Zjju lal
ROMAN-
TE HEEK
VERPLEEGSTER.
ONTVANGEN
Gevonden steenwegen.
R. ANDRIESSE,
ORAMLLEGTE
Het beste midi
I!
WMBFELKfiP.
KIM DER-
MEEL
Mei kvoedsel Ki ndsrsn wiZiek en.
Advertentiën,
CENTRAAL KLEEDING-MAGAZIJN.
Yan af heden worden alle MANTELS met
20 pet. korting opgeruim d.
Ik maak het geachte publiek er op attent,
dat beslist geen andere artikelen opgeruimd worden.
Afdeeling Ylissingen
(kr. Viltsiilcrvlj;.
Dienstbode.
een net Persoon,
XXxxxxxxxxxmx
GediplDineerds Ferplesgsfer,
TE KOOP:
DRUIVEN BORSTHONIG
Met
Prima
WelEd. Heer
Export I
J. GER
Wil ze daarmee nu betoogen, dat
Thorbeeke, ware hem in de 60er jaren
een ontwerp als de Novelle voorgelegd,
dit fel zou bestreden hebben, dan gaan
we aeeoord. Buys bestreed subsidie aan
de eonfessioneele school nog in 1887
Zelfs Groen heeft er vóór zijn sterven
zeker nooit van gedroomd, dat een wet
als deze ooit tot stand zou kunnen
komen. Maar wat ter wereld vordert
nu de redactie met zulk een betoog f
Dat over de toepassing der beginselen
eenzelfde staatsman, bij wijziging van
omstandigheden, anders gaat oordeelen
dan hij voorheen deed, is in alle lan
den en in alle tijden gezien. Juist daarom
vordert ge niets, met iemands oordeel
uit een vroegere periode uit te spelen
tegen een later voorkomende casus-po
sitie. Het eenige waaraan ge houvast
hebt, zijn iemands absolute, volstrekte,
principieele uitspraken. Uitspraken van
dien aard nu van Thorbecks heeft eerst
de minister en nu prof. Pabius geleverd.
Uitspraken, die op het wezen der zaak
en niet op een toenmalige constellatie
doelen. En waar nu deze uitspraken
200 pertinent en coneludent mogelijk
zjjn, bljjven deze en deze alleen het
geding beheerschen. Alles hangt hier
aan de principieele uitspraken, en voorts
aan het goed recht van logische deduc
tie, zegt het anti-rev. hoofdorgaan.
Bij het uitgraven van een deel van
het Glacis, tegenover de Scheldestraat,
zjn eenige steenwerken van ongewonen
vorm zichtbaar geworden. Men vindt
ze in de verlengde aslijn van de Cly-
verstraat, west van de stadwaartsche
verlenging van het Koopmansvoetpad,
vroeger ook Gapad genoemd, en noord
van den '(inspringenden hoek van de
binnenvest tegenover het vroegere
Heindricksbolwerk.
Hier begon, na de uitbreiding der stad
onder Prins Maurits, aan den Singel,
het z. g. Gapad, dat in rechte lijn naar
den West-Souburgscken molen voerde
(en van daar kronkelend naar Middel
burg) maar dat, na Napoleon's vesting
bouw, door het Middenkroonwerk on
derbroken en door de buitenvest in het
Glacis ingekort werd.
Aan het begin van dit Gapad bad
men, oost, drie speelhofjes, in 1741
door Applonia van Grjpskerke, vrouw
van ds. David Rutherfort, Engelsch
predikant alhier, gekocht en tot éón
groot „hof van plaisance" ingericht.
Het vierde speelhof behoorde in 1656
aan Corn. Thyssen, misschien een zoon
van vice-admiraal Maerten Thyssen,
geboren te Viissingen.
Het achtste speelhof ging in 1641
van Lieven Jans de Moor over op Joos
Trappen (gezegd Bankert) en later van
Adriaen Bankert op Nicolaas Goes,
't "Was eenmaal dus een rustoord voor
twee beroemde zeehelden.
Tegenover het „hof van Plaisance"
had men, weBt, over het Gapad, twee
perceelen, groot 't eene 2 gemeten, 60
roeden en 't ander 145 roeden, gelegen
in het 12e blok van Oud-Ylissingen,
genoemd het ambacht (van den heer
van) Palais.
In den bodem van die 145 roeden
vindt men bovengenoemde, nu zichtbaar
geworden steenwerken, maar 't is geen
kasteel of kerkruïne, die men te zien
krijgt. Oordeel zelf!
