Netel
Woensdag
10 Februari.
Binnenlaiidsclie berichten.
Dt twee Lailupere.
No. 34.
42e Jaargang.
1904.
tbode
Telephoonnummer 10.
FEUILLETON.
I nm. 3 23 oj
3 50.
Land- en Tuinbouw.
TJ IJ:
lEUBILiEEiijj
'öt'-SlO 1
a üu oa, J
VLISSIMSCHE COURANT
[ter&au,
Eerate
37, an
:EB Jsn.,
skenstraat n
leden de 18j
A tres:
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zicli bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187.
ADVERTENTIËNvan 14 regels ƒ0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts twee maal berekend. Groote letters
en eliché's naar plaatsruimte.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Ahoniiemcnts-Advcrtciitii'n op zeer voordeelige voorwaarden.
(TER, KoningJ
ril een nette'
De Koningin-Moeder in Engeland.
1 De Lendensohe correspondent van ,de
1,1." sonitJft d.d. 6 Februari
I ia vervolg op het telegram, dat ik u
ven morgen zond omtrent de aankomat
om Koningin Mj;der alhier, diene nog
bet
Bk'
'8
j 0.
bromin-i
volgende
Toen ik kort na zevenen in het over
de rivier gelegen Station Waterloo Junc
tion aankwam, waren daar reeds tegen-
wooidig de Nederlandsche gezant, baron
Berlcke van Herwynen en zfln echtge
note, de eerate aecietaria van het ge
zantschap, jhr. dr. J. Loudon en de
coostil-generaa! H. S. J. Maaa. De speciale
trein, ter Harer Majesteita beschikking
gesteld, kwam echter pas acht uur binnen.
Hg weid nogal opgehouden door het
diukke verkeer ia den vroegen morgen
op de lijnen dicht bjj Londen. De hoofd
inspecteur der Londen enZuid-Westersche
Spoorwegmaatschappij wasmetden hoofd-
gtauonscütf b(j de aankomat aanwezig.
Hare Majesteit ïeisde met de twee
Hofdames, die Haar vergezellen op dit
bezoek, in een fraai en ruim salonrjjiuig.
y00r de heeren van het gevolg was een
afzonderlijk rijtuig ter beschikking gesteld.
Terwijl de locomotieven ve.wisseld
weiden, onderhield de Koningin-Moeder
zich in 't salonrjjtuig met bovengenoemde
autoriteiten. Van den kamerheer Pauw
m Wieldrecht vernamen w|j, dat de
'zeereis fare Majesteit go„d bevallen was.
eerden verzocht om, ais we iets
fweten wilden in verband met Hater
Majesteita verbluf alhier, ons direct tot
hem te wenden, ten einde de verspreiding
Ivan onjuiste berichten te voorkomen.
De heer Van Wieldrecht had vermoe-
jsigk in zjjn gedachten het voorbarige
bericht omtreDt de receptie, door Koningin
Imma alhier ten huize van den gezant
aao vertegenwoordigers van Nederland
sche vereenigingen te geven. Dienaan
gaande is name,|jk nog niets vastgesteld
geworden. Het adres, der Koningin -Moeder
bg die gelegenheid aan te bieden, bevat,
haar ik hoor, leeds zeer vele handtee-
gen van alhier wonende landge
looien.
Zooals ik reeds seinde, blijft Hare
Majesteit tot aanstaanden Donderdag te
b(j Haar Zuster, de Hertogin van
Albany, op het fraai gelegen slot Clare-
kont, dicht bij Windsor. Het 's echter
ook oog niet bepaald, hoe lang het verblijf
alhier zal duren.
rvOTtremf I De Konillg van Würtemberg is door
fiWD!fefl»l.| eo0 piotselirg opgekomen ongesteldheid
6_ 6 20 'i 'eibindeid geworden het huwelök van
10 20 1)| de Prins s van Albany Woensdag b(j te
110 130M-
3 50 4 10 1
'30 7 50 8!
ligS
ader-Caeao
ld.
j geur, delickj
ïeid des dranis. T
-harten=45o«(
1 kop Ca
mfisenrs
Mattenklodtl
;traat 103.
aaS'Sls 33381
vm 4 50(allt;
n Zeilmarktit
nm 12 30 1!
5 - 5 5a 61
eilmarkt Vllatl
op werkdag'
nm 12 35 1
5 05 6 1
t
vm
150 10 10 1»
m 12 10 I
3 10 3 40
7 20 7 10
len Zondags
De Koningin komt 6chter heden hiei
«v 8a". De Prins en Prinses von Wied komen
6 10 S| morgen, En gister arriveerden in Enge-
letd de Prins en Prinses van Waldeck
Pyrrsor.t, Prinses Alexandra von Schaum
'urS Lippe, Prinses Helen, de Prinses
U4
1 55.
j 23c.)
