Dinsdag
10 Januari*
43e Jaargang.
1905.
Ike Stand.
Biniienlandsche berichten.
FEUILLETON.
fetoilÉdemnjwteBirto."
Land- en Tuinbouw,
n.
:eizerlijke oekase vaj
-prekingen over <}j
band met de rechts,
burgers ten einde
faarop werd beraad,
tregelen tot beseher.
era in fabrieken ej
,ri zal een vergade.
waarin behandeld
van de deelneming
der Zemstvos aan
van de afschaffing
bepalingen voor de
loopen verschillende
mogelijkheid, dat
Iian worden, strijd te
kko. Wel betoogde
dat het nooit ge-
minister van bui
eeft zich tegenover
een ander blad met
wen over deze zaak
i nl. van meening,
•ansche verdrag wel
kon geven tot een
okko, maar voegde
insloot, dat Spanje
geschillen met do
i mengen.
„Figaro" bekend,
ident van Marokko
ware nederlaag aan
iou hebben toege-
den Sultan op de
wordt overal druk
;ardige vorm, waarin
itschuldigingen aan-
loral bevreemding,
antwoord over het
jkenden indruk ge-
vreemd, dat de amb-
nlijlc geen anderen
■ben dan dien des
(wegen als de schul-
md. Men meent nu
dat het noodza-
Sultan voortdurend
tien voor Frankrijk's
n periode van rust
waarvan de vruch
ten worden geplukt,
m Franschen gezant
er volgende week
ia gingen
7 Jan.
RO U W D
jtn. 27 j. en 0. C.
H. van den Boven-
■en J. de Bree, jd.
jm. 40 j. en S.
ILLEN:
Q-eldhof, z. H.
er, z. A. Bogerd,
- E. T. W. Traas,
d.
,EDEN:
ongeh. z. 23 j.
3. Slaakweg, 76 j.
D.Daane, d. 7 d.
VLISSINGSCHE COURANT
Prijs per drie maanden f 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187-
ADVERTENTIËN: van 1—4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts twee maal berekend. Groote letters
en eliché's naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Teleph joiinummer 10.
Abonnements-Advertentien op zeer voordeelige voorwaarden.
Dr. Etiypsr'B Staatkunda.
Wij hebben zoo schrijft de „Prov.
„Gron. Ct." de staatkunde, die de
signatuur draagt van dr. Kuyper en
die in de Tweede Kamer bij het alge
meen politiek debat niet te streng als
.„exclusief en intolerant" is geteekend,
met onverholen leedgevoel tot leidend
"beginsel van staatsbestuur zien verheffen,
fe En met klimmende ongerustheid slaan
,wij de gevolgen gade, waartoe haar
.voortzetten moet voeren de reactie, die
zich uitbreidtde heillooze vermenging
-van godsdienst en staatkunde, waarop
.telkens krachtiger wordt aangestuurd
de verheffing van verschillen in levens
opvatting, die altijd bestaan hebben en
wel altijd zullen zijn aan te wijzen, tot
elementen van het staatkundig leven
de bedreiging en langzame maar zekere
ondermijning van de individueele vrij
heid en de volkseenheid,
Was in het aanvangstijdperk van dr.
Kuyper's bewind de hoop levendig, dat
gematigdheid en zin om te zoeken naar
hetgeen de verschillende groepen der
bevolking vereenigt, zijn regeerings-
tnaatregelen en wetsvoorstellen zouden
besturen, allengs is deze hoop geslonken.
A Het staat nu wel vast, dat deze pre
mier het Nederlandsche volk scheidt in
twee deelen, die, volstrekt uit elkander
gedreven tegenover elkander geplaatst
moeten worden het Christelijke, waarbij
uitsluitend worden ingelijfd zij, die het
Christendom begrijpen, zooals de premier
wil dat men het aanhangen en omhelzen
zal, en het paganistische of heidensehe
gedeelte van het volk, waarbij allen
worden ingedeeld met wie dit niet het
geval is allen zonder onderscheid, ook
zoo zij zich zeiven wel degelijk als
Christenen beschouwen en willen zien
aangemerkt ook zoo zij, schoon niet
het bijzonder dogma eener bepaalde
kerk belijdende, toch erkennen, dat het
Christendom onze samenleving en onze
zeden heeft doortrokken en zijn stille
Werking oefent en moet en zal blijven
oefenen ook in wetgeving en bestuur.
