Dinsdag
29 November.
MW*
ijke Stand. I
Binnenlandsclie berichten.
No. 282.
,42e Jaargang.
1904.
FEUILLETON.
evallene in de GajoelaJ
nen.
Je heer Yan Karne^e)
icialisten had opgemerkt
uzerein in Indië ovem'
len betoogde de het
dergelijke nieuwe ultri
theoriën Tan het rech§
ste op stuk van zaken
is voor onze eigen oni
oell en Bos handhaafden,
i tegen 's ministers stsl.l
(eening.
erklaarde zich pertinent 1
e stelsel tot eenhoogerl
niet dadelijk de volle
land legt.
debat is gesloten.
Vlissingen
tot 26 Nov.
T E O U W D
jm. 21 j. en P. C,
,3 j.
tO U WD:
Ioten, jm. 24 j. en J.
1. 25 j. G. Timmer
en N. Sehouwenaar,
iLLEH;
m Uijen, geb. Sohrij.
fumée, geb. Krahmer,
Kemeling, geb. Er.
iEDES:
van L. Paap, 58 j.
VLISSIJlfiSCHE COURANT.
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. YAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187.
ADVERTENTIËN: van 1—4 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Groote letter»
en cliché's naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Telephaonnummer 10.
Abonnements-Advertentiën op zeer voordeelige voorwaarden.
Staatsbegroting 1905.
Aan het regeerings-antwoord op hoofd
stuk justitie der Staatsbegrooting voor
1905 ontleenen wij het volgende uit
treksel
De minister is ten zeerste erkentelijk
voor de waardeerende wijze, waarop van
verschillende zijden zijne werkzaamhe
den en de tenuitvoerlegging van zijn
werkplan werden besproken.
Als tweeslachtig kenschetsten enkele
leden 't beleid van den minister eener-
zijds modern, anderzijds reactionnair
doch den minister komt het voor, dat
symmetrie dezer tegenstelling hare in
nerlijke onjuistheid slechts kwalijk ver
mag te bedekken.
De wetsvoordrachten betrekkelijk de
regeling der administratieve rechtspraak
verkeeren in zoodanig stadium van voor
bereiding, dat niet wel mededeelingen
omtrent haren inhoud kunnen worden
gedaan. Opheffing van hoven of recht
banken heeft nimmer in de bedoeling
van den minister gelogen. Met de sa
menstelling van het ontwerp betreffende
de regeling der rechtspositie der amb
tenaren zal een aanvang worden ge
maakt, zoodra de voor dien arbeid ge
schikte werkkrachten vrij komen. Dat
de regeling tegen den tijd van de in
voering der administratieve rechtspraak
gereed zal zijn, is op goede gronden te
verwachten. De minister is voornemens
te bevorderen, dat de inwerkingtreding
der Kinderwetten plaats hebbe met in
gang van 1 September 1905 en behou
dens onvoorziene omstandigheden zal dit
kunnen geschieden. Op de eerstvolgende
conferentie voor internationaal privaat
recht zal gestreei'd worden naar eene
definitieve oplossing der vraag betref
fende rechtskracht van tractaten. Wijzi
ging van de rechtsbepalingen op het
gebied van het pachtwezen kan de
minister vooralsnog niet toezeggen.
Voorziening in de bepalingen omtrent
het in bijzondere gevallen toekennen
yan schadeloosstelling aan ontslagen
preventief gedetineerden, komt den mi
nister niet zoo dringend voor, om daar
voor eene afzonderlijke wet in het leven
te roepen. Ben wijziging voor te stellen
der wet op het Nederlander- en het
ingezetenschap, in dien zin, dat de in
die wet gestelde termijn van tien tot
vijf jaren zou worden verkort, ligt niet
in 's ministers voornemen.
Bene vereenvoudigde afzonderlijke
regeling voor onteigening terzake van
ontginning kan de minister niet toe
zeggen.
Het ligt in 's ministers voornemen,
een regeling tot stand te brengen,
waardoor nauwkeuriger dan tot nu toe
de taak van de Rijks- en gemeente
politie wordt afgebakend en die van het
gemeentelijk politietoezicht meer uit
voerig wordt omschreven.
bewerkt door AMO.
35.)
