Donderdag
1 November.
No. 257.
1906.
44e Jaargang.
Van week tot week.
FEÜIUAETON.
Birmeiiïandsche bericIiteiL
VLISSIKSSCHE COIIMNT.
Prijs per drie maanden 1.80s Fïaaoo gte© fSQSÈ 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187-
ADVER FENTIÊNvan i4 regels ƒ0.40, Voor eiken rege!
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt- de prijs slechts twee maal berekend. Groote letters
en cliché's naar plaatsruimte.
Yerschflnt dagelyks. uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Telepliooii nummer 10.
Aboimements-Advertentiën op zeer voordeelige voorwaarden.
Op het oogenblik waarop deze regelen
geschreven worden, zijn wij gevorderd
tot 30 October. Het is dan de verjaar
dag van het bekende keizerljjk mani
fest, waarin men het Russische volk
met mooie beloften trachtte te paaien,
om ten slotte niets te geven en einde
lijk nog meer terug te nemen dan men
gegeven had.
Tegen dezen dag zjjn er in het ge-
beele Russische rijk groote werksta
kingen en hevige onlusten te duchten
en het moet gezegd worden, dat de
revolutionnairen er goed voor gezorgd
hebben, dat het ten minste niet ont
breekt aan wat men „de zenuw van
den oorlog" noemt. Een buit van tus-
uchen zeven en acht maal honderd
duizend gulden, die de aanslag te Sint
Petersburg opbracht, is waarlijk niet
te versmaden.
Yan aanslagen en van inhechtenis
nemingen, van de daden van het mili
tair schrikbewind leest men nog eiken
dagmaar overigens is het in het
Czarenrijb, wat de politieke gebeurte
nissen betreft, onrustbarend stilwel
licht weer de stilte die den storm voor
afgaat. Hoogst vermoedelijk zullen wij
het zeer spoedig weten.
Het nieuwe Fransche ministerie is
zeker een zeer merkwaardig ministerie,
in zooverre als het voor de eerste maal
geweest is, dat een naar het socialisme
overhellende radicale Btaatsman als for
meerder en voorzitter van een kabinet
optreedt. Overigens zullen wij natuur
lijk de daden van het nieuwe bewind
moeten afwachten.
Eene eigenaardigheid in het ministerie
Olémenceau is het, dat er in is opge
nomen, oDgeveer als in België, een
departement van arbeid en bygièue (ge
zondheid), waartoe de directiën van
openbaren onderstand en van onderling
hulpbetoon vereenigd zijn.
Dat 't optreden van generaal Picquart
als minister van oorlog verschillend
beoordeeld zou worden, was te verwach
ten. Zeker zouden ook wij niet gaarne
wenscben dat er in de als afgedaan
beschouwde Dreyfus-zaak opnieuw iets
voorviel. Dat zou verkeerd wezen maar
overigens zijn wij van meening, dat
het feit der benoeming een bewijs is,
dat er in de laatste jaren een totale
omkeer heeft plaats gehad in Frankrijk.
Smadelijk uit het leger gezet, nadat te
„Kostte het u geen strijd, uv? vijandin
Ma verfrissching te geven?"
„Ja, dat kostte het mij", antwoordde
Valentine. „Ik ik wenschte
„"Wat wenschte u P"
Zij antwoordde niet. De levendigheid
van daareven was vervlogen met de
Woorden, die op haar lippen bestorven
"aren, Zij keerde tot de werkelijkheid
terug I Daar zat zij in de verhoorzaal
tegenover den reohter, wiens hoofd in
de Bchaduw bleef, terwijl haar gelaat
ten volle beschenen werd door het licht
Tan de gaslamp boven de tafel.
„Toen verlangde uw gemoed naar
''taak, niet waar vroeg Hausler.
Zij zweeg.
