Woensdag
11 Februari,
35.
41e «laargang
1903.
HISSIMSCIIE CÖIIRAMT.
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert "rich by alle Boek-
handelsren, Postdirecteuren of rechtstreeks bQ to O i t g 9 v e r
F. VAN SS VXL®3 Jr., Kleins Markt, X. 1ST.
ABVERTENTIÊN vsn 1— A .regel» f 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. By directs opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prjjs slechts tweemaal berekend, Groots letters
en cliché'* naar plaatsruimte.
VersskgaS iagelSSs» 1»*- e» {«BSiigo. IO.
töeamssMIwteitffigi op awnr vaordeeMga Toemsfdnb
Over de staking.
De .Nederlander4 schrift onder meer
E°Men vergelijke de spoorwegstaking
met de verleden jaar gehouden groote
staking by de firma Van Heek. De laatste
7,as een zuiver economische strijd. Dooi
den voortduur werden in hoofdzaak
alleen de belangen van werkgever en
werknemer geschaad, niet die van derden.
Deconsumenten konden zich, desverlangd,
elders voorzien.
Bij de spoorwegstaking geheel anders.
De schade, hier door den ondernemer te
lijden, zonk geheel in het niet by het
onmeteiyke nadeel aan de gansche
samenleving uit alle rangen en standen
toegebracht, ja, by de onhoudbare positie,
waarin zy als natie tegenover andere
volkeren zouden worden gebracht.
Wanneer nu in het publiek en rationaal
belang maatregelen worden getroffen om
zulk een ramp in de toekomst ie voor
komen, dan moet men toch wel bt een
onverbeteriyk demagoog zijn öf de meest
elementaire notie van perspectiet missen,
om hierin te zien een aanslag op de
rechten der arbeiders.
Volgens de .Tijd" zou Oudegeest
Zondag te Botterdam de uittarting tot
de Nederlandsche justitie gericht hebben
indien .men hem durfde gevangen nemen,
zouden 18000 spoorwegarbeiders hem
wreken. Het blad spreekt In dit verband
van .het schrikbewind".
Of en op grond van wetke wetsartikelen
er termen bestaan tot inhechtenisneming
van Oudegeest na zijn jongste circulaire
aan het spoorwegpersoneel, waarin de
voorbereiding werd gelast van maatregelen
om eventueel de aanneming van een
bepaald wetsontwerp door de Staten-
Gsneraal onmogelijk te maken, is een
quaestie, welke wy hier niet wenschen
te beantwoorden.
De veronderstelling échter, dat de
justitie zoodanige inhechtenisneming tot
handhaving der rechtsorde zou geboden
achten, maar zich door bedreiging van
den persoon, dien zij behoorde aan te
tasten, van do volvoering van haren
plicht zou laten terughouden, is een
zóó schaamtelooza beleediging onzer
rechterlijke macht als wij tot dusver
nog niet in het openbaar hoorden uiten.
Een latd, waar een schuldige, zoohy
slechts een groot aantal volgelingen
achter zich heeft, door bedreigingen zich
veilig kan rekenen voor de justitie,
heeft opgehouden tot de beschaafde
wereld te behooren. De anarchie heeft
daar de rechtsorde vervangen.
Een nieuwe strafbepaling?
Het .Weekblad van het Hecht" zou
niet gaarne het recht van den werk
nemer prys geven om door een gemeen
schappelijke staking voor zyn belang op
vrij naar het Engelsch.
80.)
Daarop verwijderde hy zich, terwijl
nare oogen, met die vreemde, smee-
kende uitdrukking, als van iemand, die
door den last des ïydens waanzinnig
dreigt te worden, hem langs den' ge-
heelea weg schenen te vervolgen.
Prince wilde niet met ham gaan,
maar strekte zich in zijne geheele lengte
op den grond uit, om voor zyne mees
teres te waken, en Archibald Hope
keerde alleen naar Aver Court terug.
VIER EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Archibald wandelde naar huis terug,
kwam door middel van den sleutel, dien
te komen en zyn toestand te verbeteren.
