Dinsdag
13 October.
FEUILLETON.
entiën.
Wantjes
PERS,
ceele to„3Um
tan is verre vaa
ft eenige cflfars
lanstaande jaat
l op 8 5 a lo
'eten 1,350,ooo
rente van bui.
wee jaren lang
Saald. De Sultan
onen, bang 0tn
log kalme atre.
noodig voor
franca. De
toereikend
De tfldun
buitenlandacbe
flo. 251.
41e «laargang.
1903.
VLISSISGSCHE (OlltAXT.
Prtja per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50
Afzonderlijke nummert 5 cent. Men abonneert zich bjj alle Boek
handelaren, Poetdirecteuren ei rechtstreeks bjj den Uitgever
r. VAM BB VELBB Ir., Kleine Markt, I. 187.
gevaar dreigt,
komt ooi
Matin"
van Frank-
laatste dagen
glerach-Marok-
ernstig,
igtal kilometer
ara een overval
convooi. Ka.
aakt, inlanders
toord.
ichten.
ABVERTENTlÈNrm 1 4 regelr 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bü directs opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend, Groot» letters
en dichü's naar plaatsruimte.
Tere fagalflu, sltgsseaisM ©g Isa- es Ssasi&ieso
Tetepbooaa-
.«ïf IO.
£fe©aa«menjto-AdTsrteii4i8n op gas? vooj-daslig© voorwaarden.
vlot
nen
uit
geweest om
dat gisteren
te krijgen,
de schade
het boo ja
amheden met
atuurljjk heeft
water geleden,
aai.
deel tot can-
ten in de va-
assens gesteld
erneuzen (ltb.j,
sht, (Kath.) p.
en J. F. a.
ulat (Kath.)
minister van
ssie banoaml
n reorganisatie
Kon. instituut
ord, beoogende
d tximen van
met öjirigan
om nissie is de
terwfll daarin
Da Bruljue,
atituut en de
Koster, laatst-
iMÉÉsh berinta.
Vioe president Baad van State.
Kaar „De T(jd" nader verneemt, komen,
meer dan de beide reeds genoemde
u van de Tweede Kamer, voor het
presidentschap van den Road van
L in aanmerking de Commissaris der
Login in Utrecht, A. baron Schim-
Lenninck van der Oye van de Poll
Keyenbeek en de oud-minister jhr.
e, J. Röell.
De Opr. Haarl. Ct.," opmerkend, dat
jt geiucht naaat den heer Mackay ook
ir, de Savornin Lohman noemt, schrijft
zou ongetwijfeld eene zware slag
voor de recht er zijde in de Tweede
I06i, indien een zoo in alle kringen
.(joht en bekwaam Staatsman, als de
Lr Lohman, niet meer als Kamerlid
ittlng had en moeilijk zou de keuze
Lr den heer Lohman zijn, wat bij,
leider der Christ, histor. partij, moest
u, indien men hem stelde voor de
,jg: öf lid der Kamer blijven, óf
s-president van den Raad van State
gorden.
Zjj, die den heer Lohman kennen,
;en, dat hjj zich niet door eerzucht
laten leiden b(j die keuzemaar dat
daarbij alleen zal overwegen wat
lit meest is in het landsbelang en van
jt beginselen, waarvan hij de drager en
Lrtplanter is. Maar dat neemt niet weg,
|it de keuze moeilijk zal zijn. Velen
Hen allicht meenen, dat iemand als
heer Lohman om zijn eigenschappen
staatsman niet in de Kamer kan ge
it worden.
Voorstellen tot grondwetsherziening.
ptabiliteit van
en Graait van
s van de rjj ka
ken.
In baar derde artikel over dit onder-
Lrp bespreekt „De Nieuwe Courant"
Ie algemeene argumenten, welke de
•commissie heeft te berde gebracht
L algemeen kiesrecht te bepleiten.
