Ie
Vrijdaj
31 Juli.
178.
1903.
4ie Jaargang.
Prfls per dria maanden 1.80. Franco per post ï.iO.
Afecnderiyke nummar» 6 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren af rechtstreek* bij dsn Uitgever
f, YAM BS Ir., Kleine Markt, I. 187.
ABYEI'.ITÏNTIENvan 1-4 regels 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. Bij directe opgaaf Tan driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Groot* letters
en clichd's naar plaatsruimte.
fei» k|es «sgelfk* afigawatssr* «F •«*-
IO.
lto.snssie>liTe^eatils op hb Toordaalige voorwaarden.
Baa program van gemsoatepolitïek.
,De Nieuwe Courant» heeft een paar
artikelen gewijd aanhetgemeanteprogram
der Vrijzinnig-democraten en daarin hare
bezwaren ertegen geopperd.
In hare eerste beschouwing zegt zij o.m.
W(j mogen veronderstellen dat onze
bezwaren tegen het socialistische streven
bekend genoeg zijn, zoodat ze niet nog
maals in den breede behoeven te worden
uiteengezet. Een publiekrechterlijke corpo
ratie doet en moet alles doen volgens
vaste regelenieder besluit is een be
schikking en gaat met h3t beschrijven,
beadviseeren en circulairan van ettelijke
Snelheid van handelen, commercieele
zin, het opsporen van de beste markten
voor de grondstoffen en hulpmiddelen,
het bezoeken van klanten, ten einde een
behoorlijk debiet te vinden, dat alles ia
uitgesloten. .Voortdurend sterkor wordt
het streven om door .lotsverbetering*
de salarissen en loonen op te drijven boven
het peil der arbeidsmarkt, terwijl op den
duur de raadsleden, afhankelijk van de
ambtenaren-kiezers, den zedelijken moed
missen om, zelfs tegenover volmaakt on
redelijke eischen, zich te verzetten.
;Het voordeel dat een gemeente heeft
doordat zij in den regel goedkooper dan
een particuliere maatschappij het benoo-
digde aanleg en bedrijfkapitaal kan leenen,
gaat door offlcieelen omhaal, ambtelijken
spilzucht en gemis van koopmansgeest
geheel verloren.
Da consumenten do ondervinding
leert het zjjn even duur, zoo niet
duurder uit dan voorheen bij een parti
culiere maatschappij na rente en amor
tisatie blljtt als winst niet meer soms
minder - over dan de gemeente van een
concessionaris had kunnen bedingen.
En bü dat alles neemt het functiona
lisme onrustbarends afmetingen aan; de
gemeentelijke budgets worden topzwaar,
hot lidmaatschap van den raad is weg
gelegd voor den meest democratischen,
d. w. z. voor hem die aan de ambtenaren-
kiezers het meest belooft.
Dit, inderdaad zuiver Marxistische
„socialiseeren der productiemiddelen,''
deze „verwording" van het maatschappe
lijke leven, dient met kracht te worden
gekoerd. Het wordt waarlijk t(jd dat met
betrekking tot deze vraagstukken, bjj
alle partijen het politieke bewustzijn
ontwake."
In haar tweede artikel bestrijdt de
.Nieuwe Ct." o.a, hetgeen in het bedoelde
program gezegd wordt op het punt van
onderwijs
,Dj gemeente een reusachtig huis van
badeelingde enkele weigesteldeu over
geleverd aan stelselmatige adarlatingen
door den gemeentelijken fiscus de
ontaarde democratie met de overspanning
van het Staatsgezag uit het oude Athene
ös
,Sf®
(Vr(J vertaald door M. J. K.)
3.)
Daarbij dacht hij eigenlijk minder aan
zichzelven dan aan zijn vrouw en kind,
die er erg onder zouden lijden als zij
hunne woning en al de weelde zouden
moeten missen.
In plaats van dapper het ongeluk te
gemoet te treden, deed hij, wat anderen
ook zoo menigmaal in zulke omstandig
heden do8nbjj stelde het onvermijdelijke
van dag tot dag uit, altijd hoponda dat
hjj van het ergste verschoond zou blij
ven. Z|jü riddergoed ging over in handen
der schuldeisehers, doch h|j huurde een
lief buitenverblijf en leefde op goeden
voet.
ziedaar dsn toekomstdroom. Onze moderne
wereld ontbreekt alleen het genie van
een Aristophanes, om dat allea te per-
sifheren."