Een nieuw leven was voor hem be
gonnen, bet verleden joeg hem het
schaamrood op de wangen. Hij had veel
genoegen gehad en menig vroolijk uur
hij had veel geld, tijd en krachten
verspild en ,moest op de vraag „Wat
heb je goed gedaan, wat heb je tot
stand gebracht zichzelven antwoor
den„Niets, niets!" Hn wachtte
hem een leven van armoede en ontbe-
ring en van strijd. Zou hij overwinnaar
zijn in dien strijd Ben blik op Marie
- Was genoeg om zichzelven trotsch ten
Sotivoord te geven „Ik zal De we
reld scheen hem op dat oogenblik dub
bel schoon; het leven honderdmaal de
tooeite waard van te leven. Zoo had de
'etste goede daad, die hij volbracht, van
cm een goed mensch gemaakt 1
De indiening bij de Tweede Kamer
van een wetsontwerp, regelende de
verhouding tusschen het burgerlijk en
het militair gezag, kan eerstdaags wor
den verwacht.
De schrijver van de Haagsche Kro
niek in de „N. Gron. Ct." zegt, dat
minister Knyper ernstiger lijdend is
dan men wel weet. „De neuralgisehe
aandoening, waarvoor hij in verandering
van omgeving onlangs baat zocht, is
niet 't ergste, maar vooral een keel
ziekte, waarmee het hoofd van het
kabinet ook een jaar of vijf zes geleden
was geplaagd en die hem niet slechts
het spreken, maar zelfs het openen van
den mond bemoeilijkt,veroorzaakt eenige
ongerustheid. Niet dat -er dadelijk of
ernstig gevaar zou bestaan voor serieuse
complicaties, maar de aandoening is van
een vrij hardnekkigen aard en dreigt
van langen duur te zullen zijn."
Hst lsgsr-onlsrwijs-sntwsrp.
De „Nel." zegt, dat aan de zijde van
de vrije school, die zonder eenige vreeze
durft zeggen wij schuwen geen staats
toezicht, gaarne zal worden nagegaan,
of wellicht nog meerdere „voorwaarden"
aan de uitkeering der bijdrage kunnen
worden gesteld, dan nu het geval is.
Niet slechts, zoo schrijft het blad, zal
zij daartegen geen bezwaar hebben, zij
zal het veeleer verlangen, omdat ook
zij niet begeert, dat soms kortzichtige
schoolbesturen dp ontwikkeling van de
kinderen onzes volks tegenhouden, onder
de vrij domme bewering, dat onze
ouders toch wel met veel minder onder
wijs hebben toegekund. Onze kinderen
zullen moeten leven in hun tijd, niet
in dien hunner ouders.
Het hlad wenscht intusschen een paar
opmerkingen te maken, waarvan de
voornaamste deze is.
De openbare school heeft uiteraard
haar eigen organisatie zij staat en kan
alleen staan onder de macht van pu
blieke lichamen en onder het toezicht
van openbare ambtenaren.
Ook do vrije school heeft haar eigen
bijzondere organisatie niet alleen haar,
meestentijds door haar begunstigers ge
kozen besturen, maar ook allerlei onder
linge organisaties, die zich van liever
lede ontwikkelen, zoodat nu reeds sprake
is van invoering van een eigen inspectie,
iets dat wij zeer zouden toejuichen.
Nu verwart men organisatie en
waarborgen en meent, dat wie waar
borgen wenscht voor goed onderwijs,
trachten moet ook de vrije schooi zoo
veel mogelijk te brengen onder de
organisatie van het openbaar school
wezen. Als gij geld wilt hebben uit de
rijkskas, zoo roept men ons toe van de
overzijde, dan moet gij u ook onder
werpen aan de waarborgen, die in onze
organisatie van het openbaar onderwijs
zijn gelegen.
Dat op die wijze bet bijzondere een-
X.
In zijn kabinet zat graaf Ilardenberg
nabij den haard, die een behagelyke
warmte verspreidde. Zijn grijs hoofd
rustte tegen een zacht kussen, terwijl
het onderste gedeelte van zijn lichaam
bedekt was met een kostbaar Derzisch
kleed. Het matte licht van een lamp
viel op zijn ingevallen gelaat, dat reeds
den stempel des doods droeg. Het anders
zoo levendig oog stond afgemat en
glansloos. Bij den stervende bevonden
zich slechts Vollmar en de oude huis
knecht. Er werd geen woord gesproken,
alleen het tikken der pendule op den
schoorsteenmantel deed zich hooren.
Reeds in den voormiddag hadden de
doctoren alle hoop opgegeven. Hij adem
de zwaar nu en dan nam hij een la-
venden dronk, die de levensgeesten
weer wat opwekten.