Maar het blad wanhoopt er nog niet
aan, dat het volk zal terugschrikken
voor de gevolgen, van dr. Kuypers's
politiek, en gelooft aan een toenadering
van de gezamenlijke liberale groepen,
j Het wenscht dat in vervulling zal
gaan, wat de heer Tydeman inde Tweede
Kamer uitsprak dat straks allen zonder
onderscheid, die de traditiën, waarmede
Nederland is gegroeid en gelukkig ge
worden, hoog houden, schouder aan
schouder zullen staan tegenover de
tegenpartij.
(Bene schets uit het levenin Bosnië.)
4.)
„Gij weet, dat de herberg van Omer-
Aga buiten bij het spoorwegstation ligt
en. kunt begrijpen, dat zij binnen 20
minuten zóó dicht omsingeld was, dat
geen kat had kunnen ontkomen. De
wachtmeester, twee gendarmes en ik
drongen binnen en haalden het nest uit.
„De zwarte was door den overval zoo
verrast, dat hij niet den minsten weer
stand bood, maar liegen en ontkennen
doen zij natuurlijk allen."
„Nu, en de Zigeuner
„Is met een zwaren roes in den bak
„En zal nu Maandag reeds krijgsraad
gehouden worden
„In ieder geval
„Hoera voor de uitlevering van zwarte
Mirkoroept de hoofdman uit en er
wordt lustig geklonken.
Een half uur later is ook hier alles
stil; geworden.
Óp een der eilandjes, in de bedding
Ier Sana, staat een steenea toren, die,
Eet fusie-program der Vrijzinnigen.
Do Vrijzinnig-Democraten en de Unie
mannen mogen van de aanstaande ver
kiezingen nóg zóó sehoone verwachtin
gen koesteren, dat het hun gelukken
zal, zonder hulp der sociaal-democraten,
51 liberalen in de Kamer te brengen,
zal door de verstandigen onder hen
zeker wel voor een ij del droombeeld
worden gehouden, meent „De Tijd" en
zij vervolgt
Wat het ook inderdaad is De Lin
kerzijde der Tweede Kamer bestaat thans
nit 8 socialisten, 8 vrijzinnig-democraten,
16 unie-liberalen en 9 oud-liberalen.
Om zonder de hulp der socialisten, in
de Kamer hun wil door te zetten, zouden
dus de liberalen, hetzij op de socialisten,
hetzij op de gezamenlijke groepen der
Rechterzijde dezen zomer niet minder
dan 18 zetels moeten veroveren. Welk
verstandig man zal aan de mogelijkheid
hiervan geloof hechten
De liberale partijen verkeeren dus in
de niet benijdenswaardige positie, dat
zij, ook al zouden zij bij de eerstvolgende,
algemeens verkiezingen over hunne
vijanden (de onderscheiden groepen der
vereenigde Rechterzijde) de overwinning
behalen, toch volstrekt buiten machte
zullen zijn, een eigen regeeringsprogram
uit te voeren, als dat program niet eerst
de goedkeuring heeft verworven van de
parlementaire sociaal-democratenter
wijl zonder hulp dierzelfde partij in
tal van kiesdistricten voor hen evenmin
aan overwinningen bij de stembus valt
te denken als later in de Kamer, zouden
zij, door sociaal democratische kiezers
geholpen, ooit weder meerderheid zijn
geworden.
Het oordeel van het Kath. hoofdor
gaan over het program is samen te vat
ten in de volgende woorden een mager
Om noch ter Rechter- noch ter
Linkerzijde aanstoot te geven en alles
wat aanleiding tot strijd zou geven te
vermijden, heeft men het program be
perkt tot enkele niet meer dan vijf
punten van welke een paar, zooals
zij zonder toelichting d&ar staan, weinig
of niets-zeggende banaliteiten zijn.
Voor de twee eerste, openbaar onder
wijs en sociale wetgeving, zorgt deze
regeering reeds, meent „De Tijd," en
de drie overblijvende punten volksleger,
bezuinigingen op oorlog, belastingher
vorming, zijn geen principieele, maar
punten betreffende meer of minder.