[het vertrek
0
0
ia, Borsselet
naar Br®'"
naar
3a ZONDA03
orWH»'*®"
Eme ware geschiedenis
DOOB
A N T O N I A.
3.)
•Durft g|j eens omzien fluisterde
hijgend.
waagde het eventjes om te
I daarop zeide zjj verschrikt„ZÖ
ons zeker, want z|j beginnen
"«harder te loopen."
zoo was het. Hoe sneller de meis-
open, des te sneller liepen cok de
mannen. Het hart klopte haar
jidsn hoorbaar van angst. Wat zouden
1 doen
word zoo mcê, wat zullen w|j
zeide Anna ademloos.
Iflch
van Bentheim en den H'rtog van Saxon-
Coburg. Allen kwamen via Viissingen.
De jonge biuid heeft reeds een stapel
kostbare geschenken ontvangen, van den
Koning en Koningin van Engeland gis
teren een sierlQke kroon van diamanten
en paarlen.
Se Arbeidswet,
•Daten
w|j wat langzamer loopen,
lib
•uion gaan ze ons dan wel voorbij.
Weet, of wö ons niet voor niets bang
„De Maasbode," over 't* algemeen met
het ontwerp-Arbeidswet nogal ingenomen
wil echter sommige bedenkingen niet
achterhouden.
En dan noemt het blad in de eerate
plaats, dat z. i. het wetsontwerp, hoewel
iD mindere mate dan leerplicht- en on
gevallenwet, eenige neiging tot bureau
cratie vertoont. Aan den ambtenaar
wordt tegenover de vrije industrie een
bevoegdheid tot ingrijpen toegekend, die
meent het blad wel eens de gren
zen der noodzakelijkheid overschrijdt.
„De Maasbode" erkent ten volle, dat
iDgrijpen van den Staat onder de be
staande omstandigheden onvermijdelijk
is, om den werkman da bescherming te
geven, die hem toekomt. Maar daarbij
dient meent ze niet zooverre ge
gaan te worden, dat de particuliere nij
verheid onder een soort van Staats-
voogdij gesteld wordt-
„Do bepaling (art. 98' bv., dat ont-
plofoare vloeistiffen in een werklokaal
niet mogen aanwezig zgn dan in me
talen vaten en tot geen grooter hoeveel
heid, dan dien dag noodig is, valt alles-
ziLS toe te juichen. Maar waarom moet
de overige hoeveelheid, buiten de werk
plaatsen, worden bewaard „op een wijze,"
voor te schrijven door den ambtenaar
„Ia bepaalde werklokalen (art. 130)
zal minstens eenmaal per week moeten
geschrobd of gedweild worden. Maar als
het hem goeddunkt, kan veelvuldig»
schoonmaak worden voorgeschreven door
den ambtenaar.
„In andere werklokalen (art. 131) zal
misschien Diet elke week moeten worden
geschrobd of gedweild. Hoe dikwijls dat
zal moeten geschieden, zal alweer be
paald worden door den ambtenaar.
„De wet getfc een massa bepalingen,
andera zullen worden gemaakt door den
minister (zie o.a. art. 89), en voorts
kunneD nog alle; lei bindende voorseh. if ten
(art. 236) worden gemaakt door den
ambtenaar.
Dit zijn slechtr enkele groepen.
Hierin doet het blad licht vallen op
den omslag die uit dit alles voortvloeit.
Stel de ambtenaar die toch niet
van alle badiijven veistand kan hebben
maakt van zij n laatstbedoelde bevoegd
heid gebruik om een voorschrift te geven,
dat hoogst hinderlijk, practised misschien
wel onuitvoerbaar is. Dan kan de patroon
in beroep gaan bö een hoogeren ambte
naar (art. 241), en van diens besluit
weer bij den minister (art. 243), die dan
beslist. Zoodat dan ten slotte da industrie
wordt overgeleverd aan het oppertoezicht
van den Staat, ook in allerlei onderdeelen,
maken," meende Ernestine.
Z|j vertraagden hare schreden, zoodat
Anna, die niet tot de sterksten behoorde,
weer wat op adem kwam.
„Zie nog eens om," zeide zö tot hare
vriendin. Ernestine raapte al haar moed bij
een en waagde het nogmaals eens even om
te kjjken tot haar grooten schrik zag
ze, dat hare vervolgers niet alleen ook
langzamer liepen, maar dat een hunner
zelfs met zijn stok naar haar wees, zö
hadden het dus wel degelijk op haar
gemunt.