Geschiktheid tot kiezen, zegt de com
missie, is niet door bepaalde kenteekenen
u te geventen opzichte van de uit-
Lfenicg der kiesbevoegdheid is alles be-
8t3ü(i Itokkelflk, wordt alles beheerscht door
™rsoonlflke eigenschappen. Die uitspraak
echter is veel te algemeen om bij de be-
Lrdeeling dezer materie den doorslag te
geven. Het attributieve stelsel van kies-
Lht toch neemt niet meer dan een
(taesumtie, een vermoeden van geschikt-
iiid aan om kiesrecht uit te oefenen,
har het niet mogeljjk is eiken kiezer
psoonljjk op z(jn geschiktheid te onder
Beken. Welnu, wat doet de commissie
pet haar uitsluitingen van zekere cate-
pleën anders dan te hunnen aanzien
test te stellen een vermoeden van on
geschiktheid? Waarom zouden er onder
ie faillieten niet een aantal personen
korden aangetroffen, in het bezit van de
(Persoonlijke eigenschappen", welke naar
bet oordeel van de commissie op het
1903.
f, d. A. v.
- P. Tim-
J. W. Rosier,
N
uik,
stalz.
illS 11.5.
itktHI.
ma geelt bij
log tegen de
an hevigsten
cent.
de Drogist-
S. A. LUIT-
SCJULTE,
Ter Neuzen
)(j J. GROE-
VAN DIX-
ode blijft zicb
leveren van
andere
sn.
CHOCOLADE
EAU DE
oud, H 27.
(Vrfl vertaald door M. J. K.)
65.)
■De dochter van een moordenaar
I Dat zou het oordeel van de geheele
I wereld z(jn Het gerecht, de kranten
I alles klaagde hem aan als moordenaar.
I Allen dachten zeker, dat hjj Hollenberg
overgehaald om hem met den graaf
I» kennis te brengen, onder voorwendsel
'en hem op zijne reis om de wereld te
willen vergezellen, in waarheid echter
'"a zich toegang tot zjjnjiuis te verschaf-
I fan en den diefstal te plegen, dien hij
ivoren beraamd had met oude kennis
- dieven van beroep, met wie hjj
'n het tuchthuis had gezeten.
Dit laatste vermoeden las hjj in een
Mant. HQ herhaalde het woord tucht -
uitoefenen van kiesrecht aanspraak geven?
Waarom niet onder de uit openbare kassen
bedeelden Waarom niet onder de wan
betalers van belastingen? Zoowel voor
de toekenning als voor de uitsluiting
moeten zekere teekenen worden aange
nomen, die een vermoeden van geschikt
heid of ongeschiktheid vaststellen voor
zekere groepen of categorieën van perso
nen zoodra men aan het detailleeren gaat,
is iedere kiesrechtregeling onverdedigbaar.
Men zou alléén kunnen zeggen, dat het
vaststellen van kenteekenenvan geschikt
heid gemakkelijker ia dan van ongeschikt
heid j maar sinds wanneer redt men zich
uit de moeilijkheid van het vinden het
best, door het zoeken op te geven Wie
dat doet staat aan het verwQt bloot, dat
hjj het met de samenstelling van het
kiezerscorps zoo nauw niet neemt, als
zQn tegenstandereen verwjjt, dat inder
daad gerechtvaardigd is.
De Unie-commissie liaefc verder geZ9gd
dat de wet, waaraan allo burgers moeten
gehoorzamen, grootere zedelijke kracht
ontleent aan het feit, dat vertegenwoor
digers van alle rangen en standen in de
maatschappQ aan hare totstandkoming
medewerken.
Toegegeven, zegt het blad, mits men
er niet in leze, dat dit laatste thans niet
het geval zou zjjn. Welke rang of stand
is in Nederland van medewerking tot de
totstandkoming der wet uitgesloten Geen
enkele. De commissie wil toch niet zeggen,
dat zjj, die niet in staat zijn in hun
onderhoud te voorzien, gezamenlijk een
maatschappeljjken rang of stand uitma
ken en waarschjjnljjk evenmin, dat de
Nederlandjche „arbeider* van de uitoefe
ning van het kiesrecht is uitgesloten.