Voor zoover, in een langwerpig vier
kant, is blootgekomen, ziet men langs
den zuidkant een begraven keisteenen
pad. Dicht daarbij in den oosthoek eenig
muurwerk met wit gepleisterden bin
nenwand. Noordwest er bij een cylin-
dervormig metselwerk, met een middel
lijn van ongeveer 2.10 meter. Noord
daarbij twee bouten tonputten van vrij
grooten omvang. Verder Noord aan den
rand der uitgraving, behalve een van
twijfelachtig karakter, nog drie andere
cylindervormen met een middellijn van
3.19, 3.48 en 2.61 meter en aan weers
zijde van de derde nog eenig metselwerk.
Voor den tweeden cylinder vindt men
een kelder, lang 2.61 meter en voor den
derden een verwulfden kelder, breed
2.50 meter en zuid er tegen drie rijen
van 6 heipalen.
Hierin is noch kasteel, noch kerk te
herkennen. Neen Op deze 145 roeden
stond eenmaal de berucktePoer(=Kruit)
en Olymolen. Hij droeg den typischen
naam „Niemand zonder vijand". Hier
werd wellicht het buskruit gemaakt, dat
een kogel van het rondeel aan de
Spaansehe vloot den eersten morgengroet
van het vrije Viissingen brengen deed.
In 't Register van Eigenaren blz. 3 leest
men 1 Jan. 1603 Leendert Pieterse
„aan Pz. Janse Verschuere een huys en
„erve buyten de Middelburgse poort met
„daarop staende poeder en olymolen."
Den 15 Juli 1698 kwam hij in banden
van Herman van de Putte. Maar weldra
donderde de Poermolen aan alle in- en
omwoners toe Niemand zonder vijand 1
't Was morgenstond en dag der rust.
He gemeente was opgegaan in het
bedehuis en het bedehuis was vol. want
't was Palmzondag en den 20 Maart
1701.
Ds. Abraham Ratel (typische naam)
moest op dien dag dienst doen. Vrw-md
was de text, in de lijdensweken. Hoort
slechts wat hij afgeeft als onderwerp
Matth. 8 25. „Heer behoed ons, wij
vergaanMaar nauwelijks is het
woord uit zijnen mond, of daar kwam,
ten halftien uur, een slag, of hemel en
aarde vergingen. Schrik en angst grijpt
de menigte aan. Niemand kon zeggen
wat het was. De een dacht, dat Jan
Bart, de beruchte zeebuiter, voor zijne
uitzetting uit de stad, wraak kwam
nemen. Een ander dacht aan eene aard
beving. Een derde dat de wereld ver
ging. Wat was er geschied
De poermolen was in de lucht ge
vlogen. Overal was groota schade aan
gericht aan daken en vensters. Muren
waren gescheurd, vernieling alom te
weeggebracht,
Een groot geluk, dat de wind van
de stad afwoei en dus de schade niet
grooter maakte. Eveneens dat men in
het bedehuis vereenigd was, hetgeen
menig menschenleven aan de Gapad en
in den Hoogen of Boschweg gespaard
hebben zal.
Opmerkelijk dat men niet leest van
gedooden. Ook de grafboeken der kerken
vermelden in do maand Maart 1701
niet één die begraven is. Zou er niemand
bij omgekomen zijn 't Is ongelooflijk.
Of zou het kerkhof van Oud-Vlissingen
nog tot doodenakker gebruikt zijn. Of
zou een enkele daar omgekomene op de
plaats zelf begraven zijn. Dit is opmer
kelijk, dat ook een kist met vergaan lijk,
bij die uitgraving, is blootgelegd.
Was de stad reeds zoo ontdaan, veilig
kan men aannemen dat niet een huis
of speelhof aan het Gapad overbleef.
Men ziet dan ook de verplaatsing van
den Konynenberg" de verandering van
„Lairmerenweide" en de naamwisseling
van „Warwik" in „Cingelsigt", die bij
den slag in de windrichting gelegen
waren.
