Dinsdag
8 December.
289.
41e Jaargang.
1903.
intiën.
YsM/kfal BSSg9S»afi«M I#h- se f«wMag«.
üiieoliÉÉe teriife
Een Schotsch huwelijk.
AiU.
ft**--
H*-
W^
«*-
H»-
«►-
ts*~
&>-
1 »*-
BS*-
l-SAJETgÜ
SS,
m»-
VLissmesc
PrQg per drie maanden 1.30. Franco per post 1.60
Afzonderlijke nummers g cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks hy den Uitga-eer
VAM M VELBB Ir., Kleine Markt, 2. 117.
(«IKA\T
ABVERTENTIEN-ran 1 regels 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. B(j directe opgaaf 7an driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prtjs slechts tweemaal berekend, Groot» letters
en cliché'» naar plaatsruimte.
^aissaooaskisNej»®»* IQ»
Afeoaaenieats-AdTozSfcii'ISn op soar roordealige voorwaarden.
Q-emsente-ünanciën.
Naar ,Het Vad.« verneemt, is ter
voldoening aan den wonach van cie
Staatscommissie, belast met het onderzoek
naar de oorzaken welke sommige ge
meenten in een minder guns'.igtn finan-
cieelen toestand hebDeu gebracht, aan de
inspecteurs der registratie en domeinen
opgedragen om op te gevenlo. het
aantal aanslagen in de vermogorsbelas-
ting2o. het totaal van het belastbaar
vermogen; 3o. de totale waarde der bouw
terreinen een en ander over het be
lastingjaar 1902/3.
Nederlandsehe volksbeschrijving.
Aan de door het Gantraal Bureau voor
de Statistiek bewerkte inleiding tot de
uitkomsten der jongste volkstelling zjjn
de volgende gegevens betreffende de ter
ritoriale verspreiding der bevolking ont
leend. Beginnen w(j met het totaal der
bevolking, die op 31 December 1899
bedroeg 5,104,137 zielen. Daar het be
volkingscQfer op 1 Januari 1830 bedroeg
2,613,487, is sedert dat jaar het zielen
tal met 2,490,650 of 95,29 pCc. voor
uitgegaan. De verschillen tuascben de
aandeelen der verschillende provinciën
in de totale bevolking schommelden bij
de jongste telling tuascben 2,92 pCc. voor
Drente en 22,42 pCt. voor Zuid-Holland.
Ongelijkmatig was de toeneming ook
in de verschillende provinciën, het meest
in de beide Hollanden, in Z.-Holland
sedert 1830 138,56 pCt. en in N.-Hol-
land 133,85 pCt. hei zwakst in Limburg
51,35 pCt. De grootemate van toeneming
der beide Hollanden hangt goeddeels
samen met de concentratie der bevolking
welke in de 19e eeuw ook in ons land
beeft plaats gehad. Dit blijkt daaruit,
dat in 1830 in de gemeenten welke in
1899 meer dan 100,000 zielen telden,
woonde 14.32 pCt. der rjjksbevolking, in
1899 daarentegen 22,28 pOt. in de ge
meenten met tusscben de 20,000 en
100,000 inwoners resp. 12,43 en 14,10
p Cf.omgekeerd in de gemeenten met
20,000 of minder inwoners resp, 73,25
en 63,62 pCt.
De vermeerdering der bevolking van
Nederland is uitsluitend daaraan te danken
nat regelmatig de geboorten de sterfge
vallen in aaDtal overtrtffju. Had toch, by
geiyk cyfer vau geborenen en gestorvenen,
alleen de immigratiebeweging de ont
wikkeling van ons bevolkingscijfer be-
heerscht, dan zou dit in plaats van te
zijn gestegen, sedert 1840 met 9 pCt.
zyn gedaald. Wy hebben n.l. sedert
laatstgenoemd jaar door meer vertrek
naar, dan vestiging uit den vreemde
(onze koloniën daaronder begrepen) ver
loren 174,645 mannen en81,682 vrouwen.
De verandering van het bevolkiugs-
cyter in bet ryk of in een deel daarvan,
is afhankeiyk van tweeërlei invloeden,
die beide in dezelfde of in tegengestelde
richting kunnen werken, n.l. de ver
Naar het Duitsch van
FBANZ E U G E N.
9.)