WQ hebben althans op geen andere
plaats in het rapport ontdekt, dat zjj zich
stelt op het standpunt, waarvan de ge
heele soc.-dem. Memorie van Toelichting
uitgaat, verklarende dat fftoch zeker wel
minstens deze eisch mag worden gesteld,
dat de arbeiders zelf door middel van hst
kiesrecht op de totstandkoming van (ar
beiders) wetten hun invloed kunnen uit
oefenen* een bewering, die strjjk on
inzet is van het geheele stuk. Deelt echter
de commissie die meeuing, zooals vanzelf
spreekt, niet, dan komt ook voor haar
de vraag of de Nederlandsehe wetten vol
doende zedelijke kracht bezitten hierop
neer, of de Nederlandsehe arbeider er in
voldoenden getale aan medewerkt. Maar
daarmede verliest het argument dar com
missie zijn algemeen karakter en tevens
al zjjn kracht.
Voorts hecht da commissie, zoo merkt
„De Nieuwe Courant" op, veal waaide
aan de „opvoedende kracht* van het
stembiljet.
Het genot van da rechten van den
staatsburger kweekt het besef zjjeer plich
ten. Hjj zal, het stembiljet gebruikend,
leeren begrjjpen, dat zjjn kiesrecht beoogt
niet het belang van hen, wien het wordt
toegekend, maar dat van den Staat. „Het
gevoel van verantwoordelijkheid voor den
gang van 's Lands zaken wordt eerst
huis", en de gedachte, die hem daarbjj
door het hoofd ging, perste hem een
heesch geluid uit de keel.
Hjj bevond zich niet meer in de Dier
gaardestraat neen, hongerig en zonder
geld zag hjj zichzelven in de Frederikstraat
staan, vervuld met plannen van zelfmoord
om aan al zjja lijden een einde te maken.
Daar raakte plotseling iemand zjjn schou
der aan hjj herkende hem oogen-
blikkeljjk het was een lotgenoot, aan
wiens zjjde hjj in het tuchthuis had
gewerkt.
Duidelijk zag hjj thans dat gelaat voor
zich, hjj kon de ruwe stem hooren, die
hem iets in het oor fluisterdenog
zeer nauwkeurig herinnerde hij zich de
woorden
„Jfl bent juist de man, dien wjj noodig
hebben. Met „wjj" bedoel ik mjjn ka
meraad Frits Kolmick en mflzolven. Het
is geen zwaar werk, je behoett er je
handen niet bjj vuil te maken. Je behoeft
slechts een beetje den onnoozele te spelen
en een voornaam heer te vergezellen, als
hjj in den nacht naar huis terugkeert.
Heinz Werling sprong op, sloeg met
de vuist op de tafel en riep
De graaf 1 Of zooals hjj zich later
liet noemende prins t Zjelke I
verkregen door die klassen der bevolking,
die gedurende betrekkelijk geruimentjjd
in politieken zin mondig zjjn verklaard
en tot daadwerkelijke deelneming aan het
staatsbestuur zQn geroepen."
Zou men niet zeggen, dat de commissie
in dit gedeelte van haar studie erop uit
geweest was om materiaal ter bestrijding
van haar doel een plotselinge ver
dubbeling van het kiezerskorps bjjeen
te brengen Wat zoo vragen wjj
heeft men bjj zulke verdubbeling wel van
de naaste toekomst to verwachten, indien
thans nog door zeer velen te weinig
wordt begrepen, dat het kiesrecht beoogt
het belang van den Staat De commissie
kan toch niet geheel vergaten zjjn, dat
de Kieswet van 1896 het aantal kiezers
van nog geen 300,000 op nagenoeg
600,000 heeft gebracht (van 6,48 op bjjna
12 pet. der geheele bevolking) en dus
bQna verdubbeld. Of wil zjj zeggen, dat
de zes jaren, sedert verloopen, den „be
trekkelijk geruimen tijd" vormen, dien
zjj zelve voor de nieuwe kiezers noodig
verklaart om bet gawenschte gevoel van
verantwoordelijkheid voor den gang van
's lands zaken te verkrijgen Maar dan
had zjj moeten aantoonen, uit welke
verschijnselen de zoo gewenschte ontwik
keling van den public spirit in zijae best9
beteekenis te onzent blflkt. Nu zij het
naliet, kan zjj aan niemand het recht
betwisten uit baar eigen uitspraak, bjj
het licht der ervaring van de laatste zes
jaren, een conclusie te trekken, aan de
hare gansch tegenovergesteld.
