EHI
20 Juli.
SMl
Woensdag
andsri
:f%l
I'SE.v]
«sje,
Binnenlandsche berichten,
FEUILLETON.
te
singeJ
>E.
1 0,35 r
- 010
0 45
- 0.45
- 0.70
elSCd,
MESsth
ATLAS®
N, enz.,
GymnaalJ
n L'.Bsohoil
a Onder^'
ien geM
Jacobattii
180s
TT"TTw«
uaaigaugi
to"1*.
vlisshvkiscee covrant.
Prijs per drie maanden J 1 30. Franeo per post 150.
Afzonderlijke nummers 5 cent. M in abonneert zich bij a de Boek
handelaren, Postdirecteuren of re ihtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr.. Kleine Ma:kt, I. 187.
Verscliflnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
ADYERTÏ5NTIËN van 14 regek ƒ0.40. Voor elisn regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaaplaatsing (ferzelfde
advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Groote lettere
en cliehé's naar plaatsruimte.
Teleplioonnummer 10.
Abonn* ments-Advertentiiin op zeer voordeeltje voorwaarden.
1— 6 20
10 20 11
35 1-' 1
10 5- 6
10 45.
m 6 10 8
10 10 1»
12 10 12
40 4 05
- 8 30 10
Zondags
mise:) i
in) 5.50,
7.55, 9
0, 2.—
Van Bi
4.15, 6,
Gatbinding Eerste Earner.
Met bevestiging van vroeger vermelde
'geruchten, kan thans worden medeg;-
eeeld, dat de Regeering aan H. M. de
Koningin heelt voorgesteld de Eerste
Kamer der Staten Generaal te ontbinden.
Vereenigt H. M. zich hiermede, dan zou
ie sluiting van het zittingjaar, die hier-
j aan vooral moet gaan, nog deze maand
1 plaats hebben; zouden de verkhz ngen
voor de nieuwe Kamer worden uitge
schreven tegen de tweede helle van
Augustus en de nieuwe Kamer op 't
grondwettelijk tfldstlp in Sept. worden
geopend.
generaal Van Heutes.
W0 kunnen berichten, dat H. M. de
Koningin op het diner van Zondag ter
eere van den luit.-geaeraal van Hsutsz
ie volgende toespraak gehouden heeft
-„Generaal. „Waar gö na zoovele roem
rijke wapenfeiten bedreven te hebben,
met verlof In het vaderland terugkeerde
acht ik mfl gelukkig u op Nederlandschen
bodem welkom te heeten. Htt vaderland
is u veel dank verschuldigd voor dt
wijze waarop gö sfln belangen in Aljih
geilend heet, het waardeert in u den
bevelhebber, die het gewest Atjeh on-
ietworpen heeft, het Nederlandsch gezag
handhaafde en bevestigde zoowel door
het zwaard als door staatkundig beleid
er beschaving en welvaart brengende.
Nadat m0n geliefde moeder u, tijdens
haar regentschap, de moeilijke taak van
gouverneur van Atjeh op de schouders
logde, volgde Ik steeds met belangstelling
uw arbeid en streven. Ontvangt thans
mfln dank voor de eervolle wijze waarop
gij uw opdracht volvoerd hebt. Ik breng
u hulde voor de hooge en nauwgezette
opvatting van uw plicht, welke gij al
deze jaren ten toon spreiddst.
Ik gedenk met dankbaarheid den moed
en ie voortvarendheid van het Indische
leger en de marine. Ik breng hulde aan
uw dappere krijgsmakkers, die onder uw
beleidvolle aanvoering streden en zoovelsn
die voor het vaderland het offer van hun
leven moesten brengen, aan de ambtena
ren van het civiel bestuur, die u bijston
den in uw moeitevoUe taak, aan allen
die u behulpzaam waren Atjeh te maken
tot een kostbaar kleinood van onze ko
lonièu.
Maar ik wil de daden laten getuigen,
_J afin welsprekender dan mijn woorden.
Ik wil hier alleen nog aan toevoegen,
dat generaal Van Hautz tot ln het late
nageslacht voor ieder soldaat zal zjjn
bet bezielend voorbeeld van moed, beleid
en trouw. Ik stel dezen heildronk in op
den luit.-generaal Van Heutsz en mijn
dapper Indische leger."