Angst en schrik maakten zich nu met
dubbele hevigheid van de beide meisjes
meester; wat zouden ze toch beginnen,
als die mannen haar eens aanvielen
Bovendien werd het zoo laat, en hoe
wel de zon de toppen der hooge boomen
nog bescheen, begon hier in dit dichte
bo3ch de schemering toch reeds eenigs-
zins te vallen. Zjj wisten niet hoe ver
zfj van den rechten weg af waren wie
zou haar hooren als ze om hulp liepen
wie zou haar als ze vermist werden, in
deze eenzame laan zoeken
't Was om wanhopend te worden en
toen z(j de voetstappen van hare ver
volgers reeds achter zich meenden te
hooren, ja, zelfs hunne stemmen en hun
waaromtrent geen enkele wettelijke be
paling roch een algemeane maatregel
van bestuur voorschriften bevat.
„Dit zou, op zichzelf genomen, mis
schien zoo erg Diet zjjn, wanneer het
huidige ministerie voorgoed aan het
bewind bleefmaar men maakt geen
wet met het oog op persoien doch op
toestanden. Veronderstel, dat in 19C5 of
1909 een radico-socialifMsch ministerie
aan het bi wind kwam, dan zou dit in
den tekst dezer alsdan bestaa ide arbeids
wet gelegenheid genoeg vinden, om de
industrie aan looden gewichten vast te
binden."
Ben slotte spreekt het blad als samen
vatting van zijn oordeel„De wet,
hoezeer w|j haar algerneene gedachte
steunen, is te bureaucratisch en geeft
den Staat te uitgebreide bevoegdheden.
Ei hiertegen hebben we niet zoozeer
theoretisch bezwaarronduit gezegd,
hechten we niet bijster veel aan de
oudere en nieuwere sociaal-economische
dogmaatjes en controversen. Maar we
hechten veel aan de praci|jk des levens.
„En practisch komt een toekenning
van te veel bevoegdheid aan den Staat
hierop neer, dat deze onder den drang van
theoretici steeds bindexider an kost
baarder— vo.'rzorgsbepalingen uitschrijft.
Da groot-industrie kan zich daaraan
houden; ze seh |jft wet meer af op haar
verlies- en winstrekening, ze keert een
percenfje minder dividend uit, en de
zaak is in orde. Maar voor den kleinen
partroon, die ongevallenpremie, ziekte
verzekering (zeker, practisch ook deze)
betalen moe en nu ook allerlei maat
regelen zal te bekostigen hebben, betet-
kent een „te" krasse staatsinmenging
in zjjn bedrijf nieis anders dan zjjn
siachtcfferirg as.a he; oot kapitaal.
„Ea dat is o. i. bij hat ontwerpen van
deze arbeidswet wel ietwat uit het oog
verloren."
Se eed beneden den Moerdijk,
In den „Limburger Koerier" van Zater
dag jl. leeat men iu het verslag van
aan rech'siaak h t volgende
„Maar treurig is het, voor een beneden-
Mierdtjker, die het Zuiden lief heeft, als
ztja toekomst te nsosten constateeren,
dat juist in de katholieke provincies
van Noord Brabant en L'miurg het slor-
digst wordt omgegaan mat de heiligheid
van den eed.
„Zeker, ook boven het Hollasdsch
Diep komt meineed voo>-, maar het bljjft
een diep beschamend fait en toch een
feit voor ons Katholieken, dat de plechtige
aanroeping van den drisêanigen God door
de protestantsche geioovige Christenen
in veel faooger eere wordt gehouden dan
door onze Roomsche gewestgenooten.
Geen Calvinist, die hst geloof zijner
vaderen heeft bewaard, zal een meineed
doen, al kon h|j er de eer zijner familie
mee redden, of de halve wereld mee
verdienen.
spottend lachen, toen werden zjj geheel
door angst en schrik overmand met de
woorden „stsun flink op mij, wQ moeten
trachten hun te ontkomen," greep Ernes
tine de hand van hare vriendin, en de
beide dames liepen, zooals ze sinds hare
schooljaren niet meer geloopen hadden.
Neen, ze liepen niet, ze vlogen door da
prachtigs laan ze viogen alsof het da
redding vau haar leven gold. G'ien van
beiden had den moed eens om te zien
„voort! voort!" was hare eenige ge
dachte.
