i
Maandag'
22 Februari.
jltt leerlingstelsel.
kioifj
E1LÏZII6
No. 44.
42e Jaargang.
1904.
ilierii, CtaiiJ
ferverö
rsEN,
Jacobsiraat
FEUILLETON.
bode
Binnenlandsche berichten.
GRATIS-VEÜ
nneerden op j'l
den
)eze
rdt
l0°P vaa
verloting I
zoodat g 6
gevotdeti
Pianino.
Kunstplaten,
Boekwerken,
gedane aam
de Abonié'j
tydstip der vjl
mé wordt,
deelnemen
lot.
lezing" veisctijJ
telkens met i
jiano
ien
o£ zang,
60 ets., waaj.l
's Muziek in o®,|
ken ontvangt, M
;n Uitgever
RDI
HGEH,
het leveren vatl
:emaakt en droojl
ht en nat
goederen word«|
teruggebracht, ti|
behandeld.
ncurreerendepjjJ
ikhan delaar
Spoedigs
BENNAERT, Gul
VIjISSIMNCISE ClillAKT.
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 1ST.
ADVERTENTIËNvan 14 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Groote letters
en cliehé's naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Teleplioonnuminer 10.
Abonncments-Advertentiën op zeer voordeelige voorwaarden.
LBISN8Ï
SIS31Ï.BÜ33 ïil
iae: vm 4 50 (allsi
Van Zeilmarktm|
5 nm 12 30 11
5 - 5 55 65
Zeilmarkt Vlisslil
n op werkdag!!!
0 nm 12 35 1II
5 05 6 - 1-1
11—.
LAVENDÏMST.
m 6— 6 21) 1'
10— 10 20 104)
- 1 10 1 30* 2-1
J5 3 50 4 10 4
0 7 30 7 50 8
is: vm 6 10 6f|
9 50 10 10 1
Nm 12 10 lii
50* 3 10 3 40 4-1
40 7 20 7 40 8-|
l3n de wettelijke regeling van het
waartoe thans door de re-
een voorstel werd ingediend, is
m geschiedenis verbonden.
Alvorena die in het kort' mede te
Leo, bier opgemerkt, dat de oplei-
aiDg van leerlingen, vaor zoover het ont
zied daarmede inlaat, alleen die
in fabrieken, werkplaatsen en
Linkels. De opleiding in bepaald daarvoor
temde inrichtingen van vakonderwijs
20U wettelijk behooren geregeld te worden
onderwijswet. Voor het tegen-
bestaat het plan daartoe niet.
legeering wensoht door haar voor-
,1 in de toekomst te geraken tot een
tkmansstand, die in technische ont
«ikkeling hooger staat dan de tegen-
De arbeidswet zal volgens haar
de wijze regelen, waarop een jongen
if meisje in een bedrijf wordt toegelaten,
der den inhoud en de rechtsgevolgen
jtr leerovereenkomst, en de wijze waarop
ot het meisje van uit het feedrjji
werkman of arbeidster wordt.
)e regeling zal voorloopig slechts voor
beperkt aantal bedrijven van toepas
zjjn. Deze bedrijven zullen nader
algemeenen maatregel van bestuur
joiden aangewezen. In den aanvang
zullen bet slechts zeer weinige bedreven
ju, De bedoeling Is om dan langzamer
ad tot uitbreiding te geraken.
BJ koninklijk besluit zullen werkzaam-
ien kunnen worden aangewezen, die
de daarbij aan te duiden fabrieken,
rkplaatsen of winkels, door een jongen
een meisje alleen zullen kunnen
uorden verricht als leerling, of na
tour het vak een diploma te hebben
verworvendus niet door een on ge
wordt men door hst sluiten
«er leerovereenkon s1', dia alleen kan
aangegaan met het hoofd ot den
bestuurder, aan wien door den burge-
r, telkens voor ééa jaar, aane
Vergunning is verleend om leerlingen
hebben.
Het ontwerp geeft bepaalde voorschrif-
to voor de akte van leerovereenkomst,
lie schriftelijk wordt opgemaakt met den
en zjjn wetteltjken vertegen
een proeftijd van hoogstens zes
gedurende welken elke party
pitteijjk kan opzeggen.
per jaar wordt aan de leer-
wier leertijd minstens voor twee
rallen Zondags i
1934.
b) nm. 3 23 c.)
3 50..
im. 1 55.