Het hoofdpunt ervan, het blanco ver
kiezingsartikel, is een zaak, die in het
eerstvolgend vierjarig tijdvak van wetge
ving tóch niet te bereiken valt. Dat men
daarvoor de liberale kiezers zal kunnen
warm maken, acht zij dan ook zeer
onwaarschijnlijk.
door een eenigszins vervallen muur
omgeven, tot de voormalige vestingwer
ken van Prjedor behoort. Aan dezen
toren, die door het volk de „Hacibastei"
genoemd wordt, zijn evenveel legenden
verbonden als er klimop-ranken en
braamstruiken buiten om groeien. „Met
honderdduizenden strijders rukten de
Zwaben eens op naar Bosnië, en de
rechtgeloovige inwoners van Prjedor
sidderden, want de Zwabenhonden waren
talrijker dan het loof der hoornen. Vier
dagen duurde hun tocht door de Sana,
zoodat het water opgestuwd werd tot
in de straten der stad. Op een der rotsen
had de opperbevelhebber zijne tent uit
purper en goud opgeslagen reeds wilden
de lafhartigen zich overgeven, toen zij
boven op den toren een vromen pelgrim
bemerkten, die zich bezig hield met het
richten van het geschut. In naam van
den barmhartigen Verlosser legde hij
de lont op het laadgat en de kogel vloog
twee mijlen ver juist op detent
van den opperbevelhebber los, sloeg het
kruis er af en doode den Zwaab het
leger ging op de vlucht en de Turken
maakten rijken buit." Zoo kan men nog
alom in de koffiehuizen hooren vertellen.
Deze toren nu is ingericht geworden
tot opsluiting van misdadigers, daar de
gewone gevangenis vrij bouwvallig is.
Ook Mirko vinden wij hier voor een
tralievenster zitten, in diep gepeins ver
zonken over het lot, dat hem en zijne
Mogen wij een voorspelling wagen,
aldus besluit „De Tijd", dan zal het
deze zijn, dat, hoe men thans ook met
het nieuwe vaandel moge paradeeren,
in den verkiezingsstrijd zeiven de oude
vlag van Van Houten weder voor den
dag zal gehaald worden," met de leuze
Anti-clericalisme en anti-besoherming.
De minister van waterstaat heeft het
volgend schrijven gericht tot de Kamers
van koophandel en fabrieken.
Bij de bewerking van een nieuwe
wettelijke regeling van de naamlooze
vennootschappen zou de regeering er
prijs op stellen door hen, die met de
practijk zijn vertrouwd, te worden voor
gelicht omtrent de misbruiken, die zich
thans op het gebied dier vennootschap
pen voordoen, en omtrent de middelen,
waardoor deze misbruiken zouden kun
nen worden tegengegaan.
Gaarne zou ik over deze beide punten
binnen niet al te langen tijd het oordeel
uwer Kamer vernemen. Daarbij zag ik
o.a. gaarne beantwoord de vraag, of de
wetgever moet volstaan met publicatie
voor te schrijven van balans- en winst
en verliesrekening, dan wel of hij daarbij
moet bepalen, dat bij algemeenen maat
regel van bestuur een voor alle naam
looze vennootschappen geldend model
voor die stukken zal worden vastgesteld.
G-ameanta-am'bionarsn,
Een commissie uit het hoofdbestuur
van den „Nederlandschen Bond van
gemeente-ambtenaren" stelt een onder
zoek in naar de jaarwedden van bur
gemeesters, secretarissen, ontvangers en
ambtenaren ter secretarie, teneinde op
grond dier gegevens, zoo noodig onder
overlegging van een ontwerp van wet,
bij de regeering pogingen aan te wenden
tot het in het leven roepen van een
algemeene regeling dier jaarwedden.
Een uitgebreide vragenlijst is ter in
vulling aan alle titularissen toegezonden.
Opleiding tot Kïlitis-ofSiier.
Nu weldra de miliciens der lichting
1905 onder de wapenen zullen komen,
kan het zijn nut hebben, de aandacht
van belanghebbenden op het volgende
te vestigen.
De militieplichtige, onverschillig of
hij bestemd is om ingelijfd te worden
als acht-, dan wel als viermaander, die
in 1905 voor eerste oefening onder de
wapenen moet komen en de zoogenaamde
achtereenvolgende opleiding (12 maan
den te rekenen van 1 Maart a. s. af)
tot militie officier bij het wapen der
infanterie wenscht te volgen, moet
zich daartoe en zulks mede met het
oog op de behartiging zijner belangen
bij de inlijving zooveel mogelijk indee
ling bij het korps zijner keuze zoo
spoedig mogelijk bij een der korpsen
van genoemd wapen aanmelden. Om
die opleiding te mogen volgen, moet
men voldoen aan een theoretisch exa
men, waarvan het programma geheel
overeenkomt met dat, vereischt om tot
het reservekader te worden toegelaten.
Het afleggen van dit examen wordt
evenwel niet gevorderd van den militie
plichtige, die reeds daaraan voldaan
heeft, of aan wien daarvan vrijstelling
zou zijn verleend op grond van de,
voor het Reservekader daaromtrent gel
dende bepalingen. Het voldoen aan
eischen van practische bekwaamheid,
zoools verlangd wordt voor toelating
tot het Reservekader, wordt niet ge
vorderd.