Nu somt het Haagsehe orgaan op, voor
welke zaken altijd volgenB het Vrij
zinnig-democratisch program de ge
meente nogal meer te zorgen heeftals
volksbibliotheken, leeszalenmusea,kunst-
verzamaüngen (kostelooze bezichtiging en
voorlichting) feesten,muziekuitvoeringen,
tooneelst-ukken, cursussen, voordrachten,
bureaux voor rechtsbijstand, enz. en
dan vraagt het blad, .waar hot geld van
daan moet komen
„Uit de bedrijven mag het niet gebaald
wordendie mosten de kosten van
onderhoud, afschrijving en e9n matige
risico-premie opbrengenmeer voora!
niet, want de consument moet zoo weinig
mogelijk betalen cd bat personeel zoo
hoog mogelijk gesalarieerd worden. Ver
ruiming dus van het belastinggebied.
„De inleiding verlangt een zuiver ge
meentelijke grondbelasting, of wel, indien
die onuitvoerbaar mocht blijken, de be
voegdheid om meer opcenten op de Bljks-
belasting te kunnen heffen, in 't bijzonder
om door buitengewone opcenten meer
de uitwonende eigenaren te kunnen
treffen. Verder een belasting op de waarde
vermeerdering van bepaalde perceelen,
voor zoover die van eenig door de ge
meente in het algemeen belang gemaakt
werk het gevolg mocht zijn. Dat ook
wij, mits binnen redelijke grenzeD, hierin
gezonde hervormingen zien, is meer dan
eens door ons betoogd. Maar dit zal
slechts een onnoozel deel der kosten
dekken, die van de verzorging der massa
het gevolg zullen z{jn. Opcenten dus op
de hoofdsom van de tot een inkomsten
belasting saam te voegen vermogens-
en bedrijfsbelasting. Het kan een aardig
bedrag worden, misschien wel gelijk
aan het inkomen zelf. Maar zij we dan
niet waar we wezen moeten
Be verkiezing te Sittard.
Men schrijft aan het „Handelsbl." uit
Limburg
Bij de aanstaande verkiezing voor de
Tweede Kamer zal het district Sittard
zijne treurige reputatie behouden. De
heer Beckers, wiens verkiezing tot lid
van de Provinciale Staten duizenden
guldens aan bier en jenever heeft ge
kost, is nu ook zwaar favori. Zijns par-
tQgenooten leiden de campagne met een
waar veldheerstalent oefening baart
kunst en het schijnt, dat de ver
ontwaardiging der Nederlandsehe pers
hen niet zal weerhouden bier en jenever
als projectielen te gebruiken.
Familieleden en vrienden van den
candidaat rijden de dorpen rond en bieden
in elk café een koelen dronk aan de
gasten. Het is te vreezen, dat op den
dag der stemming nog royaler zal ge
schonken worden. Ia een klein plaatsje
van het district opereerde heden een
agent, die de wegwerkers van het spoor
Lang kon dat echter zoo niat voort
duren, dit begreep Heinz zeer goed. En
wat deed h|j nu H(J nam zjjn geld en
waagde het in weddenschappen. Hjj had
kennis van paarden, ook had hij vele
wedrennen bijgewoond, onder de sport
mannen telde hjj verschelden bekenden.
Alzoo legde hjj zich g9heel toe op het
wedden en hoopte op deze manier terug
te winnen wat hjj buiten zjjn schuld
verloren had. Doch het ongeluk vervolgde
hem, en ten laatste deed hjj in wanhoop
dingen die het daglicht niet konden ver
dragen. Hij sloot zich aan bjj een kring
van mannen, die leefden van h6t uitbui
ten der jonge dwazen, welke in de eerste
vreugde over hun pas geërfde rijkdommen
de sport kozen om zich te vermaken.
Zjjn voornaamste bondgenoot heette
Hollenberg, een joakman met flink voor
komen en nette manieren, overigens een
gewetenloos avonturier en speler van
beroep. Heinz Werling was ondor de
sportmannen bekend als een nette kerel
daardoor kon hjj het vertrouwen winnen
waar dit voor Hollenberg en zijne kame
raden niet mogelijk was, of waar z(j het
reeds verloren hadden.
