
|!l« leerlingen, werd hg nu door zijne
'otloopige gevangenn»ming de beid
11 den dag.
Oe openbare meening hield zich g ve
rnet hem bezig, en daarbg speelde
I onbevredigde nieuwsgierigheid een
:t,'e rol. Het .publiek was verdeeld
'wee partgen sommigen konden
gelooven dat er grond wes voor
'srdenking tegen een fijn beschaafd
Bverig werkzaam man terwgl anderen
II goed wilden gelooven dat de moord
w Veldstraat tegaan was door een
"«innig jonkman, die in behoeftige
Middenstand", en deze allicht den geest
van het in te dienen rapport zullen
ademen, laten wg er een en ander uit
volgen.
De vraag of niet de bestaande ver
tegenwoordiging, de Kamers van Koop
handel en Fabrieken, voor het dosl en
de behoeften van den middenstand vol
doende is te achten, beantwoordt prof.
Anema ontkennend. En hg vervolgt
„In de eerste plaats zgn de bestaande
K. v. K. onvoldoende, omdat zg bestemd
zgn om het grootbedrgf te vertegen
woordigen. Hoewel nu het grootbedrgf
zonder twgfel vooral op het gebied van
handel en scheepvaart met het midden-
en kleinbedrgf belangen gemeen heeft
zgn de versobilpunten veel mee; in
getal en loopen de belangen voor de
nijverheid totaal uiteec. Wei geeft het
bestaande kiesrecht gelegenheid aan den
Middenstand om vertegenwoordigers uit
te zenden, zelfs zouden zg deze op vele
plaatsen wei voor zich in beslag kunnen
nemen, maar dit zou in meer dan een
opzicht fataal werken."
De eehrgver acht het adviseerend
karakter der K. v. K. een bezwaar.
„De bsdrgfsbelangen kunnen op twee-
erlei wgze worden geregeld. Men kan
in de eerste plaats die regeling leggen
in handen van een gecentraliseerd
stasis bestuur, dat van boven af de be-
drgfsaaDgelegenheden regelt na inge
wonnen advies van de vertegenwoordi
ging van hef bedrgf. Deze laatste
draagt dan dus een adviseerend karak
ter. Zulke instellingen en dan nog
in gebrekkige vormen zgn onze be
staande K. v. K. Maar men kan ---
en moet onzea inziens ook een an
der systeem volgon. dat men afiianlijk
de groote beginselen en regelingen
neerlegt in een algemeene bedrgfswet,
en dan de behartiging der bedrgfszaken
onder geldende kracht dier rgkswet over
laat en toevertrouwt aan de vertegen
woordiging van het bedrgf zelfdan
wordt die vertegenwoordiging een in
richting van zelfbestuur. Dit laatste ia
voor een krachtig bedrijfsleven de ge
boden vorm, de eenige, die tegeigk de
vrgheid waarborgt tegen onverstandige
staatsinmenging eu een noodigen dwang
verstandig toepast, waar individueels
ongebondenheid en zelfzucht aile ge-
zamenlgke behandeling der belangen
illusoir zouden maken."
Dan volgt een schema, hoe professor
Anema zich de werking dier vertegen
woordiging voorstelt.
„Voorop sta als eerste punt, dat de
vertegenwoordiging moet dragen een
besturend karakter. Dat wil niet zeg
gen, dat ze niet ook adviezen hebben
te geven, maar dit blijre bijzaak; om
zelfbestuur ia bet te doen. Gewaakt
moet daarbij, evenais in de midden-
eeuwsche organisatie, voor hst publiek
belang, voor hef vakbelang en voor
het individueel recht en belang van den
nijvere.
Hef geheels land is daarbij te ver
omstandigheden verkeerde.
De faam had op hare manier gezorgd,
dat de belangstelling nog meer geprik
keld werd hier en daar hoorde men
halfluid iets mompelen over vroegere
liefdesbetrekkingen tusschen den ver
dachten jonkman en de echoone weduwe
Vou Karstenbrook.
Toen Elfride daarvan iets hoorde,
was zij zoo verstandig te erkennen, dat
zij Jordan uit vroegere tijden kende,
en daarbg voegde zg dan jen betuiging
van medelijden met zijn overleden
ouders, die van hun zoon slechts teleur
stelling, verdriet en gebrek aan liefde
moeten ondervinden.
Op den avond, dat hare verloving
met Heiurieh Balder in den kring hun
ner vrienden sou gevierd worden, kwam
zij hem vriendelijk lachend te gemoet.
Hg kuste baar, voordat hij zijn ver-
iovingsgesohenk, een armband met bril
lacten, om baar pols vastmaakte.