1. 3 23c.)
na het vertrek
8 10
8 50
ikens, Borssslw 'j
23 naar Breskeni
gen naar Borssel'j
n des ZONBAÖ3
ap-aerweg*1'""-'
hield juffrouw Margaret steeds in
l'i oog; zj kwelde zich zelf met het
dat de trotsrhe lady in het
«sim er op werkte, dat de arme ver-
b(j zijn oom geheel in verga
d zou geraken, of dat deze hem
immer zjjn vergiffenis zou weigeren,
«erige bezoeker, die behalve lady
a nog bi) sir Mortaunt toegelaten
w. was Fred Marlit, wiens vader het
voerde over eene boerderij van
Hall. Fred was met de kinderen
11 Mortaunt opgegroeid en in't bijzon-
Vivian Carre's speelmakker en diens
f8 kameraad geweest, 't geen dan
de reden was dat hy zich in de
van een huisfactotum mocht ver
ier,
"at Fred Marlit tot op dit cogenblik
vriend was, zulks bewees de
derde verstreken is, gelegenheid gfgeven
om z:cb aan een onderzoek naar hunne
bekwaamheid te onderwerpen. Bij vol
doenden uitslag wordt een diploma als
gezel uitgereikt.
Het hoofd of de bestuurder, die een
leerling opleidt, behoort een'ge zekerheid
te hebben, dat de leerling niet eigen
dunkelijk een einde aan de leerovereen
komst maakt. Die zekerheid wordt hierin
gezocht dat, geeft de oude patroon geen
toestemming tot het aangaan van eene
nieuwe leerovereenkomst bjj een ander
patroon, daarmede negen maanden moet
worden gewacht.
Se patroon zelf zal zich aan het
willekeurig verbreken van contracten niet
zoo licht schuldig maken, omdat hg
anders gevaar loopt dat de hem verleende
vergunning om leerlingen te hebben,
wederwordt ingetrokkenot niet vernieuwd.
Ea thans de geschiedenis. Reeds lang
hebben vele patroons in ambachten en
fabrieken het wenschelijk geacht dat
jongelieden, die in eenig vak wenschen
te gaaD, in den regel als leerlingen In
het vak worden opgenomen, met de be
doeling dat zij arbeid verrichten en daar
voor opleiding genieten. Men hoopt dat
op den langen duur de klachten over
de werklieden zullen verminderen en het
handwerk of ambacht er door zal worden
Reeds in 1888 heeft het bestuur der
maatschappij tot bevordering der bouw
kunst zich tot de regaering gewand om
eene regeling der leerovereenkomst te
verkrijgen. Het bestuur gaf zelfs een
ontwerp van wet in overweging, Tot
dusver bad dit geenerlei resultaatver
moedelijk omdat de beweringen van het
bestuur niet zonder tegenspraak bleven.
Zeer velen verwachten weinig goeds van
het leerlingstelsel, omdat de oude:s en
voogden er waarschijnlijk weinig mede
Ingenomen sullen zijn,
Jongelieden bij welke het verdienen
van loon niet op den voorgrond behoeft
te staan, kunnen wel een goede opleiding
verkrijgen. Met de mees'en evenwel is
het anders gesteld. Zij willen en moeten
geld verdienen en kunnen niet werken
voor da opleiding die zij ontvangen.
Trouwens, de uitvoering van het con
tract hangt toch van de minderjarigen
af. Men kan za tot die uitvoering niet
lichamelijk dwingen en het verlies der
bevoegdheid o n binnen negen maanden
ergens anders in de leer te komen, betee-
kent niets voor hen die by nader inzlsD
toch maar liever voor geld aan den
arbeid gaan.
stap dien hij heden gewaagd had, indien
ten minste geen ander motief er hem
toe had bewogen, om voor den ouden
slotheer den gehaten naam van den
verbannene uit te spreken en diens op
dracht ten uitvoer te brengen.
Sir Mortaunt hi&ld nog steeds den
brief van zyn neef in zyn hand, zfln
somber oog staarde onafgewend in den
donkeren gloed van den haard.
Daarbuiten loeide steeds jatnmerlijker
klagend de wind om het torentje van
het stille huis en daar binnen doortrok
snydend de stem der smart de ziel van
den gryzen slotheer. Eindeiyk dacht
deze aan Fred's tegenwoordigheid by
sloeg den matten blik op, en een paar
seconden lang wellicht schitterde daarin
een heldere straal, terwyi hjj onderzoe
kend den voorspreker in het gezicht keek.