In zijn wanhopig streven om zijne
huishouding op den gewonen weelderigen
a nzette op den heer B. te gaan stem
men. Drinken mochten ze naar hartelust,
hjj zou alles betalen. Als men weet, dat
d' ze werver met hard werken zijn brood
moet verdienen, ligt het voor de hand,
dat hij door belanghebbenden van de
noodige geiden is voorzien.
Deze verkiezingsagenten kunnen met
vertrouwen de toekomst tegemoet zien.
D8 heer B. zal o. i. bij de eerste stem
ming worden gekozen.
De verklaring van den heer B. in
,De Limb. Koerier" van j.l. Zondag nog
eens overlezende, zullen we trachten tf
gelooven, dat hij zelf part noch deel
heeft aan het bier- en jeneverfeest door
zijne voorstanders geopend. Maar wat
zal men ter verontschuldiging zijner
vrienden aanvoeren.
Beschaafde domheden.
Mr. Plemp v. Duiveland heeft onlangs
een artikel geschreven in „Onze Eeuw"
over de stakingsgesshiedenis, waarvan
wij destijds melding maakten.
Dr. Frederik v. Eeden is 't met som
mige opmerkingen uit dat artikel niet
eens. Wat niemand verwonderen zal, die
zich herinnert, welke droeve rol deze
schrijver in die dagen gespeeld heeft,
merkt „De Ned." op.
Dr. v. Eeden drukt nu echter dat ge
mis aan instemming aldus uit, .dat bij
den heer Plemp „beschaafde domheden"
verwijt. H{j schrijft onder meer
„Er worden herhaaldelijk door onze
hoog beschaafde en zeergeleerde mede-
menschen dingen g6zegd, zoo verregaand
onnoozel, dat men moeite heeft te ge
looven, dat zjj ernstig gemeend zijn.
Ik denk nu aan een zekeren mr. Plemp
van Duiveland, die een stuk heeft ge
schreven over de staking, in het tijdschrift
t.Onz) Eeuw."
Nu zeggen onze sociaal-democraten
„Nou ja, dat is nu eenmaal een kapita
list. Die inan moet zoo rtdeneeren. Dat
is zijn klasse verstand, dat zoo spreekt,
gedreven door klasse-belang."
Ze bedoelen dat volstrekt niet als een
grove beleediging, alsof de man liegt uit
belangzucht. Ze vinden het heel natuur
lijk, als een natuurverschijnsel. Een kat
krabt en vreet muizen, een kapitalist
praat leugens uit klasse-belang. Zoo hoort
het.
Maar dat wil er bij mij niet in, en
bjj het door materialistische theoriën nog
niet doorgeredeneerde verstand van den
arbeider evenmin. De arbeider neemt dus
die uitlegging zóó op „De man wi! zijn
geld houden, daarom liegt hjj
Aldus wordt het wel een grove be
leediging. Wie zoo doet is een schavuit.
Eu eigenlijk komt men er op die manier
toe te beweren, dat alle kapitalistisch-
gezinden ook schavuiten zijn.
Maar dat gaat niet op. Het is vergefe
lijk wanneer men tot die meening bomt,
onder den invloed van gestadig bedrog
en valsche theorieën, maar zóo zijn de
menschen niet. En hetMarx;stisch dogma,
voet voort te zetten en zijn vrouw en
kind niet in armoedige omstandigheden
te zien, liet Heinz Werling zich verleiden
om met Hollenberg en diens vrienden
deel te nemen in oneerlijke zaken,
en hg werd het slachtoffer.
Door list gelukte het verscheidene
wissels in handen te krijgen van een
jong edelman, die onzinnige weddenschap
pen aanging en veel dronk. Die wissels
waren door Weiliug getrokken en tegen
contant geld ingewisseld b(j Maurits
Gaigar, den agent van een geldschieter,
met wien Werling kennis had gemaakt
door bemiddeling van Hollenberg. Toen
de wissels echter door den jongen edel
man betaald moesten worden, verklaarde
deze hjj was intusschea tot bezinning
gekomen dat de papieren door list en
bedrog verkregen waren, terwijl boven
dien de grootste wissel valsch was.
De geldschieter klaagde echter den
jongen edelman aan, maar d9ze leverde
het bew(ja van het bedrog en van de
valschheid in geschrifte, zoodat Heinz
Werling ten slotte gevangen genomen
werd. Hjj had zijn aandeel van het geld
ontvangen, hij h3d de wissels getrokken,
hjj had ze ook tegen contant geld inge
wisseld.
dat zoo de kapitalistische tegenstand wil
verklaren, verblindt het gezonde verstand
der arbeiders voor de ware verhoudingen.