Zij glimlachte. De geheele drom van
scbuldsischers, die met aandrang om
betaling vroegen, was tot zwijgen ge
bracht alleen door den naam van den
rijken Balder. Geen enkele, die het
haar meer lastig maakte, allen zwegen,
als door een tooverslag.
deelen in een klein aantal deelen, b. v.
vijf. Dit moet met hel oog op den
aard der bestuurszaak ea bet budget,
dat niet te klein mag zgn en dat al
thans een 25 it 30 duizend gulden
moet beloopen. De vertegenwoordiging
laten wij haar Middes. standskamer
noemen besta uit een vrij groot
getal leden, zoodat talrijke commissies
kunnen worden gevormd voor de gpe-
ciale aangelegenheden. Plaatselijk worde
voor de belangen der kieia-njjverheid
gewaakt door aetie in den geest der
Duitsche „Innungsaus-schueeze".
Bij elke Kamer is ambtshalve een
openbaar register te houden van alls
patroons in baar district, die onder de
wet vallen. Het stemreoht voor de
Kamers zag steller dezes het liefst toe
gekend aan de vereenigingen, zoodat
iedere vereeniging, die de bevorderingen
der belangen van de klein-nij verheid
ten doel heeft en minstens kO patroons-
leden telt, stemrecht hebbe. Da ver
schillende takken van nijverheid zgn
dan in te deelen in groepen, en iedere
groep hebbe een vertegenwoordiger in
de Kamer. Acht men, dat kiesrecht der
vereenigiagen indireoten dwang zou
meebrengen om zich aan een vereeni
ging aan te sluiten dan kan dit na
tuurlijk ook individueel geregeld stel
ler dezes echter meent, dat zoodanige
dwang niet sterk is, waar het voldoende
is, desnoods om een vereeniging van
20 patroons ad hoe op te riohten.
Wat betreft da bevoegdheid der Ka
mere, deze moet bij een algemeens be
drgfswet of bij een daartoe strekkende
wet worden gergeldliefst het eerste,
opdat het leerlingwezen daarin ook eeno
plaats vlade zoo niet, ,-A-n onderstelt
de aanwezigheid dar Kamera in elk ge
val een wettelijke regeling vaa het
leerlingwezen. Aan de Kamer nu zijn
verschillende functies toe te kennen.
Zij heeft inlichtingen en gegevens te
verzamelen over de klein nij verheid
van advies Se dienen over alle aange
legenheden de klein-növerheid betref
fend, aan het plaatselijk en gewestelijk
bestuurz0 heeft te beoordeelen bet
vereenigingsleven, door te verstrekken
voorlichting en bijstand zij heeft tot
uitvoering der wet nadere verordenin
gen te maken inzake het leerlingwezen
het toezicht uit te oefenen daarop
voorts het vakonderwijs te bevorderen
door het verleenen van den meeeters-
en gezellen-titel na gehouden examen
een jaarlijksch verslag op te maken yan
haar werkzaamhedenoprichting en
steun van vakscholen, vak-musea-biblio
theken, tentoonstellingen en dergelijke.
En voorts al wat bij de verdere ont
wikkeling der klein-nijverheid geschikt
en passend zal blijken. Dit is zoo vooruit
niet mogelijk te bepalen. Zoo kan haar
wellicht arbitrage worden opgedragen
ever geschillen in het bedrgf.
Bjj elke Kamer zg 6en gezellen*
commissie, die haar medewerking hebbe
te verieenen bij alles wat de gezellen
Nu spoedig getrouwd en dan weg
van hier, om nimmer terug te keeren.
Aan dit vooruitzicht denkende, gaf
zij zich bereidwillig over in de armen,
die vol verlangen om baar heen gesla
gen werden.
„Zouden wg het niet zoo kunnen in
richten, dat wij vandaag over drie we
ken man en vrouw waren, zeg, Hein-
rich?" vleide zg terwgl zij zieh zoo be
koorlijk mogelijk voordeed.
„Dat zal moeilijk gaan, lieveling,"
antwoordde hij en het was hem duide-
Ijjk aan te zien, hoe onaangenaam hem
alle uitstel was hij had met Elfride
gesproken over Jordan's beweringen
omtrent zjjn vroegere betrekking tot
haar en toen had zg hem zoo mooi
voorgepraat, dat hij geheel tevreden
gesteld was. „Kinderspel", had ze ge-
„Zou het moeilijk gaan?" vroeg zij
een beetje terneergeslagen. „Hoe zoo
Ik begrijp je niet."