„Hoor eens, Fred Marlit/ zeide h(j
met moeite, „ik eerbiedig de vriendschap,
die u de zaak van den makker uwer
jeugd doet verdedigeD. Welaan, spreken
wfj van Vivian Carre. Je kunt hem dan
myn meening laten weten.'
En nu begon er een gesprek, dat on
geveer een half uur duurde. Na efloop
daarvan verliet Fred Marlit den ouden
heer met een diepe buiging en een
Herhaaldeiyk is bovendien aangetoond
dat er ambachten zyn, met name de
bouw-ambachtsn, waarvoor het Btelsel
in het geheel niet bruikbaar is. In groote
werkplaatsen en fabrieken, waar het werk
geregeld zyn gang gaat, is de toepassing
ervan wel mogeiyk. Maar hoe zal het
gaan by metselaars, timmerlieden, enz.
die van daag veel en morgen geen
werk hebben Hoe moot de patroon zyn
leerlingen opleiden als hy niets te doen
heeft en hoe zullen z0 dan voor hem
kunnen werken Men vergete toch niet,
dat de opleiding by de meeste bazen
alleen daarin zal bestaan, dat zy den
leerling zyn werk laten doen en daarop
wat nauwlettend toezien. Van opleiding in
den wetenschappeiyken zin van hst
woord zal meestal niet eens sprake
kunnen wezen. De baas zelf zal er veelal
noch bekwaam, noch gezind toe zijn.
Ook zal het stellig veelal ondoenlijk
wezen om het werk van den leerling te
regelen naar zyn krachten of behoeften.
Hg zal eenvoudig kunnen en moeten
helpen aan het werk dat er ia en zoo
als het daar ligt.
Nu is het wel mogaijjk dat het leerling
stelsel voor fabrieken en groote werk
plaatsen een zegen zou zgn, zooals be
weerd wordt. Doch, wat helpt dit, indien
het overigens onbruikbaar is of althans
geen gebruik ervan wordt gemaakt
Het wil ons dus voorkomen dat het
wetsontwerp, wat dit betreft, zich niet
in alle opzichten aanbeveelt. Moet het
stelsel alleen tospasselgk wezen op groote
fabrieken en werkplaatsen, dan zou het
alleen daarom pasklaar gemaakt en dus
op andere leest moeten worden geschoeid.
Algemeen kiesrecht.
Naar aanleiding van hat debat over
het kiesrecht-rapport der Unie-commissie
in de kiesvereeniging 's Gravenhage,
vinden wjj in de pers de volgende twee
beschouwingen, die het wel merkwaardig
is naast elkander te plaatsen.
Het „Uir. D." sehryfd o.m.
De voorzitter wees erop, dat de quaestie
der urgentie niet is aangeroerd ia het
rapport der Unie. Op dit oogenbük is de
urgentie-quaestie niet aan de orde, zoodat
geconstateerd kan worden, dat door goed
keuring van da beide eerste conelussie
het beginsel alleen iets meer gepreciseerd
wordt.
Het komt ons voor, dat, zoo de heer
Goeman Borgesius prys stelt op den naam
van ernstig staatsman, hy goed zal doen
zyn invloed als voorzitter van de kies
vereeniging 's Gravenhage en van het
ernstig voorkomen.
Nauwelijks echter had hy de deur
achter zich gesloten, of een eigenaardige
glimlach omspeelde zyn lipren en met
haastige schreden snelde hy naar Mrs.
Reint.
In gespannen verwachting, nieuws
gierig, gerustgesteld door zyn lang weg -
biyven wachtte zg hem reeds in da hal
op, doch Fred stoof driftig in da kamer
terug, waar hy haar op zachten, veel-
beteekenenden toon toefluisterde „Ge
wonnen gewonnen 1 juffrouw Margaret,
zeide ik het zooeven nietde levenden
kunnen wederkeeren. Welnu, mr. Vivian
komt weer thuis."
Niet in staat een wooid te zeggen,
staarde mej. Keint den spreker aan, die
herhaalde
„Ja, mr. Carre keert hier "terug, hoe
weiDig dat ook de voorname nicht in de
cottage en den hoogmoedigen kwast, dien
kolonel, behagen zal."
Uit Fred's blik sprak in dit oogenbük
een heimeiyk leedvermaak, dat duidelgk
het genoegen verried, 't walk by hem de
gedachte teweegbracht, mynheer de
Bracy een streep door de rekening ge
haald te hebben.
