I
[4ie Jaargang.
Vrijdag
18 September.
inlaattie kMia
FBOItilETOÜ
1903.
De Troonrede.
VLISSIMSCHE COURAHT.
Pröa per drie maanden 1.30. Franco per post 1.30
Afzonderlijke nummers 6 cent. Men abonneert zich by alle Boek
bandelaren, Postdirecteuren os rechtstreeks by den Bit gever
F. VAN 93 Y3LB3 Jr., Kleine Markt, I. 1ST.
ABVEBTjENMÊNvan 1 1 rtfsls 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. BIJ direct® opgaaf Tan driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts (weemaal barskend. Groot® letters
en cliché'* naar plaatsruimte.
Ven .ïlaÊ étegelffe», aftgasaRifêü 9? les- m fssstief sa.
Tsll«$rès.©oimK'
w»* IO«
Afe«K>item«nfcs-A dTartenüSii op see)1 voordeelige roorwanrden.
21), die zicta met het volgend
kwartaal, aanvangende 1 October,
0p de „VllsslngscUe Courant"
«bonneeren, ontvangen de van
bedeu tot dien datniu verschy.
peilde nummers gratis.
Eerste Earner.
Het ontwerp adres van antwoord op
de Troonrede luidt als volgt
„De Eerste Kamer waardeert met
dankbaarheid, dat Uwe Majesteit, ver
gezeld van Haren Doorluchtigen Gemaal,
de gewone zitting van de Staten-Ganeraal
heeft mogen openen."
Hoogst aangenaam was ods de ver
zekering, dat onze betrekkingen met het
buitenland zich bleven kenmerken door
bet gewenschte zeer vriendachappeiyk
karakter."
„Met groote voldoening vernamen wü
van Uwe Majesteit, dat zoowel zee- en
landmacht hier te lande en in de over-
zeesche gewesten als het korps ambte
naren zich op lofwaardige wijze van
hunne roeping kweten en ook in ernstige
on moeilijke omstandigheden biyken gaven
op de hoogte hunner taak te z£|n."
„Met levendige belangstelling ontvingen
wjj de mededeelingen betreffen do den
algemeenen toestand van land en volk
en dien van onze koloniën en bezittingen".
,Het verheugt ons, dat de pac ficatie
van het noordeiyk gedeelte van Sumatra
dit jaar op hoogst belangryke wijze
vorderde."
,Uwe Majesteit zal kunnen rekenen
op oDzen ijver en toewyding by de
behandeling van de verschillende wets
ontwerpen die ons zullen worden voor
gelegd."
.Moge op den veelomvattenden arbeid,
die ons wacht, Gods zegen rusten."
(Zie Laatste berichten.)
By Koninklijk besluit is tot voorzitter
van de Tweede Kamer der Staten-
Qeneraal voor het tydperk der tegen
woordige zitting benoemd Z. Es. mr.
IE. baron Mackay, minister van Staat,
lid van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal.
De „N. Rott. Ct." wijst erop, dat in
de eerste Troonrede van dit ministerie
een heele reeks van wetsontwerpen werd
aangekondigd en dat de tweede Troon
rede weer nieuwe toezeggingen bracht.
Intusschen, tot nu toe heeft men het
klapperen van den molen wel gehoord,
maar nog niet veel meel gezien.
Het blad geeft verder een overzicht
van de verschillende onderwerpen, die
bjj deze Troonrede zyn toegezegd, in 't
bijzonder de aandacht vestigende op de
(Vry vertaald door M. J. K.)
45.)
Alleen de oude Schwichert, de schoon
vader van Hollenberg, had de heeren
gezien toen zy heengingen, doch toen
liepen zy met den rug tiaar hem gekeerd
by wist alleen mede te deelen, dat de
heer, met wien de graaf was heengegaan,
Heinzen heette.
Deze naam was by de politie onbekend,
maar toen Proft dien hoorde, wierp hy
Schmelder een zegevierenden blik toe.
Of Hollenberg by den moord be
trokken is, zal ik laten rustenmaar
dat Heinz Werling er eene rol in speelt
daarop durf ik myn hoofd verwed
den, zeide hy. Ik ga onmiddeliyk naar
voorbereiding der herziening van de
Armenwet en de aanvulling van art.
