Vrijdag
10 Februari.
in van den houtvester.
No. 34.
43e Jaargang.
1905.
Binnenlandsehe berichten.
FEUILLETON.
Telephoonnummer 10.
Land- en Tuinbouw,
VLISSIN6SCHË COURAIT.
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187-
ADVERTENTIËNvan 1—4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts Weemaal berekend. Groote letters
en cliché's naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Abonnements-Advertentiën op zeer voordeelige voorwaarden.
Lagar Onderwijs.
Het „Utr. Dbl." komt terug op het
debat in de Eerste Kamer tusschen
minister Kuyper en den heer Van Hou
ten, speciaal wat het openbare en het
bijzondere lagere onderwijs betreft. De
minister had in zijn dupliek verzekerd,
dgt „op onze scholen wij bijna nooit
kosteloos onderwijs verstrekken en dat
ook de eenvoudigste bij ons schoolgeld
Men zie de uitkomsten van het sta
tistische onderzoek. Het percentage van
ten, die aan bijzondere scholen kosteloos
onderwijs ontvangen, stijgt tot e e n d e r
de van het geheele aantal I
Inmiddels daalt hetzelfde percentage
der kosteloos onderwijs genietenden aan
i openbare, school snel. In 1875 mooht
openbare school nog armenschool
zijn, terwijl de meer gegoede bijzondere
stholen, ook neutrale bijzondere scholen,
ten, in 1904 is dat allengs geheel
geworden. Slechts 1/10 van alle
kinderen genieten ter openbare school
kosteloos onderwijs.
Wat blijkt hieruit? Vooreerst dat de
openbare school zoo goed is, dat zij ook
de onderwijs-behoeften .der meer ge
len kan bevredigen. Van welk, ook
1 de erkentenis van minister Kuyper
uitstekend onderwijs, dan ook de minder
meegenieten. En voorts, dat
wie het even betalen kan, de openbare
school bezoekt, terwijl de groote massa
der niet-betalenden hun toevlucht op de
bijzondere school zoeken.
Niet minister Kuyper had dus gelijk,
'oen hij meende, dat de bevolking, hoe
wel betalen de boodschap zou zijn, de
bijzondere school prefereert. Integendeel:
Bewerkt door AMO.
26.)
Ce boot werd naar den oever geroeid
een der vissehers sprong er uit. Hij
®elde naar de heeren met een donker
'eerwerp in de hand, het was een stuk
0l1' niet iets glinsterende er om heen
Melnik rukte het hem uit
«Twijfelt ge nu nog riep hij, en hij
10 d een gedeelte van een gouden ket-
^niet een gouden horloge er aan in
hoogte, Gertrude's ketting Gertru-
8 horloge 1" voegde hij er bij, nadat
een blik op bet gevondene had
dagen, en reikte de -voorwerpen over
1 den rechter, die naast hem stond,
horlogeglas was gebroken, het uur-
stond stil, evenals het hart van
J,aan wien het horloge had toebe-
»ZÜ ffloet op den bodem van het meer
het gros der bevolking prefereert de
openbare, zoolang zij kan en niet naar
de bijzondere moet."
Het „U. D." betoogt, aan de hand
van het verslag van den toestand dér
gemeente Utrecht, jaarlijks door Burg.
en "Weth. opgemaakt, dat althans in
deze gemeente deze bewering van
den minister in geenen dêele opgaat.
Aan de tabel over het kostelooze
onderwijs ontleenen wij deze gegevens
in 1875 waren op de openbare scholen
4212 leerlingen, van welke 1379 of
57.2 pCt. kosteloos onderwezen op de
bijz. scholen 5045 leerlingen, van welke
946 of 18.9 pCt. kosteloos onderwezen.
In 1885 openb. sch. 4455 leerlingen
met 62.5 pCt. kosteloos onderwijs ge
nietende eh bijz. scholen 5076 met
24.5 pCt.in 1895 openb. sch. 5819
leerl. met 19.1 pCt. kosteloos en bijz.
sch, 7625 leerl. met 34.3 pCt. kosteloos
in 1904 openb. sch. 9379 leerl. met
11.7 pCt. kosteloos en bijz. sch. 8505
leerl. met 25.4 pCt. kosteloos onderwijs.