Het was negen uur, toen de grijze
dienaar nog eenmaal dezen liefdedienst
bewees. De graaf gaf hem nu een wenk,
waarop hij de kamer verliet en de lijder
met zijn secretaris alleen bleef. Toen
moest Vollmar hem de hand geven.
„Niet waar, mijn vriend!" sprak de
stervende met zwakke stem en zichtbare
voudig onderwijs zou worden, springt
in het oog. De organisatie der openbare
school past niet op die der vrije, is
daarvoor niet geschikt te maken.
Maar het overbrengen van die orga
nisatie op de vrije school is dan ook
geheel onnoodig. Erkend moet worden,
dat het openbare gezag en de publieke
lichamen, indien ze zich in werkelijkheid
met de school bemoeien, daarop goeden
invloed kunnen uitoefenen. Maar men
hechte daaraan niet te veel waarde. Tal
van gemeenteraden zijn er, die zich al
hitter weinig om de gemeenteschool
bekommeren, en ook het schooltoezicht
beteekent op vele plaatsen weinig, ook
omdat het met betrekkelijk weinig
macht is bekleed en te veel scholen
onder zijn toezicht heeft, terwijl het met
administratieven arbeid wordt overladen.
Dat de besturen der vrije school
overal aan hun roeping voldoen, beweren
wij niet, en het zal nog wel lang duren,
voordat in elk bestuur ten minste één
zit, die liefde voor en verstand van
onderwijs heeft. Maar de vrye school
heeft iets dat de openbare mistde
prikkel der concurrentie. Yerioopt zij,
dan gaat zij te niet en wordt haar
onderwijzerspersoneel broodeloosiets
wat niet, althans niet in die mate, ge
beuren kan met de gemeenteschool. Bij
een bestuur der vrije school zal het veel
minder dan bij een gemeenteraad, vooral
bij kleine gemeenteraden, voorkomen
dat bij benoemingen persoonlijke vriend
schap den doorslag geeft.
Houdt men het bovenstaande in het
oog, dan zal men toegeven, dat bij het
stellen van voorwaarden elke voorwaarde
op zich zelve en in verband met bet
vrije onderwijs moet worden beschouwd,
zonder dat uit hetgeen geldt voor het
openbaar onderwijs gevolgtrekkingen
voor de vrije school mogen worden ge
trokken.
Rpspostapaarbank.
Gedurende de maand October werd
in de rijkspostspaarbank ingelegd een
bedrag van f 4.498.972,96Ya en terug
betaald f4.434.845.65, w.o. 1'28.963.59//,,
wegens aankoop van inschrijvingen in
een Grootboek, obligatiën of certificaten
van inschrijving, zoodat f 64.127.31 y,
meer werd ingelegd dan terugbetaald.
Het tegoed ten name van de verschil
lende inschrijvers ingeschreven bedroeg
op ultimo October 4' 116.554.979,27x/a.
In den loop der maand zijn 9844
nieuwe boekjes afgegeven, 3882 geheel
afbetaald, zoodat aan het einde der
maand 1.099.062 boekjes in omloop
waren.
Tot ultimo Oct. is voor een bedrag
van f 1.665.493.33 aan inschrijvingen
in een Grootboek der nationale schuld,
obligatiën ten laste van den staat of
certificaten van inschrij ving ten behoeve
van 2108 inleggers aangekocht.
Blijkens bij het departement van
inspanning, „niet waar, ge zult getrouw
volbrengen, wat ge mij gezworen hebt
en wat mijn testament van u vordert
„Dat wil ik, zoo waar God leeft I"
sprak Tkeodoor.
„Mijn testament geeft u drie jaren
volledige volmachtspaar geen midde
len om mijn kinderen op te sporen. Och,
waren zij nu kiei, dat ik in hun
armen kon sterven het zou mij deze
ure lichter maken Het heeft niet mogen
zijn. Zoo brengt gij dan mijn ware
vriend 1 breng gij dan mijn vader
lijken zegen aan hen over. Zeg hun, hoe
ik in dit uur naar lien verlangdezeg
ook, dat alles anders had kunnen zijn,
als het noodlot mijn huis niet zoo ver
volgd had. Zoo worden de zonden der
vaderen aan de kinderen gewroken,
want ik zondigde toen ik buiten haar
weten met een ander trouwde God
moge mij vergeven
Diep zuchtend zonk de zieke in zijn
kussens terugeen zachte rilling voer
hem door de leden. Vollmar zag dat het
met hem ten einde liep. Zjn hart gloeide
van dankbaarheid voor den man, die
voor hem een tweede vader was gewor-
don, toen hij uit de maatschappj ver
stoeten. was j hij boog zich voorover en
marine ontvangen bericht is Hr. Ms.
pantserschip „Hertog Hendrik", onder
bevel van den kapitein ter zee A. H.
