lïS 1904.
Vrijda
iROMA.
■östca©
[DIENST
No. 111.
43e Jaargang.
1905.
Binnenlandsche berichten.
FEUILLETON.
SOOG SPEL.
Ilijker het gerecht, hoe
recht. Deze waarheid
k soepen en zwakken
kandelaars. Omdat het
lg Parijs.
ZIJD
te ontvangentesamen-
proefnemingen in den
den naam des uitvinders
irvaaidigd op de beste
sreldbercBmd© étabblisse-
itollwerck te Keuilen,
Bicfe&elfc'
Is met melk gekookt
oude drank voor dage-
I theelepels van 't
kocolsde) Ala genees-
wal van diarrhea slechte
;e:A
ooniMmit* H. H. Apo-
Kfl. pl'oefhnsjes
0,90, e. 0.35
dlgeï Voor Nederland
attenkiodt,
Kalverstraat 103
era
s»
ca
Mode! 1905
ten wij
[sewielers, Onderdeelen
tot ongekend lage
1 yan af 33.
Tahrradfabrik
|To. 121, Duitschland.
in 'fc Hollandsch.
aan ieder gratis en fr.
tschland voor 15 gr.
I ets.
I"
I-Rijst,
r de aandacht is gebracht
n, omdat «Fava-Itijs®
3 haar buitengewoon
■va-soorten. Verkrijgbaar
o KG. a f 1.50 en 5 KG.
wfons beschikbaar gesteld
!j of moeilijk verkrijgbaar
voor engros
I mdam.
eter te midden der
istbole,
iij Mej. Wed. Th.
straat.
-Middelburg r.r.
(Bemiss:) v.m.
m) 5.10. -
v.ib. 7.55, 8.38,
12.80, 1.15, 2.—,
6.50, 7.~ 7.50,
;n. Zailmarkt
6.20. 8.40, 10.15,
1.20, 2.05, 2.50,
,7 05, 7.55,8 46.
66 20 7—
.0— 10 20 1040
12 80 1-' 125*
4 25 4 50 6 10
vm 6 10 6 30
>50 10 10 10 30
Km 12 10 12 45
8 40 4 J 0 4 35
s se,
ifeC fc£ft»gg «fib
Prijs per drie maanden f 1,30Franco fje? post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187-
ADVERTENTIËN: van 1-4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfd©
advertentie wordt de prijs slechts Weemaal berekend. Groote letters
en cliché's naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Teleplioonnuuimer 10.
Eerste Earner.
In de gisterenavond gehouden open-
re vergadering van de Eerste Iiamer
bracht de voorzitter baron Schimmel-
nenninck van der Oye hulde aan de
nagedachtenis van wijlen den heer D.
aan wiens rijke practische erva
ring en helder doorzicht de Kamer zoo-
goeddoordachte adviezen heeft te
in gehad.
De mededeeling van den voorzitter,
jat het zijn voornemen was om aan de
Centrale Sectie voortestellen de Lager-
Onderwijswetten reeds heden in de
afdeelingen te doen onderzoeken, lokte
een onverwachte discussie uit. De heer
Van Weideren Rengers betoogde dat
tijd van voorbereiding te kort is ge- i
ast en gaf in overweging het afdee-
lingsonderzoek tot de volgende week uit
te stellen. De voorzitter meende echter,
jat de leden zich voldoende op de
hoogte hadden kunnen stellen van de
ontwerpen en wees er ook op, dat de
regeering ze wenschte te zien afgedaan
Mi de algemeene verkiezingen.
Nadat de openbare vergadering voor
n kwartier was geschorst en de voor
atter had medegedeeld, dat de Centrale
Sectie zich met zijn voorstel had ver-
eenigd om heden de Lager-Onderwijs-
wetten in de afdeelingen te onderzoe-
deed de heer Rengers het voorstel
het sectie-onderzoek eerst aanst.