Herman van de Putte, nu zeker zonder
geld en zonder moed, verkoopt aan Jan
de Witte het geheele terrein, 't Is nu
geen lusthof en kruithof meer, maar
een weye" geworden als gevolg der
verwoesting. Inmiddels had Jac. de
Witte aan de oostzijde der stad de
kruitmolen genaamd „de Fortuin" op
gericht. Dat men onder kruit- of poer
molen geen gewone molen te verstaan
heeft, maar een groep van kleineren
omvang, zoodat de diameters der ge
vonden gesteenten daarmede kloppen,
ziet men bij de taxeering van „de For
tuin" in'1808 ten behoeve van de uit
breiding der vesting. De kruitmolen
de Fortuin" bestond uit raffineer en
pakhuizen, turf, loods en timmermans
winkel met gereedschappen getaxeerd
350 pd., de kopel 50 pd., korrel- en
pakhuis 250 pd. Aan de rechterzijde
wagenhuis, koe- en paardenstal, de
twee en drie molens en buik
molen 1500 pd. De voorkant: 't Men-
gelbuis, paardenstal en woonhuis 810 pd.
Het kruitmagazjn 750 pd. 't Staaf- en
harphuis 1000 pd. Zomerhuis op den
djk 30 pd. Bosschen en manteling 100
pd., alles op 24 Gemeten, 871/,, roeden,
zijnde hofplein, moestuin en weyde
1578,18,4 pd. Totaal 6442,5,0 pd. Deze
mededeeling zal veel verklaren omtrent
den aard der gevonden gesteenten, aan
het Gapad.
Bijna 150 jaren zjn sinds die ramp
voorbijgegaan. De scholieren van Mon
sieur Stuart, aan de IJzeren brug, op
gewekt door bet lezen van en kooren
over de heldendaden der vaderen, voor
een deel ook, omdat zj zelf zonen zijn
van 's konings officieren te land en ter
zee, ontvonken in kr jgslust. Geweer en
sabel op zj, marekeeren zj op com
mando van een kapiteins zoon, nu zelf
in eene hooge militaire betrekking,
week aan week, na de schooluren heen
en weder. Ja zj trekken ook de poort
der vesting uit, de twee bruggen over,
rechtsom achter het talud van't Glacis,
en beginnen in een hoek er van een gat
te graven, 't Moet een plaats worden
tot berging van kruit't Is de ver
beeldingskracht der jeugd.
Maar mannen geworden, zelfs mannen
van naam in de gelederen des konings,
zullen zj, als zj soms deze bijdragen
van bunnen toenmaligen krjgsmakker
in banden krjgen 't zich herinneren.
Toch, nooit zullen zij het zich voorge
steld hebben zoo dicht bj een voor
malig werkeljk kruithuis te zjn ge
weest met hun plan.
't Was eene onbewuste hulde aan de
kruitbron, wier poeder Viissingen hielp
bevrjden van de heerschappj van
Spanje, en dat eons bj Ckattam in
Engelsche ooren gedonderd heeft tot
roem van Nederland en van Viissingen.
2 Juni 1905. P. IC. D.
(Zie verder Bj voegsel.)
Koopt geen kal in den zak.
Dat wil zeggen Koopt niet op los
zinnige wjze het geneesmiddel, waar
mede gj U wilt genezen, de weg die
gj met geen lichte tred moet betreden
is die der gezondheid. Integendeel, doet
uwe oogen goed open. Neemt rechts
en links de benoodigde inlichtingen,
vraagt er naar of het geneesmiddel,
dat gj van plan zjt te nemen geneest
en of bet bewjzen van genezingen
gegeven beeft. Als gij geen bevrediging
bekomt, als de bewjzen U niet gele
verd worden, neemt als dan de Pink
Pillen die alle dagen bun bewjzen van
genezing leveren. Raadpleegt de d:
bladen en in de meeste nummers zult
gj attesten vinden van genezingen door
de Pink Pillen verkregenniet van
onbekende personen, maar van personen
wier naam en toenaam ter dege ver
meld wordt.
Ziehier het attest van Mejuffrouw
de Wed. J. de Vries gegeven aan on
zen verslaggever omtrent hare dochter
en wonende Visschersdjk te Enkbuizen.
Hare dochter, 25 jaren oud, was g
durende twee jaren ljdende geweest
aan bloedarmoede en maagziekte. Zulks
was van lieverlede al erger en erger
geworden en de middelen die hiertoe
tegen ingenomen werden bleven geheel
en al vruchteloos. Met dat alles was
de spjsvertering zeer slecht, zj klaag
de over maagkrampen, steken in de
zjde, kortademigheid en hartkloppin
gen. Hare moeder verklaarde met de
grootste bljdschap dat de Pink Pillen
van Dr. Williams hare dochter er boven
op gebracht hadden want de andere
geneesmiddelen hadden hoegenaamd
geen verlichting gegeven. Zj heeft ze
sedert een paar jaar niet meer inge
nomen en de ongevallen die wj hier
boven vermelden hebben zich nimmer
meer voorgedaan hetgeen dus wel een
bewjs is van de krachtdadige werking
van bovengenoemde Pillen.