Hoekwater, 25 dezer van Napels ver
trokken ter voortzetting van de reis
naar Oost-Indië, terwijl door genoemden
commandant by het passeeren van het
fort Spuria aan de oostkust van Sicilië,
door middel van draadlooze telegraphie,
is medegedeeld, dat aan boord van
zijn onderhebbenden bodem alles wel
Statistiek van marktprijzen, pachtsom
man en palderlasten op Walcheren.
Yanwege het Centraal Bureau voor
Statistiek is als no. XLYI der Bijdragen
tot de Statistiek van Nederland versche
nen, een „Overzicht van marktprjzen
van Granen te Middelburg, Pachtprjzen
van Landerjen en Polderlasten in den
Polder "Walcheren in de jaren 1801
1900." Deze historisch- statistische bij
drage dankt haar ontstaan aan de inzen
ding aan het Centraal Bureau door den
heer J. A. Zip, secretaris-penningmeester
van het Bestuur der Godshuizen te
Middelburg, van een drietal door hem
vervaardigde tabellen op bovengenoemde
onderwerpen betrekking hebbende, waar
aan door mr. A. Heringa, adjunct-com
mies bj genoemd Bureau, een toelich
tende „Inleiding" werd toegevoegd.
De eerste tabel bevat voor de jaren
18011900 een' overzicht der pryzen
van een aantal op de markt te Middel-
bnrg aangevoerde landbouwproducten,
te wetentarwe, rogge, gerst, witte
boonen, paardeboonen, groene erwten
en koolzaad. De gegevens werden geput
gedeeltelyk uit marktberichten, in de
oude exemplaren der „Middelburgsche
Courant," gedeeltelyk uit de gemeente
verslagen. De oude prjsopgaven werden
herleid tot hare tegenwoordige gelds
waarde per H. L., by welke omzetting
van maat en munt in de inleiding enkele
historische by zonderheden worden mede
gedeeld.
In een afzonderijk staatje worden de
vjfjaarljksche middenpryzen vermeld,
waarin tevens de Arnhemsche markt
prjzen van tarwe, rogge en gerst (Bj-
drage XXYI) zijn opgenomen. Yerge-
ljking der cjfers doet zien, dat de
pryzen der landbouwproducten in de
jaren 18011821 nagenoeg geljk zjn
gebleven of slechts weinig zjn gedaald
in het daarop volgend vjtjarig tjdvak
treedt een daling der prjzen in tot op
meer dau de helft, nl. voor tarwe van
f 15,41 tot f6,401/,, (te Arnhem van
f 12.60 op f5.78'/,,), voor rogge van
f 11,08 op f 4,27 (te Arnhem van f 8,38y,
tot f3,90), voor gerst van f 8,97 '/a tot
f 3,56 (te Arnhem van f 6,50 op f 2,98),
voor witte boonen, van f 19,80 op f6,86
en voor groene erwten van f 16,30 tot
f' 4,83. Hoewel de pryzen zich in den
loop van het tydperk 18261881 lang
zamerhand, doch niet dan met schomme
lingen, eenigszins herstelden, bereikten
zj niet meer de hoogte van het begin
kuste innig de klamme hand van zjn
weldoener.
„Ik wil drinken!" verzocht de zieke.
Nadat ky gelaafd was, ging hj voort
„Mjn zoon, in de geheime lade van
inju schrijftafel bevinden zich papieren
en aanteekeningen, die u zeer nuttig
kunnen zjn bj het opsporen van mjn
rechtmatige erfgenamen. Laat geen ander
daar inzage van nemen en vernietig ze
als ge ze niet meer noodig hebt. Als
ge mijn zoon vindt, wees dan voor hem
een trouw vriend, zooals ge voor mj
geweest zijt. Spoor hem aan tot het
goede en zeg hem, dat ik hem alles heb
vergeven.
„Ik heb altjd zjn welzijn bedoeld,
daarom moest ik onverbiddeijk streng
zjn moge lij mj in liefde gedenken."
Het ratelen van een rj tuig klonk van
de straat tot in het kabinet. Het hield
voor de deur stil en eenige oogenblikken
daarna klopte de oude huisknecht aan
en gaf Vollmar een brief. Deze brak
hem open en las hem met een spottenden
lach op de lippen. De graaf had iets van
het kloppen gehoord.