Mr. Plemp van Duiveland is geen
schavuit die de waarheid verdraait om
zijn centen te behouden, Ik ben over
tuigd, dat hij en tal van zijn confraters
ook zoo zouden spreken, al zouden ze
6r hun centen juist mee verliezen. Za
spreken zoo omdat ze, ondanks hun goede
opvoeding, studie en beschaving niet
wtjzer zjjn. Uit domheid, niet uit be
langzucht.
Ze missen het vermogen tot onafhan
kelijk, zelfstandig denken. Een vermogen
dat onder onbssehaatden, ongeletterden,
ongestudesrdea volstrekt niet zooveel
zeldzamer is dan onder hen die zich wel
eens de bloem der maatschappij achten.
Hei is wel een verbazende gedachte,
sat ai die heeran en dames, die profes
soren, doctoren, rechtsgeleerden, regee-
ringsleden, schrijvers zoozeer te kort
komen in oorspronkelijk denkvermogen.
Maar toch is het zoo."
WJj vinden dit een nog ai merkwaar
dig stukje, zegt het orgaan van mr.
Lohman.
Vooreerstom de juiste opmerkingen,die
hier aan het adrea der sociaal-democra
ten worden gemaakt. Deze heeren kun
nen wel nu en dan heel wljage8rig ver
klaren, dat z|j hun tegenstanders geen
kwade trouw aanwrijven noch persoonlijk
bedoelen te beleedigen. het fait ligt
er toe, dat de eenvoudige man al die
verwijten van „huichelarij", „klassezelf
zucht", „branökastdelirium" enz. enz.
letterlijk neemt, en er zich door laat
opzweepen tot haat en nQd. Bovendien
klopt ook bjj de heeren zelf de practjjk
maar al te vaak niet op de theorie. Op
zich zelf is dit weinig te verwonderen.
Want een theorie, die zóó onhoudbaar
en dwaas en met zichtbare feiten in strijd
is als de Marxistische van het heel de
gedachtenwereld beheer schend klassebe-
lc.ng, wordt varzelf en natuurlijkerwijs
in de practjjk op zjj geschoven. Jammer
maar, dat de hoeren dhn niets overhou
den dan persoonlijke grofheden, die hen
tegen wie ze gekeerd zijn niet deren,
maar die wel hen wien ze worden aan-
gepreekt ongelukkig maken, en bovendien
de samenleving vergiftigen en de maat
schappij ontwrichten.
Deze kanker der sociaal-democratie
wordt door den beer v. Et-den met vol
komen juistheid aangewezen.
Maar in de tweede plaats lijkt ons
zfja stukje merkwaardig, vervolgt „de
Nsd." inzoover hier weer de zonderlinge
hebbelijkheid voor den dag komt, om de
meening van dan tegenstander aan „dom
heid" en gemis aan „zelfstandig denken"
toe te schrijven,
Werkt hier een soort, atavisme
Men weet, dat de liberalen vroeger
desgelijks deden.
Bij de sociaal democratie openbaarde
zich dit gemis aan eerbied voor ander
mans overtuiging in een anderen, schan
delijker vorm.
H(j bezat te veel eergevoel om zijne
medeschuldigen te verraden, en zoo werd
bjj alleen gestraft. Het vonnis luidde
zeven jaar tuchthuisstraf.
Zjjne vrouw, geen middelen bezittende
en zwaar lijdende onder het misdrijf van
haar echtgenoot, vond een onderkomen
bjj haar ouderen broeder, den gepensiou-
neerden majoor Hartmann, een weduw
naar met een zoon, die in de naburige
badplaats Freienwalde leefde. Mevrouw
Werling schreef aan haar man in het
tucnthuis. Haar dochtertje had men
onkundig gelaten van het lot haars vaders
en zoo teruggetrokken als moeder en
dochter daar leefden kwam er wel nie
mand op de gedachte, dat zij de vrouw
en het kind waren van den man, die
wegens het maken van valsche wissels
in den kerker zuchtte.