Het blad merkt bij deze cijfers op
„Eilieve, verstrekken de bijzondere
scholen bijna nooit kosteloos onderwijs
in deze ook de eenvoudigste
De vrijheid en de S. D. A. F.
Onder het opschrift „leve de vrijheid"
geeft „Het Huisgezin" een artikeltje,
waaraan het volgende ontleend is
Er is geen enkele partij, die warmer
en beslister de vrijheid voorstaat, dan
de sociaal-democratische.
Bij andere partijen vindt men ge-
zagsgeloof, het zweren bij het woord
des meesters alleen bij de socia
listen eerbiedigt men ten volle de
vrijheid van iedereen om afwijkende
meeningen te verkondigen, om te zeggen
wat men wil.
Zoo luidt de theorie.
In de practijk gaat het eenigszins
anders toe.
Dan is juist bij de sociaal-democraten
de onvrijheid het grootst, en is het uit
spreken van een eigen meening vóór
dat dit of dat lichaam uitspraak heeft
gedaan een zeer groote zonde.
I Op het oogenblik staat het Kamer
lid Schaper daaraan schuldig. Deze
Schaper is onder zijn partijgenooten
een betrekkelijk sympathieke figuur. Hij
is geen kapitalist als Yan Kol, geen
advocaat als Troelstra, geen ex-dominee
als Melchers, geen onderwijzer als Ter
Laan, maar een werkman. Hij voegt
zich niet zoo makkelijk als anderen
in het partijgareel, en begaat af en ti
laten we maar zeggen onvoorzichtig
heden. Zoo vermaande hij indertijd,
toen het ontwerp-arbeidswet verscheen
in de eerste plaats tot studie en daarna
tot het oefenen van grondige critiek
waarschuwde voor het bezigeu der al-
gemeene phrase, dat de minister kapi
talistische motieven gebruikt en drong
aan op een ingaan op de zaak zelf en
een uitpluizen van deargumenten. Heele-
maal niet socialistisch, maar gewoon
burgerlijk, niet waar
En wat gebeurt nu, na de gematigde
verklaring van Schaper, dat het ont
werp nu niet meer een voorwerp van
felle oppositie kan zijn
Met dat enkele woord heeft de heer
Schaper zich bijna buiten de sociaal
democratische gemeenschap geplaatst.
Drie partijgenooten, de heeren Yan
Hinte in „De Volksstrijd" Yan Praag
en Spiekman in „Het Yolk" zijn den
heer Schaper over dat uitspreken zijner
meening te lijf gegaan, terwijl de re
dactie zelf van dit orgaan, zonder
Schaper te noemen, hem genoegzaam
beduidt, dat hij minstens een halve
renegaat is.
In antwoord op den aanval van
Yan Hinte schreef de heer Schaper,
dat het voeren van felle oppositie niet
alleen zeer verkeerd, maar bovendien
belachelijk zou zijn."
Schaper toonde zich dus obstinaat
in de boosheid en stapelde een nieuwe
zonde op de eerste.
liggen," zeide de officier van justitie nu,
en de overige heeren stemden daarmee
in. „Jelui moet verder zoeken," gebood
hij den visscher, maar deze krabde zich
met een bedenkelijk gezicht achter het
oor en antwoordde
„Heem me niet kwalijk heeren, maar
dat zal niet veel helpen."
„Wat Denk je misschien toch, dat
de arme jonkvrouw niet in het meer
verdronken is vroeg de rechter onte
vreden.
„Dat zal wel zoo zijn, omdat het
horloge er in lag," antwoordde de vis
scher bedachtzaam, „maar daarom is
het niet zeker, dat ze er nu uog in ligt."
„Waar zou ze dan gebleven zijn
„Weggedreven naar het Kellermeer
dat komt dikwijls voor," antwoordde de
man. „Wij weten nooit, of we in het
Obermeer iets zullen vangen, of dat de
viach in het Kellermeer is gebleven."
„Geen uitvluchtenriep Melnik,
schijnbaar nog meer geprikkeld door
deze opheldering van den visscher. „Jelui
moeite zal rijk betaald worden, zoekt
verder."