Zonder twjjfel, juffrouw Margaret, ver
hoofdbestuur der Liberale Uaie aan te
wenden, om de quaestie der urgentie van
aigemeen kiesrecht zoo spoedig moge'yk
aan de orde te stellen.
Het i3 wel een beetje wonderiyk, als
de hooggeprezen inleider, de heer Patyn,
pathetisch uitroepthet land gaat te j
gronde als er geen algemeen kiesrecht
komtEn de voorzitter dan antwoordt
ja, maar of invoering vaa algemeen kies
recht urgent is, éaAvover hebben wy nog
niet nagedacht; dat is op 't oogenbük
niet aan de orde.
Deze rolverdeeling in de Liberale Unie
doet denken aan de bekende vleermuis-
taktiek.
Kloppen de vryzinnig- en sociaal-de
mocraten aan de poort, de heer Patyn
doet open, met het rapport der commissie
in de hand, en zegtwg zgn principieel
voor algemeen kiesrecht, zie ons program
van beginselen.
Kloppen de gematigden aan, de heer
Goeman Boigesius opent de poort en
zegtw0 zijn er voorloopig niet voor, zie
maar ons program van urgentie.
Het staat echter te voorzien, dat men
op den duur röch links, röoh rechts
zich door deze taktiek zal laten beetne
men.
Het kunstje om tusrehen twee stoelen
te zitten, kan men een tijdlang volhouden.
Maar op den duur valt men in de asch.
„Het Vad." daarentegen schryft
Over de urgentie-quaestie heeft de
Vereeniging zxh thans niet uitgesproken.
Zy kon dat niet, waar niet een eventueel
voorstel van het hoofdbestuur der Unie,
maar het rapport der commissie, dat niet
uitdrukkeiyk de urgentievraag ondsr de
oogen zag, in behandeling was.
Doch het krachtig slotwoord van mr.
Goeman Borgesius laat wel vermoeden,
dat voor zoover het van dezen staatsman
afhangt de Liberale Uaie by de naaste
verkiezingen tot het kiearechtvraagstuk
niet het zwijgen zal doen.
Landbouw-aeademis
Het hoofdbestuur der Groningsehe
Maatschappij van Landbouw en Nijver
heid heeft in een adres aan de regeering
te kennen gegeven dat, in plaats van
de voorgestelde landbouw-boageschooi op
te richten, het de voorkeur verdient aan
een der universiteiten de landbouwkunde
te doen onderwijzen en oen doctoraat in
dat vak verkrijgbaar te stellen.
„De Nederlander" herinnert, ia verband
hiermede, dat in het begin der vorige
eeuw, in 1822, aan de Universiteit te
Leiden een leerstoel voor de landbouw
kunde was opgericht, met den heer Wtte-
waall als hoogleeraar, wien reeds 8 jaren
vroeger een leerstoel voor dat vak en
voor de botanie te Utrecht was aange
boden. Tborhecke markt er gewag van
in z(jn „Historische Schetsen" en zegt
daarin o.a.
„Het kan zyo, dat het onderwijs in
den landbouw meer aan eene technische
school, dan aan de academie te huis be
hoort, maar zal het zich als academisch
zekerde hy triumfeerend aan de van
verrassing nog steeds sprakelooze dame.
„Wy winnen thans de party, laat Vivian
maar weer 6ens eerst hier zga I"
„En hy komt Hjj komt warkeiyk en
waarachtig myn lieveling, m|jn schat?
barstte de oude juffrouw los, terwyi er
dikke tranen langs hare bolronde wangen
biggelden. Is het geen droom Gy zelf
hebt het van hem gehoord?"
„Zeker, juffrouw Meg, want heden
ontving ik een brief van hom een
voor ons beiden en een voor sir Mor
taunt!" „Alle heiligen in den Hemel 1
snikte de oude juffrouw geheel buiten
zichzelve. Wat zei sir Mortaunt Nam
hy het schrijven aan Mag de lieve
jongen terugkomen?'
„Wel ja, juffrouw Meg, ik zei het je
immers al reeds, mr. Vivian zal komen
en eerder hier zyn, dan ge wel denkt I"
De opgewonden juff-ouw greep met
bevende haast beide handen van den
spreker.
„O, Fred, deze tyding is lafenis voor
mijns oude ooren. Ik zal dan ook te
eeuwigen dage niet vergeten, dat gy het
waart, die ze me bracht. Thans zal ik
myn ouden dag in verzekerde, behaaglijke
rust genieten, en voor u biyft het goede
enderwys handhaven, zoo is dat wellicht
alleen mogeiyk in dien stand en samen
hang waarin het door Wttewaall werd
geplaatst".