Men verzoekt het volgende op te ne
men
Een milicien van d8 iichtlag vau 1903
verkeert, bljjkens een iegezeadea stuk
in „De Avondpost" in het onzekere, of
zfln verloftijd van 15 Maart tot 12 Mei
de stakingstfld meetelt voor eerste
oefening.
- "Hierop is thans geen beslist antwoord
te geven. Ingevolge art. 96 der Militiewet
1901 zou da eerste oefening moeten
rekenen van 15 Maart af, dan dag der
inlijving. Evenwdl is in het wetsontwerp
dat thans bjj de Tweede Kamer aanhangig
is, voorgesteld om den aanvang der
eerste oefening te stellen op den dag van
opkomst onder de wapenen, dat is voor
de lichting 1903 bjj de infanterie op 12
Mei. Earst met de beslissing over bedoeld
wetsontwerp zal derhalve de onzekerheid
zjjn opgeheven.
Wettelijks regeling der tijdsbepaling.
In een adres aan den minister van
binneulandsche zaken wflst de Neder
landsehe Bond van horlogemakers op de
verwarringen, die herhaaldelijk ontstaan,
doordien in ons land niet wettelijk is
vastgesteld een voor geheel Nederland
geldende tijd. Thans is de tijdsbepaling
geheel overgelaten aan iedere gemeente
in het bjjzonder.
De bond deelt in het adres de resul
taten mede van een onderzoek naar het
Frits Kolmick, bijgenaamd Kalmuck In
dat gezelschap moeten de moordenaars
gezocht worden I
HOOFDSTUK 3XXII.
De commissaris Schmelder was er
herhaalde malen geweest om te hooren
hoe het met zjjn broer ging, die bjj een
laat thuis komen zwaar verkouden was
geworden.
Deze nam toe in beterschap, maar op
aandringen van zjjne vrouw had hjj zich
zeiven toch 6en paar dagen huisarrest
opgelegd. Zoo dikwijls zfln broeder Fre-
derik hem bezocht, vroeg hjj altjjd naar
de zaak van den moord in de Diergaar
destraat, waarin hjj bjjzonder veel belang
stelde, sedert hij uit de krant wist dat
de overleden ontslagen gevaugene Heinz
Werling de zwager was geweeit van
majoor Hartmann. Hjj herinnerde zich
nog levendig de zonderlinge ontmoeting
met den majoor en diens schoone nicht
in het bosch bij Freienwalde, toen de
oude man zoo angstig was over de
gevolgen van het ongeluk dat hem had
getroffen.
Da arme majoor vreesde voor
allerlei akeligheden, doch hieraan zal
hQ wel niet gedachte hebben, sprak de
verschil in tijdsbepaling tusachen ver
schillende plaatsen in een bepaalde
omgeving, waaruit de conclusie wordt
gemaakt, dat de tegenwoordige toestand
onhoudbaar is en waarom den minister
wordt verzocht zoodanige maatregelen in
het leven te roepen, „dat wetteljjk zal
worden vastgesteld een uniforme voor
geheel Nederland dienende tijdsbepaling
geldende zoowel in het burgerlijk leven,
als bjj de middelen van vervoer en in
alle takken van dienst van rijks-, pro
vincie- ot gemeentewege",diet geheel aan
den minister overlatende naar welken
tjjd bedoelde uniforme tijdsbepaling zou
moeten gerekend worden.
