is,
PUDDING
HOOG SPEL.
15 Juni.
No. 138.
43e Jaargang.
1905.
ingen,
;bode
Van week tot week.
ill
11,
en Steendrukwerk,
IMDIERST
FEUILLETON.
Binnenlandsclie berichten
1)8
an 5 ons 70 ets.
an 10 ons f 1.85,
jAK, fabrikant,
ïingen
St.
VAN REENEN.
POLL.
1.
lgemeen Expeditie- en
P. BOON en J. VAN
iburg Hoofd-Agent
bmrg.
iposdige levering.
JITVOEEING.
Telefoon no. 117.
Indergeteeken-
allen Kiezers
St. Joosland,
lit 16 Juni a.s.
'P
lelburg.
MESU.
VERHULST.
BREE.
POLDERDIJK.
[NGEMANSE.
ILDERDIJK.
VISSE.
POLDERDIJK.
CATZ.
KUYPER.
IGEMANSE.
s n«s?i®5 t.c'j
)am F161,
TSTRAAT.
XT
van een uur tot
SEN, Bellamykade
ÏSULTJEE-
'raat 48.
-Middelburg r.v.
(Remise;) v.m.
kdagen) 5.50,
i. 7.55, 9.30, 11.—,
3.30, 5.—, 7.—,
Badhuis: n.m.
f.50, 9.30.
(naar Remise:)
jfaar Zeilmarkt:
5, n.m. 1.20, 2.50,
Naar B adhuis
5.05, 7.05, 8,45.
►v. 10.35, 11.15.
MDIENST.
6.—, 6.20, 7.—,
J).—10.20, 10.40,
.2.30,1.—*, 1 25*,
4.25, 4.50, 6.10,
vm. 6,10, 6.30,
.50, 10.10, 10.30,
a. 12.10, 12.45,
3.40, 4.10, 4.35,
-, 8.30.
n Zondags uit.
OlIKANT.
Prijs per drie maanden f 1,3®. Franco per post j 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
P. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187.
ADVERTENTIËN: van 1—4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts twee maal berekend. Groote letters
en cliehé's naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Teïeplioonnummer 10.
Abonncments-Advertentiën op zeer vooi'deellge voorwaarden.
Het voornaamste feit van den dag
is zeker de voor ontbonden verklaring
der Rijksacte van 1815 tusscheD Zweden
en Noorwegen.
Toen, na den slag bij Leipzig, in
1813, Duitsehland tot den Rijn van de
Eranschen bevrijd werd, gebruikte Ber-
nadotte, vroeger Fransch generaal, thans
kroonprins van Zweden, zijne troepen
om Denemarken te beoorlogen, dat een
bondgenootschap met Frankrijk had ge
sloten en dat nu door hem werd ge
noodzaakt om Noorwegen aan Zweden
af te staan. Het behoeft nauwelijks
betoog dat eene samenvoeging van beide
landen op die wijze moeilijk tot eene
nauwe vereeniging kon leiden. Trou
wens, er werd slechts eene Unie geslo
ten tussohen beide Staten, die elk af
zonderlijk bleven bestaan en slechts
drie punten gemeen hadden de dynas
tie, de buitenlandsehe staatkunde en de
diplomatie. De koning van Zweden had
in Noorwegen veel minder rechten dan
in Zweden, maar de Noren klaagden
steeds over achteruitzetting. De consu-
laats-quaestie, die onzen lezers bekend
is, was niets anders dan de druppel
die den beker doet overloopen maar
het was moeilijk een passenden vorm
voor de scheiding te vinden. Gelukkig
is de koning, ofschoon tegen zijne be
doeling, de Noren zelf te hulp gekomen,
door de officieele verklaring dat hij
niet in itaat was aan het land eene
nieuwe regeering te verschaffen, toen
de leden van den Staatsraad hun ambt
hadden neergelegd en niemand bereid
was op te treden. Er moge iets ge
wrongens zijn in de bewering dat de
constitutioneele koningsmacht in Noor
wegen buiten werkiDg was getreden
bij gebreke van bestaande wettelijke
bepalingen voor dit geval, was de zaak
moeilijk anders op te lossen dan door
aan te nemen dat de Unie ontbonden
was en eene voorloopige regeering aan
te stellen. Een pleister op de wond is
zeer zeker het verzoek, dat de koning
van Zweden een prins uit zijn huis zal
aanwijzen, die als koning van Noor
wegen wil optreden en voor altijd af-
Btand doen van zijn eventueel recht
op den Zweedschen troon.
