HOOG SPEL.
Dinsdag
2 Mei,
terichten,
jke Stand.
No. 102.
43e Jaargang.
1905.
Binnenlandsche berichten.
FEUILLETON.
Gemeentebestuur
ten rechten wanneet
ring dit beveelt, kun.
n oorlog," eindigt het
is. „Marokko is voor
aag („shadowy") he.
tok hun vorst moge
Do „Times" geeft
1 uitlatingen van de
bladen over de nieuwe
te Eng.gezindo bladen
of minder ophef de
der Engelsche regce.
ntegen de Boerenbla.
Ive ingenomen mede
De „Volksstem" bijv,
morie van toelichting
n een weerklank van
r kapitalistische pers
t het blad, „geeft een
Lytteltons meening
3t recht van de nieuwe
etten ta maken wordt
vet motto is betalen,
blijkbaar slecht voor-
ien."
oordeelt, dat de
gekozen heeft,
net moeilijkheden is
■ican News" klaagt,
ocratisch is. Het blad
eenige goede bepa.
ien, maar dat ze, als
onmogelijk voldoe-
Het voegt hieraan
van mr. Bryce recht
„een knoeiboel zou
kranig stuk wetge-
uit tevens den wensch
en verbeterd moge
rgsche correspondent
nicle" seint, dat
Ide grondwet koeltjes
het handhaven van
jen Raad, keurt men,
het voorbehoud af,
)r wetten betreffende
rolking maakt.
1 e g r a a f.
GJE. De correspon
en Volk" te Batavia
brak te Makassar een
uverneur liet de bur-
zij een onderkomen
bij fort Rotterdam
jmverhoedsche aanval
en.
bestuur van Gtoa had
;ezantschap met groot
vannacht het contract
g wilde opzeggen,
ementen zijn uitgezet,
ingezegd zich gereed
,,p bracht inderdaad
beklag gedaan werd
ng der Jampoe-zaak.
'ertrok zonder stoornis,
ia Frankrijk
tserland.
!eloopen nacht had er
aats in een groot ge
land. Enkele huizen
erigens kwamen geen
en afgeloopen nacht
chok plaats in Pont-
iyon en een gedeelte
.ei.
:er achten.
Times" verneemt uit
.arschijnlijk president
gerucht, naar Was-
eeren, omdat er on-
ping van vredeson der
en Rusland en Japan
vaarbij president Roo-
tusschenpersoon zou
egt er echter bij dat
hernieuwing is van
ten.
ezant te Londen heeft
ikel bericht daarover
daart dat de toestand
ihissingen
tot 29 April.
fROUWD:
jm. 27 j. en M. W
A. Houterman, jo-
,tthijsse, jd. 31 j.
29 j. en C. Boone,
m
IOUWD:
jm. 20 j. en A.
LLEN:
geb. Grasso, d. -
geb. van de Zandh
hand, geb. Jungbekeb
rvliet, geb. Branden-
Dugenae, geb. DeseijDi
ser, geb. Ranschaerh
ibelaar, geb. van d8B
VLISSHMSCHE COURANT.
Prijs per drie maanden 1.30, Franco peï post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187.
ADVERTENTIËN: van 1—4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts twee maal berekend. Groote letters
en cliché's naar plaatsruimte.
Versckynt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Telephjoimummer 10.
Abonnements-Advertentiën op zeer voordeellge voorwaarden.
JACHT EN VISSCHERIJ.
Uitnoodiging tot aanvraag van jacht
en viscbacten.
De Burgemeester van Vlissingen
noodigt de ingezetenen, die voor bet
dienstjaar 19051906, eene jacht- of
viscbacte mochten verlangen, uit, zich
daarvoor in den loop dezer maand ter
Gemeente-Secretarie aan te melden.
Vlissingen, 1 Mei 1905.
De Burgemeester voornoemd,
VAN DOORN VAN KOUDEKERKE.
Se christelijk-historische partij.