Mocht tot invoering van bedoelde voor
geheel Nederland geldende uniforme
tijdsbepaling worden overgegaan, dan
acht de bond het, zelfs afgescheiden
daarvan hoogst wenscheljjk dat besloten
worde tot vermeerdering der tijdseinen,
die, afkomstig van 's Rjjks Sterrenwacht
te Leiden, en uitgaande vaa de Verificatie
van 's Rijks zee-instrumenten, aldaar,
thans 2 malen per week worden over
gebracht uitsluitend naar Amsterdam,
's-Gravenhage, Rotterdam, Willemsoord,
Hellevoetsluis en Vlissingen en zoodoende
bedoelde tijdseinen, voortaan ook naar
andere gemeenten te do9n overbrengen,
al ware het naar dia gemeenten, welke
onder de le, 2e, 3 e en 4e klasse van
den telegraafdienst vervallen.
Geboorten en sterfte.
Aan een statistiek der geboorten en
der sterf G8 naar den leef tjjd en de oor
zaken van den dood in Nederland over
de maand Juli 1903, opgenomen in een
bijvoegsel der „Staatscourant" van 10
October 1903 is het volgende ontleend
Aantal inwoners op lo. Jan. 1903
5,347,181, levendgeborenen 13,729, over
leden met inbegrip van de levenloos
aangegevenea 563, aantal overledenen
met levenloos aangegevenen op 1000
inwoners per jaar 13,64.
Overleden zfln op den leeftfld van
minder dan éen jaar 1893, van 1 4
jaren 563, van 5-13 jaren 228, van
14 19 jaren 160, van 20 29 jaren
340, van 30 39 jaren 283, van 40 49
jaren 366, 50 64 jaren 786, 6572
jaren 1182, 80 jaren en daarboven 414,
onbekend 6.
Overleden ten gevolge van febris ty-
phoïiea, typbus abdominalis 37, typhus
exinthematicus febris intermittens
Malaria-cachexia 3 pokken 1 mazelen
48, roodvonk 7, kinkhoest 63, diph-
theritis 27, croup 12, dysenteria dy
senterie epid3mica influenza 5
Aziatische cholera cholera nostras 10,
andere epidemische ziekten 3, longtu
berculose 524 hersentuberculose 88, an
dere vormen van tuberculose 157, kanker
en andere maligne tumoren 490, meningitis
149, apoplexie en hersenverweeking 265,
organische hartgebreken 181, acute bron
chitis 90, chronische bronchitis 71,
pneumonia 256, ziekten van de maag
coupletzanger vol medelijden tot zflne
vrouw.
Ja, Karei, het is erg geno6g voor
hem, antwoordde zjj, maar ik heb nog
veel me£>r modelflden met de vrouw en
de dochter van den ongelukkige - dat
mooie jonge meisjo, over wie je zoo
dikwflls spreekt en van wie je broer
Frederik zooveel houdt.
Daar klonk muziek uit Janny'a kamer.
Hoor, zeide zjj, altijd dezelfde
zwaarmoedige melodieën als zfl nu
nog eens iets vrooljjks speelde maar
dat kennen ze zeker niet in de Konink
lijke Muziekschool.
Karei schudde het hoofd.
Daar heeft de muziekschool geen
schuld aan, maar wel Jenny zelf. Er
speelt haar iets door het hoofd, geloof
mfl vrouw, en dat maakt mjj bezorgd.
Kun jfl niet uit haar krijgen, wat dat is?
Daartoe heb ik mflu best al gedaan,
maar zfl wil het mfl niet zeggen. Sedert
hare ziekte is zij geheel veranderd de
dokter houdt vol dat haar niets scheelt,
vermoedelijk ia het dan toch de studie
van de muziek, die
Er werd gescheld.
Naar het schellen te oordeelen
moet het Frederik zfln, sprak mevrouw
41, gastro enteritis (bfl kinderen bene
den 2 jaar) 840, hernia, darmocclusie 33,
lever-cirrhose 31, nephritis en Bright-
sche ziekte 161, ziekten van de geslachts
organen der vrouw 3, kraamvrouwen
koorts 6, andere ziekten van zwanger
schap en kraambed 25, aangeboren
zwakte en gebreken 309, ouderdoms
zwakte 396, gewelddadige dood 164,
zelfmoord 35, andere ziekten 1291,
terwfllvan 399 de oorzaak onbekend was.