Ofschoon de koning zich tegen het
hesluit schrap heeft gezet en de gedane
stappen als revolutionnair brandmerkte,
wat ze evenmin zijn als direct schen
dig met de grondwet, gaan de Noren
49.)
Op dit oogenblik werd er aan het eind
van de gang een kleine deur geopend
en hoorde hij zware voetstappen naderen.
Hij trok zich verder in de kamer terug
men zou er om gelachen hebben, als men
gezien had, hoe zij zich verborg voor
het vroolijke gezelschap.
Doch juist voor de deur van de kamer
bleef die persoon staanSchwerdtner
kon hem niet herkennen, want hij keerde
hem den rug toe. Nu hief bij den arm
op om een sigaar aan te steken aan een
gasvlam van de lichtkroon.
Het was,- of Schwerdtner een schok
door de leden voer. Was het mogelijk
"Was het denkbaar Dat schaduwbeeld,
die breede schouders, dat hoofd dit
alles had hij reeds vroeger in een
zeer noodlottige ure gezien. Lieve hemel,
dat was dezelfde gestalte, die toen in
den spoorwegcoupé voor hom stond j het
kalm op den ingeslagen weg voort en
is het geheele land blijkbaar in deze
zoo eenstemmig in gevoelen, dat Zweden
er nooit aan zal kunnen denken, te
trachten het gebeurde ongedaan te
maken. De Zweedsche Rijksdag zal nu
de zaak bespreken en daar zal wel
menig pittig woordje vallen. Het wil
ons echter voorkomen dat de bejaarde
vorst v-oorziehtig zal moeten zijn daar
immers ook reeds de naam van een
Engelschen prins wordt genoemd, en
wel een die een vrij groote mate van
populariteit bezit.
Minister Delcassé's aftreden achten
wij voor de Fransehe republiek een
zeer groot verliestrouwens voor den
geheelen poiitieken toestand van Europa
doch welk staatsman begaat niet een
maal een fout En het was een fout
dat hij een voor Frankrijk voordeelig
tractaat sloot over een land waar de
Duitsche belangen niet al te gering
zijn en waar het de vrije hand verkreeg
zonder de meeste mogendheden er in
te kennen en met name Duitsehland.
Toch kunnen wij niet volkomen onze
meening terugnemen, dat de regeering
van keizer Wilhelm een flater heeft
begaan in Marokko en evenmin ge
looven dat Frankrijk geene andere keus
had, dan Delcassé op te offeren of zijn
leger te mobiliseeren. Maar hoe dit ook
zij, de publieke opinie was van meening
dat het voorzichtigheidshalve beter was
den minister te laten gaan, waaruit wij
meenen te mogen afleiden dat Duitseh
land zekere eischen had gesteld, waar
aan Delcassé niet kon toegeven, omdat
de tot dusver gevolgde politieke weg
er door zou zijn verlaten geworden.
Laat ons hopen dat Frankrijk niet
de belangrijke diensten zal vergeten,
die Delcassé aan zijn vaderland en aan
de geheele wereld bewezen heeft en
dat het in den nieuwen minister van
buitenlandsehe zaken een man moge
vinden die zijn voorganger in gematigd
heid, gepaard aan kloek beleid evenaren
zal. Dat het aan beide Staten tot voor
deel zou strekken wanneer hij afziet
van een politiek die geacht zou kun
nen worden de Duitsche belangen te
benadeelen, hiervan zijn wij, met de
redactie der „Kölnische Zeitung", vol
komen overtuigd.
Vreemd is het, dat juist de Ameri-
kaaneche pers niet veel verwachting
heeft van Roosevelt's pogingen in het
was althans een sprekende gelijkenis.
Kwam dat, doordien de lichtstralen op
dezelfde manier op hem vielen Of werd
zijn geest voor een oogenblik helder
ziend, zooals door onderzoekers van
het bovenzinnelijke beweerd wordt
Schwerdtner was plotseling vast over
tuigd, dat de persoon, die daar stond,
de onbekende was, wiens spoor de politie
tevergeefs zocht. Daar stond de moor
denaar van den bankier Otto van Döbel 1
De man liet den arm zakken en deed
een paar stevige trekken aan de sigaar.
Nu herkende Schwerdtner hem het was
Snoward. En nu begreep hij den ge
heelen samenhang van de zaak en tevens
waarom hij altijd van dien man afkeerig
was geweest.