Dinsdag te doen aanvangen. De heer
Van Idouten verklaarde eveneens dat hij
liet gedacht had dat de Kamer thans
deze wetten in de afdeelingen zou onder
zoeken en sloot zich aan bij den heer
gers, er nadrukkelijk op wijzende,
hierbij niet aan obstructionisme mag
worden gedacht.
Het resultaat der gedachten wisseling
was echter, dat het voorstel der Cen
trale Sectie met 28 tegen 13 stemmen
(rechts tegen links) werd aangenomen.
De Hooger-Onderwijswet zal 18 dezer
de Eerste Kamer in openbare be-
kaadeling komen.
Loodsdienst.
Op het wetsontwerp tot regeling der
pensioenen van het personeel van den
loodsdienst voor zeeschepen en van de
weduwen en kinderen van dat perso
neel, zijn de volgende amendementen
loorgesteld
De heer Yerhey stelt voor een amen
int, strekkende, dat het recht op
pensioen na bekomen ontslag wordt
verkregen, bij een diensttijd van ten
fflinste tien jaren, wanneer de belang
hebbende ontslagen is omdat hij den
leeftijd van vijf en vijftig jaar had be
reikt enz. (Het ontwerp spreekt van
:7 jaar).
De commissie van rapporteurs stelt
voor in artikel 47 in stede van de
22.)
„Daar vind ik u eindelijk, mejonk-
jjouw 1 Ik zoek u reeds geruimen tijd.
"at moet er van hot feest worden, als
koningin ontbreekt?"
Hij zeide dit zeer eenvoudig, als iets
kt vanzelf sprak. Schwerdtner was niet
verbaasd over zijn verschijning,
kwartier geleden had hij hem in
rookkamer aangetroffen, ernstig over
teken sprekende. Als het dus waar
i, dat hij Elvira reeds een geruimen
hs zocht, dan moest hij zijn vrienden
verlaten hebben na Schwerdt-
"Ws heengaan. En dit alleen om een
opgekomen bui van galanterie
de jongedame
Ik heb hier een beetje frissche lucht
ehept", zeide Elvira haastig. „Ach
kennen de heeren elkaar nog niet
Wigszins verlegen stelde zij den
WlliQnair en den gouverneur aan el
woorden „12 November 1904" te lezen
de woorden „1 Januari 1902". (De
bedoeling is dus om de personen die
sedert 1 Januari 1902 gepensionneerd
zijn te doen deelen in de voordeelige
bepalingen van dit ontwerp).
De heeren Staalman, Lucasse, Rood
huyzen, Lieftinck, Seret, Passtoors en
Aalberse stellen bij amendement voor
de gepensionneerden sedert 1 Juli 1892
in de voordeelen dezer wet te doen
deelen.
De heeren Lucasse, Staalman, Pas
stoors, Roodhuyzen, Seret, Lieftinck,
Hennequin, van Gijn en Aalberse stel
len voor lo. om, wanneer de onge
schiktheid voor de verdere waarneming
van den loodsdienst een gevolg is van
gebreken aan het gezichtsvermogen, in
geen geval minder toe te kennen dan
drie vierden van het volle pensioens
bedrag en 2o. om het recht op pen
sioen te verleenen, ter zake van lang-
durigen dienst, bij een diensttijd van
35 jaren (Het ontwerp stelt 30 jaar).
Verder stelt de heer Lucasse nog
voor om het pensioensbedrag voor den
binnenloods ter standplaats Vlissingen
te bepalen op f 805.
Es aanneming der schoolwet-novelle.
De „Nieuwe Courant" schrijft
Een partij wet is doorgedreven, waar
door de financieele positie van het bij
zonder onderwijs op zulk een wijze en
in zoodanige mate is versterkt dat, in
strijd met de Grondwet en gezonde
beginselen van staatsbeleid, het open
bare naar den achtergrond dreigt te
worden geschoven.