„Toen kwam de begeerte op, die
'touw dood aan uw voeten te zien P"
Sog altjjd zweeg zij zij bedekte
vergeefs getracht was hem den mond
te snoeren of op andere wijze onscha
delijk te maken, heeft bij tegenover de
geheele openbare meening en tegen ad
zijn chefs volgehouden dat er onrecht
was gepleegdeen daad van grooten
zedeljjken moed en van buitengewone
eerlijkheid. Eerst onlangs met den rang
van generaal in het leger teruggebracht,
is hg thans, zonderlinge en wonderljjke
loop van het lot, de chef zijner bitter
ste vijanden.
Zoowel in het leger als bij de vloot,
zijn de zoogenaamde clericale elemen
ten in Frankrijk sterk vertegenwoor
digd. Mocht het de bedoeling der nieuwe
regeering wezen om den strijd tegen
de overmacht der kerk voort te zetten,
ook door de clericale elementen uit het
leger te verwijderen, dan is Picquart
zeker wel de mau om zonder aanziena
des persoons te handelen.
Het gerucht gaat dat de regeering
vast besloten is om, wanneer zij op
11 December mocht komen te staan
tegenover een opstand tegen de wet op
de scheiding van kerk en staat, aan de
Kamer zal voorstellen maatregelen te
nemen, die reeds thans in beginsel zijn
vastgesteld en die de onwilligen tot
gehoorzaamheid aan de wet zullen dwin
gen. Yan anderen kant evenwel komen
berichten die op zachtere maatregelen
schijnen te wijzen j waarop wij voor
het tegenwoordige niet verder zullen
ingaan.
De terugkeer, van het stoffelijk over
schot van den Hongaarschen vrijheids
held Rakoczy, van het Turkeche grond
gebied waarop het rustte, naar het
Hongaarsehe vaderland, iö een daad van
piëteit en van verzoeningsgezindheid,
die keizer Frans Jozef, die er toestem
ming toe gaf, bij het Hongaarsehe
volk zeker weer in achting zal doen
Rakoczy was een van de vrijheids
helden, die het meest door de groote
kunstenaars van het Hongaarsehe vader
land verheerljjkt zjjn in den nooit ge-
eindigden strijd tegen het Habsburg-
sche huisbij was de ziei van den
minder bekenden opstand yan westelijk
Hongarije uit den tijd van den Oosten-
rijksohTurkschcn oorlog. Die opstand
duurde van 1701 tot 1711. Vogelvrij
verklaard, leefde de held op Turksch
grondgebied tot 1735, toen hij te Ro-
doato stierf en begraven werd.
Bij keizerlijk besluit was hij even
wel tot rebel verklaard en keizer Frans
haar gelaat mat de handen en zonk
kermend in haar stoel.
De rechter liet haar geen tijd om zich
te herstellen onmiddellijk vroeg hjj
„En op dien wensch volgde de daad
toen meDgde u vergif in het water,
niet waar P"
Die woorden hadden toch niet de
uitwerking, die hij zich daarvan had
voorgesteld, het verschilde echter niet
veel. „Als ik op dat oogenblik een
wapen in de hand had gehad, zou ik
het tegen haar gebruikt hebben, geloof
ik", antwoordde zij.
„Dat zou tenminste eervoller en
moediger geweest zijn, dan u op
verraderlijke wijze van vergif te bedie
nen", sprak de rechter op strengen toon.
„Ik had noch het een, noch het
ander", antwoordde Valentine, die weer
in dezelfde moedelooze stemming verviel,
waarin zij bjj het begin van het verhoor
verkeerde.
„Dus u erkent, dat u meyrouw
Reobiing het vergif heb toegediend P"
vroeg de reehter nu ronduitna al het
gesprokene was hij tet de overtuiging
gekomen, dat dit jonge, schoone meisje
in een soort van waanzin de vrouw,
die haar zoo bitter gekrenkt had, het
Jozef is thans zoo onbekrompen ge
weest, die wet in te trekken zoodat
de dag kon aanbreken, waarop het over
schot van den vurigen patriot op vader-
landschen bodem kon terugkeeren.