Hij die vrijstelling van het vereischte
examen kan doen gelden, zal onder
overlegging van de daartoe strekkende
bewijzen, reeds onmiddellijk, d.i. vóór 1
Maart, tot het sluiten eener verbinte
nis als aspirant-militie officier kunnen
worden toegelaten.
Hij die geen reden tot vrijstelling
kan doen gelden, kan zich eveneens
thans reeds aanmelden hij wordt dan
evenwel tusschen 1 en 5 Maart onder
de wapenen geroepen, teneinde tusschen
5 en 10 Maart zich aan het examen
te onderwerpen.
Na 10 Maart kan, buitengewone ge
vallen uitgesloten, geen gelegenheid
meer geboden worden, de achtereenvol
gende opleiding tot militie-officier in
1905 bij te wonen.
Voor nadere inlichtingen wende men
zich tot een der commandeerende offi
cieren van de korpsen der infanterie.
Schietoofsningon.
Bljjkens 't verslag van den directeur
der Normaal Schietschool te 's Graven-
hage aan den minister van staat, minister
van oorlog, betreffende de schietvaardig
heid van de miliciens der lichting 1904,
is de geoefendheid in het schieten van
de achtmaanders voldoende te noemen.
Die der viermaanders daarentegen wordt
als beslist onvoldoende aangemerkt.
Een eerste oefeningstij d voor de mi
liciens van 61/,, maand in plaats van
een van 81/, maand, kan mede op dien
grond door genoemden directeur niet
j worden aanbevolen.
Intusschen dienen bij de beoordeeling
dezer aangelegenheid verschillende orn-
standigheden in aanmerking te worden
l genomen, die niet in het verslag zijn
vermeld, als tijdstippen van aanvang
van 't schieten der beide categorieën,
gelegenheid tot schieten met het oog
op de overige oefeningen, enz. De vier-
maanders verkeeren ten opzichte der
kameraden wacht.
Die vervloekte Zigeunerhond heeft
alle3 verraden al zijn ontkennen helpt
niets, daar ook de geweren gevonden
zijn. Heden is het de derde dag, de dag
waarop bij de Zwaben een doodvonnis
gewoonlijk voltrokken wordt en toch
Bchijnen er geene voorbereidende maat
regelen genomen te worden.
Misschien stellen de rechters geen
geloof in den Zigeuner hoe kan deze
ook als getuige optreden tegen Mirko,
den beruchtcn rooverhoofdman, voor
wien mijlen ver in het rond alles siddert
„Geef den moed niet op, Luka en
Marko," roept hij zijne kameraden toe,
die neerslachtig op den steenen vloer
gehurkt zitten de rechtbank gaat be
hoedzaam te werk en wanneer de derde
dag voorbij is..."
„De Zwaben dooden niemand opeen
heiligen dag, Mirko," geeft Marko op
droevigen toon ten antwoord, terwijl
doodsangst hem op het gelaat te lezen
staat. „Mirko, in naam van alle heili
gen, gij kunt toch verklaren, dat ik
geen sterveling heb omgebracht..."
„Vervloekt zij uwe ziel, gij zoon
eener heks," en Mirko springt woedend
op, terwijl hij geheel schijnt, te vergeten,
dat zijne boeien hem verhinderen om
ook maar een paar schreden te doen.
Terwijl boven in den toren dit ge
sprek gevoerd wordt en beneden de
korporaal en de beide soldaten in de
wachtkamer eenige beschutting zoeken
voor de brandende zonnestralen, kijkt
de schildwacht half verwonderd, half
nieuwsgierig naar een oud moedertje,
dat met veel moeite in een bootje van
wal is gestoken en koers zet naar het
eilandje.
„Heden, op Zondag I bromt de recht
schapen Hongaar binnensmonds, toen hij
de groote korf met waschgoed bemerkt,
die vóór in de boot staat... 't Is toch
een goddeloos volk," en met deze woor
den zet hij zijn geweer op den anderen
schouder en herhaalt zijn rondgang om
den toren.
Het moedertje schijnt niet het minste
voorgevoel te hebben van dit weinig
vleiend oordeel, want terwijl zij het
waschgoed stuk voor stuk in het water
uitspoelt, zingt zij oogenschijnlijk niet
alleen tot eigen tijdverdrijf, maar ook
tot onderhoud van den schijnbaar eenigen
toehoorder het lied „van den armen
Anka, die in de handen van den beul
viel."