Verder merkt het blad onder meer
op, dat de linkerzijde, in beginsel gekant
tegen een ontwerp, dat de openbare
school naar het leven staat, iedere
poging heeft gedaan, die mogelijk was
om de heillooze consequentiën ervan te
verzachten.
Indien iets, zoo schrijft het blad, bij
de ganscbe behandeling dezer onderwijs
wet ons heeft geërgerd, dan was het
dat opzettelijk doof blijven voor de be
zwaren der linkerzijde. Het ontwerp
moest erdóór. Nu aan den Juni-hemel
een onweer kwam opzetten, behoorde
van den schralen oogst dit deel te wor
den binnengehaald. Het arbeidscontract
mocht op het veld verregenen. De meer
derheid, als en zoolang men haar heeft,
is het middel om het verzet der minder
heid te breken. In dien gedachtengang
wordt, zoolang de minderheid van haar
principieel verzet niet wil atzien, zich
met haar bezwaren in te laten een
ij dele vermoeienis des geestes.
De „waarborgen voor deugdelijk bij
zonder onderwijs „Kolossaal" heeft
dr. Kuyper ze durven noemen. De eisch
dat het minimum-aantal onderwijzers
twee zou zijn, een poging om het in
't leven roepen van miniatuur-schooltjes
althans eenigermate tegen te gaan, is
in drie amendementen belichaamd
kander voor. De Amerikaan knikte lang
zaam en keek den jonkman met vorste
lijke geringschatting door de neergesla
gen oogen aan.
„Ik had werkelijk nog niet
het genoegen", zeide hij met beleedigende
achteloosheid.
Erederik maakte zwijgend een niet
minder stijve buiging. Hij bemerkte iets
in Snowards blikken, dat hem onaange
naam aandeed.
Snoward keerde zich intusschen da
delijk van hem af en bood barones
Elvira zijn arm.
„Men heeft mij gezegd, dat heden
avond geen rang en etiquette in acht
behoeven genomen te worden. Mag ik
daarom zoo vrij zijn u aan tafel te
geleiden De gasten verzamelen zich
reeds voor het souper."
Hoe bescheiden klonken die woorden 1
Alsof die man gehoel niet begreep, dat
hij wegens zijn millioenen wel de eerste
mocht zijn om zijn positie te laten gelden.
Sehwerdtners lippen krulden zich tot
een minachtenden glimlach. Elvira zag
dit en nam snel, met blijkbaar opzet,
den arm van den Ameriaaan.
„Zeer vriendelijk van u, mr. Sno
ward l*
Aboimements-Advertentiën op zeer voordeelige voorwaarden.
driemaal teruggewezen. Wel de
wijziging is van den heer Talma
zullen ook op scholen van 25 leerlingen
twee onderwijzers mogen zijn, d. w. z.
voor twee onderwijzers heeft men recht
op tweemaal vergoeding van het mini
mum-salaris een bepaling die in de
handen van anti-liberale gemeenteraden
middel kan worden om het openbare
onderwijs opzettelijk in ongunstiger
conditie dan het bijzondere te brengen,
j Een poging om da ongerijmde classi
ficatie der minima-tactementen naar de
indeeling der gemeenten door de wet
op de personeele belasting te schrappen,
stuitte af op de overweging dat daar
door het bijzondere onderwijs een deel
van het daaraan toegedachte bedrag
zou inboeten.
Het verplicht aantal onderwijzers zal
dikwijls niet aan de bijzondere school
verbonden zijn, zonder dat deze daarom
baar rijksbijdrage verliest. Immers de
I uitbreiding van de geoorloofde vacature
van vier maanden tot twee jaar zet
j voor stelselmatige ontduiking de deur
open. Een voorstel om den bestaanden
termijn te handhaven is verworpen
rechts tegen links.