Onbeschrijfelijk groot was hare blijd
schap, toen sij eensklaps den bakenden
weg weer voor zich zagen en bemerkten,
dat z|j in de onmiddellijke nabijheid van
de Nassaulaan waren. Ia die druk be
zochte iaan behoefden zij niet meer be
vreesd te zjjn voor hare vervolgersze
waagden het dus even om ta kijken om
te zien, of de beide mannen haar ook
in hare razende vaart gevolgd waren.
Daar stonden deze een eind achter haar,
bij een zijweg, dien zjj na eenig beraad
insloegen.
„Goddank!" riep Anna uit, terwöl z|j
de hand tegen haar kloppend hart druk
te „Goddank, ze z|jn wag 1 O, wat was
ik benauwd
„Kan men hstzelfde zeggen van elk
geloovig Katholiek
„Gaarne zouden wö dia vraag beves-
t'geud beantwoorden, maar de droeve
ondervinding hier en elders opgedaat,
geeft ons daartoe helaasgeen recht.
„En wö kunnen ons alleen bepalen
tot de verzuchting, waarmee wö dit bö
uitstek ernstig kijkje in de rechtzaal
besluiten „Geve God, dat spoedig al onze
geloofsgecooten even diep overtuigd
worden van het hooge gewicht dezer
heilige handeling als onze anti-revolu
tionaire broederen het reeds zön I"
Bureau voor ArbeidersrecM.
Door den Bestuurdersbond, Patrimonium
en den R. K. Volksbond te Delft, is in
beginsei besloten tot oprichting van een
bureau voor arbeidersrecht, dat zich be
halve het geven van adviezen, ook zal
belasten met bet böstaan der verzoekets
in rechten. Het voorloopige reglement
is bjjra gereed.
Brieven naar do „Friesland".
De directeur generaal der posteröen en
tekgrapbie brengt ter kennis van belang
hebbenden, dat, met wöziging van de
mededeeling voorkomende in de „St. Gt."
van 3 Febr. 11., de brieven en andere
stukken voor bet oorlogsschip „Friesland
ia verband met later vertrek van dat
oorlogsschip uit Njd.Indië, tot nadere
opgave naar Aiea verzenden zullen
blöveD.
Opdat de brieven en andere stukken
voor genoemd oorlogsschip bö de sor
teering op de postkantoren dadelök in
hst oog vallen, worden belanghebbenden
uitgenoodigd, ze te voorzien van twee
elkander sajjdende lönen over het ge-
h8ele adres, loopende van den eenen
hoek naar den anderen.
Grepen uit de Bemestingsleer.
We zagen in een vroeger artikel, dat
stikstof een der belangrijkste voedings
stoffen is, wöl zö dient tot vorming van
het planten-eiwit, dat voor ongeveer 16%
uit stikstof bestaat. We herinneren ons
ook, dat de opDame van stikstof door de
planten geschiedt in zekere verbinding
en dat ammoniak, hoewel een stikstof
verbinding, aan de plant niet bözonder
we'kom iswel salpeterzuur, in den
volksmond sterk water geheeten. Dr.
S'ü'zer, een Duitscb geleerde, verbouwde
planten in twee vaten die in het eehe
vat gaf hjj ammoniak, die in hot andere
salpeterzuur. De laatste pakten dadelök
flink aan en scheten welig opde eerste
echter hadden geen tier. Bö onderzoek
bleek, dat de ammoniak nog onveranderd
was. Maar later begonnen ook de eerste
planten e csklapa beter te groeien. Een
opnieuw ingesteld onderzoek toonde nu
„Ik niet minder," zeide Ernestine,
wier gelaat hoogrood was van het snelle
loopen en zeker ook van angst„ze
hadden bepaald iets kwaads in den zin
z'e maar, nu we op meer bezocht ter
rein komen, zoeken zö hun heil in een
zöweg 1"
Nu zö zoo onverwachts en gelukkig
van hare vervolgers bevröd waren, moes
ten zö wel even aan den kant van den
weg gaan zitten, om eenigszins te be
komen van de vermoeienis en van dan
doorgestanen angst. Ze bleven echter
niet lang rusten, want het was reeds
laat en de familie zou zeker reeds on
gerust zön. Ze namen haastig den ver
deren terugtocht aan, natuurlök druk
pratende over het vreeselök avontuur
en het verdachte luitorljjk der beide
mannen.
Wis bescbröft echter hare verbazing
en nieuwen schrik, toen zö, dicht bö het
hotel gekomen, dezelfde beide manuen
aan den kant van den weg zagen staan,
en wel alsof zö op haar wachtten.