„Wat verlangt men van mij vroeg
hij. „Is het een verzoek het worde
i toegestaan 1"
der vorige eeuw. Sinds 1881 valt een
voortdurende daling te constateeren.
Vergeleken met het begin der vorige
eeuw zjn de tarwepryzen te Middelburg
met 59 pet., te Arnhem met 50 pet.
gedaalddie van de rogge op beid»
markten met 50 pet., die van gerst te
Middelburg met ruim 44 pet., van paar
deboonen met 27 pet., witte boonen
met 14 pet., van groene erwten met 30
pet. en van koolzaad met 28 pet.
De tweede tabel geeft den loop der
pachtprjzen van een 16tal perceelen
wei- en bouwland, waarvan de meeste
reeds in 1605 by testament van den
toenmaligen burgemeester van Vlissin
gen, Johan Matens den Ouden, aan het
Middelburgsche gasthuis zjn. opgekomen.
De gemiddelde prys per H.A. bouw
land steeg van 1804 tot 1825 van f3ö
tot f 42, daalde daarna tot f 26 in 1839
steeg wederom tot f 46 in 1853, welke
stjging na 1860 aanhield tot 1881, toen
de pachtprys f75 bedroeg, terwijl hjj
na dit jaar terugliep lot f56 in 1902.
Vergeleken met het begin der vorige
eeuw is dus de pachtprys van bouwland
op Walcheren met f20 per H. A. ge
stegen.
De pachtprys per H.A. weiland steeg
van f 44 in 1804 tot f 49 in 1825,
daalde vervolgens in den termijn 1825—
1832 tot pl. m. f40, steeg tot ruim
f 49 in 1846, keerde in den daarop
volgenden paohttermjntot f 40 terug
en liep sinds dat jaar voortdurend op,
totdat hy in de jaren 18741881 het
bedrag van f108,50 bereikte, waarna
hj daalde totf 68 in 1902 zoodat ver
geleken met 1804 de prjs is gestegen
met f 22.
In de derde tabel wordt een overzicht
gegeven van het bedrag van het djkge-
sehot per H.A. voor het schotbare land
en het vryland in den polder Walcheren.
De hieraan in de Inleiding toegevoegde
beschouwingen vormen een bjdrage tot
de geschiedenis der calamiteuse polders
in Zeeland. Na een uiteenzetting, wat
onder d jkgeschot moet worden verstaan
en waarvoor de opbrengst dient, wordt
de verschillende aard dér cóntribuee-
rende landen historisch verklaard uit
het ontstaan van het eiland Walcheren
uit de talryke in zee opgekomen en
langzamerhand inged jkte eilandjes ter-
wjl de afwisselende bedragen der polder-
lasten, oudtjds dyk- en waterpenningen
genoemd, aan de hand der provinciale
polderreglementen en de latere bepalin
gen nader worden toegelicht. Het bedrag
van het djkgeschot is sinds 1801, toen
het voor schotbaar land f9,70, en voor
vrjland f1,16 bedroeg, in den loop der
jaren herhaaldeljkgewjzigd. In de jaren
18121814 bedroeg het f 10.96 resp.
f2,72, in 1815—1825 f 11,13 resp. f2,85,
in 1825—1835 f 10,77 resp. f 2.75, in
1835—1839 f 11,14 en f2,85, in 1839
1870 f 10,96 en f2,80, terwjl het
na de wet op de calamiteuse polders
van 1870 jaarljks door het bestuur van
de polders wordt vastgesteld en by af-
„Een verzoek is het, maar een, dat
u al reeds driemaal hebt afgewezen. Het
is de handelsraad van Reichenau, die
vraagt om uw invloed uit te oefenen om
het besluit der commissie te vernietigen
die zjn aanvrage heeft afgewezen. Ik
meende, volgens uwe bedoeling te han
delen door hem af te wjzen.
De graaf knikte toestemmend en een
triumfeerend lachje vertoonde zich op
Vollmar's gelaat. Op één zjner vjanden
had hj wraak genomen. Maar zjn hart
dorstte naar meer wraak op een andere,
die heette Dora Burghausen.
In de kamer werd een half uur lang
geen woord gesproken. Bindeljk kwam
de dokter. Hj ging zwjgend naast den
graaf zitten en Vollmar greep de rech
terhand van den stervende. Op een wenk
van den ouden dienaar kwam het geheele
dienstpersoneel in de diepste stilste
binnen om den ouden graaf nog eenmaal
levend weer te zien. Alleen de zuchten
en het geschrei der vrouwen onderbrak
de plechtige stilte.
Wordt vervolgd