Clifton's huishoudster bracht in het
midden, dat hy eerst na negen uur in
zeer opgewonden stemming thuis was
gekomen. Mary, die nu aan de beurt
was, werd zeer in verlegenheid gebracht
door de vraag van den rechter of zy tot
C'ifcon in eene verhouding had gestaan,
die hem het recht gaf, Gordon uit het
huis van bare moeder te zetten. Op
zekeren toon antwoordde zy hieiop, dat
tot Clifton in geen andere verhouding
stond dan als oude vriendin, en dat hy
baar tegen Gordon in bescherming had
schillen tusschen de aantallen geborenen
en die der sterfgevallen en de verschil
len tusscben de aantallen zich vestigende
en vertrekkende personen.
Het geboorteoyfer is in hoofdzaak af
hankeiyk van het betrekkeiyk aantal
gehuwde vrouwen in den vruchtbaren
leefiyd en voorts van de wyzigingen van
de gemiddelde vruchtbaarheid in het
huweiyk. Eerstgenoemd cyfer nu biykt
vrij constant te zyn het bedroeg in 1849
21,79 pCt. van alle vrouwen, in 1859
23,27 pCt., in 1869 23,51 pCt., in 1879
23,61 pCt., in 1889 22,58 pCt. en in
1899 22,97 pCt. Het cyfer der huweiyks-
vruchtbaarheid daarentegen vertoont be-
langryke schommelingen. Het gemiddeld
aantal wettige geboorten op 1000 gehuwde
vrouwen beneden de 50 jaar bedroeg in
1850/59 296,99; in 1860/69 298,33;
in 1870/79 306,41 m 1880/89 298,19
in 1890/99 188,79. Van 1850/99 295,84.
Uit deze percentages btykt een styging
tot 1879, maar daarna een regelmatige
daling, te opmerkeiyker, omdat sedert
1879 het percentage der jeugdigen onder
de gehuwde vrouwen beneden 50 jaar
voortdurend, gestegen is.
De teruggang van de geboorten is
echter niet zoo belangryk als die welke
de sterftecyfers aanwijzen.
Uit het ryke materiaal stippen wy ten
slotte nog aan de uitkomsten van de
telling naar da kerkeiyke gezindten.
Daaruit biykt, dat tot 1879 het grootste
gedeelte der Nederlanders, circa 55 pCt.,
behoorde tot de Nederl. Herv. kerk. Dit
cyfer daalde in 1889 op 48,65 pCt.,
hoofdzakeiyk tengevolge van de afschei
ding der Nederduitsch gereformeerden in
1886, terwyi het tusschen 1889 en 1899
nog met 0,24 pCt. terugging. Dj rela
tteve vermindering dezer gezindte is reeds
met 1859 aangevangen en wordt van
1859 op 1869 in alle groepen van ge
meenten waargenomen, terwijl zy voor
de volgende perioden alleen voor de
groepen der kleinere gemeenten is door
gegaan en er in groepen der grootere
gemeenten na 1379 weder een styging
is waar te nemen.
Van de katholieken begon het relatief
aantal in het totaal der bevoiking reeds
sedert 1830 regelmatig en belangryk te
dalen. In 1830 nog 39 pCt. der bjvolking
daalde het verhoudingscyfer der katho
lieken iü 1840 op 38,4 pCt., in 1849
38,2, in 1859 37,1, in 1869 36,5, in
1879 35,9, in 1889 35,4 en in 1899 35.
Afneming van het relatief aantal ver-
toonen voorts nog de Waalsch hervorm
den, de Doopsgezinden, de Evangelisch
Lutheischen en in het laatste tiental
j-iren ook de Neder!. Israëlieten, welke
laataten in de 3 groepen van kleinere
gemeenten reeds sinds 1849 in meerdere
of mindere mate sterk verminderden.
Slechts by 2 kerkeiyke gezindten,
wier getalsterkte in ons land van eenige
beteekenis is, wordt een vermeerdering
van het relatieve aantal daart03 behoo-
rende personen waargenomen, n.l. by de
Bemonstranten en de Herst. Lutherschen,
wier aantal in de beide groepen van
groote gemeenten bet sterkst is.
De Gereformeerden (Cbr. gereformeer
genomen, zooala ieder man van eer in
soortgeiyk geval eene weerlooze vrouw
zyn bystand zou verleenen.
.Tegen haar eigen echtgenoot vroeg
de rechter op scherpen toon.