„Ik zal worden opgeroepen als ge
tuige tegen Jordan, daaraan valt niet
te twijfelen. En daardoor zal ik wel
gedwongen zijn hier het prooes van dien
rustverstoorder af te wachten."
„Maar mgn Hemel, wjj zouden hier
betreft. Eveneens zg bij elke Kamer een
regeerings-eommissaris, die deelneemt
aan hare beraadslagingen, toezicht oefent
op hare handelingen uit het oogpunt
van handhaven der wet in het algemeen
belang en daartoe vast omschreven be
voegdheden beeft.
Voorts hebbe da Kamer de burger,
rechtelijke vermogeasreehtelijke bevoegd
heden, die voor haar taak noodig zijn.
Dan zij Koninklijke goedkeuring
vereisoht, voor belangrijke besluiten en
stafverordeningen. Wegens strijd met
de Wet of het algemeen belang moeten
alle besluiten caasabel zgn.
Er zij een dagelgksch bestuur en een
bezoldigd secretaris. Wet en huishou
delijk reglement regelen dit alles nader.
Jaarlijks wordt een door de Kroon
goed te keuren begrooting opgemaakt.
De geldmiddelen bestaan uit een jaar-
Igksche bijdrage van den staat, inkom
sten uit de te houden examens, uit
burgerrechtelijke handelingen. Over
weging verdient wellicht, opcenten te
heffen op de bedrijfsbelasting der op
het bedrijfregister voorkomende pa
troons.
Een centrale bedrijfsraad zij het rgka-
college, dat met den minister de hoog
ste leiding in handen houdt
Voor een nadere uitwerking van een
cn ander is het uiteraard hier niet de
Zal dit alles slagen, dan moet er ont
staan een krachtig bedrijfsleven en
daarmede een actief vereenigingsleven.
Van bovenaf invoeren geeft niets, als
niet in da betrokken kringen zelf be-
wustte mannenkracht werkt en het
rustig evenwicht weet te vinden tus
schen zelfstandigheid en zelfbeperking
ten bate van den gemeenschapskring.
De Nederlandsche gedachte zalfba-
stuur der eigen aangelegenheden door
het georganiseerde bedrgf zelf onder
opperste regeling door de Overheid in
de wet, moet weer varen in de gelederen
van onzen Middenstand. Mogen daar
toe ook deze regelen iets bijdragen."
9e Lep der bevolking van Nederland.
Bij de „St Ct." no. 120 is gevoegd
een uittreksel uit de statistiek van den
loop der bevolking van Nederland over
1901.
Uit deze statistiek blijkt in de eerste
plaats dat het bevolkingscijfer van ons
land op 1 Januari 1908 bedroeg
2,851,498 mannen en 2,895,775 vroui-
wen, totaal dus 5,747,273 zielen.
Dit aantal was over de verschillende
provinciën als volgt verdeeld Noord-
Brabant 612,921, Gelderland 629,710,
Zuid Holland 1,340,059, Noord-Holland
1,095,345, Zeeland 229,575, Utrecht
281,552, Friesland 359,109, Overijse!
374,754, Groningen 327,158, Drenthe
169,376, Limburg 327,714.
Uit een tabel, bevattende cijfers van
geboorte, sterfte, vestiging en vertrek,
en toeneming der bevolking, blijkt dat
de bevolking van Nederland in 1907 is
toch wel kunnen terugkomen op den
bepaalden tijd om je plicht te vervullen*
meesmuilde zij.
„Dat zoete verlangen van je maakt
mg zoo gelukkig als ik maar wensehen
kandaardoor verdwijnt al de wrok,
dien ik tegen Jordan koesterde," zeide
hij terwgl hg haar omhelsde. „Maar
zjjn verdediger, de vader vaneen zijner
leerlingen, heeft, naar ik virnam, ge
zegd, dat hg veel gewioht hecht aan
mgn getuigenis betreffende de geldelijke
aangelegenheden van den overleden
Wittig. Ook is het prooes reeds bepaald
op de eerstvolgende reohtzitting, dus
over veertien dagen ongeveer. Zou het
publiek niet gaan vermoeden dat wij
beiden reden hadden om van hier te
verdwijnen
Zijn glimlach prikkelde baar.
„Ik niet. Wat heb je met Sylvester
Wittig uit te staan, behalve dat hij je
tot erfgenaam benoemde
„Dat juist schijnt een groote misdaad
te wezen in de oogen van den verde
diger", schertste hij. Zelfs zal je ook
wei getuigenis moeten ge «en. Je weet,
hoe bleek en verstoord Jordan na den
moord in het salon bij je kwam."