„Kom, Anna, wees niet kinderachtig 1*
zeide Ernestine, toen de esrste van schrik
niet verder durfde en hare vriendin
voorstelde om langs een anderen weg
het hotel te bereiken. „Hier in deze druk-
aau, dat reeds veel ammoniak in salpe
terzuur was omgtzet. Hieruit blfjkt, dat
salpeterzuur aan da planten beter werkt
dan ammoniak. Deze laatste stof moet,
zal zö de plant ten goede kunnen komen,
eerst worden vervormd, wat alleen ban
geschieden boven zekeien warmtegraad
(5 gr. C ilaius) en bö aanwezigheid in den
oodem van kalk, welke den ammoniak
most losmaken van een of ander zuur,
waardoor hö wordt vastgehouden, terwöl
ook toetreding van zuurstof, van lucht
dus, voor de vervorming vooral noodig
is. Voor die omzetting is töd noodig,
moeten tevens de omstandighedengUDStig
zön, zoodat begrijpelök is, dat de mest
stof zwavelzure ammoniak, zoomin als
stalmest, tot de snelwerkende maatsoor
ten behoort.
De gewassen nemen derhalve de stik
stof op in den vorm van salpeterzuur.
Salpeterzuur moest, als zijnde sen verbin
ding van stikstof met zuurstof, eigenste
stikstofzuur heeten, maar het heeft zön
naam gekregen, omdat het in 't groot
wordt bereid uit aalpeter. Er 2Ön ver
schillende soorten van salpeterzure zouten.
Wö kennen b.v. salpeter als muuruit-
slag, terwöl een ander soort dan deze,
bet kalksalpeter, wei voorkomt als uitslag
op muren van veestallen. Chilisalpeter
heet naar de Zuid-Amerikaansche repu
bliek Caili. In Chili en Peru worden uit
gestrekte zoutlagen gevonden. Het ge
zuiverde, in den handel voorkomende
Chilisalpeter bevat niet meer dan 5
onzuiverheid. Maar hoeveel salpeterzuur
zit er ia 1 Waut daarop komt het aan,
of neen, juister het komt aan op de in
het salpeterzuur zönde stikstof. Welnu
de Chilisalpeter bestaat voor klein twee
derde uit salpeterzuur en hierin is voor
een vierde stikstof aanwezig, zoodat (wi®
het narekent, zal het zier) in ÏOO kilo
Chili circa 157j stikstof kan zitten.
Zóó veel procent wordt dan ook gegaran
deerd.
„Stikstof is een drjjver", heeft eens de
groote Duitsche landbouwkundige Justus
von Liebig geztgd. Hö bedoelde daarmee
ditdat ze de in den b jdsm sluimerende
voediEgsstoöen wakker maakt en voor de
plant ter opnemicg geschikt. Ze veroor
zaakt omwisseling of wisselwerking vaa
stoffen, al wat voor de gewassen als
voedsel dienstig in den grond aanwezig
is, wordt door haar ia werking gebracht,
zoodat hst kan worden benut. In hooge
mate geldt dit van Chilisalpeter. Deze
mestsoort lost zelf zeer spoedig op (alle
salpeterzure zouten of nitraten lossen op
in water) en daar ze bovendien zulk een
drijvend vermogen op de andere in den
bodem zönde voedingsstoffen uitoefent,
verhoogt ze de levens- en groeikracht
der plaDten zeer en laat reeds na korten
tijd de gunstige gevolgen van haar aan
wending zien.
Na de verrassende uitkomsten, welke
men aanvankelijk door Chilisalpeter ver
kreeg, volgde teleurstelling: de oogsten
bezochte iaan zuilen zö ons niets doen
laten wö toonen, dat we niet bang meer
voor hen zön en moedig doorloopeD."
Door deze woorden herleefde ook
Anna's moed, en zonder aarzelen stapten
zö nu voort. Maar toen zö in de onmid-
dellöke naböheid der mannen waren ge
komen, trad plotseling een hunner op
haar toe nam den hoed af en zeide
„Neemt mö niet kwalök, dames, dat ik
u een oogenblik lastig val, maar ik ge
loof dat mön vriend en ik u zooeven
wat schrik hebben aangejaagd. Dat lag
volstrekt niet in onze bedoelingwö
vragen u er nederig excuus voor."
De beleefde toon vau den spreker boe
zemde de meisjes wel vertrouwen in,
maar toch waren ze beiden nog zoozeer
onder den indruk van den doorgestanen
angjt, dat zö geen woord konden uit
brengen.
Toen bö hare verlegenheid bemerkte,
vervolgde de spreker, zonder op antwoord
te wachten
„Waar heeft u ons eigenlök voor ge
houden, dames, als ik vragen mag?"
Wordt, vervolgd),