Zelfs zal men dat recht willen bljjven
erkennen, nu het in zyn toepassing en
handhaving meer en meer gepaard gaat
met inbreuk op anderer vrijheid en de
werklieden meenen hun samenwerking
mede te moeten grondvesten op dwang
tegenover hen die vooralsnog het nut
van aaneensluiting niet inzien. Elke
vryheid kan voeren tot misbruik en wie
daarom de vryheid zelf zou willen op
heffen, zou ons terugvoeren naar een
stelsel van staatsdwaDg, waaraan wy
hopen te zyn ontgroeid.
Intusachen de gebeurtenissen van de
jongste dagen hebben helder in het
licht gesteld, dat al is staking van den
arbeid een recht, het ook in zich bevatten
kan een onbetwistbaar onrecht, wanneer
zij geschiedt binnen den termijn, waarvoor
de werknemer zich heeft verbonden,
wanneer z(j bestaat in weigering van
vervulling eener verplichting, welke de
arbeidsovereenkomst hem oplegt, wanneer
niets van hem gevraagd wordt, dan
waartoe hij naar redelijkheid gehouden
is en wanneer in de verhouding tus-
scben hem en zijn werkgever geen
dringende reden tot het onmiddellijk
eindigen met den arbeid gelegen is. Dan
is de staking van den arbeid wsder-
rechteiyke contractbreuk, een onrecht
matige daad. Daarover kan verschil van
gevoelen onmogelijk bestaan en ookzy,
die juichen over de resultaten van zulk
een staking, omdat zij meer kracht
heeft gegeven aan beginselen, welke zij
heilzaam en goed achten, kunnen dia
onrechtmatigheid niet wegredeneeren. Da
regel, dat men eenmaal vrijwillig aan
vaarde verbintenissen behoort na te leven,
is de regel des rechts, die, hoezeer
eeuwen oud, toch niet verouderd is en
niet verouderen kan, want zy is tevens
een regel van de moraal, hier met een
uitspraak van het recht volkomen over
eenstemmend.
De vraag is nu, of wederrechtelijke
schending eenar burgerrechteiyke ver
püchting, bestaande in niet-nakoming
der voor den werknemer uit de arfceids
overeenkomst voortvloeiende verplichting
tot arbeidsprestatie, onder de sanctie
eener strafbepaling mag worden var
boden.
Het Weekbl. v. h. Recht, herinnert
bier aan de debatten in de Juristenver-
gadering van 1876, toen mannen al:
Modderman en Goudsmit die vraag in
't algemeen wel ontkennend beantwoord
den, maar erkennende dat er gevallen
kunnen zyn, waarin het algemeen belang
zoodanige strafbepaling kan vorderen
Met hen nam de vergadering nagenoeg
eenstemmig aan, dat het met goede
rechtsbeginselen bestaanbaar is, indien
de Staat de nakoming van civiele ver
bintenissen door strafbepalingen waar
borgt, ingeva! da verbintenis betrekking
heeft tot den publieken dienst of wan
neer andere 6ischen van het algemeen
belang zoodanige strafbepaling recht
vaardigen. By dit algemeen belaDg had
den de stellers der vraag o. a. het oog
hy aan de voorzorg van Sir William te
danken had, weder in huis, en trad
de groote boekenkamer binnen, waar
hy in den gemakkeiijken stoel van den
eigenaar plaats nam en trachtte te sla
pen. Dit was echter zoo gemakkelijk
ni6tallerlei denkbeelden doorkruisten
in de grootste verwarring zyn brein, en
waren zoo levendig dat bij niet slapen
kon, terwijl het gelaat der smeekende
Louisa Kelpdale hem steeds voor oogen
zweefde, waardoor z|j zijne deelneming
had weten op te wekken en vertrouwen
in te boezemen, in weerwil van haar
waDtrouwen. Zoo zy hem alles gezegd
had zou het voor allen beter geweest zyn,
meende hy, daardoor de geringe macht
zyner vertroosting erkennendeen het
hinderde hem een weinig, na verder
nadenken, dat voor hem een geheim
moest biy ven bestaan, waarvan Job Frit-
ton zelfs kennis droeg.