„Afschu welijk 1" riep de jonge vrouw
toegenomen met 75,036 inwoners, of
13.23 per duizend. Voor de groote
gemeenten die met eene bevolking
van meer dan 20,000 inwo ors be
droeg die toeneming 14.^3 per duizend
voor de overige gemeenten 12 51 per
duizend.
Geboren werden in het rijk in 1907
totaal 171,510 kinderen; het aantal
sterfgevallen bedroeg totaal 83,356,
zoodat dus het overschot van de geboorte
op de sterfte 88,154 bedroeg. (De be
volkingstoeneming door geboorte-over
schot is dus in ons land ongeveer gelijk
aan die in Duitsohland, wasr bjj een
ongeveer 10 maal sterkere bevolking
ook ongeveer een 10 naai, grooter
overschot wordt verkregen.)
Het aantal geborenen bedroeg 30.04
op 1000 inwoners der gemiddelde be
volking voor het Rijk28.87 voor de
voornaamste en 30.74 voor de overige
gemeenten. Het aantal overledenen be
droeg, in diezelfde volgorde, 14.60,
13.87 en 15.03 op 1000 inwoners. De
toeneming door meerdere geboorte dan
sterftè was 88,154 zielen of 15.54 per
duizend inwoners der aanvangsbevolking
op 1 Januari 1907. In de voornaamste
gemeenten was deze verhouding 15.11
in de overige gemeenten 15.80 per
duizend. Door meerder vertrek dan
vestiging nam de bevolking in totaal
af met 13,118 zielen of 2.31 per dui
zend. De voornaamste gemeenten ver
minderden door meer vertrek met 0.68
per duizendde plattelandsgemeenten
met 3.29 per duizend. In dertien van
de 24 voornaamste gemeenten (nl.
Amsterdam, Breda, Delft, Deventer,
Dordrecht, Gouda, Haarlem, Den Hel
der, 'a Hertogen boFch, Leiden, Utrecht,
Zaandam en Zwolle) had in 1907 meer
vertrek dan vestiging plaats. In En
schede en Leeuwarden was het over
schot van vestiging boven vertrek uiterst
gering. De gemeente Delft zag hare
bevolking nooh toe- noch afnemen.
Verder bedroeg het aantal levenloos
aangegeven kinderen in 1907, 3899 van
het mannelijk en 3273 van het vrouwe
lijk geslacht. Op 1000 geborenen kwa
men in het rjjk 41.82 levenloos aanga-
gevenen voor. In de groepen der voor
naamste en overige gemeenten was
deze verhouding respectievelijk 39.76
en 42.97.
Enkele cijfers zullen onzen lezers
wellicht nog belang inboezemen. Zoo
herinneren we dat Amsterdam zgn be
volkingscijfer met slechts 1470 zag
toenemen. Wel was hier het orerschot
van de geboorten (14,391) op da sterfte
(7536) vrij aanzienlijk, n. 1. 6855, was
ook de vestiging belangrijk, n. 1. 26,526
zielen. Maar hiertegenover staat een veel
aanzienlijke» vertrek, 31,911 zielen,
zoodat het cijfer van de vertrokkenen
dat der ingekomenen met 5385 over
trof.
Ta Rotterdam echter, waar 13,179
kinderen werden geboren en 5493
sterfgevallen plaats hadden, bedroeg het
verbitterd, nu haar eigen dierbaar
persoontje in de zaak zou betrok
ken worden. „Mg met zoo iets lastig
te vallen 1 Maar zei hg dan niet, dat
bjj zijne hand met een of ander bevlekt
hal f Ja, nu herinner ik ine dat zeer
Hij trok haar opnieuw in zgn armen.
„En zou je nu zulk een gewiohtige
getuigenis aan de rechters willen ont
houden f Dat is een spoor, dat vanzelf
tot de waarheid leidt. Zulk een beken
tenis
stelt mij bloot onlanks mgn
onberispelijke handelingen", viel de
jonge vrouw in. „Wat ik daareven
zeide, deelde ik je in volle vertrouwen
mede."
„Stelt die beteekenis je bloot?"
schertste hij. „Wanneer ik aan je zijde
sta, wat zou je dan blootstellen tegen
over zoo'n knaap f Wij moeten dit offer
aan de waarheid brengen en ons ge
weten zuiver honden."
„Nu begrijp ikjewerkelgk niet meer,"
zeide zij en zij was onaangenaam ge
stemd bjj de gedachte, dat zij tegen
Jordan zou moeten getuigen met het
geen er in haar teekenkabinet was voor
gevallen. (Wordt vervolgd.)