Zaterdag is te Utrecht onder leiding
van jbr. mr. A. P. de Savornin Lobman
de partijdag gehouden der Christ.-his»
torischen. De bijeenkomst was maar
matig bezocht. Dr. J. Tb. de Visser
was wegens ongesteldheid afwezig.
Jhr. mr. de Savornin Lohman opende
de vergadering met een rede, waarin
hij den algemeenen politieken toestand
besprak en betoogde het goed recht
van bestaan der chr.-hist. partij. Hij
gaf hierna een overzicht van het af
geloopen tijdvak en constateerde, dat de
positie van dr. Kuyper veranderd was,
doch niet diens principes.
De chr.-hist. hebben z. i. vrije critiek
geoefend en tevens samenwerking ge
toond. Spreker wees daarbij o. a. op de
behandeling der onderwijswet en de
drankwet. Verschillende moeilijkheden
bij de behandeling van laatstgenoemde
wet waren te wijten aan de vorige
wetten.
Spreker bewondert den minister voor
bet groote werk dat hij heeft verricht.
Het gaat niet aan den minister gebrek
aan wetgevend vermogen te verwijten.
De fout van den minister is alleen ge
weest, dat bij de drankwet te laat heeft
ingediend. Ook besprak de heer Lohman
uitvoerig de antithese en de lager onder-
wijswet.Men heeft gezegd, dat bet volk is
verdeeld in christenen en paganisten
aldus heeft de premier echter niet ge
sproken en wel heeft hij woorden ge
bezigd, die den indruk geven, dat de
antithese zoo zou zijn gesteld. De
scheidingslijn tusschen christenen en
anderen is, meent spreker, onzichtbaar,
alleen weet God baar. Hoog moet ge
houden worden de christelijkheid van
de openbare instellingen in den christe-
lijken Staat. De schoolstrijd, thans weer
aangebonden, kan de rechterzijde met
gerustheid aanvaarden, want het is een
strijd voor recht en rechtvaardigheid.
Wat hebben de liberalen uit eigen beurs
voor het onderwijs gedaan, vroeg spre
ker. Wat hebben wij niet te voorschijn
gebracht met de kleine middelen, waar-
13.)
Hierbij sloot zich de verklaring aan
van den conducteur, dat de heer Von
Döbel bij aankomst van den trein den
eenigen coupé eerste klasse had laten
openmaken en, toen in dezen reeds twee
personen zaten, in de tweede klasse
bad plaats genomen, waarbij hij tegen
een rijke fooi had bedongen, dat hij met
zijn reismakker gedurende de reis on
gestoord zou blijven.
Tegen elf uur kwam de trein te
Berghausen ,en daar was Schwerdtuer
ingestapt.
Het stond vast dat de moordenaar zijn
slachtoffer en den toevallig aanwezigen
passagier in een staat van verdooving
bad gebracht en de misdaad omstreeks
twee uren na middernacht had gepleegd.
Als Schwerdtner zich niet vergiste én
do bankier zijn aanvaller bij den naam
bad geroepen, of een angstkreet had
over wj beschikken. De liberalen
pogen aan onze scholen de vrijheid te
ontnemen, doch mocht dit later eens
gelukken, dan moet men liever alles
prijs geven dan de vrijheid der scholen.
Spreker eindigde met een beroep op
de eenheid der reehterijde.
De vergadering ging hierna over in
een huishoudeljke.
Se arbeid op 't Binnenhof.
„Land en Volk" driestart over de
onderwjs-novelle als volgt
Morgen zal de voorzitter der Tweede
Kamer een nader voorstel tot regeling
der werkzaamheden doen.
De langdurige beraadslaging over de
onderwjs-novelle, gevolg van de dege-
lyke behandeling door de linkerzjde,
ondanks het stelsel van doodzwjgen,
door de meerderheid toegepast, maakt
het noodzakeljk op de vroeger gemaakte
plannen terug te komen.