Terwijl Snoward verder wilde gaan,
kwam er een andere heer uit het ge
zelschap bij hem en richtte een paar
woorden tot hem. Snoward antwoordde,
terwijl hij met den heer toetrad op den
ingang der groote zaal... Die manier
van gezellig praten, die toon, gewijzigd
door de sigaar die hij in den mond
hield... dat was de stem van Döbols
reisgenoot, zooals die geklonken had
onder de vermomming met dien doek
aver de wangen.
belang van den vrede, waarvoor hem,
naar wij meenen, een woord van warme
hulde toekomt. Fataal in de hoogste
mate noemen wij zijne poging om de
beide partijen rechtstreeks tot elkander
te brengen, en de voor Rusland in dit
geval altijd min of meer hatelijke in
menging van derden te vermijden. Rus
land heeft thans ten minste gelegenheid
te over om aan de zaak een glimp te
geven en de Japanners zijn veel te
handig om den Rus den troost te wei
geren, zich door den vrede in het oog
der wereld min of meer te hebben ge
rehabiliteerd.
"Wij willen dus nu maar hopen dat
het interneeren der Russische oorlog
schepen in de haven van Manilla geen
spaak in het wiel komt steken, maar
wij verklaren niet te begrijpen hoe de
Amerikaansche regeering anders han
delen kon.
Esrste Kamer.
In de gisterenavond gehouden zitting
werd mededeeling gedaan van eenige
ingekomen missieven, o. a. van een
schrijven van den minister van buiten
landsehe zaken, waarin deze meldt, dat
de gezant van Spanje en de zaakgelas
tigde van Frankrijk bij ons Hof, zijne
tusschenkomst hebben verzocht om na
mens hunne regeeringer, aan de Eerste
Kamer dank te betuigen voor de door
haar betoonde deelneming wegens den
onlangs te Parijs gepleegden aanslag.
Nadat voorts nog voorlezing was ge
daan van eenige ingekomen stukken,
werd de vergadering verdaagd tot heden
voormiddag' 11 uur.
Da candidatan voer da Tweede Kamer.
Uit het overzicht van de candidaten
voor de Tweede Kamer blijkt o. m. het
volgende
Voor de 100 zetels zijn in 't geheel
310 candidaten gesteld, waarvan 69
liberalen, 40 roomsch-katholieken, 52
anti-revolutionairen, 21 christelijk-kis
torischen, 6 Friesch-christslijk-histori-
schen, 1 nationaal-historisch eandidaat,
28 vrijzinnig-democraten, 16 christen
democraten en 77 sociaal democraten.
Eén sociaal-democraat (de heer Troel
stra) is eandidaat gesteld in 7 districten,
één christen-democraat (de heer Staal
man) in 6 districten, één liberaal (de
heer Borgesius) en één sociaal-democraat
(de heer Van der Goes) ieder in 5
districten, vijf sociaal-democraten ieder
in 4 districten, zijnde de heeren mr. M.
Mendels, A. H. Gerhard, ds. A. van der
Heide, J. A. Bergmeijer en dr. H.
Al "had Schwerdtner nog getwijfeld,
of de Amerikaan dezelfde persoon was
als die misdadiger, dan zou door het
herkennen der stem zeker alle twijfel
zijn opgeheven,
Snoward en de andere heer waren
reeds een poos geleden de groote zaal
binnengegaan en nog stond Schwerdtner
in zijn schuilhoek, niet in staat om aan
de ontdekking van den moordenaar een
besluit vast te knoopeu. Wat zou hij
doen Zwijgen Zichzelf wijsmaken, dat
hij zich had vergist O neen, hij
wist, dat het waar was. En nu was hij
niet meer verbaasd, dat hij een oogenblik
tot de kennis van de waarheid was ge
komen maar wel verwonderde het hem,
dat hij Snoward niet dadelijk had her
kend, toen hij hem hier in huis voor
de eerste maal ontmoette. Dat was op
dien avond, toen hij de stem van den
moordenaar had gehoord in de rookka
mer, terwijl hij half ingedommeld was
nog klonk die stem hem in de ooren.