De hertog van Cumberland heeft dan
toch waarlijk nog eens kans om ge
roepen te worden tot den troon van
Brunswijk. Men wenscht in het hertog
dom weer eens een eigen landvorst,
wat heel natuurlijk is, en daarom heeft
de Landdag zich dan ook vereenigd
met een voorstel, waarin verklaard
wordt dat zonder een stelligen en vol-
ledigen afstand van alle leden der
hertogelijke familie van Cumberland
van den Hannoverschen troon, er niet
gehoopt mag worden op eene schik
king tusschen de Pruisische kroon en
den hertog van Cumberland schikt de
familie zich nu in de zaak en houdt
ook de hertog niet langer vast aan zijne
aanspraken op Hannover, dan zullen de
Brunswijkera hem zeer zeker uitroepen.
Naar verluidt zou dit echter zeer tegen
den zin van keizer Wilhelm wezen, die
niet alleen in het Welfische Huis zijn
natuurlijken vijand ziet, maar ook gaarne
zou zien dat een zijner zoons den her
togshoed verkreeg een familieregeering
dus, waarmee men toch waarschijnlijk
in het hertogdom zelf niet zoo hoog
zou wegloopen.
Het komedie-boevenstuk van Kiipe-
nick is uit en onze lezers weten op
hoedanige wijze het geëindigd is. De
schoenmaker, wiens naam ongetwijfeld
vereeuwigd zal worden, is ten slotte
het kind van de rekeningmaar wij
zouden ons best kunnen vereenigen met
de meening, in een ander blad uitge
sproken, dat deze schoenmakorsknecht,
die misschien niet eens meer met pik
draad en spanriem weet om te gaan,
het officieel Pruisen tot zijn dupe ge
maakt heeft.
Yooral zouden wij ons kunnen ver-
eenigen niet de conclusie, waartoe dat
blad komt
„Maar wat voor de wereld van meer
belang is dan voor hemzelf, is, dat hij
ten aanschouwe van ieder, een levend
stukje maatschappelijke geschiedenis van
Pruisen heeft opgehangen, en dat
hij ons allen bigde heeft gemaakt, dat
wij niet leven in het land, waar de
„Pickelhaube" god is."
vergift had toegediend, doch hij had
ook een openhartige bekentenis verwacht.
„Gelooft u dan, dat ik mevrouw
Rechling vergiftigd heb luidde haar
wedervraag.
„Mejuffrouw", zei de reehter met
nadruk, „volgens de wettelijke bepalin-
lingen behoeft niemand zichzelf te be
schuldigen. Het is zelfs de plicht van
den rechter d® betrokkene daarop te
wijzendaar staat tegenover, dat
een bekentenis niet noodzakelijk is om
eene veroordeeling te kunnen uitspreken.
Bij voldoende bewijzen
„En gelooft u die te hebben viel
zij in.
„Al heb ik ze nog niet geheel, dan
zal het onderzoek ze wel aan het licht
brengen voer hot oogenblik is er reeds
gegronde reden om u gevangen te
nemen."
„Ik had niet anders verwacht", ant
woordde zij onderworpen, hopende dat
de rechter het verhoor nu zou sluiten.
Daarin vergiste zij zich echter. Nogmaals
ging de jonge en daarom nog ijverige
rechter de zaak in alle bijzonderheden
met haar door en deed moeite haar te
doen begrijpen, dat mevrouw Reehling
't vergif nergens anders kon ingekregen
Nabij hat doode pant.
Het heeft er iets van in de rechtsche
pers stipt de „Nieuwe Ct." aan
of het ministerie nu maar zijn koffers
moet pakken. De rechterzijde moet haar
kruit droog houden, omdat de gevolgen
van een conflict zich „misschien zeer
spoedig" kunnen voordoeD.