Het toelaten van kinderen beneden
de zes jaren op de bijzondere school
is een gebruikelijk lokmiddelbij de
keuze eener school wordt de beslissing
dor ouders dikwijls bepaald door de
overweging, hoe zij hun kinderen zoo
vroeg mogelijk aan het leerplichtver-
band onttrekken kunnen. De gevraagde
waarborg geen subsidie aan een school
die kinderen beneden zes jaar opneemt,
is geweigerd. Daarvoor, als uiterste
concessie, de bepaling dat bij de be
rekening van het subsidie kinderen
beneden zes jaar niet zullen meetellen.
Dat de Staat, die voor onderwijs geld
geeft, althans in ruil op de deugdelijk
heid ervan eenige controle zou mogen
oefenen, spreekt haast van zelf. Maar
zoolang het om zilverlingen gaat, predikt
men „gelijkstelling" als het gehalte
van het bijzonder onderwijs ter sprake
komt, is „vrijheid" de leuze. Van staats
toezicht op de regeling der schooltijden
en vaeantiea, de klassenindeeliug en de
te gebruiken leerboeken willen wij niet
eens gewagenmaar zelfs het zoo
rationeele amendement om althans het
leerplan der bijzondere school onder
staatscontrole te stellen, werd zonder
eenige consideratie verworpen. Den
toeschouwer bij dergelijk machtsvertoon
vermag alleen de innerlijke strijdigheid
dor motiveering nog een oogenblik te
boeien nu eens was het leerplan een
zinlooze formaliteit, niet in staat om
't zij voor openbaar, 't zij voor bijzon
der onderwijs eenigen waarborg van
deugdelijkheid te geven; een oogenblik
later deed de voorstelling dienst, dat
door staatscontrole op het leerplan het
eigenaardige religieus-paedagogisch ka
rakter van het bijzonder onderwijs zou
worden vernietigd en gewetensdwang
tot stelsel verheven.
Het Haagsche oud-liberale orgaan
eindigt zijn artikel aldus
Verworpen is een amendement om
het maximum schoolgeld dat op gesub
sidieerde scholen mag worden geheven
van f 80 tot f 40 te verlagen niet
alleen de arme, maar ook de gegoede
burgerij moet tegen „consciëntiedwang"
van staatswege met staatsgeld worden
beschermd.
Gelijkheid tusschen openbare en bij
zondere school, wat betreft het aantal
onderwijzers met hoofdakte afge
stemd. Gelijke, althans analoge waar
borg voor den bijzonderen en den open
baren onderwijzer tegen willekeurig
ontslag het lijkt er niet naar. Voor
de financieele aanspraken gelijkstelling
vrijheid zoodra de lasten en zwarig
heden ter sprake komen ziedaar het
parool
Het bedrag van het nieuwe subsidie
kan zoo hoog zijn, dat het de kosten
eener school overtreft. Vooral voor ka
tholieke scholen is dit van belang
hooge minima-jaarwedden zullen van
rijkswege worden vergoed aan geeste
lijke broeders en zusters, die het geld
niet tot zich kunnen nemen. Staatsgeld,
voor onderwijs bestemd, zal voor andere
doeleinden worden besteed. Reeds de
mogelijkheid hiervan had voor een re
geering voldoende moeten zijn om tot
bezinning te komen. Een amendement
bood behoorlijken waarborg tegen mis
bruiken door te bepalen dat nooit het
subsidie aan een onder wij a-instelling
tweo derden der kosten zou mogen over
treffen het is verworpen rechts
tegen links.
Waar de millioenen vandaan moeten
komen om deze nieuwe uitgaven ten
behoeve van kerkelijk onderwijs te be
strijden, vermag niemand te zeggen.
Amendement om de invoering der wet
op te schorten totdat hieromtrent zeker
heid zal zijn verkregen verworpen.
Verworpen eindelijk ook het voorstel
om tenminste het openbaar onderwijs
gelijk te stellen met het bijzondere.