Generaal van Heutsz heeft deze toe
spraak van H. M. ie Koningin aan 't
Maart tol
s, Borsseim
naar Bortf
diner op 't L jo volgenderwyze beant
woord
„Majesteit. Met groote beschroomd
heid, maar toch ook met groote blij
moedigheid is het dat ik gebruik maak
van de vereerende vergunning mfj door
Uwe Majesteit verleend om hier aan
Uwen Koninklijken disch uiting te geven
aan de gevoelens die ten opzicht» van
Uwe Majesteit in het hart gegrift z0u
van ons allen dis de eer hadden in
Atjeh onder de door ons zoo vereerde
Oranjevaan te dienen. MajesteitW0
allen hebben getracht op Noord-Sumatra
onzen plicht te doen, w0 hebben ge
tracht 't Nederlandsch gezag daar te
vestigen en hoog te houden, w0 allen
hebben getracht in naam van Uwe Maje
steit onze Koningin in dat land orde en
rust, vrede, bescbaving m welvaart te
brengen. En als w0 daarin gsslaagd zijn
voor zooverre dat in de laatste jaren
mogel0k was, dan is dat vooral te dan
ken geweest aan de omstandigheid dat
w0 dienden onder !t door ons allen zoo
geêsrda O :anje-vaandel met betkonlnk
10ke wapen en de groote waardeering
die m0ne dapperen en getrouwen daar
onafgebroken ondervonden eerst van
Hare Majesteit de Koningin-Moeder en
daarna van üwo Majesteit zelve.
Eu deze groote waardeering bleek
telkens en telkens, zoo in openbare toe
spraken, waar zich daartoe gelegenheid
bood, zoo in de Koninkl0ke onderschei
dingen die de borst sieren van zoovelen
van den hoogste tot den laagste, zoo
ook in de hoogste onderscheidingen welke
Uwe Majesteit mij, hunnen aanvoerder
en bestuurder, waardig keurde.
Majesteit I Ik kan geen woorden vin
den om naar eisch uitdrukking te geven
aan hetgeen m0ns dapperen en getrouwen
van Atjeh wenschen dat ik hier thans
zeggen zal, en daarom verzoek ik eer
biedig vergunning om nit naam van hen
allen, van de officieren van Uw leger
in Indië, van de zeemacht die met m0
samenwerkte, en van de ambtenaren die
onder m0 dienen, alsmede voor m0zelf
Gods zegen af te smeeksn voor de ge
zondheid, den voorspoed en 't geluk
van Uwe Majesteit en Haar Koninkl0k
Huls."
Geneeskundige wetten.
Door de regeering is voorgesteld art.
5 der wet tot uitoefening der genees
kunst aan te vullen met een bepaling,
welke den geneesheer uitdrukkelijk be
voegd verklaart ingevolge machtiging
door den overledene of ingeval van
minderjarigheid, voogd0 of curateele
door diens vader, voogd of curator
verleend, of ook op schriftel0k verzoek
van rechthebbenden op een polis van
levensverzekering en onder waarborgen
van geheimhouding jaan maaishappgen
van levensverzekering, opgave te doen
van de doodsoorzaak.
Voorts wordt voorgesteld het formu
lier van den ambtseed in dier voege te
w0zigen, dat niet slechts ingeval de wet
tot hst geven van mededeeling verplicht,
doch ook dan wanneer z0 daartoe bevoegd
verklaart, de volstrekts gsheimhouding
worde opgeheven.
B0 een ander wetsontwerp wordt
W0ziglng voorgesteld van de apothekers-
wet enz., zoodanig, dat z0 die zich voor
het piactisch apothekers; samen aanmel
den in het bezit moeten z0n van het
getuigschiitt van apothekersbediende,
terw01 de eisch van tweejarige werk
zaamheid in de apotheek wordt terug
gebracht tot één jaar. De titel van apo
thekersbediende wordt voorts veranderd
in apothekersassistent.
Vrijzinnig en verdeeld.
Onder dit opschrift bevat dt „Maas
bode* ®en artikeltje, waarin z0 op groote
verdeeldheid links w0st ten asnzisn van
cardiaale punten, weike verdeeldheid
weer eens helder aan het licht trad in
esn rede, door mr. 3. Van Houten on
langs te Appingedam gehouden.
De .Maasbode* zegt
Ais rechtgeaard liberaal gaf mr. Van
Houten natuurlijk hetnoodigeaf op het
kabinet-Kuyparmaar het karakteristieke
van z0n rede is wel, dat b0 met fcljaa
even felle scherpte de gedragen gispte
van het vorigs (liberale) kabinet en van
de groep-Borgesius. Van de Leerplicht
wet b.v,, die indert0d door alle liberale
organen werd geroemd als een product
van de hrogste staatmaasw0sheid, zeide
deze oud-minister van binnenl. zaken in
z0n speech, dat ze „bureaucatisch" en
niet-menschkundlg* werd ontworpen.