Dat hebben we voorzien.
Toen men besloot om na de schoolwet
het arbeids-contract aan de orde te stel
len, hebben w j terstond gezegd daar
komt niets van. Al rekende de rech
terzijde er op dat 't met de school-no-
velie, door haar eigenaardige toepassing
van 't spreekwoord „zwjgen is goud"
in een ommezien zou afloopen, voor
hen, die, behalve op 't „goud" ook op
het belang van ons volksonderwijs het
oog hielden, was het wel uitgemaakt,
dat er weken met die wetsvoordracht
gemoeid waren.
Nu komt het arbeidscontract dus in
't gedrang en wordt vermoedeljk van
de baan geschoven. Men heeft 't zeer
goed kunnen voorzien.
„Uw schuld 1" hooren we de heeren
aan de rechterzjde nochtans reeds aan
de oppositie toevoegen. „Gj hebt zoo
veel tjd met 't onderwjsdebat zoek
gemaakt"
Ons antwoord is, bj voorbaatneen,
't is uw schuld. Gj waart gewaarschuwd;
ge hebt uw partydige schoolwet, uw
jacht naar subsidies en uw streven naar
onderdrukking der openbare school bo
ven alles den voorrang gegevengj
hebt daarbj gespeculeerd op de moe-
delooze onderwerping der linkerzjde
aan dendwang vandegetals-meerderheid;
gj hebt, ter wille van de flnancieele
belangen uwer scholen, de sociale wet
geving op den achtergrond geschoven
en nu zit ge er meê.
Het is goed dit reeds vooraf in het
licht te stellen.
van de „Nieuwe Courant" nogal in
trek is en gaarne door hen wordt ge
bezigd ter aanduiding hunner fractie.
Het oordeel van den schrijver wordt
daardoor al aanstonds suspect.
En in nog vreemder licht verschjnt
het, wanneer men leest, dat te Leiden
een deel der katholieke kiezers liever
op den heer Yan der Viugt zal stemmen,
dan op een anti-revoluaonnair.
Schemert het niet tusschen de re
gels door, dat men hier te doen heeft
met die eigenaardige tactiek, welke men
„stemming maken" noemt
Geheel het stuk is daarmede trou
wens in wonderbare harmonie.
Yan het begin tot het einde is het
een waarschuwing aan het adres der
katholieken, om toch niet zoo beslist
tegen de liberalen op te treden.
Wj hebben immers zooveel aan hen
te danken En bovendien wanneer wj
met „fel clericalisme" optreden, zou
daartegenover wellicht „een minstens
i even fel anti-clericalisme" ontstaan en
mettertjd door de liberalen wel eens
de vrjstelling der seminaristen enz. van
den krjgsdienst kunuen worden opge
heven
Deze „katholiek" is dus ook al een
man van het dreigement. Hj steekt
mr. Levy naar de kroon.
En hj is even onvolledig eti onwaar
in zjn voorstelling van onze actie als
die anti-elericale politicus door te be
weren, dat „de godsdienst de schier
eenige inzet bj de verkiezingen vormt."
j Van het werkprogram der regeering
schjnt deze „katholiek" nooit iets te
hebben vernomen.
En dat hj geen hoogen dunk van
de verdraagzaamheid der liberalen heeft,
1 al maakt hj ook voor hen propaganda,
bij kt wel uit het zooeven genoemde
dreigement.
Hoe kan hj ons dan aansporen tot
samenwerking met een party, die ook
z. i. de kiem van fel anti-clericalisme
in zich draagt en zelfs onze seminaristen
naar de kazerne zou willen zenden,
geljk in Frankrjk geschiedt?
Katholieken en liberalen.
Over een artikel „De katholieken
en de coalitie," geteekend „een katho
liek," in een der liberale hoofdorganen,
schrjft „Het Centrum" dat dit bljkbaar
ten doel heeft propaganda te maken
voor de conservatief-liberalen.