Beide krijgen evenveel geld, maar de
vermeerdering der uitkeerïng voor het
openbare wordt, op een ander hoofd,
van de noodlijdende gemeenten terug
genomen. Tusschen erkenning van rechts
gelijkheid en haar toepassing ligt een
klove of liever, niet om rechtsge
lijkheid, maar om bevoorrechting van
het bijzondere onderwijs was het te
doen.
Constitutioneels botsmalijkhaid.
Het advies van het „Hbld." in zake
„constitutioneele betamelijkheid" wordt
thans door de „Ned." besproken onder
het opschrift„Niet daarom zou het
j ministerie vallen".
j In de constitutioneele quaestie wil
1 de „Nederl." zich niet verdiepen. Maar
zij merkt op, dat een eventueel omgaan
der Kamer in Juni allerminst zou be-
duiden een veroordeeling van de lager
onderwijswet.
Met werkelijke bevalligheid voerde hij
haar weg. Zij namen afscheid met een
vluchtig knikje naar Schwerdter, die
onbeweeglijk staan bleef. Een opwelling
van boosheid kwam bij hem boven.
Weer had hij in de koele, grijze oogen
vau den Amerikaan dat vreemde iets
opgemerkt en voor een oogenblik voelde
hij lust om dien man bij de keel te
nemen. Doch onmiddellijk herkreeg hij
zijn zelfbeheersching, en met zelfverwijt
vroeg hij zich af, of die opwelling niet
dwaas van hem was.
Waarmee zou de Amerikaan Elvira
wel bezighouden Zou hij haar over
stelpen met de gewone flauwe compli
mentjes, waaraan zij door haar groot
getal van aanbidders gewend was Daar
zag hij niet naar uit.
Ba, wat kon hem dat schelen Het
beste was maar, dat hij naar bed ging,
zonder aan het souper te gaan.
Het aangrenzende salon binnentre
dende, ontmoette mijnheer Von Blumen-
schein den Amerikaan en zijn dame.
Genoemde heer was met zijn gedachten
nog geheel verdiept in de financieele
plannen, welke de heeren in de rook
kamer hadden besproken, en wilde nu
i weer daarover beginnen te spreken,
zonder aeht te slaan op de tegenwoor
digheid der barones.
„Ah, vind ik u hier, mr. Snoward
Ik heb u een voorstel te doen omtrent
de Argentijnsche leening. Ik ben name
lijk van oordeel
„Pardon", viel de Amerikaan hem
koel in de rede. „Ge ziet, dat ik u op
dit oogenblik niet te woord kan staan.
Morgen kunt ge mij in mijn bureau
vindenge weet welin „Excel
sior."
Verbluft trad mijnheer VonBlumen-
schein terug hij kon zelfs geen woorden
vinden om zich te verontschuldigen. Dat
die Amerikaan, bekend als van top tot
teen een man van zaken, wegens het
gezelschap van een jonge dame niet over
gewichtige geldzaken te spreken was
neen, dat kon hij niet begrijpen.
Toen Snoward met Elvira de eetzaal
binnentrad, zette het gezelschap zich
juist aan tafel. Dit paar ziende binnen
treden, keek de heer des huizes aange
naam verrast op en een glimlach van
bevrediging vloog van zijn gelaat. Zijn
dochter liet zich nimmer voorschrijven,
wie haar zou geleiden, of aan wien zij
een ceremonieele gunst moest bewijzen
daarom bad hij ook heden niet gewaagd
Een referendum zou zeer gunstig
voor het ministerie afloopen. Juist het
vooruitzicht van deze wet heeft de
overwinning van 1901 bevorderd. Toen
het gerucht liep, dat het ontwerp niet
meer in dit zittingjaar zou worden af'
gehandeld, werd, óók in het „Hbld."
verkondigd, dat dr. Kuyper, uit zucht
om aan te blijven, deze wet op den
achtergrond hield, ten einde haar bij
de stembus van 1905 nogmaals als
eenheidsband en spoorslag bij de ver
kiezingen te gebruiken. Thans, nu tast
baar bleek dat deze onheusche voor
stelling op geen feitelijke basis berustte,
wil men het Kabinet juist in die eerst
afgekeurde richting drijven en het nopen
de schoolquaestie tóch tot inzet te
maken.