Intussehen acht de „N. Ot." het op
merkelijk, dat in de organen, welke
aan verantwoordelijke personen zeer na
staan, een andere toon wordt aange
slagen. Zóó de „Nederl." en de „Stand.",
welk laatste blad al zeer kalm is en
zelfs aan de rechterzijde nog een vrien
delijk standje geeft, dat zij in het voor-
loopig verslag over hoofdstuk I te veel
aan politiek heeft gedaan, nl. bedenkin
gen tegen het beleid van den minister
van oorlog aldaar zijn onderdak gebracht.
„De bedoeling daarvan is natuurlijk"
Bchreef de „Stand." „hierdoor de
politieke befeekenis van het geding
scherp te doen uitkomen, en dit kan
zijn nut hebben. Maar het heeft toch
het nadeel, dat men zoodoende van
oorlog meer of min een kabinetsquaestie
maaktiets waardoor het oordeel on
vrij wordt."
Volgens de „Nieuwe Ct." komt
hierin duidelijk de vrees uit, dat de
tegen den minister van oorlog te ver
wachten oppositie, wellicht gevolgd door
een dien bewindsman treffend votum,
het gansche kabinet tot heengaan zou
kunnen dwingen. Dit zou in de be
rekeningen van de „Stand." blijkbaar
niet te pas komen. „Rechts toonde
steeds dat zij haar tijd kan afwachten",
zegt de „Stand." En die tijd schijnt nog
niet daar.
Zelfs de anti-rev. „Rotterdammer",
die het ministerie al vallen ziet, meent,
dat „van christelijke zijde wel geen
staatsman lust zal gevoelen om een
nieuw christelijk ministerie te vormen,
dat voorloopig met een minderheid in
de Kamer het bewind zou aanvaarden,
totdat Kamerontbinding noodzakeljjk
zou blijken."
Geeft men zich van de beteekenis
van dergelijke uitspraken rekenschap,
dan ziet men in meent de „Nieuwe
Ct." dat voor de vrienden en ver
wanten van het kabinet na Leiden meer
reden tot ongerustheid niet behoeft te
bestaan dan daarvoor. De grondslag van
het kabinet is dezelfde gebleven.
Niettemin, sterk is die grondslag niet,
en dit zal het kabinet telkens nopen tot
een nuchtere overweging van cijfers,
feiten en verhoudingen. Men bewijst
het dus geen dienst door het, gelijk het
,/Vad," nog onlangs deed, bij elke ge
legenheid den ministerieelen „code
d'honneur" in de hand te dringen. Het
gevolg daarvan zou wel eens kunnen
zijn, dat men het ministerie door al te
sterke prikkeling van het eergevoel
moreel zou nopen zijn taak neer te
hebben dan bij haar bezoek te Wil-
mersdorf.
„En daarom moet ik het haar gegeven
hebben sprak Yalentine schouder
ophalend.
„Niet daarom alleen", maar ook om
de omstandigheden, die er mee gepaard
gaan", antwoordde de rechter. „U geeft
toe, dat die vrouw u doodelijk beleedigd
had en dat u den diapsten wrok jegens
haar koesterde. Bovendien stond zij
tusschen u en uw beminde. Haar dood
gaf hem de vrijheid om met u in het
huwelijk te treden.®
Bij deze woorden, die een rechtstreek-
sche beschuldiging bevatten, sloeg Ya
lentine vrij en frank op den reehter een
blik, die van vertwijfeling sprak, doch
hem als het ware de ziel doorboorde.
Hierna zonder een woord te kunnen
spreken, liet zij het hoofd op de borst
vallen en barstte overmand door smart,
smaad en hoon, in tranen los.
ZEVENDE HOOFDSTUK.
Agnes von Beeren's koolzwart haar
was door schrik en toorn vergrijsd, toen
men haar, zij telde toen negentien
jaar en was sedert een jaar gehuwd
heur echtgenoot, eea flink, knap officier.
leggen op een oogenblik, dat niet alleen
de verantwoordelijke mannen van rechts,
maar de Kroon en heel het land er
hoogst verlegen mee zouden zijn.
De verkiezing te Leiden.