De man bezigt althans het woord
„vrj-liberaal," dat bj de geestverwanten
j
geslaakt, dan moest dit gebeurd zjn op
het kritieke oogenblik dat de doodeljke
wond werd toegebracht en de ongeluk-
kige geen tjd meer had om zich te
weer te stellen, want aan alles was dui-
deljk te zien, dat er geen worsteling
had plaats gegrepen.
De misdadiger had stellig zjn slacht-
offer met een enkele beweging de keel
doorgesneden. Hj trok het moordwerk
tuig niet eens uit de wond, bljkbaar
om zich zoo weinig mogeljk met bloed
te bezoedelen.
De portefeuille benevens een kostbaar
horloge met ketting, die de heer Yon
Döbel bj zich had gehad, waren door
den moordenaar gestolen. Doch dit was
nog geen stellig bewjs, dat hj de daad
had gepleegd om zich met de verdwenen
voorwerpen te verrjken. Wellicht had
hj die meegenomen, om te doen denken
aan moord, om voor zijn diefstal buiten
straf te bij ven daardoor zouden de
nasporingen in een verkeerde richting
kunnen gedaan worden. Volgens verkla
ring van den kamerdienaar des bankiers
moest in die portefeuille ook de brief
geweest zjn, welke de uitnoodiging
bevatte tot de noodlottige samenkomst
der twee. Misschien had de afzender
Bj Kon. besluit is benoemd tot ge
delegeerde der Nederlandsche regeering
bj de in Juli 1905 te Londen te houden
conventie betreffende de samenstelling
van een catalogus van wetenschappel jke
werken, dr. D. J. Korteweg, hoogleer
aar aan de gemeenteljke Universiteit
te Amsterdam en tot gedelegeerde der
Nederlandsche regeering bj het van
i 29 Mei tot 4 Juni 1905 te Luik te
j houden internationaal geneeskundig
congres aangaande arbeidsongevallen,
dr. Ph. Kooperberg, te Amsterdam,
medisch adviseur bj de Rjksverzeke-
ringsbank.
Naar de „Tel." verneemt, zullen dezen
zomer belangrjke militaire oefeningen
plaats hebben aan den Hoek van Hol
land. De bezetting van het aldaar ge
vestigde pantserfort wordt gecomman-
daarin redenen weten op te geven waar
om de bankier den brief moest meene
men naar de plaats van samenkomst.
Onder de papieren van den bankier was
op „Murnau" althans niets te ontdekken,
wat met den moord maar eenigszins in
verband kon worden gebracht. Het stond
nu echter vast, dat de misdaad niet in
een oogenblik van drift gepleegd was,
doch dat deze lang van te voren op
behendige, slimme w jze was voorbereid.
Dit bewezen de geprepareerde sigaren
en de chloroform verder de kleeding
van den moordenaar, die zjn gestalte
zoo goed verborg en na de misdaad met
een enkelen ruk kon worden afgeworpen.
En zoo goed als hj de letters uit den
zakdoek met chloroform had verw jderd,
had hj ook de voering uit den grjzen
hoed gerukt omdat die waarschjnljk
den stempel droeg van de firma, die
hem had verkocht en dus eenig
spoor zou kunnen gevonden worden.
Een misdadiger, die zoo tot in kleine
bjzonderheden zjn maatregelen had
genomen, had ook zeker zeer voorzich
tig zj n vlucht bewerkstelligd. Onder het
rjden had hj stellig de coupé verlaten,
was langs de loopplanken naar het aoh-
tereind van den trein geslopen en had
deerd door kapitein J. E. Ramneft. De
verder benoodigde troepen worden ge
leverd door het garnizoen 's Gravenhage
en de oorlogsschepen komen uit Helle-
voetsluis. De algemeene leiding wordt
opgedragen aan den schout bj-nacht
W. Romer, aan wien wordt toegevoegd
de kapitein van den generalen staf
V. Noest. De minister van oorlog stelt
zich voor de oefeningen gedeelteljk bj
te wonen.