Maar, gelijk gezegd déze quaestie,
waarbij geen gevaar zou zijn, zal niet
zijn de spil waarover de verkiezingen
in Juni zuilen loopen.
„Wanneer de Kamer mocht ómgaan,
dan zal dit zijn oorzaak vinden in de
houding der groep-Staalman, waardoor
drie Amsterdamsche districten kunnen
verloren gaanin het eventueel ont
breken van de noodige samenwerking
in Friesland in terecht of ten onrechte
beweerde feilen van het ministerie om
trent de benoemingen in de misschien
door velen afgekeurde fiscale politiek
in tal van onvolmaaktheden, die elk
ministerie eigen zijn en die er in ons
land dan ook steeds toe geleid hebben,
dat na een betrekkelijk gering aantal
jaren het aantal malcontenten groot
genoeg was om wisseling van Kabinet
noodzakelijk te maken. Maar niet in
de Lager Onderwijswet.
Mocht het aan het „Hbld." gelukken,
die wet tot inzet van den strijd te
maken, dan ware de laatste kans op
een overwinning van links verdwenen.
De minister van binnenlandsche zaken
heeft aan de Commissarissen der Konin
gin in de provinciën, het volgend schrij
ven gericht
Met intrekking van vroeger daarom
trent uitgevaardigde voorschriften, heb
ik de eer U.H.E.G. te verzoeken, de
burgemeesters der gemeenten, die hoofd
plaats zijn van een kiesdistrict of waarin
een kiesdistrict is gelegen, uit te noo-
digen, bij de aanstaande algemeene ver
kiezingen den uitslag op de hierna om
schreven wijze te mijner kennis te
brengen of te doenbrengen.
Terstond, nadat het proces-verbaal,
bedoeld in artikel 132, vierde lid, der
kieswet, is opgemaakt, verwacht ik be
richt van den uitslag der verkiezing,
en wel telegraphisch, ingeval de ver
kiezing tot eene benoeming heeft ge
leid, en schriftelijk in alle andere ge
vallen.
Na elke stemming en herstemming
verwacht ik telegraphisch bericht van
den uitslag, met opgave van het aan
tal stemmen in het geheel en op ieder
candidaat uitgebracht, onmiddelljjk na-
haar te verzoeken den Amerikaan met
eenige gunst te vereeren, hoewel de
vriendschap van dien man hem veel
waard was. En ziedaar, nu ging dat zoo
vanzelf naar zijn zin. Zijn vaderhart
gevoelde een meer dan gewone teeder-
heid voor het anders zoo eigenzinnige
meisje.
Midden in die vroolijke drukte ver
overde Snoward met de grootste kalmte
de beide plaatsen voor zich en Elvira.
Hij bediende haar met evenveel eerbied
en oplettendheid, alsof hij daarmee een
zaak van groot gewicht verrichtte. En
Elvira nam zijn diensten met welgevallen
aan. Zij had schik van al de verbaasde,
nijdige en gekrenkte aangezichten der
personen, die gerekend hadden op het
genoegen van haar tafelbuur te mogen
zijn. Die arme salonheldenIn mr.
Snoward hadden zij allerminst een me
deminnaar vermoed. En Elvira was
daarover eigenlijk niet minder verbaasd
over dezen fabelachtig rijken Amerikaan
had zij de laatste weken veel hooren
spreken, maar zij had zich dien man
niet anders voorgesteld dan als een
„lompen geldzak."
Wordt vervolgd*)