Dat geheim betrot waarschijniyk de
tweede echtgenoot van Richard Kelpdale,
zoodat Sir Williams zielsrust door deze
tijding nog meer zou verstoord worden,
zoo als zyne kleindochter voorspeld had
Louisa had van haar terugkomst als
kort aanstaande gesprokenhet bleek
dus dat zy niet met zyn broeder naar
op het belang van het spoorwegverkeer
en van de gasverlichting. Hat mag, juist
in deze dagen van spanning en gisting,
byzonder nuttig heeten deze debatten te
herlezen, gevoerd in een zoo veel rustiger
tijd, naar verschillende sprekers getuig
den, en 't gevaar voor belangryke werk
stakingen in ons land nog verre lag.
SiDds dat jaar 1876 heeft onze wetgever
in de artt. 390 tot 394 van het Wetboek
van Strafrecht da verbintenis van den
schioper en de schepelingen van een
Nederlandsch schip of zeevissc'aersvaar-
tuig uitdrukkeiyk gesteld onder de sanctie
van de strafwetsinds dat jaar hebben
ook in ons land de vereenigingen van
arbeiders zich een groote macht verwor
ven en de masr theoretische vraag van
toen verkreeg groote praetische betee-
kenia. Thans heeft zy zoifa een acuut
karakter.
Het is niet onze bedoeling een pleidooi
te gaan geven voor sene strafbepaling
zooals de overgroots maerderheid onzer
in 1876 vergaderde juristen rechtmatig
verklaarde. Wij erkennen al het bedenke
lijke, dat daarin kan zyn gelegen, al de
bezwaren daaraan verbonden. Bij de
debatten in 1876 sprak Modderman ern
stige woorden van waarschuwing tegen
het voortdurend maken van nieuwe straf
bepalingen,woorden die wij met volkomen
instemming ondorschry ven. Meermalen
verdedigden wy ons gevoelen in denzelf
den zin. De straf zij en blijve het ultimum
remedium. Ook is het niet zonü6r ernstige
bedenkingen eene stafbepaling als wapen
te gaan voeren iD den maatschappeiyken
strijd, waarvan de einduitslag toch van
geheel andere oorzaken zal afhangen en
zal moeten afbangen. Voort,, blijft hst
de vraag wat een strafbepaling zou kunnen
uitrichten, wanneer straks duizenden en
nog eens duizenden het verbod des werk
gevers ondanks do strafbedreiging zouden
willen overtreden. Zoo ryzen de boden-
kingen als van zelf en wij zyn niet
geneigd zo lichtvaardig ter zijde te schui
ven. Maar aan den anderen kant, ook de
ernstigomaatsehappeiykebelaDgen moeten
worden gewogen, welke kunnen worden
getroffen, zoolang op het machtwoord van
enkelen, leiders thans nog, straks zelf
verder geleid dan zy willen door hen,
die zp meenen te sturen naar hun hand,
duizenden bereid zullen zijn elk oogenblik
zich te onttrekken aan verplichtingen,
die zy onder woord en onder eed hebben
op zich genomen te vervullen naar eer
en geweten. Het belang der rechtsgemeen
schap, in geldend recht belichaamd,
staat dan tegenover het beiang van eene
groep dar maatschappij dat gemeen
schapsbelang en het te zyner bescherming
bestemde recht mogen niet wyken, zoo
lang hun nog een middel ten dienste
staat zich te doen gelden. De strijd om
belangen wordt in onzen tyd telkens
sterker en met krasser middelen gevoerd
cob die maatschappeiyke worstelstryd
behoort aan de regelen des rechts te zijn
gehouden. Waar dat recht onvoldoende
is, worde het gewyzigd ter bescherming
van als rechtmatig erkende belangen,
dia tot dusver onvoldoende werden be
hartigd. In een Staat echter, waar het
recht niet meer heerscht, maar de macht
of de willekeur van enkelen, is de anarchie
geboren. Daarom dient de vraag te worden
overwogen, met al den ernst dien zjj
vordert, of het recht ten onzent nog
over de middelen beschikt, noodig om
zich te doen handhaven.
ter zee I. Van den Boach, 8 dezer te
Algiers aangekomen.