Esne zeer besliste veroordeeling, gewis,
tegenover een gehoor, dat prat gaat op
vr0heidszin en humaniteit.
Uiteraard kon de heer Van Houten
ook de financieels z0de van 's lands
staatkundige verhouding niet voorbij
gaan. Bit er geldnood is, erkende h0
maar h0 wist een kostelijk middelmen
moest maar dadel0k de millioenen voor
b0zonder ondetw0s en arbeiderspen-
sioneericg schrappen.
Nu zullen we niets zeggen over het
eerste deel van dit adviesvan een
anti-clerlcaal, die indertijd den lesraar
Bolland tot Leidsch professor aanstelde,
valt hesl moeilijk anders te verwachten.
Maar de arbeiders willen we hier wel
eens zeer uitdrukkel0k w0zen op het
feit, dat de man, die indertijd voor den
democraat b0 uitstek gold, die zelfs „de
roods Van Houten" genoemd werd, er
niet het minste bezwaar in vindt, den
werklieden de hun b0 Koniakiyk woord
toegezegde ouderdomsverzekering te ont
houden. Z0 zien hieruit opnieuw, wat
het volk te verwachten heeft van esne
part0, waarvan mannen als Van Houten
deel uitmaken.
Wat kan, vraagt het blad verder, die
part0 den werkman brengen En het
antwoordt
Niet veel. Ze zal haren t0d in onder
ling gekibbel aiyten. In plaats van ouden
dags-pensioen zal de arbeider, voor zoo
ver b0 het nog niet heeft, hoogstens
krijgen een stembiljet. Tenminste
Want zelfs hierover ?0n de heeren het
niet eens. De spreker te Appingedam
ten minste zeide ronduit, dat b0 nog
liever Kuyperaan 't bewind zou zien
bl0ven dan Borgesius eraan te zien ko
men (b0 noemde dit„de wetgevende
macht voor korten tijd bederven door
een ciericale regeering aan het roer te
hebben'), liever dan het algemeen
stemrecht te zien invoeren.
Ziedaar dan de „vereenigde linker-
z0de* de eenen willen algemeen stem
recht en arbeiders pensioenen, anderen
willen dat juist niet.
Waar op zulke hoofdpunten van den
toekomenden str0d dt zoo noodzakel0ke
eenheid van inzicht in eene combinatie
ontbreekt, hoe U daar iets van te ver-
wachten
Eene overwinning der Hnktrz0de in
1905 zou eene ongeordende massa aan
het roer brengen, die, evenals het bloc
van Combes, niets zou doen dan chris
tenj-gen, en evenmin als dat een en
kelen degel0ken socialen maatregel zou
tot stand brsngen.
30.)
„Hoe ik zoo veranderd ben, bedoelt
b 1 Dat kan ik u met weinig woorden
tnadedeslen. Ik ben het met m0 zelve
we»r eens geworden. Ik heb voor de
toekomst een besluit genomen. Ik weet
cu wat ik doen moet om het verledene
'enigszins te verzoenen. Ik hoop dat u
mijn plan goed zal keuren."
„Laat het eens hooren, kind 1"
„Dat meisje in de gevangenis, n weet
wel wie ik bedoel, oom, staat m0 altijd
zoo levendig voor den geest. En die
gedachte aan haar heeft m0 een denk-
beeld aan de band gedaan. U kent zeker
Wel de geschiedenis van die Engelscbe
menschllevende dame, Elisaheth Fry
„Ja, dat was «ene voort«fM0ks
vrouw."
«Eene heiligs oom I Met groote belang
Welling had ik reeds vroeger hare levens
geschiedenis gelezen en herlezen. Ik
gevoelde m0 tot die liefder0ke persoon-
10kheid aangetrokken. Z0 was eene
Christin. Zij leefde geheel voor dé ver
lorenen en verschopten der maatschappy
Hoe zegenden haar de rampzaligen in
degevangenlasen, die z0 verzachting, hulp
en troost bracht, die z0 uit het al0k
trachtte op te heffen, om haar te leeren
zichzelve weer te achten."
Z0 zweeg een oogenblik. De oude man
verbrak dat zw0gen niet, maar staarde
met welgevallen op den blos, die hare
wangen kleurde.
„Oom vervolgde z0 toen half flut*
terend, „ik zou die heilige heel in de
verte willen trachten te volgen. Ik zou
ook zoo graag iets willen z0n, iets willen
doen voor die ongelukkigen in de gevan
genisaen. Zou u dat goed kunnen vinden,
beste oom?"