342 van het Burgeriyk Wetboek. Ver
melden wy nog, dat de „N. R. Ct." niet
misplaatst had geacht een warmen toon,
waarin uitkwam, hoezeer gewaardeerd
wordt, dat ons dapper Indisch leger zich
zoo kranig hield en waarin gehuldigd
werden de verdiensten van den man,
aan wien v?y in de eerste plaats het
op belangryke wijze vorderen der pacifi
catie van het noordeiyk gedeelte van
Sumatra te danken hebben.
Hot blad besluit wet den wensch, dat
de in overweging zynde maatregelen, die
strekken moeten om aan den inlandsohen
landbouw op Java een meer bevredigende
uitkomst te verzekeren, inderdaad doel
treffend mogen biyken,
Het „Handelsblad" had niet veel nieuwe
toezeggingen in de Troonrede verwacht
omdat er nog zooveel belangryks uit de
overige zitting is overgebleven. Er zou
al reden van tevredenheid zijn, indien
al het achterstallige werd afgedaan.
Het gelooft echter niet, dat by den
tragen gang der wetgeving hier te lande
het denkbaar is, dat behalve het vele
onafgedane van de vorige zitting, er nog
veel van het nieuw toegezegde zal tot
stand komen. Een buitengewoue werk
kracht zal reeds ontwikkeld moeten
worden, zal slechts de helft van de lange
ïyst over een jaar het „Staatsblad" heb
ben bereikt.
Het „Vaderland" noemt het in menig
opzicht geen biyde boodschap, die de
Koningin aan de Staten-Generaal heeft
gebracht. Het jaar dat verstreek was
daarvoor te ernstig en de uitkomsten
die te boeken vielen waren van te onbe-
vredigenden aard. De lichte plek ziet
„Het Vad." in het radicaal mislukken
der als .algemeen" bedoelde staking.
De Troonrede heeft op „Da Nederlan
der" een goeden indruk gemaakt. Al
is het Kabinet, mee door de gebeurte
nissen van dit voorjaar wat achterop
geraakt met de afwerking van zyn taak
het biykt dat het in de allernaaste toe -
komst allerminst denkt stil te zitten en
dat verschillendo belangryke ontwerpen
hun voltooiing naderen.
De .Standaard" herinnert eraan, dat
wy thans zyn op de helft van de huidige
parlementaire periode en betoogt, dat nu
in de laatste helft van dit vierjarig tyd
perk kunnen geoogst worden de vruchten
van den arbeid, gedurende de eerste helft
verricht.
En wat de Troonrede zelf betreft, ,De
Std." noemt haar hoogst belangrijk niet
alleen om de kloeke en ferme wflze,
waarop het bekende anarchistisch avon
tuur met den aankleve daarvan gabrand-
merkt wordt als „9en misdadige woeling",
maar ook om de ingrypende wetsontwer
pen, die zy voor dit jaar aankondigt.
Verder verdedigt het biad de regeering
tegen het verwyt van reactie, nu uit de
Troonrede overtuigend blij fet, dat de re
geering bereid is „door voortgeza'te soci
ale wetgeving" tot het „welslagen van
de Reichenbergerstraatmaar honderd
kansen tegen één, dat de vogel reeds
gevlogen is.
HOOFDSTUK XXIII.
Een minuut lang stonden de beide
broeders sprakeloos tegenover elkander.
Sedert zy gescheiden waren, bad ieder
van hen menigmaal by ziehzelven de
woorden herhaald, die op dit oogenblik
moesten gesproken worden, doch nu zy
tegenover elkaar stonden, kwam daarvan
niets over hunne lippen.
Opgealoten in zyne gevangeniscel, had
Heinz, dikwijls luid de aanklacht geroe
pen, die hij zyn broeder in het gelaat
wilde slingeren.
Dikwijls had de millionnair by zich
zeiven de betuigingen van berouw, de
woorden van verontschuldiging herhaald,
waarmede hy zyn broeder zou begroeten,
waarna hy smeeken zou bet geleden
onrecht zooveel mogelijk te mogen goed
maken door ruime schadeloosstelling.
Thans echter, nu hy de oogen moest
neerslaan voor den vasten blik van den
man dien hy zooveel leed had berokkend
nu bestierven die woorden hem op
de lippen.
Heinz was de eerste, die sprak. Hy
een gezonden voortgang van de arbeiders
beweging" te willen medewerken.