„De Nederlander" wyst er terecht op,
dat het misschien de moeite zou loonen
de intreerede van prof. W. en zyn recto
rale rede van 1828 op te sporen, omdat
daarin, geiyk Taorbecke mededeelt zyn
leerplan en methode werden ontwikkeld.
„Belangwekkend zou het cok kunnen
zjjn na te sporen, waarom die leerstoelen
naderhand weer zyn verdwenen en waar
het Academisch Museum van Landbouw
is gebleven, dat door Wttewaall ten
deele uit eigen middelen werd aangelegd.
Dat hy, zooals Thorbecke verhaalt, land
bouwkundige beroepslessen gat, niet alleen
voor grondbezitters, maar ook voor the-
ologanten, komt ons vreemd voor, maar
overigens sohynt het onderwijs van Wtte
waall, die, hoewel jurist, toch ook in
de practyk een goed landbouwkundige
was gebleken, geheel aan de behoeften
te voldoen".
ïaal- en Letterkundig ëeagrea.
Omtrent het 28e taal en letterkundig
congres, dat dit jaar te Deventer zal
worden gehouden, wordt het volgende
medeged eld. Het congres zal gehouden
worden van 29 Aug. tot en met 1 Sept.
29 Aug. zal de ontvangst plaats hebben
30 en 31 Aug. en 1 Sept. zullen de
congresdagen zyn. Het uitvoerend comité
is samengesteld als volgtprof. dr. J.
Te Winkel, le voorzitter mr. J. Acquoy,
2e voorzitter dr. M. E. Houck, le onder
voorzitter C. J. Schattenkerk, 2e onder
voorzitter; J. G. Van der Slee, le secre
taris mr. H. Kronenberg, 2e secretaris
E. Kagei, le penningmeester J. H.
Ankersmit, 2e penningmeesterC. A.
Eagelbregt, R. Schuiling, mr. G. Vermeer,
mr. J. P. S. Gualtbérie van Weezei, leden.
Om het uitvoerend comité in zijn om-
vangryke en tydioovende taak by te
staan, hebben zich een tiental sub-com
missies gevormd, die alle de aan huu
toevertrouwde functies hebben aanvaard.
De Koningin en de Prins denken tot
Dinsdag te Köaig door te brengen. Zij
vertrokken hedenochtend met den Staats-
spoortrein van 8 u. 55 (stadst(ji) van
Den Haag,
Op last van Hare Majesteit de Koningin
brengt de directeur van het Kabinet der
Koningin ter algemeens kennis dat, ge
durende Harer Majesteits verbiyf in het
buitenland, de aan Hoogst Dezelve ge
richte brieven in gesloten omslagen,
voorzien van een adres aan Hare Maje
steit op de gewone wyze per post kun
nen worden iDgezonden of bezorgd by
het Kabinet der Koningin te 's Graven
hage. (Stsct
Na terugkeer van H. M. de Koningin
uit Köaig in de residentie, zal een der
dochters van den Vorst en Vorstin van
oogenbük gewis niet uit, waarop uw
vriendschapsdieustzoete vruchten draagt
Zy had nog onbeschryfeiyk veel te
spreken, doch haar druk discours met
Marlit werd eensklaps door den schrlllen
toon van een bel onderbroken. Mar gat et
schrikte.
„Ik moet naar sir Mortaunt, Fred,
by roept my 1"
Zoodra et zoo driftig en hard gescheld
werd gold dit haar. De schandere huis
houdster wist dit. Bovendien brandde zy
nu ook vau verlangen om onverwijld
aan dezen roep gehoor te geven, doch
Fred waarschuwde haar nog in der
haast. „Ge moogt vooral niet verraden,
juffrouw Meg, dat ga reeds door my op
de hoogte zgt gebracht. Ik voor my ge
loof, dat sir Mortaunt een beetje bang
is voor de Bracy'shg beval my een
streng stilzwygen dat ik tegenover u
echter niet al te best bewaarde."
„Ge zyt een goed mensch, Fred, ik
zal steeds om u denken," knikte de oude
dame vol waardigheid. „Heb maar geen
zorg, sir Mortaunt zal aan mjj.niet kun
nen zien of hooren dat ik iets van de
zaak afweet."
[Wordt vervolgd.)
k.