Prjs f 1.75 de doos, f 9.per 6
doozen, verkrjgb. bj Snabillié, Steiger,
57, Rotterdam, hoofddepothouder voor
Nederland en Apotheken. Franco toe
zending tegen postwissel.
Ook echt verkrjghaar te Viissingen
bj S. A. Luitwieler, NieuwstraatH 174,
en te Middelburg bj Johan de Roos,
Drogerjen en Chemicaliën, Vlasmarkt,
K 127.
O-STOndea ge&epoaeerd
Aan het Bureau van Politie zjn
de navolgende voorwerpen als gevon
den gedeponeerd
een Sleutel, een Zakmes, een Stroo-
hoed, een Rozenkrans, een Moer van
een kinderwagen, een Handschoen, een
Jongensjasje, een Halsdoek, een lap
Manufacturen, een Portemonnaie, een
bewjs van Lidmaatschap, een Sabel
kwast, een Medaillon.
Geboren
CIIRISTINUS MARTINUS PIETER,
zoon van
JOH. O. WILLE MSE en
A. WILLEMSE—
van der Stad.
Geboren:
YVONNE BLANCHE,
dochter van
OCAR DUPÉRON en
VALENTINE DUPÉRON—
Asaert.
Viissingen, 2 Juni 1905.
Heden overleed te Zierikzee in
den ouderdom van 79 jaar onze
geliefde Vader, Behuwd- en Groot
vader
D. TROCH,
Weduwnaar van P. M. JASPERSE.
Uit aller naam,
C. HEIJERIKS.
M. HEIJERIKS—TROCH.
Viissingen, 3 Juni 1905.
Voor de belangstelling, op verschil
lende wjze hem betoond, bj gele
genheid zjner benoeming tot Notaris
te Apeldoorn, betuigt ondergeteekende
zjn welgemeenden dank.
P. DE MARET TAK.
Voor de vele bewjzen van belang
stelling, ontvangen van hier en el
ders op ons 45-jarig jubileum op 30
Mei, onzen harteljken dank.
W. VADER
en Echtgenoote.
van de Vereeniging voor
op Woensdag 7 Juni a. s.
HET BESTUUR.
een groot PAKHUIS met ruime
Zolders en Lucht. Te bevragen bj N.
B. BIJLEVELD, Noordstraat E 118.
Mevrouw AUER, Badhuisstraat 32,
vraagt, wegens huwel jk der tegenwoor
dige, tegen 1 Augustus eene nette
Men verlangt
om met den broodwagen klanten te be
dienen in de morgenuren. Vakkennis
geen vereischte.
Adres: P. C. SPECKENS.
KS5"" Aan et Bureau der
,,Vlissiugache Courant" be
last men zich met de plaat
sing van Advertentiën
in andere bladen.
Adres F. van de Velde Jr.
Kleine Markt.
▼▼▼▼v TVf WVWrWVW
MATHIJS THAS,Kettingstraat
33 te Rotterdam, had het ongeluk
zijn hand te verdranden door ko
kende lak, zoodat het bijna geheel
rauw vleesch was Na het ingesmeerd
te hebben met KLOOSTERBAL
SEM, Klooster Sancta Paulo, was
de genezing verrassend, terwijl hij
voor het insmeren radeloos van de
pijn was, stilde deze onmiddellijk
na het gebruik van den Koning
der Bals ms.
De KLOOSTERBALSEM Kloos
ter Sancta Paulo, geneest oude en
nieuwe wonden, brand- eu snijwon-
den, rheumatiek, kneuzingen, stram
heid in de ledematen, verstuikin
gen, lendenpijn, pijn in den rug,
spierverrekkingen, winterhanden en
wintervoeten.
Px-ijs per pot 35 ct., 75 ct.,
f 1.20 en f 2.50.
let OP Alleen de echte
Klooster balsem geneest
ze is kenbaar aan een rooden
band om den pot, waarop de hand-
teekening L. I. AKKER, Rot
terdam, voorkomt, alle andere is
namaak.
Verkrijgbaar te Viissingen bij
A. 0. BENIEST, Lepelstraat 124;
W. HUBREGTSE, Middelburg
GEBRS. MULDER, Goes.