„De Standaard" aarzelt natuuriyk niet
te verklaren, met groote ingenomenheid
van de Troonrede te hebben kennis ge
nomen.
„De Tyd" spreekt demeeninguit, dat by
deaankondiging van zóóveel aanlokkelijke
plannen van wetgeving a's de Troonrede
aanbiedt, by alle vrienden Tan het Kabinet
de wensch levendig moet worden, dat
hat der regeering gegeven zy in het thans
geopende zittinejaar zeer veel daarvan
tot stand te brengen.
Ook .Het Cmtrum* wyst op het
uitvoerige, maar tevens op het belangryke
der Troonrede. Het multa en het multum
zyn hier vereenigd.
Byna alles wat de regeering wil voor
stellen mag in mindere of meerdere mate
urgent heeten en het is daarom te hopen,
dat de vertegenwoordiging haar krachtige
medewerking aan de afwerking van het
regeeringaprogram niet zal onthouden en
dat men niet te veel t(jd verspillen zal
aan lange redevoeringen en onvruchtbare
interpellaties.
In de „Maasbode" wordt er nadruk
op gelegd, dat de stakingsbeweging met
de zeer besliate uitdrukking uit konink
lijken mond van „misdadige woeling"
voor de historie gebrandmetkt is en dat
nogmaals stellig gewezen werd op de
nadeelige gevolgen van de agitatie, welke
slechts bij een geringe minderheid van
ons Nederlandsch werkvolk steun kon
vinden, terwyi later nog met even zoovele
woorden wordt getuigd, dat de gebaur-
tenissen van hot voorj aar den wetge venden
arbeid merkeiyk hebben vertraagd.
Het blad ge6fc voorts z(jD ingenomen
heid te kennen met de verschillende aan
gekondigde ontwerpen en drukt ten slotte,
naar aanleiding vaa de aauoa's betreffende
Ned.-Indië, de hoop uit, dat „het scheppen
van een meer gewenschteu rechtstoestand
voor de inlandsche christenen* ook in
dien zin zal geschiedendaï het niet
langer mogeiyk zal biyven, dat het goed
vinden van buigeriyke ambtenaren tal
van leden van het katholieke kerkge
nootschap in een bepaald deel van Iadië
verstoken kon houden van de toediening
van genademidielen hunner Kerk.
„De Residentiebode" piyst de werk
kracht en de werkzaamheid van het
Kabinet.
By de bespreking der verschillende
alinea's zegt het .Haagsche katholieke
blad" dat de geschutedonder van het
salvo, dat de bereden artillerie eerlang
onze schatkist openen gaat, minder
aangenaam in de ooren moet klinken,
maar men moet „das Uuvermeidïiche
mit Würde tragen." Overigens meent het
blad, dat het Nederlandsche volk met
moed en vertrouwen het komende jaar
kan tegemoet gaan.
Het „Dagblad" oetoogt, dat.deminis-
terieele koks niet hebben stilgezoten".
De vraag is nu, ot de parlementaire
maag sterk genoeg is om alles behooriyk
te verteren. De tyd moet dit aantoonen.
was zich zeiven weer zoover meester,
om te begrijpen, dat de open straatdeur
geen geschikte plaats was voor een
gesprek,dat stellig ni6t heel vreedzaam zou
zyo. By het zien van zijn broeder kwam
met vernieuwde hevigheid al de verbit
tering by hem boven, zooals hy die in
den eersten tyd van zyn ongeluk had
gevoelddoch hier aan de straat, waar
andere personen hen konden hoeren,
kon hy aan zyne gevoelens niet den
vryen loop laten.
Hy verbrak dus het stilzwygen, door
zyn broeder uit te noodigen tot binnen
treden, en al gevoelde deze zich niet
byzonder aaDgenaam gestemd, toch vol
deed hy gaarne aan deze uitnoodiging.
Zoodia de deur achter hen gesloten
was, herkreeg Robert Werling zyn
zelfvertrouwen.
Heinz, begon hy, ik ben ais een
ryk man naar Duitschland teruggekeerd.
Ik ben pas enkele dagen hier, en zoodra
ik wist waar ik je vinden kon, ban ik
gekomen om ja zooveel mogelijk scha-
doloos te stellen voor bet onrecht dat
Ik je heb aangedaan.