In de jaren 1902, 1903 en 1904 wer
den op last van den minister van oor
log van de onder de wapenen zjnde
lichtingen miliciens opgeleid tot voor
gangers in de gymnastiek. De voorkeur
werd daarbj gegeven aan' hen, die on-
derwjzer of adspirant-onderwjzer waren
in eene plattelandsgemeente, waar geen
burger gymnastiek-onderwjzer gevestigd
was. Het getuigschrift van voorganger
in de gymnastiek werd in genoemde
jaren aan ruim 250 militiepliohtigen
uitgereikt. Daar deze zaak van groot
belang wordt geacht, bestaat het voor
nemen aan de opleiding meerdero uit
breiding te geven, als bj het onderzoek,
dat wordt ingesteld, bljkt van eenig
resultaat van dezen maatregel ter be
vordering van den gvmnastischen zin
bj de plattelandsbevolking.
Galehes.
Ook de „N R. Ot." bevatte Zater
dag het door ons aan „Land en Volk"
ontleend telegram betreffende een paniek
op Makasser.
Het Rotterdamseh blad teekende hier-
bj het volgende aan
Het is zeer goed te verklaren na al
hetgeen den laatsten tjd omtrent de
houding van Goa is geschreven, dat er
te Makasser een paniek heersclite toen
het gerucht liep, dat een gezantschap
met een groot aantal gewapende volge
lingen een brief zou komen overhan
digen. Dat een man als de heer Kroesen,
gouverneur van Celebes, het noodig
vond maatregelen in het belang van
de veiligheid der burgerj te nemen,
bewjst afdoende, dat daar reden voor
bestond al bleek later, dat ditmaal de
Goareezen niets vjandigs wilden uit
halen. Het fort „Rotterdam" is te
Makasser gelegen, en is een ouder-
j wetsohe steenen versterking, waar het
1 garnizoen is gelegerd. Het garnizoen
bestaat op die plaats uit vaste bezetting
en mobiele colonne te zamen een goede
1 tweehonderd man, terwjl de schutterj
een detachement van een honderd man
is. Hiermede is dat fort zeer goed
1 tegen een inlandschen vjand te ver
dedigen.
j De Djampoea-zaak, waarover de vorst
i van Goa zich beklaagt, heeft zieh als
volgt toegedragen. Eenigen tjd geleden
werd een vertrouweling van Aroe Djam-
poe, een val van Sawietto, door een
volgeling van Daeng Mongontang van
Sawietto vermoord. Het volgens ge-
daar gewacht, tot de trein nabj een
station in snelheid verminderde, om er
af te springen en zjn vlucht onbemerkt
over de velden voort te zetten.
Men zocht in de omgeving van alle
stations, die de trein na twaalf uur
gepasseerd was, doch vond nergens een
spoor van den vluchteling. Wel waren
er hier en daar verscheiden mannen in
de dorpen gezien zelfs werden er twee
personen gearresteerd op wie de volko
men beschrjving eenigszins paste maar
zj konden hun alibi bewjzen, zoödat
zj weer in vrjheid moesten worden
gesteld.
Was het spoorloos verdwjnen van den
moordenaar raadselachtig, nog meer was
dit de reden waarom h j de misdaad had
gepleegd. De gedachte aan een gewoDen
moord om te stelen won veld, daar niet
was op te sporen, wie om een andere
reden belang zou gehad hebben bj den
dood des heeren Yon Döbel. Deze had
reeds sedert jaren zjn zaken ingekrom
pen hj speculeerde niet meer voor
eigen rekening aan de beurs, nam geen
deel meer in nieuwe ondernemingen en
beheerde alleen de deposito-gelden van
zjn cliënten. Er viel ook niet te denken
aan een wraaknemingen bovendien
bruik aangeboden bloedgeld werd door
de beleedigde party' geweigerd en deze
party eischte, dat Daeng Mongontang
met zjne volgelingen dat het land zou
den verlaten, hetgeen deze niet wilden.