„Jawel, mijnheer, jawel op een
paar uren werken in den nacht komt
het bij oua niet aan, maarHaofd-
't Gaat toch te ver, schrijft de heer
Van Praag in „Het Volk", dat Schaper
zóó zijn meening zegt „voordat de di
verse besturen over het gewijzigd ont
werp hun oordeel hebben vastgesteld."
Niet waar, Schaper behoeft en mag
zelfs geen oordeel hebben, voordat de
alwijze „diverse besturen" het wacht
woord hebben uitgedeeld.
Verbeeld u nu eens, vervolgt Yan
Praag, dat de hoofdbesturen met ons
partijbestuur besluiten de oppositie tegen
het ontwerp te blijven voeren, terwijl
dat besluit reeds bij voorbaat als „be
lachelijk" is gebrandmerkt.
Inderdaad, de vrijmoedigheid van
Schaper gaat te ver. Een Koomsch con-
cillie is uit den booze, maar een sociaal
democratisch concillie-besluit behoort
iedere partijgenoot zeer devotelijk af
te wachten.
Nogal natuurlijk.
„De Stand." is verschikkelijk ontsteld
over een uitlating van mr. Yan Houten
in de Eerste Kamer.
Deze afgevaardigde heeft nl. gezegd,
dat een gevolg van rijkssubsidies aan
het bizonder onderwijs noodzakelijk zou
meebrengen inkorting der vrijheid van
dat onderwijs. „De Stand." interpreteert
dit aldusWij liberalen zullen, weer
de baas in het land geworden, u uw
vrijheid ontnemen. Wee den overwon
nenen. En het blad ijst er van, dat geen
enkel liberaal lid en geen enkele liberale
courant tegen mr. Van Houten's woor
den protest aanteekende.
Dat is anders nogal natuurlijk. Wat
wil „De Stand." toch? Dat het Rijk het
bijzonder onderwijs geldelijk beweldadi-
gen zal, maar zich zal onthouden van
alle controle op de besteding van zijn
geldt Zóó duidelijk is het nog wel
zelden aan het licht gekomen, dat de
„Standaard"-partij ten koste van het
openbaar onderwijs het bijzonder onder
wijs schromelijk wil bevoorrechten.
u („Vad.")
De centrale anti revolutionaire kies-
vereeniging in het kiesdistrict Zutphen
heeft aan minister Kuyper een telegram
gezonden van den navolgenden inhoud
De centrale anti-rev. kiesvereeniging
in het hoofdkiesdistrict Zutphen, te
Zutphen in algemeens vergadering bij
een, wenscht Uwe Excellentie hartelijk
geluk met Uwe aanvankelijke herstelling
en bidt U toe, dat God U bij den voort-
duur krachtig sterke in Uwen arbeid
tot heil van land en volk. Met groote
dankbaarheid nam de kiesvereeniging
kennis van de uitermate belangrijke
sociale wetsvoorstellen, door het chris
telijk ministerie voorbereid en ingediend.
Ze hoopt, dat onder Uwe leiding in
de komende parlementaire periode een
rijke oogst kan worden binnengehaald.
Ze bidt U toe, dat door de krachtige
medewerking van de meerderheid van
de beide Kamers der Staten-Generaal
het Uwe Excellentie mag worden ge-
schuddend keerde hij naar zijn kameraden
terug en het werk werd voortgezet.
De maan en de sterren waren reeds
lang niet meer aan den hemel te on
derscheiden, de eerste stralen der op
gaande zon vlogen als vloeibaar goud
over het meer. Huiverend en vermoeid
lagen de heeren aan den oever op reis
dekens uitgestrekt naar de vissehers te
kijken, die zich nog steeds te vergeefs
vermoeiden.
Eindelijk moest ook mijnheer Von
Melnik erkennen, dat een voortzetting
van het zoeken nutteloos was. De vis
sehers koadeu er mee ophouden.
„Arme Gertrude riep Melnik han
denwringend „wij vinden zelfs je
lichaam niet. Je zult niet in gewijden
grond kunnen rusten je zuster en je
jeugdige nichtjes zullen niet eens bij je
graf kunnen bidden en het met bloemen
versieren 1"
„Blijft toch bedaard, mijnheer," zei
een der vissehers nuchter, „in het Kel
lermeer zal het lijk niet blijven. Men
kan het zeker niet afzoeken, het is daar
veel te groot voor, maar het lijk'komt
vanzelf naar boven en spoelt naar den
wal, of het raakt eindelijk in het net
van een onzer kameraden,"
geven Uwen naam nog vóór de a. s.
