Dinsdag
18 Juli.
OOM EN NEEF.
43e Jaargang.
1005.
Binnenlandsche berichten.
YLISMMNCIE COURANT
Prijs per drie maanden j 1-80. ÏVaaeo psi' post j 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187.
ADVERTENTIËN: van 1-4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts twee maal berekend. Groote letters
en cliché's naar plaatsruimte.
Verscliflnt dagelflks, uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Teleplioonnummer 10.
Abonnements-Advertentiën op zeer voordeelige voorwaarden.
De crisis.
De „N. Ct." schrijft:
Wij ontvingen uit betrouwbare bron
de bevestiging van het dezer dagen door
het Nedorl. Corresp. bureau vermelde
gerucht, dat aan mr. Goeman Borgesius
de opdracht tot kabinetsformatie is ver
leend en dat, indien hij erin slaagt een
voordracht aan Hare Majesteit aan te
bieden, hij zelf van het nieuwe ministerie
geen deel zal uitmaken.
Grondwetsherziening,
De „Amsterdammer, Weekblad voor
Nederland" bepleit als oplossing der
I crisis grondwetsherziening. Na in den
J breede de moeilijkheden van den hui-
digen politieken toestand te hebben ge-
ej schilderd en te hebben betoogd, dat bij
een verhouding van 48 en 52 niets
B goeds kan "worden verwacht, hoe men
1 een kabinet, zoogenaamd parlementair
I of wel een cabinet d'affaires, ook vorme,
oordeelt het blad dat de vaderlandsliefde
van rechts zoowel als van links behoort
te doen uitzien naar een middel om met
den zoo verwarden, voor het welzijn
van land en volk zoo gevaarlijken toe
stand te breken, althans een uitweg te
zoeken. En dan verklaart het, dat zoo
er ooit een oogenblik gunstig was om
grondwetsherziening aan de orde te
stellen, dit thans het geval is.
Een grondwetsherziening, teneinde
allereerst de ontbindbaarheid der Pro
vinciale Staten, als politiek kiescollege,
volgens wijlen den ouden heer Heems
kerk in der tijd vergeten vast te
stellen, opdat het bij een ernstigen po
litieken strijd, gelijk thans gevoerd is,
niet mogelijk blijve, dat de Eerste Kamer
jarenlang tegenover de meerderheid der
11 kiezers staat.
Een grondwetsherziening, opdat de
voorstanders van kiesrechtuitbreiding,
met de anti revolutionairen die immers
nog altijd het kiesrecht voor huislieden
en daarmee gel jkgestelden recht achten,
te samen een formule vinden, welke
- een eind maakt aan de dwaze kieswet,
■•''"J waaronder wij thans leven.
Een grondwetsherziening, waarbij het
beginsel van evenredige vertegenwoor
diging wordt aanvaard, alzoo mede recht
doende zoowel aan katholieken als aan
■socialisten, die door de wijze, waarop
hun kiezers in den lande zijn verspreid,
terecht zich over het te gering aantal
hunner vertegenwoordigers kunnen be
klagen.
1 Eens
i grondwetsherziening, welke, diene
zij ook andere punten te betreffen, een
zuivering geeft aan het vertegenwoor-
nd en wetgevend organisme, dat in
allergebrekkigste wezen van het
«ogenblik, het parlementaire stelsel, tot
steeds grooter schade, met onvrueht-
Vrij naar het Duitsch.
10.)
„Ik dacht dat ik u eene wolkome
'ijding mededeelde", zeide hij. „Of
Misschien wilt gij liever in K. blijven
„Neen, neen!" riep Bergfeld heftig.
beschouw elke verandering in mijn
a^3 een verzachting van mijn
Het kwam alleen zoo plotseling en
onverwacht."
Men kon het zien dat hij moeite deed
weder tot bezinning te komen en
gelukte hem ookzijne stem klonk
nu veel rustiger toen hij vraagde
„Kunt en moogt gij mij zeegen, wan-
nser ik vertrek P
baarheid slaat en zijn prestige bij de
natie ondermijnt,
j „De Amsterdammer" wil voor de
uitvoering dezer taak een kabinet, dat
uit elementen van verschillende partjen
is samengesteld, een ministerie adhoc,
en meent, dat indien er dadeljk aan
den arbeid getogen en met bekwamen
spoed gehandeld wordt, er over een
jaar een nieuwe toestand kan geboren
zjn, waaronder bj een andere samen-
stelling van Tweede en Eerste Kamer,
het regeeren door links of door rechts
mogel jk is geworden.