Doch wat moest hij doen Het was zijn
plicht te spreken en den misdadiger over
te leveren. Hij mocht zijn vreeselijke ont
dekking niet geheim houden. Maar hoe
moest hij zich van zijn plicht kwijten
De politie roepen, het vroolijke gezel-
Gorteréén anti-revolutionair, de heer
A. S. Ta!ma,en één vrijzinnig-democraat,
prof. Treub, insgelijks in 4 districten
twee sociaal-democraten, de heeren W.
P. G. Helsdingen en dr. J. van den
Brink op 3 plaatsen, insgelijks één anti
revolutionair, de heer mr. Th. Heems
kerk, en één ckiïstelijk-historisch ean
didaat, de heer dr. J. Th. de Visser
eindelijk werden in 2 districten eandi
daat gesteld vijf liberalen, de heeren
Eland, De Beaufort, Reyne, Brocx en
Thomson zes anti-revolutionairen, de
heeren Blum, S. de Vries Cz., G. J.
Sybraudy, ds. v. d. Voort van Zijp,
Brummelkamp en N de Ridderelf
sociaal-democraten, de heeren Loopuyt,
Gerritsz, Hermans, Van Zadelhoff, Van
Kol, Lindeman, Hugenholtz, Spiekman,
Van Leeuwen, Oudegeest en Vliegen
vier vrijzinnig-democraten, de heeren
Netscher, Limburg, Drucker en Gerrit
sen drie christen democraten, de heeren
ds. W. Lieftinck, II. van Munster en
Th. Dilltwee Friesch-christelijk-liis-
torischen, de heeren ds. Ankerman en
ds. Schokking één christelijk-historisch
candidiat, de heer De Savornin Lohman,
en één roomsch-katholiek, de heer
Thijssen.
Alle overige candidaten dingen naar
slechts één zetel.
liet grootste aantal candidaten, n.l.
5, hebben de districten Beverwijk,
's Gravenhage I en III, Groningen, Hil
versum en Leiden. In 24 districten be
twisten elkaar 4 candidaten den zetel,
in 50 vragen 3 de gunst der kiezers,
14 districten doen het ieder met 2
candidaten en in de overige 6 districten
is geen strijd geweest.
Het zou een onbegonnen werk zijn de
candidaten naar de beroepen te splitsen.
Wij willen alleen op het groot aantal
predikanten en geestelijken wijzen, die
ditmaal om een Kamerzetel kaïnpen.
Op de lijst staan zeven predikanten, die
onder anti-revolutionaire vlag optrek
ken twee predikanten van de christe-
lijk-historische richting drie idem,
behoorende tot de Friesch-christelijk-
historischen voorts één christen-demo
craat onder de kanselredenaars twee
predikanten (waarvan één oud-predikant,
de heer Hugenholtz) van de sociaal
democratische partij een roomseh-
katholiek priester van die partij een
roomsch-katholiek priester van de ka
tholieke partij eindelijk vijf vrijzinnige
predikanten. Totaal 22 geestelijken.
En nu nog even een blik op de kie
zers, die een zoo ruime keuze hebben.
Hun aantal bedraagt volgens de kie
zerslijsten voor 1905, niet minder dan
756,383, tegen 670,251 in 1904, 644,232
in 1902, 624,185 in 1902 en 609,511
in 1901.
Sedert de vorige algemeene verkie
zingen in 1901 is het kiezersaantal
derhalve vooruitgegaan met 146,872,
in elk van de 100 districten gemiddeld
met ongeveer 1470 kiezers.
Het district, waarin het kiezersaan
schap in de feestzaal doen ontstellen,
baron Von Ellerich het vreeselijke
nieuws inededeelen Zou men hem wil
len gelooven Zou men niet eerder aan
zijn gezond verstand twijfelen Neen,
het zou een groote dwaasheid wezen om
op dit oogenblik zijn onthullingen te
doen. Morgen kon hij bij de politie aan
gifte doen. Hé, waarom kon hij zich
niet verzoenen met dit denkbeeld Was
het, omdat hij niet gaarne als verklikker
wilde optreden
Hij kon het maar niet met zich zelf
eens worden. Zijn helder verstand liet
hem in den steek hij raakte verward
in een chaos van vluchtige gedachten.
Hij wenschte bijna, dat hij de ijselijke
ontdekking niet had gedaanja zelfs
kwam de gedachte bij hem op, dat de
baron slechts zijn verdiende loon kreeg,
want hij had zich laten verblinden dooi
de millioenen van den Amerikaan en
had niet gevraagd naar de herkomst van
zijn geld of naar zijn karakter en zijn
verleden.