Juniverkiezing te verbinden aan eene
wijziging van de Onderwijswet, welke
de kroon zou zijn op de jarenlange
worsteling van ons christenvolk voor
de meerdere vrijmaking der school.
Op dit telegram kwam van den mi
nister eene dankbetuiging in.
Aan den voorzitter van de Tweede
Kamer, baron Mackay, werd mede een
telegram gezonden, van den volgenden
inhoud
De centrale anti-rev. kiesvereeniging
in het district Zutphen, brengt u, haren
oud-voorzitter, dank voor het vele, dat
u als voorzitter der Tweede Kamer voor
's lands belang hebt willen en kunnen
doenbidt u kracht en wijsheid toe,
om ook verder als zoodanig het. vader
land te dienen en hoopt, dat ook door
u alle pogingen zullen worden aange
wend om het daarheen te leiden, dat
het wetsontwerp op het lager onderwijs
vóór de Juniverkiezing in het Staats
blad kome.
Ontwikkeling van het kind.
Door den directeur van het museum
van kunstnijverheid te Haarlem worden
pogingen in het werk gesteld om in
den loop van dit jaar in genoemd mu
seum eene tentoonstelling te organiseeren
betrekking hebbende op de aesthetische
ontwikkeling van het kind.
Hij verzoekt allen, die daartoe in
staat zijn en roeping gevoelen, aan deze
tentoonstelling hunne medewerking te
verleenen door goede wenken te geven
en bijdragen te leveren, zich met hem
in verbinding te stellen.
Er zal worden onderzocht hetgeen op
genoemd gebied in het buitenland werd
verricht, terwijl het voornemen bestaat
den catalogus, die van deze tentoonstel
ling zal uitgaan, zóó in te richten, dat
hij voor belangstellenden als leiddraad
zal kunnen dienen.
Nadere bijzonderheden omtrent orga
nisatie, alsmede het juiste tijdperk,
waarin deze tentoonstelling zal wórden
gehouden, zullen later worden bekend
gemaakt.
Lleblg's vleeschvoedermeel.
"Wanneer men van Buenos-Ayres, de
hoofdstad der Argentijnsche republiek
(Z.-Am.), de Uruguay-rivier opstoomt,
ontwaart men ongeveer 2 uren boven
de plaats, waar de Rio Negro zich i-n
de Uruguay stort, een groot etablisse
ment. Reeds lang vóór men er aankomt,
ver stroomafwaarts, bemerkt men de
nabijheid van dit etablissement door de
bouillon-geuren, afkomstig uit de ketels
van de kolossale onderneming, genaamd
„Liebig's Extract of Meat Company
Lim." te Eray Bentos.
Toen Liebig zijn ontdekking deed,
kon hij niet vermoeden, dat zijn moeite
„Zoekt, zoektriep Melnik, wie bet
lijk vindt, krijgt duizend mark van me.
Hier heb je wat voor het werk van
dezen nacht."
Hij gaf aan de vissehers een flinke
som gelds, die zij onder elkaar verdeel
den, onder belofte, dat zij al het moge
lijke zouden doen om het lijk te vinden.
De heeren keerden naar het rijtuig
terug de koetsier was ingeslapen en
moest wakker geschud wordende
paarden hadden zich intusschen te goed
gedaan aan het gras, dat hier in over
vloed groeide. Yóór de heeren instapten,
nam Melnik den rechter ter zijde en
vroeg „Wordt er nu handelend tegen
Eltester opgetreden
De rechter haalde de schouders op en
zei„De bewijzen zijn nog niet sterk
genoeg.
„Wat? Na alles wat wij nu weten?"
„Er rust wel verdenking op hem,
maar het zou niet te verdedigen zijn,
als ik hem nu reeds liet gevangen
nemen," antwoordde mijnheer Von
Reutern. „Verlaat u echter geheel op
mij en op den inspecteur Dietel. De
knaap zal ons niet ontsnappen wij hou
den hein scherp iu het oog."