Onwillekeurig keek da millionnair rond
in deze armoedige omgeving en vergeleek
deze met de weelderige vertrekken,
Dankbaar, maar niet voldaan is het
blad over betg en de Troonrede omtrent
Atjeh zegt.
Het was te verwachten, dat „het
Volk», het orgaan der S. D. A. P., zich
vooral zou werpen op die zinsnede der
Troonrede, waarby de Aprii-beweging
een „misdad'ge woeling» wordt genoemd.
Wegens deelneming aan de verweerbe-
weging der arbeiders is niemand door
den rechter veroordeeld. Strafbaar voor
de wet was dus de Aprilbeweging niet
en wie, buiten of boven de partyen
staande, het karakter dezer beweging
wil aangeven, heeft dus niet het recht
haar misdadig te noemen.
„Misdadigs wosling.»
Tegen deze uitdrukking, waarmede
in de uitgesproken troonrede, de toeleg
van het voorjaar tot wering der „sta-
kingswetten» wordt gekenschetst, is van
verschillende zyden bedenking geopperd.
Men heeft een dergeiyk oordeel mis
plaatst genoemd in den mond van de
Koningin, het Hoofd van den Staat, die
„boven de partyen behoort te staan».
Wy kunnen met deze opvatting vol
strekt niet instemmen, zegt het „Hbl."
omdat zy dan de Aprilbeweging van
1903 in een geheel verkeerd licht plaatst.
By die woelingen was van party-geschil
len, waarboven de Kroon verheven
behoort te zyn, in de verte geen sprake.
Het is geheel buiten kyf dat de wyze,
waarop zich het verzet tegen de zooge
naamde stakingswetten heeft geuit, niet
anders is geweest dan een anarchistische
toeleg om door dwangmiddelen het
staatsgezag te verlammen, de volkever
tegenwoordiging te bedreigen, en de
groote steden door het afsnijden van
toevoer der levensbehoeften uit te hon
geren. By dezen toeleg hebben de soci
aal-democraten z'ch dit is nu toch
wel duidel'Jk genoeg gebleken tegen
betor weten in aangesloten.
Deze toeleg is inderdaad „misdadig"
geweest en heeft de regeering genoodzaakt
met goedkeuring van alle ordelievende
burgers, waaronder het overgroot deel
der werklieden, maatregelen te nemen,
ook van wetteiyken aard, om bet gezag
te handhaven en rust en orde in Nederland
te herstellen. Tot die maatregelen behooren
ook de aanvullingen der strafwet die
noodig zyn gebleken ter beteugeling van
dergeiyke feiten, wier misdadig karakter
hierdoor de Nederlandsche Wetgevende
Macht heeft erkend.
Weken lang is ons land in rep en
roer gebracht; handel en nyverheid zyn
ernstig benadeeld duizenden jongelieden
moesten uit hun werkkring worden ge
rukt en honderden hebben er hun betrek
king door verlorenduizenden werklieden
zyn door het roekeloos bedrijf der volks
menners, nog wel tegen beter weten in,
broodeloos gemaakt. En dit zou maar
een „partyzaak» zyn geweest, een een
voudig voorval iu den stryd tusschen
de verschillende richtingen op politiek
gebied
waarin hQ door zyn rykdom kon leven
voor de eerste maal in zijn leven
schaamde hy zich.
Het het spijt my vreeseiyk,
stotterde hy ik had vroeger
iets voor je moeten doen maar
ik wist, wat er g6beurd is en kon
het immers niet er op wagen dat
myne brieven door de handen der politie
gingen.
Houdt die verontschuldigingen
maar voor je, Robert. Wat je gedaan
bebt, moet je maar voor je eigen geweten
verantwoorden voor my komt het er
alleen op aan, wat je in de naaste
toekomst denkt te doen. Je zegt, dat je
ryk bent. Ik verlang niet anders van je
dan dat je me geeft wat je my schuldig
benthet geld dat je my bedriegeiyk
hebt ontnomen I Maar ik heb een vrouw
en een dochter.
Waar zyn die?
zy wonen te Freienwalde. Sedert
ik gebrandmerkt ben als schurk, hebben
zy me niet weder gezien. Ik zal ze ook
nooit wederzien, want myn kind weet
niet anders dan dat ik dood ben. Maar
ik meet aan haar beiden goedmaken al
het kwade, dat ik door myne schande
over haar hoofd heb gebracht, en die
Is de spraakverwarring dan al zóó]ver
gevorderd, dat men partystryd niet meer
weet te onderschelden van revolutionair
bedryf?