Nu kwam haar verdediger het verle
gen meisje te hulp, en verhaalde hoe
Gordon hare onwetendheid met da Sehot-
sche wet te baat had genomen om
hare hand te verkrygen, die zy hem
nooit vrywillig zou hebben gegeven. Hy
besloot zyne rede met er op te wyzen,
boe een man, die tot zulk een slechte
daad in staat was, ook niet te goed was,
om uit wraak zyn medeminnaar valsch
te beschuldigen. De indruk, dien zyne
woorden op de leden van de reehtbank
maakten, werd door de nu volgende
toespraak van den aanklagenden rechter
weder geheel uitgewischt, en toen de
jury, na lang beraad, weder in de zaal
kwam, verklaarde de scheidsrechter, dat
met eenparige stemmen het .schuldig*
was uitgesproken.
Plotseling weerklonk met luider slem
.De aangeklaagde Edward Clifton is
onschuldig!" Tegeiykertyd drong een
den en leden der Gereformeerde kerken
te zamen) omvatten in 1889 8,20 pCt.
der bevolking in 1899 8,15 pCt. Ook
hier is dus eenige achteruitgang waar
te nemen.
De personen zonder kerkeiyke gezindte
zyn in de beido laatste 10-tallsn van
jaren zeer sterk vermeerderd, In 1879
nog slechts 0,31 pOt. der bevolking, was
dit percentage in 1389 gestegen tot 1,48,
in 1899 tot 2,26 pCt.
Er is een wetsontwerp gereed, waarby
de bankbiljetten tot wettig betaalmiddel
worden verklaard.
Voorbereidend militair onderricht,
De minister van Staat maakt bekend,
dat ten aanzien van de regeling van het
voorbereidend militair onderricht, in de
paragrafen 7 en 11 dezer regeling de
volgende wyzigingen worden aaDgebracht,
uitsluitend ten aanzien van a. jonge
lieden, die militieplichtig worden en zich
op het tydstip van aanmelding (1 Juli)
tot het deelnemen aan het'voorbereidend
militair onderricht neg niet in Nederland
bevinden, en b. jongelieden, die dienst
plichtig zyn en ter zake van uitoefening
van of opleiding tot landbouw, handel of
ny verheid, enz. in Nederland terugkeeren,
na vorenbedoeld tydstip.
lo. De onder a. en b. bedoelde jonge
lieden kunnen zich tot het deelnemen
aan het voorbereidend militair onderricht
aanmelden tot op den datum, waarop
dit onderricht jaariyks aanvangt.
De aanmelding behoort te geschieden
zoo tydig mogeiyk by den inspecteur
der infanterie, ond.-i opgave van net
juiste adres van den belanghebbende,
van de gemeente waar hy bedoeld onder
richt weascht by te wonen en onder
overlegging van de bescheiden, waaruit
blykt, dat hy verkeert in een der ge
valien, by deze regeiing bedoeld.
2a. De onder lo, bedoelde jongelieden
worden steeds toegelaten tot het deel
nemen aan het onderricht, ook al zyn
zy ingeschreven voor de militie, zonder
vroeger onderricht van twee achtereen
volgende wintertydperken, of wel van
het voorgaande wlntêrtyclpork te hebben
gevolgd.
3 a. Zoo er zich onder de hier voren
onder lo. bedoelde jongelieden zoodanige
bevinden, die in verband met hun leeftyd
slechts gedurende één wintertydperk aan
het onderricht kunnen deelnemen, dan
worden zy, voor zooveel zy woonachtig
zyn in gamizoensplaa.sen, in de gelegen
heid gesteld, om, door het deelnemen
aan meerdere oefeningen, in te halen,
hetgeen zy door het niet kunnen deel
nemen aan een vorig wintertydperk heb
ben verzuimd.
4o. Het bepaalde onder 3o. geldt even
eens voor hen, die zich voor het daarin
aangegeven doel, naar eene naburige
garnizoensplaats wenschen te begeven.
Overgangsbepaling. Hat bepaalde in
deze beschikking is mede van toepassing
op jongelieden, onder a en b hiervoren
bedoeld, die zich in 1904 wenschen te
man in matrozenkieeding door de ver
schrikte toehoorders heen, en zeide,
terwyi hy voor den rechter boog .Myn
heer, ik ben de moordenaar van Gordon,
en ik heb geen oogenblik berouw over
myne daad, die ik uit wraakoefening
gepleegd heb. Toen ik twee jaren geleden
op een Ooat-Indië vaaider als mat) cos
dienst nam, liet ik eene gelukkige familie
achtermijn vader en myn tweeling
broeder badden een stuk bouwland
voordeeüg gepacht, dat goede vruchten
opleverde, terwyi myne zuster verloofd
was met den zoon van een welgestelden
boer. Toen ik voor drie weken naar buis
keerde, vond ik myn broeder in de ge
vangenis, myn vader, die vau den schrik
een beroerte had gekregen, in het armen
huis f-n myne zuster op het kerkhof.