Heinz Werling antwoordde zjjn vrouw
in een berouw vollen brief. Hjj schreef,
dat hij het eeniga midd6l van boetedoe
ning zou aangrijpen dat hem overbleef,
en dat zjj ter wille van haar kind daarin
moest toestemmen. Onteerd door een
vonnis, zou hjj na zijn ontslag uit het
tuchthuis toch nooit weer een fatsoenlijke
positie kunnen innemen, daarom zou hy
haar nooit weder tot hulp en steun
Wordt 't nu by de ana'chisten tot
welks vreedzame species de heer v.
Eeden behoort weer „domheid"
Dit zou dan een interessant geval zjjn
voor de bastudeerders der hereditsitaleer
nieuw materiaal voor de conjectuur, dat
een erfeiyk gebrek van grootvader op
kleinzoon overgaat.
De dlenstyd van het bl(j vend gedeelte
der lichtingen van 1903 zal niet, zoeals
vroeger, in twee ploegen worden verdeeld,
doch zuiien da tot don dienst aan te
wyzen miliciens, na het volbrengen van
hunnen eersten oufeningatyd, nog acht
maanden achtereen voor het blijvend
gedeelte onder de wapenen worden ge
houden.
De deze maand benoemde 2e luite
nants zuilen up 8 Augustus a.a. worden
beëauigd es in functie gesteld.
yUmsmg&M, SO Juli.
In eene gisterenavond in het lokaal
„De Oude Vriendschap" gehouden buiten
gewone algemeens vergadering van de
vereeniging „Viissiugea Vooruit," onder
presidium van den waarnemenaen voor
zitter den heer W. L. Winkelman, werd
0.m. verstag uitgebracht van het gehou
den festival. De heer G. Kotte, secretaris
der vereeniging, had de gebeurtenissen
van dien feestdag keurig beschreven en
deed daarvan voorlezing. Zjne werk
zaamheden ten opzichte daarvan werden
door de l6dan zeer geapprecieerd. Aan
het verslag door den. penningmeester,
den heer L. van Aartsen, uitgebracht,
ontleenen wjj het volgendeAan parti
culiere bydragen werd ontvangen f 64,76,
het saldo in kas der vereeniging bedroeg
f 119,96s, te zamen f 174,71'. De onkosten
in verband met het gehouden festival
bedroegen f 107,68, zoodat de kas der
vereeniging thans een batig saldo aaawyst
van f 67,03'. De heer Winkelman maakte
de opmerking, dat in andere steden by
een gehouden festival de kas een te kort
aangeeft. Dat dit niet het geval is by de
jonge vereeniging is voornameiyk te
danken aan het zuinig beheer van den
penningmeester. De vergadering sloot zich
bjj het gesprokene van den heer Winkel
man aan.
Wegens ontstane vacaturen werden
tot bestuursleden gekozen de heeren
W. L. Winkelman, P, G. Jobae en
1. Fonteyn, die zich de benoeming als
zoodanig hebben laten welgevallen.
By de verdere besprekingen, die piaats
hadden, werd het plan geopperd een
tentoonstelling te houden op het gebied
van zeewezen, omdat Vlissingen, een
plaats aan de zee gelegen, op dat gebied
heel wat bydragen zou kunnen leveren.
Dit initiatief void a'gamesnen by val en
de voorzitter zeide een grondig onderzoek
naar het mogelyke daarvan toe.
kunnen zya. Derhalve was het zyn wil
en wensen, dat zj hem voortaan als
een vreemde zou beschouwen. Aan zijne
dochter moest gezegd warden, dat haar
vader dood wasDooit wenschte hy
weder eenig reent op vrouw en kind
te laten gelden.
Majoor Hartmann drong er op aan, dat
zyne zuster in deze levenslange scheiding
zou bewilligenhy meende dat zy dit
wel verplicht was, al ware het slechts
om hare dochter, die byna volwassen
zou zya waaneer de misdadiger uit de
gevangenis ontslagen kon worden. Alle
hoop op eoD gelukkig huwelijk van hare
dochter zou zy vernietigen, wanneer zy
tot haar man terugkeerde. Met bloedend
hart stemde mevrouw Werling nu toe
ter wille van hare dochter.
Nu was Heinz Werling weer vry man.
Maar de kleine som gelds welke hy
vier weken geleden als uitgangskas had
ontvangen, was tot den laatsten penning
verbruikt. Da eerste kans om iets te
verdienen was hem daareven aangeboden
door een berucht misdadiger, die met hem
in het tuchthuis had gezeten.
f Wordt vtrvuigd.)