Pres'dont Ktuger is, vergezeld van
mevr. Eloff, en van de heeren Bredell
en Bock als secretarissan en den heer
Heymans als lflfarts, te Mentone aange
komen.Hfl begaf zich dadelflk naar de Villa
„Genua," waar hjj ook het vorige jaar
verblflf hield.
Vlissst&gsv, IS Oot.
ÖEMEEJrXE.BEÖBOOTIBrG
VOOR 1904.
Inkomsten.
Hoofdstuk II.
Inkomsten uit bezittingen.
Art. 1. Huizen en landerflen 13355.135,
art. 2. Erfpachten f 24.40, art. 3. Graa
f 9165, art. 4. Hakhout, f 483.06% art. 5.
Tienden, grondrenten en cflnaen fl 212.335,
art. 6. Jacht en visscherfl, f22, art. 7.
Reat9n van een kapitaal, groot f 100.000
ingeschreven op het grootboek der 27a
pCt. Nationale schuld f 2478.70, art. 8.
Rente van ingekochte oude schuld
f 1248 535, art. 9. idem van een kapitaal
groot memorie ingeschreven op het Groot
boek der Nationale schuld, Memorie,
art. 10. Verdere inkomsten uit bezittingea
f2235 59, Totaal vaa hoofdstuk II
f 11151.41.
Hoofdstuk Hl.
Heffingen, inkomsten uit nijverheid
en belastingen.
Afdealing I. Heffingen als belastingen
geregeld. Art 1 Weg-en tolgelden memorie,
art. 2. Keurloonea f 2755.77', art. 3.
Markt- of staangeldea f 1876,41s, art. 4.
Begrafenisreehten t 2205.66, art. 5. Lages
f 141.30, art. 6. Racbten wegens ver
richtingen van den ambtenaar van den
burgerlijken stand f 478 80, art. 7. Gelden
voor het gebruik vaa openbaran ge
meentegrond f 800, art. 8. Schoolgelden
voor lager onderwijs f 15297.56°, art. 9.
Schoolgelden voor middelbaar onderwijs
f 224. Totaal der I Afdeeling, i 23779.51s.
Afdeeling II. Inkomsten uit nijverheid.
Art. 1 Gemeentelijke publiciteit f50. art. 2,
Strand f 1433.80, art. 3 Keibank 1268.15,
art. 4. Zeehondeawarf f 186. Totaal der
II Afdeeling f 1937.95.
Afdeeling III. Opcenten op 'sRflks
dirrcte belastingen. Art. 1. 40 opcenten
op de hoofdsom der grondbelasting op
de gebouwde eigendommen f8050.43,
art. 2. 10 opcenten op de hoofdsom der
grondbelasting op de ongebouwde eigen-
Schmelder en zfl ging heen om open te
doen.
Wel, hoe gaat het, Karei Ban je
weer beter luidde de begroeting van
den commissaris.
Het gaat nogal 1, Ik beu blfl dat
je komt. Zoo juist sprak ik met mflne
vrouw over den moordbreng je mis
schien nieuws mee?
Neen, wij zfln nog even ver als
te voren, Proft blflft bfl zjjne opvatting
volharden, en ik heb zoo mjjn eigen ge
dachten omtrent dien Heinz Werling.
Gelooft ge nog, dat hjj onschuldig
is, oom? vroeg Jenny die onbemerkt
was binnengetreden.
Ja, kindlief, antwoordde de com
missaris, die dadelflk opstond, zfln nicht
een kus gaf en haar ernstig in het
bleeke gelaat keek. Ja, ofschoon alles
ten gunste van Profes opvatting spreekt.
Daarop wendde hfl zich weer tot zfln
broeder en zeide Je most weten, Karei,
dat Heinz Werling en „de prins,"
die schurk vau wien ik ja al meermalen
gesproken heb elkaar ontmoet hebban
ik heb hen zelf gezien. E i wij allebei,
Proft en ik, zfln vaat overtuigd, dat „de
prins" bfl den moord betrokken is.
(Wordt vervolgd,)