„Zou ik iets dat goed is niet goed
vindon, beste meid? Maar hebt g0 er
wel eens over nagedacht, hoe ge dat
aanleggen moet?'
„Heel eenvoudig zou ik willen begin
nen met dat meisje, waarvan n dat
bericht in de courant gelezen hebt, ln
de gevangenis op te zoeken, als daar
mogel0kheid op is, Ja, haar moet ik
Leering en opbeuring.
Qider dezen titel geefc de bekende
hoofdattikelenschr0ver in de „Prov. Gron.
Crt." een beschouwing, waarin b0 doet
uitkomen, „dat de herstemmingen heb
ben aangetoond, dat de liberalen, zoodra
z0 dezelfde krachtsinspanning ontvouwen
als de verbonden kerkel0ke part0en, die
in organisatie van haar klezersleger en
in het aanvoeren daarvan hun alt0d de
baas z0n geweest, nog zich kunnen
meten met de partyen, die op dit oogen
blik in het regeeringskasteel tronen."
Uit den afljop der herstemmingen is
leering en waarschuwing te putten voor
den grooten beslissenden strijd in den
volgenden zomer. En opbeuring vooral
„Ja, opbeuring vooral. Hierover laten
de herstemmingen geen tw0fel vcortbe
staan, dat da liberalen, als z0 esnig z0n
zelfs door een bondgenootschap van anti-
revolutionnatren, katholieken enchriste
10k-historlsche te zarnen niet noodwendig
behoeven te worden verslagen dat het
liberalisme nog even goed als weleer
ouden en jongen vermag aan te trekken
en te ontvonken, ©aarom moet met alle
kracht naar het in het leven roepan van
deze eenigheid worden gestreefd in de
maanden, die komende zijn, Be t0d gaat
snel. Eerder dan men denkt staat de stem-
bus weer voor de deurgaat hst weer om
de vraag of de politiek van dit kabinet be
stendigd en nog meer in specifiek kerke
lijke richting gestuw! moet wordsn. Op
di® vraag kan dat is b0 deze her
stemmingen overtuigend gebleken
met een duidel0k en afdoend neen wor
den geantwoord, als het t0dig gelukken
mag de verstrooide liberale elementen
tot één krachtig geheel te hereenigen en
dit voegen w0 er b0 aan de kiezers
die van de vermenging van godsdienst
zien en spreken, haar het eerst van al
len,"
„Maar, Winanda!" bracht haar oom
nadenkend in het midden, „zou dat nu
wel goed voor je z0n Zou dat uw ze
nuwgestel niet weer in d® war kunnen
brengen
«En ik ben juist beter geworden, oom,
door de gedachte, dat ik misschien iets
voor dat arme schepsel zal kunnen doen."
B't Z0 zoo, kind Maar dat gaat zoo
gemakkel0k niet, toegang tot een gevan
gene te verkrijgen. Evenwei ik zal zien
en m0n best doen."
XII.
Winanda bevindt zich voor 't eerst
van haar leven in eene gevangenisdie
sombere plaats der vergelding. Z0 hui
verde onwillekeurig, toen z0 de sloten
der zware deuren knarsend hoorde om
draaien, die deuren zag opengaan sn
terstond weer achter haar gesloten wor
den, terwijl z0 door den kommandant
der gevangenis zeiven naar de cel van
het boerenmeisje uit H. werd begeleid.
Llesbeth Karelse heette het ongelukkige
meisje wie het bezoek van Winanda
goldt. Het had heel wat moeite gekost,
om de vergunning voor dat bezoek te
virkr0gen, waarnaar Winanda zoozeer
verlangd had en waartegen z0, nu het
zoover was, toch ook niet weinig opzag,
Z0 had vooraf all mogeiyke inlich
tingen omtrent het meisje zich verschaft,
Llesbeth, zoo bleek daaruit, was alt0d
een goed, oppassend meisje geweest. Z0
was een eenige dochter en de oogappel
harer ouders. Str.ds geruimen t0d reeds
had z0 een vrQsr gehad, die ook als een
flinke oppassende jongen te boek stond
was evenwel in het dorp een ander
meisje, die aan Llesbeth haar vr0er mis
gunde, daar z0 zelve het oog op hem ge
vestigd had.Allerlei kunstenaren wendde
Keetje dus aan, om Kobus tot zich te
trekken. Met de maagdeiyke kieschheid
en schroomvalligheid nam z0 het zoo
nauw niet. En ten laatste gelukte haar
het opzet maar ai te goed. Llesbeth werd
van dien dag aan, door Kobus verwaar
loosd en als z0 naar de reden vroeg,
hield Kobus zich onnoozel. Het arme
kind gevoelde zich diep ongelukkig, daar
z0 van den jongen man werkeiyk veel
hield en trachtte nu zelve de oorzaak
z0ner koelheid op te sporen.