„Vermoedelijk reeds in den loop der
volgende week."
#In de volgende week herhaalde
gevangene als werktuigelijk. „Reeds
P> spoedig!"
Toekomst-bespiegelingen,
„Nederlander", „Residentiebode" en
„Vaderland" bespreken in verband met
een eventueel te vormen ministerie de
houding der partjen links en rechts.
De „Ned." doet dit naar aanleiding
van een driestar in „De Standaard",
waarin betoogd werd dat het de be
doeling der linkerzjde zou zjn de coalitie
rechts te doen springen. „De Standaard"
schreef daarin dat het 't groote werk
van dr. Kuyper was de coalitie der
christeljke partjen tot stand te brengen
en meer nog het sterken en bevestigen
dier coalitie door een vierjarig tjdperk.
Eu staat die coalitie nu als een muur,
dan hebben ze (de liberalen) niets ge
wonnen.
De „Ned." nu komt tegen dit stukje
op, niet zoo het betrekking had op den
actueelen toestand, indien „De Stan
daard" de partjen rechts verplicht
achtte ook op den duur onder alle
omstandigheden samen te bij ven.
Dr. Kuyper heeft iu vroeger dagen
nimmer op „fusie" met de roomsch-ka-
tholieken aangedrongen, en zeer terecht.
Slechts tjdeljk samengaan op bepaalde
programma's is mogeljk.
Ook de christeljk-historische partj
wenscht tegenover elkè andere groep
haar volkomen vrjheid te behouden.
Aan partj-besluiten, zooals die o. a. in
de anti revolutionaire partj tot stand
komen, wenscht zj zich niet te onder
werpen. Ook z j gaat slechts op bepaalde
programma's met anderen samen.
Dit was zóó voor 1901 niet door
dr. Kuyper, maar ondanks hem want
de splitsing in 1894 is door hem wel
veroorzaakt, maar niet begeerd. Dit moet
ook zoo bijven. Coalitie is bestmits
en voor zoover men het eens is over
bepaalde zaken. In een coalitie „quand
même" in het voorop stellen van een
heid met het doel om het liberalisme
te bestrjdeD, zien wj geen heil".
De „Residentiebode", hoewel op an
dere gronden, komt eveneens tot de
conclusie dat geen oppositie „quand
même" tegen een eventueele liberale
regeering op zjn plaats zou zjn.
Zj schrjft o.a.
's Lands belang eischt, ons erachtens,
gebiedend, dat wj de liberalen door
onze houding niet bjkans dwingen,
zich te werpen in de armen van Troelstra
Zjn blikken strekten zich langzaam
over het omgevende landschap uit en
bleven rusten op een der nabjzjnde
gebouwen. Daar stond de woning van
den adjudant, maar er was niemand aan
de vensters te zien en evenmin was er
op de bovenste verdieping iets te be
speuren, dat zjne opmerkzaamheid kon
trekken. De jonge officier schudde het
hoofd h j kon zich deze handelwjze
niet verklaren.
„Ik wilde u nog eene vraag doen",
begon hj opnieuw. „Hier in de vesting
zal het moeiljk gaan elkander nog eens
te zien en misschien zien wj elkander
nooit weer."
Om de lippen van den gevangene ver
toonde zich een oneindig bittere trek.
„Misschien, zegt gij Ik geloof dat
het zeker is Het leven, waarin wj el
kander eenmaal ontmoetten, dat voor u
nog zoo frisch en open ligt, is voor m j
een afgrond en verloren. Maar wat
wilt gj vragen
„Mjne vraag betreft het rampzalige
voorval, dat u hier bracht. Mjn neef
liet zich in zjne opgewondenheid eene
uitdrukking ontvallen, welke voor mj
onverklaarbaar bleef en die u buiten
u zeiven van woede bracht. Kunt gj u
en diens bent. De rochterzjde kan, naar
onze opvatting, met volkomen objecti
viteit overwegen wat eventueel een
ministerie der linkerzjde haar op wet
gevend gebied zal aanbieden.