Over den uitslag der verkiezing te
Leiden nemen wij nog de volgende
persbeschouwingen op
De „Tijd" juicht dat Leiden dus
gebleken is niet gelijk van ouds
rechter- en linker-zijde meenden een
twijfelachtig district te zijn. Yoor het
succes der rechterzijde zijn Blechts
noodigeensgezindheid en trouwe op
komst.
De „Tijd" aeht het thans de vraag
of een zichzelve noemend liberale re
geering, zonder eenige meerderheid in
een der beide takken der volksvertegen
woordiging, nog kan en mag regeeren
volgens liberale beginselen. Yoor wet
ten, door die beginselen bezield, mag
toch zeker den steun van groepen der
rechterzijde niet worden verwaeht,
Slotsom is, dat alleen „neutrale" ont
werpen kans van slagen hebben.
Het „Centrum" meent te mogea
conatateeren, dat de coalitie rechts is
gebleken hechter te zijn, op steviger
basis te staan dan de coalitie links.
Katholieken en anti-rev. hebben met
even grooten ijver op De Viseer ge
stemd als de ohristelijk-historisohen
zeiven. Het ging als in 1905 „bloc"
tegen „bloc" en de kracht van het
christelijk bondgenootschap, dat men
door den val van het ministerie-Kuyper
zooal niet gebroken, dan toch ernstig
geschokt achtte, bleek niet verminderd
te zjjn.
De Leidsche verkiezing is daarom
van groote moreele beteekenis. Zij
beeft niet slechts de rechterzijde in de
Tweede Kamer versterkt met een man,
dien zij ten vorigen jare noode daaruit
verdwijnen zag, zij brengt niet slechts
de meerderheid van links tot de kleinst
mogelijke afmeting terug, maar zij mag
ook worden beschouwd als een teeken,
dat goede dingen belooft voor de toe
komst. De rechterzijde is ten vorigen
jare wel geslagen, maar niet verslagen.
In den storm van Kuyperophobie en
in de verwarring, door anti-elericale en
andere leuzen gesticht, waarbij als derde
factor de twijfelachtige houding van
een dee! onzer bondgenooten kwam,
heeft men de meerderheid weten te
verplaatsen.
Maar die overwinning is gebleken
een overrompeling te zij s, waarby per
soonlijkheden, het toeval en omstandig
heden van zeer voorbijgaanden aard een
voorname rol vervulden. Zoo ging Kam
pen verloren, werd Leiden niet heroverd,
dolven wij hot onderspit in Gorinchem
en andere districten, die onder normale
omstandigheden zoo al geen vaste, dan
toch zeer kansrijke districten zijn, waar
de reohterzijde over de meeste stemmen
beschikt. Nu te Leiden opnieuw de
zege werd bevochten door de partijen
dien zij hartelijk liefhad, thuis bracht
met een doodelijke verwonding. Hj was
gekwetst in een tweegevecht. Da aan
leiding daartoe was voor haar diep
krenkend en bracht haar tot de erken
tenis, dat Yon Beeren haar niet uit
liefde gehuwd had, doch uit eigenbelang,
daar zij de dochter was van rijke
burgerlijke ouders.
Deze ontgoocheling had de jonge
vrouw zwaar getroffen en was oorzaak,
dat zjj zich reeds jaren, lang uit de
wereld had teruggetrokken. Zij was
gezond naar lichaam en geest, en bezat
groote veerkracht, beminde de kunst,
speelde verdienstelijk op het klavier,
beoefende den zang en trachtte zoo haar
leed te vergeten, al was het haar thans
na aeht jaren nog niet geheel gelukt.
Kort na elkander waren haar vader en
moeder gestorven, zjj was daardoor
meesteres geworden van een aanzienlijk
vermogen, had een kleine villa gekocht,
die naar haar smaak laten inrichten en
braoht hier in een kleinen, met zorg
gekozen kring een gedeelte van het jaar
door den overigen tjjd was zij op reis.
(Wordt vervolgd,)