Opmerkelijk is de laatste regel van
ieder vers „O valkenjager hoor mij
aan," die niet de minste samenhang heeft
met den inhoud van het lied, en die op
luiden toon uitgegalmd wordt.
„Zij zingt als een kikvorsch," denkt
de schildwacht, die zelf nu ook een
huzarenlied begint te neuriën.
Reeds lang nadat de oude met hare
boot de plek verliet waar zij gezongen
schietperiode in ongunstiger conditie
dan de achtmaanders. Een groot deel
van hun eersten oefeningstijd valt in
de oefeningen, waarin voor het schieten
weinig tijd beschikbaar blijft.
Op Zondag 15 Januari zullen in de
meeste landen van Europa protestmee-
tingen worden gehouden tegen den
Russiseh-Japanschen oorlog. Ook hier
te lande worden, vanwege de internatio
nale anti-militaristische vereeniging, in
verschillende plaatsen meetings tot dit
doel gehouden.
Te Middelburg heeft de meeting
plaats des morgens 10 uur in het
Schuttershof, waar als sprekers zullen
optreden G. F. Lindeijer van Blaricum
en B. Lansink van Enschedé. Waar
schijnlijk wordt ook te dezer stede een
meeting gehouden.
©e Voeding der Plant.
We leerden in ons vorig artikel de
stikstof kennen als een der belangrijkste
voedingsstoffen der plant, en zagen dat
salpeterzuur, in welken gebonden vorm
de stikstof door de planten wordt op
genomen, voorkomt in de mestsoort
CJhili-salpeter.
Chili-salpeter heet naar de Zuid-
Amerikaansche republiek Chili. Langs
de westkust van Zuid-Amerika vindt
men de bergketen de Andes, de grootste
der wereld. Aan de westelijke helling
daarvan, dus aan den kant van den
grooten Oceaan, worden, in de repu
blieken Chili en Peru, op een vlakte
van circa 1000 M. hoogte, uitgestrekte
zoutlagen gevonden. Jaarlijks worden
honderdduizenden tonnen uitgevoerd,
echter niet slechts voor den landbouw,
ook voor de bereiding van salpeterzuur,
dat in de nijverheid voor verschillende
doeleinden gebezigd wordt. In de ge
noemde lagen treft men het salpeter
niet in zuiveren toestand aanhet is
vermengd, behalve met zand en klei,
met verschillende andere stoffen, vooral
zouten. Keukenzout komt er veel in
voor, soms voor meer dan de helft.
Men heeft de grondstof maar niet zoo
voor het opscheppen of uitgraven. Dik
wijls toch is ze besloten tusschen een
kleilaag onder en een harde zandlaag
boven. Men boort dan een gat door
het zand en de zoutlaag heen tot in
kleigrond, vult dat gat voor een deel
met buskruit en door den boel te laten
springen, wordt de grondstof blootge
legd. Deze wordt op karren, door muil
getrokken, of wagens naar de
en gewasschen had, brakjhet uur aan,
waarop volgens politiereglement de ge
vangenen zich ontspannen mogen. Ook
Mirko en zijne kameraden werden van
hunne boeien ontdaan en onder streng
toezicht in den hoi gelaten.
Zij schijnen er een voorgevoel van te
hebben, dat de krijgsraad hen morgen
tot de strop zal veroordeelen, zoo ernstig
staan hunne gezichten, en zonder een
woord te spreken zetten zij zich neder
en staren in de rivier, die ontspringt
uit de vrije bergen, waarin ook zij ge
boren zijn.
„Het uur is voorbij," roept de wacht
hen toe, zet zijn geweer tegen den muur
en grijpt naar de sleutels om de ijzeren
deur te ontsluiten. De gevangenen staan
op, doch nauwelijks heeft de wacht hen
den rug gekeerd, of Mirko ijlt over den
wal en stort zich in de rivier, terwijl
Luka, naar de andere zijde van den
toren gesneld, zich daar eveneens in
den vloed werpt. Marko, die het geweer
van den schildwacht op zich gericht
ziet, valt op de knieën en smeekt om
genade. De schildwacht stort zich da
delijk in het water, haalt Luka in en
houdt hem vast totdat een tweede sol
daat hem ter hulpe snelt, die den ver
bijsterdengevangene op het droge haalt.
Bijna ter gelijkertijd knallen drie schoten;
de beide eersten missen hun doel
het hoofd van den telkens oiiJeriuiko-
leudea, roover doch. toen deze schuw