Het toeval hielp haar tot haar ongeluk.
Op zekeren morgen, toen zQ in den tuin
bezig was, zag z0 Kobus in hst Veld
en staatkunde genoeg hebben en met
-vreeze z0n vervuld voor de gevolgen van
deze vermenging, zoo des premiers poli
tieke levensdraad wordt verlengd, de over
tuiging kan worden b0gebracht, dat nu,
gel0k vroeger, de liberale part0 dis is
van hervorming en vooruitgang. Zcksr
b0 deze statenverkiezing was het vol
doende een negatieve leus aan te heffen
te verklaren dan men niet wilde de
hooger-onderw0aplannen dezer regesring;
niet wilde haar tariefwet. Maar straks
zal men der natie moeten zeggen
wat min wél wilwat van de liberale
partij mag worden gehoopt sn verwacht
als het haar gelukt en de kans daarop
behoeft, wat d<tegenpart0 ook ultbszuine,
gansche!0k niet als verkeken te worden
beschouwd, andermaal rsgeerlngipartQ ts
worden.
Maar la ar op eenigheid sn aaneen»
sluiting geeneilei hoop als bet op het
formulêeren van positieve ltUzsn aan
kom' f Men weet, dat w0 altQd hst
tegendeel hebban volgehouden dat v?y
steeds hebben beweerd dat er oneindig
veel hervormingswerk is te doen w0
denken behalve aan de aociale maatre
gelen waarover onder alit partjjen sens
stell'ge meening zich beeft gevormd, met
name ook aan de verbetering van den
rechtstoestand der vrouw waarvan
de urgentie ln alle dealen der liberale
party wordt onderschreven en dat allen
willen zien aangegrepen op dezslfde
wijs.*
Bat hst kiesrecht een onoverkomelijk
struikelblok zou z0n, ontkent de schrijver.
En h0 eindigt
„Op de vóórmannen, op de „kopstuk
ken" in de rQen der liberalen rust
de plicht sen plicht die na de jongste
Statenverkiezingen voor hen, die het ge
loof in de kracht der liberale beginselen
onverzwakt hebben behouden, onafwQs-
baar is geworden de hereenlging
van de verstrooide elementen der liberale
party te maken tot onderwerp hunner
gestadige zorg, waarsckyniyk als het is
dat niet behoeft ts wordsn gswanboopt
aan het gelukken van ernstige pogingen
daartoe en gegevsn de geenszins ultgs-
sloten mogeiykheid, dat hst liberalisms
in 1905 andermaal zal wordsn gsrospsn
zyn program tot uitvoering ts brengsn
als vertrouwen in het volk en medege
voel voor de minder bedeelden den Inhoud
ervan besturen."
Staatscommissie voor den Middenstand.
Zaterdag werd aan het departement
van waterstaat de Staatscommiasle voor
den Middenstand geïnstalleerd door de
ministers van binnenlandse!» zaken en
waterstaat, met esn toespraak van den
minister van binnenlandsche zaken.
Zyn Excellentie gaf te kennen, dat het
mlddsnstandsvraagstuk in toenemends
mate de aandacht der regeering trok. Te
lang toch had men het sociale vraag
stuk beperkt tot het arbeidersvraagstuk.
Hoe machtig dit ook is, toch mag dit
aankomen. Zy wilde reeds, naar de dichte
haag toegaande, die den tuin omsloot,
hem goedenmorgen toeroepen, maar hield
zich plotseling in, toen zy eene andere
vrouweiyke stem hem aldus hoorde be
groeten. Het was de stem van Keetje.
Zy herkende dit terstond.
Zij verborg zich achter de haag, met
de schoffel dis zy by haar werk ge
bruikte nog in de hand. En wat hoorde
zy nu Het paar, dat geen vermoeden
had beluisterd ts wordsn, bleek zeer
vertrouweiyk te zyn en Keetje zei ten
laatste hard op Zeg het haar nu maar
heel gauw, dat het tusschen jou en haar
uit Is, sn dat wy gauw zullsn trouwen
Toen was zy hardop beginnen te lachen,
en Kobus bad met haar meegelachen.
Nu was Llesbeth zich zelve gssn
messter meer gebleven. Bliksemsnel was
zy opgerezen, door de haag gedrongen en
had de verleidster met de schoffel een
diepe, gevaarffike wonde aan het hoofd
toegebracht.
Voor deze daad zat zy thans in de
gevangenis.
(Wordt imrnlgd),