M sdadig is dat bedryt stellig geweest,
en aan het gezag en aan de hooga plaats
van het Koningschap wordt geenszins
afbreuk gedaan, wanneer het by dsn
waren naam wordt genoemd. De Koningin
heeft aldus gesproken, niet als hoofd
eener party, maar als hoofd van den
Staat, voor welker heil en ongestoord
behoud ock zy, en zy in de eerste plaats,
verplicht is te waken.
Gister is er in 't Hotel den Ouden Doelen
te 's-Hage een vergadering gehouden van
de leden van het Centraal Comité van
de antirevolutionaire party. Da minister
Kuyper bood, als oud-voorzitter van hst
comité, zyn voormaligen medeleden een
gastmaal aan in dat hotel, waarby ook
vorsch 1 ends van 's ministers ambtge-
nooten genoodigd waren.
Mist alleen malaise in den Scheepsbouw.
Een der lezers van „de Tjl." schryft
aan genoemd blad
Een artikel in uw Uad onder het op
schrift „Malaise in dan scheepsbouw"
noemt als een der redenen van dia
malaise bet feit, dat vele Nederlandsche
stoomvaartmaatschappyen hare schepen
buitenslands bestellen. Gsrust zou men
echter nog varder mogen gaan en bewe
ren,dat die buitenlandsche bestellingen de
kanker zyn voor oaze geheele Neder
landsche ny verheid.
Want voor elk artikel, dat hier te
lande goed, ja Z9lfs beter dan buitens
lands wordt gemaakt, geldt het feit, dat
tal van koopers bUjven volhouden het
buitenland te prefareeren. En onder die
koopers zyn niet alleen particulieren,
neen, zeils corporaties en Nederlandsche
gameer ten maken zich aan die dwaas
heid schuldig. Er zyn by ons te lande
nog groote gemeenten waar buitenlandsch
fabrikaat in de bestekken wordt voor
geschreven.
Aan de Nederlandsche industrie wor
den steeds zwaardere lasten opgelegd
om slechts de ongevallenwet te
noemen en wil z(J die kunnen dragen
dan moet zy den steun hebben van
eigen iandgenooten.
Laat toch ieder die buitenslands koopt,
wat ook hier goed, en misschien beter,
gemaakt wordt, eens bedenken wat hy
doet, hos hy meewerkt om het buiten
land te veriykan ten koste van eigen
Iandgenooten, hoe hy meewerkt om te
beletten, d it Nederlandsche werklieden
in eigen land voldoende hun brood kun
nen verdienen en hos hij least not least
ons land In de oogen der buitenlanders
verlaagttoteenhulpbshosvendenstump9r.
De minister van oorlog heeft in be
ginsel besloten tot het opriebten van een
compagnie administatietroepen en kan
schuld denk ik door jou aan vrouw e'n
kind te voldoen.
Ik wil gaarna alles doen wat in
mijn macht staat, daarvoor ben ik hier
gekomen. Ik ben bereid tot alles wat je
verlangt, want ik heb in Afrika een groot
vermogen verworven.
Je moet my nu alles zeggen, zonder
my iets te verbergen, sprak Heinz ernstig.
Ik weet dat j9 onder den naam Rooert
Werling dat groote vermogen niet hebt
verkregen en dat je ook niet als
Robert Werling naar hier gekomen bont
dat kon je niet. Wat is je naam
tegenwoordig James Walter.
Hoe groot is je vermogen
Over de tien millioen mark.
Heinz, die tydens het g6sprek was
biyven staan, keek zyn broeder nu
wrevelig aan. Da man, die hem zoo diep
had gekrenkt, die hem zyn vermogen
had ontstolen, die hem tot eeu misdadiger
bad gemaakt, die man was nu million
nair, terwyi hy zelf als tuchthuisboef
schouder aan schouder had gewerkt met
het uitvaagsel van het menschdom,
terwyi zyne vrouw en zyne dochter,
i beroofd van een tehuis, aan het mede-
ljjden van andoren waren overgelaten,
j Wo"it ntr»»{gd„