Uit verdriet had zy zich verdronken,
daar de ouders vau haai beminde bunnen
zoon hadden gedwongen van h3t meisje
af te zien, daar zy in geen gemeenschap
wilden staan met de familie van een
tuchthuisboef. John Gordon was de man,
die ai deze ellende over ons huis ge
bracht heeft; hij betrapte myn broeder
onderwerpen aan het onderzoek naar de
mate van geoefendheid, als bedoeld in
19 van de eerstaangehaalde beschikking.
Door den inspecteur der infanterie zijn
aan den minister van oorlog, ter voor
ziening in bet steeds toenemend incom
pleet aan vrywilligdienende korporaals
by het wapen der infanterie, de onder
staande voorstellen in overweging aan
geboden lo. De ongehuwde milicien-
korporaals toe te laten iet het aangaan
van eene verbintenis in den giaad van
korporaal by de staande armee. 2o. Den
duur dezer verbintenis te doen sluiten
voor ten minste vier jaren en ten hoogste
zes jaren. 3o. By het aangaan der
verbintenis voor den duur van 4 jaren
aan den milicien-korporaal uit te betalen
eene som van f 100 en ten zynen name
in 's Rijkspostspaarbank te storten de
som van f 50 en by het aangaan van
eene verbintenis van zes jaren uit te
betalen f 150 en f 100 te storten in
'S Rijkspostspaarbankde spaarbank
boekjes by 'c korps te bewaren en het by
expiratie van de verbintenis aan den
belanghebbende uit te reiken. 4j. Aan
hen, die binnen zes maanden na net
aangaan der bedoelde veibintenis, met
goeden uitslag het examen voor viywillig
korporaal afleggen en ook in andere
opzichten aan de voor dien graad gestelde
eischen voldoen, f 50 uit te betalen en
f 100 op het spaarbankboekje by te
storten.
Men meldt aan „de Tel"
De plannen voor den aanbouw van
nieuwe kcninkiyke stallen op het Log
zyn thans zoo goed als gereed, zoodat
binnenkort inet den bouw kan worden
begonnen.
Na herhaalde wyzigingen heeft Z.K.H.
de Prins de ontwerpen der zeer kostbaar
ingerichte gebouwen goedgekeurd.
Uit een eu ander meent men te mogen
opmaken, dat het Hot zich langzamerhand
meer biyvend op het Leo zal gaan
vestigen en het drie- of viermaandeiykach
verbtyf te 's Gravenhage zelfs nog bekort
zal worden.
De buitengewone zorgen, welke vooral
door den Prins aan de inrichting van
het paleis, de parken, boerdery enz.
worden gewyd en de bekende voorliefde
van Koningin en Prins wyzen hier ook op.
Ontplofbars stoffen.
Dcor den minister van binnanlandsche
zaken is, naar aanleiding van een by
hem ontvangen achryven van den min.
vau oorlog nopens niet geoorloofde be
waarplaatsen voor ontplofbare stoffen,
als zyn bedoeld in de 3e alinea van
art. 68 van het Kon. besluit van 15 Oct.
1886 (Staatsblad no. 187), tot de Com
missarissen der Koningin in de provinciën
een uitnoodiging gericht, om in hun
provinciën een onderzoek in te stellen,
naar het al of niet bestaan van zoodanige
onregelmatige toestanden en, casu q 10,
te bevorderen, dat de nooüige maatregelen
op het slroopen van een haas, en klaagde
hem voor het gerecht aan, waar hy tot
tien jaar tuchthuisstraf veroordeeld werd.
(D6 jachtwet in Engeland was in het
einde van de vorige eeuw ongehoord
streng.) Myn eenige wensch bestond nu
hierin, my op dengeen te wreken, die
de mynen in het verderf gestort had,
en toen ik nu hoorde dat John Gordon
zich naar Londen had begeven, volgde
ik hem dadelijk hierheen. Spoedig was
ik hem op het spoor en volgde hem
overal, en toen ik my op den bewu3ten
avond in de eenzame voorstad met hem
bevond, trok ik myn mes en stootte
hem neder. Ik gevoel geen berouw over
myn daad, en wanneer de uitspraak
van de juiy heden anders geluid had,
zou ik mij niet als den moordenaar
bekend gemaakt hebben. Myn geweten
laat echter niet toe, dat een onschuldige
voor myne daad zou moeten boeten.