Zoodanige voorstellen bj voorbaat
afwjzen, en weigeren medewerking
daaraan te verleenen, daartoe is de op
positie ons erachtens, niet gerechtigd.
De positie der 45 is op zich zelf reeds
moeiljk genoeg, als ze zich houden wil
op het gebied der liberale concentratie
en niet wil trachten naar een ministerie
der anti Kuyperiaansche coalitie, waarin
dan ook de sociaal-democratie zou zitten.
De moeiljkheid der mannen van de
liberale concentratie behoeven wj niet
te verlichten. Dat is niet onze taak.
Maar wj mogen die moeiljkheid ook
niet noodeloos verzwaren.
Ten slotte houdt ook het „Yad." een
bespiegeling, waarin het op grond der
moeiljk door de vrjzinnigen veroverde
plaatsen en in de meening, dat de
rechtsehe partjen hardnekkig aan de
antithese zullen bij ven vasthouden tot
de conclusie komt, dat een extra parle
mentair kabinet (d. i. een kabinet met
in hoofdzaak geen leden uit de Tweede
Kamer) voor de band ligt.
En dan schrjft het „Vad.", na het
voor en tegen van een dergeljk kabinet
te hebben opgesomd
Uit het bovenstaande is niet met
strakke Ijn één kort geformuleerde
slotsom te trekken.
Men kan concludeeren tot de waar-
schjnljkheid, tot de betrekkeljke wen-
scheljkheid ook, van een extra-parle
mentair ministerie in den boven aange-
duiden zin.
Tot den wensch verder, dat zulk een
kabinet, bet zj dan niai zóó scherp
geteekend als dit bjv, een ministerie
Drucker-Borgesius zou zjn, toch niet
aflate van te zeil gaan op hervormings
kompas.
Tot den wensch ten slotte, dat het te
benoemen kabinet een ministerie bljke
van pacificatie, in dubbelen zin. En dat
aan de rechterzjde met daden duideljk
worde gemaakt, hoe Nederland ook
zonder een antithetisch regeeringsbeleid
bestuurd kan worden.
Aanvullingsva ?kissingsn.
Als candidaten voor de Kamer in
Den Helder, zjn van vrjzinnig-demo-
cratische zjde gepolst de heeren
mr. Anton van Gjn en de ingenieur
R. A. van Sandick, beiden te 's Gra-
De candidatuur Ellis, zoo deze al
mocht gesteld worden, wordt echter
naar men aan de „Tel." schrjft
meer beschouwd als een middel om
het pas veroverde district weder voor
de linkerzjde verloren te lateu gaan.
De centrale kiesvereeniging zal hier dan
ook zeker niet op ingaan. Bovenge
noemde heeren zjn dan ook de ernstige
voorloopige candidaten, die eventueel
die uitdrukking herinneren
Bergfelds gelaat verdonkerde zich,
maar hj ontweek de blikken van hem,
met wien hj sprak. Eindeljk zeide hj
met zichtbare zelfbeheersching
„Die uitdrukking betrof mjnmoeder,"
„Eu mjn oom I" vulde Felix aan.
De gevangene zweeg.
„Wilt gj mj die woorden verklaren
„Ik bid u, dwing mj niet daartoe,
maar wees overtuigd dat de zaken zonder
die uitdrukking nooit zoo hoog zouden
geloopen zjn. Zj bevatte eene beleedi-
diging mjner moeder, die ik kon, noch
wilde verdragen. Ik gaf er een passend
antwoord op en dat deed ons beiden
alle perken der gematigdheid te buiten
gaan. Nu, wj hebben er beiden voor
geboet, maar ik misschien het zwaarste."
„Ik wil niet verder bj u aandringen",
zeide Eelix ernstig.
„Ik wil u nog slechts één raad geven.
Naar ik hoor, is uwe moeder thans in
de residentie, teneinde daar de noodige
stappen te doen om uwe begenadiging
te verkr jgen. Tot heden was alle moeite
te vergeefsch, maar in geen geval zal
men haar de vergunning weigeren haar
zoon te bezoeken. Als mevrouw Bergfeld
besluiten kon naar hier te komen.
ook van Unie liberale zjde steun zouden
kr jgen als uitvloeisel van het indertjd
gesloten compromis.