Was het zelfs niet mogelijk, dat men
hem, Frederik Schwerdtner, heimelijk
vervloekte, als hij met zijn opzienbarende
onthulling optrad tegen dien hoog ge-
eerden man
tal het sterkst vooruitging sedert 1901,
is Amsterdam IX. Tegenover 7935
kiezers in dat jaar, telt het er thans
12741, d.i. een vermeerdering van 4806
of van bijna 70 pCt. Het minst is ver
meerderd het district Waalwijk, waar
het aantal kiezers steeg van 6088 op
6293, d.i. met 205 of nog geen 4 pCt.
Staatkundige Brieven,
In no. 19 zijner „Staatkundige brie
ven" schrijft mr. S. van Houten o. a.
het volgende
Nog een kort woord vóór de ver
kiezing.
Tegen mijn wensoh en naar ik geloof
in strijd met een goede ontwikkeling
onzer politieke toestanden in komende
jaren, wordt bij de geopende stembus
de leus enkel vóór of tegen Kuyper j
zonder tevens de kracht te doen uit
komen van de liberalen boven de vrij
zinnig-democraten. Een anti-Kuyperi-
aansch bloc is in wording, dat op de
meeste plaatsen reeds bij de eerste
stemming en voor het overige bij de
herstemmingen zijn krachten zal meten
tegen een Kuyperiaansch bloe. De
sociaal en vrijzinnig-democraten houden
in vele districten en de vrije liberalen
in Groningen en 's Gravenhage bij eerste
stemming een wapenschouwing ter be
slissing der vraag, welke groep er aan
spraak op heeft haar eandidaat in her
stemming te krijgen, maar als dit be
slist is treedt overal het bloc in werking.
Kuyper heeft dermate de belangen der
voorstanders van een van kerkelijke
dogmatiek doortrokken onderwijs, hoo-
ger en lager, bevorderd en dezen nog
zooveel meer voorgespiegeld, dat zij ten
slotte voor zijn behoud alles in het
werk zullen stellen, al zijn ook zij door
de plagerijen der drankwet en de hand
having van de odieuse vervolgingen der
leerplichtwet ontstemd. En Kuyper heeft
het bijna in elke zaak, waarbij zijn de
partement de leiding had, als staatsman
en administrateur zoo bont gemaakt,
dat de voorbereiders dier drankwet, de
auteurs der leerplichtwet, de wegberei
ders van Kuypers schoolwet- en tarief
politiek in bet ministerie Pierson weder
door de oppositie gesteund worden, alsof
zij nooit iets hadden misdreven. Trou
wens hebben zij wat de twee laatste
onderwerpen betreft door verdubbelden
ijver bij de bestrijding van Kuypers
voorstellen hun misslagen zooveel mo
gelijk goed gemaakt.
De fout van het anti-Kuyperiaansch
bloc ontspruit uit de overijling, waar
mede de Unie-liberalen getracht hebben
door toezegging van een blanco-artikel
80 de vrijzinnig-democraten daarin te
betrekken. Aanvankelijk had, als kern,
het bloc moeten zijn gevormd tusschen
Unie-liberalen en vrije liberalen. Dezen
zijn naar hun beginselen partijgenooten.
In 1901 hebben de vrijzinnig-democraten
zich formeel van hen afgescheiden, om
dat zij met het „liberaal allegaartje"
Deze overwegingen verloren echter
al hare waarde, hij vond ze zelf lafhartig,
toen hij zich het berouwvol smeekende
gelaat en dat goudgele haar voor den
geest haalde.
Neen, wat er ook van komen mocht,
of men hem geloofde of hem als een
gek beschouwde, of men hem als leuge
naar verachtte of hem als een onwel
kome rustverstoorder steenigde hij
mocht geen oogenblik aarzelen, om dien
helschen schurk het masker van fat
soenlijkheid af te rukken, hij mocht
het niet dulden, dat die schurk Elvira
slechts een enkele minuut als zijn vrouw
in zijn woning huisvestte.
Schwerdtner wendde zijn schreden
naar het salon, vaat besloten onmiddellijk,
over zijn vreeselijke ontdekking te spre
ken, hetzij met baron Von Ellerich,
met luitenant Guido, met Elvira of...
met Snoward zelf.
Bij het zien van al die gasten, die
slechts aan hun vermaak dachten, voelde
Schwerdtner zijn keel dichtgesnoerd.
Wordt vervolgd.)