Een, handdruk werd nog gewisseld,
met zulk een succes bekroond zou wor
den. Deze grootmeester der scheikunde
bracht zijn idee, dat de vetvrije stoffen
van vleesch, op een geschikte manier
daaruit getrokken, zeer goed verduur
zaamd kunneu worden, aan de oevers
der Uruguay in practijk. Het grootste
gedeelte van het landschap is eigendom
der Liebig-compagniedeze toch bezit
niet alleen het slaeht-etablissement van
een uitgebreide veefokkerij, doch heeft
bovendien een aantal landerijen in eigen
dom. Tegenwoordig bestaan deze uit
niet minder dan circa 200.000 bunders
eigen en nog circa 100.000 bunders ge-
gepacht land, waarop deels het tot
slachten bestemde vee vet gemest en
voor een ander deel eigen vee gefokt
wordt. Het eigendom aan zelf gefokt
vee van de Liebig-compagnie bedraagt
heden ten dage 100.000 stuks. Deze
eigen veestapel is echter lang niet vol
doende, daar toch in bijzonder drukke
jaren gedurende de 6 A 7 maanden van
het seizoen tot 200.000 dieren geslacht
worden. Daarom heeft de compagnie
een groot aantal z.g. troperos in haar
dienst,die met een voorschot van verschei
dene duizenden guldens de groote wei
den bezoeken, daar het noodige vee
aankoopen en het vervolgens op eigen
risico naar Eray Bentos brengen.
De beste stukken der geslachte die
ren, zooveel mogelijk mager vleesch,
gaan naar die lokalen, waar het extract
bereid wordt. Wat nog overgebleven
is, wordt in groote ijzeren ketels, die
elk de overblijfselen van meer dan 100
ossen kunnen bevatten, 6 uren lang
onder zeer sterken druk gekookt en
eerst dan tot mestmeel verwerkt wan
neer het vet in de daarvoor bestemde
bakken gevloeid is, om naderhand ge
zuiverd te worden. De uitgezochte
grootste beenderen worden tot beende
ren meel gemalen.
De overblijfselen van het vleesch,
waaruit extract getrokken is, worden
nog kleiner gesneden en vervolgens in
andere toestellen geleid, waar ze groo-
tendeels bevrijd worden van vet en
watereindelijk worden ze in een zelf
uitgevonden droogtoestel gebracht, dat
ze volmaakt droog verlaten. De met
groote kosten opgeriohte droog-inrich-
ting is een uitgestrekte plaats met
stoommachine, stookplaats, enz., en men
kan zich slechts een zuiver denkbeeld
van de grootte maken, wanneer men
nagaat, dat dagelijks de vleeschrestan-
ten van 1500 tot 2000 ossen, die dien
zelfden dag tot extract-bereiding gediend
hebben, daar zeer gemakkelijk en snel
gedroogd worden, zonder dat de waarde
er ook maar eenigszins onder lijdt.
De gedroogde overblijfselen van het
vleesch worden nu in de magazijnen
bewaard, vervolgens in den molen ge
malen, in zakken verpakt en eindelijk
verscheept.
Dit uitmuntend en zeer gezocht voe
der komt als lichtbruin poeder in den
handelalleen met de bereiding van
Von Reutern stapte in en Melnik sloeg
den weg in naar den Godeberg.
ZESDE HOOFDSTUK.
Eindelijk was het lijk van Gertrude
von Kauffel gevonden en George Eltester
gevangen genomen als den vermoede-
ken moordenaar.
Drie dagen nadat het verdwijnen der
jonge dame de. gansche landstreek in
opschudding had gebracht, werden deze
twee feiten algemeen bekend,
Dietel, die George voortdurend door
bijzonder bekwame beambten scherp in
het oog liet houden, had spoedig uit-
gevorscht dat de houtvester Dorn waar
heid sprak, toen hij zei, dat George
Eltester van plan was binnenkort Sege-
feld te verlaten. Alles deed vermoeden,
dat bij een buitenlandsche reis wilde
ondernemen.
Per telegraaf had de verdachte bij de
regeering verlof aangevraagd om eene
reis van langen duur te kunnen onder
nemen, en die plotseling noodzakelijk
was geworden per telegraaf was hem
dit ook onmiddellijk toegestaan.
Wordt re IQjjg),