Bescherming onzer nijverheid.
De heer Talens, fabrikant te Apel
doorn, gaf een brochure in bet licht
„Een stem uit de practjk," waarin bj
op de kaak stelt de zucht van vele
Nederlanders om aan buitenlandsche
producten, al zjn die vaak duurder en
minderwaardig dan het eigen Neder-
landsche fabrikaat, de voorkeur te ge
ven. De schuld van dezen anti-natio-
nalen toestand werpt hj op den tus-
schenhandel en geeft daarvan onder
scheidene staaltjes.
„Een tusschenhandelaar in Den Haag
beroemde er zich zelfs op zoo schrjft
hj dat hj om qualiteit niets gaf,
wanneer het maar niet de spuigaten
uitliep, want, zoo voegde hj mj toe
„Het publiek oordeelt toch niet, althans
het groote publiek niet. De afkeer van
Hollandsch fabrikaat is bovendien zóó
groot, dat het zeer moet uitmunten,
zal het publiek bet willen verkoopen."
Hj beschouwde het publiek als idioot.
Zoo verneem ik nog, dat deze man
nagenoeg alles levert aan der ministeries.
„Eenige hoogleeraren in Miinchen,
die aan ons filiaal allervleiendste at
testen gaven en die des zomers in
Nederland vertoeven, beklaagden zich
er over, dat zj in niet een der groote
steden van Holland onze fabrikaten
hadden kunnen krjgen. Echt Neder-
landsch
„Een Nederlandsch hoogleeraar, die
voor ons nooit te spreken was, beveelt
een inférieur Duitsch goed ten sterkste
aan en in een van de monopolie-Vt in-
kels in Amsterdam ziet ge het groote
hoeveelheden onder de auspiciën van
den hoogleeraar verkoopen."
Zoowel in Nederland als in Indië
meent de heer Talens wordt het
publiek zoodanig gesuggereerd, dat
't niet anders weet of alles wat uit het
eigen komt, is duur en slecht, zoodat
het goede Nederlandsche fabrikaat er
met geen middel is bekend t
Oud-militairen.
Een vjftal adsistenten bj het hoofd
bestuur der posterjen en telegrafie, die
eerder den lande als onderofficier b j bet
leger hier te lande en bj dat in Neder
landsch-Indië, jaren hebben gediend,
waarvan zj een., militair pensioen ge
nieten, hebben zich met een verzoek
schrift tot den heer directeur-generaal
der posterjen en telegrafie gewend,
waarin zj verzoeken hun jaarwedde zoo
spoedig mogeljk de f 1000 te doen
overschrijden.
Dit verzoek is gegrond op de omstan
digheid, dat zj allen gehuwd zju
waarvan sommigen gezegend met een
aantal kiuderen hun jaarljksch in
komen ontoereikend is om naar behoo-
ren met vrouw en kinderen te leven.
„Naar hier viel Bergfeld hem ont-
stuimig in de reden.
„Nooit zal zj dit doen
„Denk nog eens goed Over de zaak na."
„De residentie is dicht bj en een
wederzien licht te verkrjgen. "Wie weet
of ge niet ergens naar eene verafgelegen
vesting verplaatst wordt,"
„Dat is mj onverschillig Ik wil niet
dat mjne moeder te K. komt en dat zou
ook tot niets leiden. Men zal haar nooit
toestaan m j te bezoeken, want dat hangt
van de toestemming van den commandant
af en, liever dan hem daarom te smee-
ken, zien w j beiden af van het genoegen
des wederziens".
„Ook dan als ik mj verbind u het
verlofdaartoe van mjn oom te bezorgen?"
„Ook danIk dank u, heer, Von
Reickenbach, maar ook gj zult in dit
geval niets kunnen uitwerken en zelfs
als het verlof gegeven werd heeft
mjne moeder door hetgeen ik gedaan
heb en de gevolgen daarvan voor mj
reeds genoeg geleden. Ik wil haar ten
minste deze laatste bitterheid sparen."
Felix luisterde met levendige belang
stelling, maar hj zag wel dat bj op
geene volledige verklaring rekenen kon.