Bj vonnis der Arrondisse-
ments-Rechtbank te Middel,
burg van 24 Mei 1905 is tusschen de
echtelieden IJSBRAND BAAN, zee-
loods bj bet Nederlandsch Loodswezen
en PETRONELLA VAN DER BOrI
DEN, zonder beroep, beiden wonende
to Viissingen, op beider verzoek schei
ding van tafel en bed uitgesproken,
met al de gevolgen daaromtrent bj de
wet bepaald.
M. JACQ. DE WITT HAMER,
Procureur.
In het GASTHUIS te Viissingen
wordt tegen den 15 Juli aanstaande ge
vraagd eene
tegen genot van inwoning, Voeding,
bewassching, geneeskundige hulp eu
eene jaarwedde van 300.
Sollicitanten wenden zich zoo spoedig
mogeljk doch uiterijk op den 15
Juni e. k. met gefrankeerde brieven,
onder opgaaf van leeftjd en bj wien
informatiën zjn in te winnen, tot deu
Voorzitter van het College van Regen
ten, den Heer A. J. VAN OCKEN-
BURG Sr., Badhuisstraat 136 aldaar.
een prachtige Stalen-Collectie in NE
TELDOEKEN, LINNEN en LINNEN
GAZES, ET AMINES en MOUSE-
LINES in alle genres en k 1 e u r e n,
speciaal voor WandeBoostumes
en Blouses.
Onder minzame aaubeveling, Hoog
achtend, Wed. M. A. KREUFELIN&,
Badhuisstraat.
een goed onderhouden Heeren-
Rljwiel1V3 jaar oud, weinig bere
den, met Lucaslamp en beste banden,
gekost hebbende f 105. Te Koop voor
SO Gulden. Adres Steenenbeer 17a.
Hef besfe 1
Mondwater Ier Wereld!i
Huis-, Genot-, Voedings-
en Krachtmiddel
bij Hoest, Heesohheid, Slijm-, Be
klemming der Borst, Hals-, Borst
en Longziekten, Kuch- en Kinkhoest
der kinderen, opgeven van bloed,
vluimen, longtering in de beide eerste
graden, verder tot versterking van
zwakke kinderen en reconvalescen
ten, is de
Bijnlaudsohe
roeds sedert 38 jaren in de geheele
wereld ongeëvenaard en eenig.
Alleen echt verkrijgbaar in fles-
scben a 11. 2.fl. 1.en a 65
cent, voorzien van capsule met on-
dei-staand fabriekstempel.
IXoolildepAt voor Nederland
bij de firma 11. s f ItOttUAV A
te Emmerik a/d li. en Zeve
naar.
Te Viissingen bij
Wed. J. G. H. DOM
MISSE, Beilainykade
5 Goes bij de Firma
Wed. J. P. VAN DER
DOES Sz.St. Maar -
tensdijk bij JOH. PEELS; Middel
burg bij W. H. GRAVESTEIN.
SI
De SA\(|
in alle gevalte
De teerste ge
gen haar. Ma.
spijsvertering,
luid, nioedelot
en. aan e uergl
zenuwzwakte
doende ove
In de meeste ge
doende. Dan duurt
12l/3 of 15 cents per
geljjk middei»
Prijs per flacon f I
Te Viissingen bij
fabrikanten, den Haag
Aufirnj tusi
gevestil
Directie J. BO.
Uitgifte van
in coupures van
100.Coupo
Verkrjgb. bj
mm
VJ
In dit Leesgezelscb
opgenomen. Abonnements
Nadere inlichtingen
UI J WIEL,
Ook voor 1905 leveren wij
Rijwielen, Motor Tweewielers,
en Huiskoudmackines tot o
prijzen. RIJWIELEN van af
Waffen- und Fahrrai
inKreieneen HarzNo. 121,
Correspondentie in 'tHoll
Toezending Catalogus aan iede
Briefport naar Puitschland
12*/s ets. Briefkaart 5 ets.
Wegens vertrek
HEBREU RU
KOOP, merk N. S. V., met
maar enkele malen beredt
spotprjs van 73 Guide
WONDERGEM, Agent
Gazelle Rj wielen, Prinsens
Vier HEER
voor een gedeelte
BemeubHeerde Ka
der Pension, centrum stad
Trjs omstreeks f 20.I"
lettersK. D., Bureau
Courant.
Br