Deze mededeeling van den vreemde
ling, tot wiens inhechtenisneming de
rechter dadeiyk bevel gaf, bracht groote
opschudding in de zaal te weeg. Edward
werd, op voorstel van zyn verdediger,
worden genomen, om daaraan een einde
te maken.
Bestrijding van lupus,
Toen wy indertyd melding maakten
van de pogingen, ook hier te lande aan
gewend om lyders aan de vreeseiyke
ziekte, onder den naam van lupus bekend,
hulp te bieden en daarby ook warme
hulde brachten aan dr. Bjllaan te Rot
terdam (ie eerste in ons land die in zyn
electro-therapeutische inrichting de gele
genheid daartoe openstelde), zeiden we
reeds, dat het zyn ideaal was een inrich
ting op meer uitgebreide schaal tot stand
te brengen. Een inrichting wordt daartoe
noodig geachc met 8 lampen, waardoor
dan aanvankelyk by 8 werkuren per dag
64 patiënten dageiyks zouden kunnen
behandeld worden.
Inmiddels vormde zich een comité dat,
doordrongen van de groote beteekenis
van het door dr. Bollaan aangevangen
werk, thans stappen doet om tot ver-
wezeniyking van zyn ideaal te komen.
Dat comité, waarvan de burgemeester
van Rjtteidam eere-vojrzitter is, heetc
thans een ciiculaire rondgezonden om
uit vry willige bydragen van laudgenooten
een stamkapitaal voor de inrichting en
jaanyksche bydragen voor de bedryfa-
kosten en de instandhouding byeen te
brengen.
öe bedoeling is om, evenais in Dene
marken, een nationale inrientmg tot
stand te brengen, doch zoo noodig en
by verkryging van voldoend kapitaal ook
op andere plaatsen dergeiyke instituten
in het leven te roepen.
De begrooting is, dat voor eerste in-
oitt.iatie ten minste f 12,000 zal noodig
zya, waarvan reeds ongeveer f 2000
werd ontvangen. De kosten van onder
houd en bedryf worden begroot op onge
veer f 13,000 jaariyks, waarvan men
echter berekent dat van patiënten, die
iets kunnen betalen, t 5000 zal inkomen
zoodat nog uit jaariykscha bydragen
ongeveer f 8000 en voor het stamkapitaal
nog f 10,000 zal noodig zyn.
Waar fl. M. de Koningin, H. M. de
Koni,:gin-Moeder en Z. K. H. de Prins
der Nederlanden reeds zyn voorgegaan
met voor deze stichting een byarage te
verleenen, daardoor het groote nut ervan
erkennende, en ook van verschillende
zyden reeds ongevraagd flaancieele steun
is geschonken en toezeggingen zyn ge -
daan, vindt het comité volkomen
vryheid om ook een beroep te doen op
alle welwillende landgenooten om het te
helpen zyn doei te bereiken en daardoor
zoovele ongelukkigen niet alleen van hun
ellenaig lyaen te verlossen, maar ze ook
als bruikbare werkkrachten aan de maat -
scUappy te kunDen teruggeven.
(„N. Ct.")
Het comité ter verkryging van een
wetteiyk vastgesteld sluitingsuur voor
winkels en magazynen te Amsterdam,
vertegenwoordigende 14500 personen,
heeft een adres aan den gemeenteraad
gericht, waarin wordt verzoent ten spoe
digste in behandeling te nemen het rap-
onder borgstelling voorloopig in vryheid
gesteld en verliet nu de zaal, onder
daverend gejuich van het publiek en
vergezeld van Mevrouw Ryie en Mary,
die hem door hare tranen heen,vriendeiyk
toelachte.
Daar al de opgaven van den matroos
by onderzoek waar bleken te zyn, werd
zyn vonnis spoedig uitgesproken, doch
het gerecht beval hem tevens in de genade
van de koning aan. Kort hierop werd
hy naar Australië gezonden, waar hy
later als een der eerste en beste volks-
planteis, die zich in het jaar 1803 op
Van Diemensland vestigden, nog tot
aanzien on rykdom is gekomen.
Niet langen tyd nadat Edward Clifton
volkomen vrygespioken werd, trad hy
met Maiy Ryde in het huweiyk, en
lange jaren van ongestoord geluk stelden
het jonge paar schadeloos voor al het
verdriet dat zy ondervonden hadden.
EINDE.