„Zooals, gj wilt", antwoordde hj. aIk
Z j genieten een militair pensioen van
f 400 en meer, hun jaarwedde bj ge
noemd hoofdbestuur is f 800 f 850,
doch moeten tengevolge van een artikel
in de burgerljke pensioenwet (de aan
dacht van de bevoegde autoriteit, die
een gunstiger artikel in die wet kan in
het leven roepen, worde hierop gevestigd)
zooveel van hun pensioen missen, dat
jaarwedde en pensioen tezamen niet meer
bedragen dan f 1000 bovendien wordt
nog van hun jaarwedde ingehouden 5%
voor bet weduwen- en weezenfonds, plus
de storting voor eigen pensioen.
Aangezien het maximum hunner jaar
wedde f 1100 bedraagt, wenschen zj,
omdat zj den lande reeds een 30tal
jaren hebben gediend en ook omdat zj
een middelbaren leeft jd hebben bereikt,
dat hun jaarwedde op dat maximum
worde gebracht waardoor hun jaarljksch
inkomen dat gemiddeld over de 11
a 12 jaren, die zj bj bovengenoemd
hoofdbestuur werkzaam zjn, niet meer
dan f 900 heeft bedragen, inbegrepen
hun pensioen wat schappeljker worde.
Z j hopen en vleien zich dan ook, dat
de heer Pop, zoowel in qualiteit van oud-
hoofdofficier, als in die van menseh, het
verzoek van oud-onderofficieren, die zoo
wel maatschappeHjk als geldel jk zooveel
ten achter worden gesteld bj ambtenaren
die den lande niet als militair hebben
gediend, in gunstige overweging zal
nemen.
Vlitssing&nX? Juli.
De nachtmailboot „Koningin Regen
tes", Zaterdagavond van hier naar Queen-
boro vertrokken, is des nachts ongeveer
half drie,bj zwaren mist,op de hoogte van
't vuurschip „West Hinder" in aanvaring
geweest met het Belgische stoomschip
„Topaze" van de OstendeTilbury ljn.
De „Koningin Regentes" bekwam ern
stige schade aan den voorsteven en
moest onmiddeiljk ten anker komen.
Door voortdurend noodsignalen te
geven met de stoomfluit kon de van
Engeland afkomende mailboot „Prins
Hendrik" spoedig assistentie verleenen.
Ook dit schip kwam voor anker en met
een sloep werden enkele passagiers van
de „Koningin Regentes" op de „Prins
Hendrik" overgebracht. Daar er even
wel nog al wat zee stond, ging dit over
schepen nog al moeiljk en werd dit
dan ook dadeljk gestaakt, toen na on
derzoek was gebleken dat er geen ge
vaar bestond voor de „Koningin Re
gentes". Dit schip kon evenwel de reis
naar Engeland niet vervolgen en werd
na geruimen tijd oponthoud naar Yiis
Bingen teruggestoomd.
Inmiddels had ook de „PrinsHendrik"
de reis naar hier voortgezet. Deze boot
had natuurljk eveneens groote vertra
ging en kwam eerst ongeveer half
negen gisterenmorgen op de haven.
Korten tjd daarna arriveerde ook de
zie dat hier een toestand aanwezig is,
waarvan ik tot nu toe niet het minste
vermoeden had. Maar het is er verre
van af dat ik
Hj brak hier af, want hj bemerkte
dat naar zjne woorden niet meer geluis
terd werd. Bergfeld had zich plotseling
omgewend hj maakte eene beweging
alsof h j wilde terugtreden en toch bleef
hj als geboeid aan zjne plaats staan,
maar daarbj werd zjn bleek gelaat door
een donkeren gloed overtogen en het
pas nog zoo doffe oog flikkerde op door
eene krachtige, onbedwingbare aandoe
ning, waarvan het geweld hem voor een
oogenblik zjn makker en zjne omgeving
geheel scheen te doen vergeten.
Felix beet zich op de lippen. Hj had
de richting van den blik gevolgd en zag
Stephanie, die zooeven de woning
van Weidenau had verlaten en langs
den wal kwam. De wind woei den sluier
vau haar hoed op en ontblootte het
gelaat van het jonge meisje, dat frisch
en kleurig als een bloemeukuopje, uit
het doukere fluweel te voorschja kwam,
maar bj den aanblik van den ongoge-
neerden neef eene bevallig pruilende
uitdrukking kreeg.