Zj werden nu door Kraeng Alloe,
prins van Goa, tevens zoon van den
eersten rjksbestierder van dat rjkje
en schoonzoon van Aroe Djampoe, aan
gezien de volgelingen van Daeng Mon
gontang de overhand behielden moest
Kraeng Alloe vluchten.
Daar deze de hulp van zjn vader
inriep, gingen twee zoons van den rjks
bestierder en twee zonen van den idja
van Goa met 126 gewapende volgelin
gen naar Djapoea, voornaamste plaats
van Sawietto, om te helpen. Yerder
bleek ons bestuur nog, dat een aantal
van vuurwapenen voorziene Goareezen
zich naar Djampoea op reis hadden
begeven, waardoor het contract foruieei
werd geschonden, en de vorst van Goa
werd daarover door den gouverneur
ernstig onderhouden.
Daar ons bestuur vermoedde, dat de
Goareezen zouden trachten over zee
Djampoea te bereiken, kreeg de resident
ter-beschikking J. G. A. Brugman, den
last om met een detachement infanterie
sterk 45 man, waarbj de luitenants W.
D. Davids en J. N. Broese en de officier
van gezondheid dr. W. J. van Gulik,
per stoomschip „Zwaan" te trachten die
Goareesche prauwen op te brengen. Den
28en Februari uitgestoomd, gelukte het
werkeljk den volgenden dag, vjf ge
wapende Goareesche prauwen te ont
dekken en naar Makasser op te bren
gen. Daar de vorst van Goa de hoofd
schuldige was immers de opgevatte
lieden waren slechts uitvoerders van
een door hem gegeven last ging de
genoemde resident onmiddell jk naar Goa
om den vorst aan to zeggen, dat hj ter
zake van de omschreven contractbreuk,
met f 10.800 behoet was. Die boete
moest nog dienzelfden dag betaald zjn
(de hoofdplaats Goa licht slechts 7.5
K.M. van Makasser), anders zouden de
gearresteerde prinsen en volgelingen in
hechtenis worden gesteld. Den avond
van dien dag kwam de vorst van Goa
zelf de boete betalen en werden alle
gearresteerden op vrje voeten gesteld.
Over deze behandeling van zaken voelt
de vorst van Goa zich bezwaard en heeft
hj bljkbaar zjne grieven aan het oor
deel van den gouverneur-generaal onder
worpen.
De r.-katholieke centrale kiesvereeni-
ging in het kiesdistrict Alkmaar heeft
in een zeer druk bezochte vergadering
met algemeene stemmen candidaat ge
steld den heer J. H. Blum alhier, can
didaat der anti-revolutionairen.
Vlissingen, 1 Mei.
Naar de „N. R. Ct." verneemt zal
het militair hospitaal alhier worden
opgeheven.
zou de bankier toch stellig met een
vjand niet zoo vertrouweljk hebben
omgegaan, dat hj hem met jj en jou
zou aanspreken. Dit laatste werd door
Schwerdtner en den conducteur steeds
getuigd de bankier had den onbekende
als een vertrouwd vriend zoo aangespro
ken. Doch dit maakte juist de gedachte
aan moord om te stelen geheel onaan-
nemeljk.
En het merkwaardigste van het ge-
heele geval was, dat er niemand te
vinden was, met wien de heer Von
Döbel op zoo'n vertrouweljken voet had
gestaan. Met geen enkelen zjner han
delsvrienden ging hj zoo vertrouweljk
om h j had geen bloedverwanten
en al had de bankier een grooten kring
van bekenden, toch was niemand zoo
gemeenzaam met den nieuwbakken edel
man, die trotsch op zjn adel en be-
lacheljk deftig was.
Wie was dus de moordenaar en welk
doel had deze met het plegen zjner
misdaad
Wordt vervolgd.)