Parys gevlucht was, zoodat hy met
meer vrijmoedigheid den grijsaard kon
gerust stellen.
Eindelijk viel hy met deze gedachte
in slaap, en had onrustige droomen, die
hem nu en dan stuipachtig deden op
schrikken, terwijl hy dan verbaasd rond
om zich zag, zonder te weten, waar
hö zich bevond. In elk dezer droomen
zag h|j Louisa Kelpdale in gevaarnu
eens was zij eene gevangene in de
boschwachterswonlng, met haar vader
en Job Fritton als hare bewakersdan
voer b(3 weder met ongelooflijke snel
heid over de zee, achtervolgd door de
Maurits en een troep ruwe kerels, die
weldra bleken zön eigen werkvolk te
zyn, welke hy van Glasgow had mede
gebracht, en die zich tegen hem hadden
gekeerd dan weder zag hij Louisa Kelp
dale mot eene waanzinnige opgesloten,
welke men zy'de Richard Ke'.pdale's echt
genoot te z(in, sn hoorde hy haar angstig
gillen om hulp, terwyi hy en Prnce,
met het verband om zyn kop, hun best
deden zich door een tralievenster een
weg te banen, waarin zij gevangen ge-
houdén werd, terwyi Job Fritton op
weinig afstand zyn pijpje stond te roo-
ken, ea zich met een duivelenden lach
De buitenlandsche pers over de staking.
De „Hamburger Nachrichten" zegt in
een hoofdartikel dat hetgeen in Amster
dam is gebeurd, leerrijk is als afschrik
wekkend voorbeeld. Zij hoopt dat ons
land nu gauw zal inhalen, wat het tot
nog toe verzuimd had tot verdediging
van da bestaande orde. Alleen het vol
slagen gebrek aan voldoende voorbereide
verdedigingsmiddelen kan de plotselinge
nederlaag van de spoorwegmaa'sshappijan
verklaren. Maar nog erger is dat men
„de vijand van de bestaande orde" zich
zoo zorgeloos heefc laten organisaeren.
„Het karakteristieke ia de Amster-
damsche staking zoo besluit het
conservatieve b'.ad is de alles be-
heerschende beteekenis van de deelna-
miag van de vereeniglng van spoorweg
beambten. Zonder deze deelneming zou
het gevaar by lange na niet zoo groot
zyn geweest. De revolutionaire party
heeft de kwetsbaarste plaats van de
bestaande orde ontdekt. Allen die belang
hebben bü het behoud van dezo orde,
zullen echter aan den anderen kant
inzien, wat hun in de eerste plaats te
doen staat, ala wij voor een dergelijk
gevaar bewaard willen Mjjven. Wy
denken dat de verwijzing naar hetgeen
te Amsterdam is gebeurd, voldoende za!
zyn, de pogingen om ook in Duitschland
de vakorganisatie van hot spoorweg
personeel in te voeren, definitief te ver
hinderen. Maar het is o. i. niet voldoende
om zulks eenvoudig aan de admini
stratie over te laten. Het zal noodig zy'n,
het verbod in een wetgevenden maat
regel uit te spreken."
Generaal Bergansius, minister a.i. van
marine, moet dezer dagen, in tegenwoor
digheid V3n den chef van den generalen
staf, generaal Kool, een bespreking heb
ben gehouden met onderscheidene marine-
autoriteiten, in verband met zoo noodig
te nemen maatregelen.
Door den inspecteur der infanterie is den
burgemeesters der batrokken gemeenten
kannis gegeven dat het voorbereidend
militair onderricht in dezen oefeningstyd
niet verder zal worden gehouden en als
geëindigd moet worden beschouwd.
Biykens by het departement van ma
rine ontvangen bericht is Hr. Ma. pant-
serdeksehip „Koningin Wühelmina der
Nederlanden", onder bevel van den kapt,
over hunne vruchteiooze pogingen ver
heugde.
Archibald was blijde, toen de tyd daar
was om het huis te verlaten, en zyne
manschappen op de oude plaats op
zoeken de koele morgenlucht verfrischte
hem, en er lag voor hem oen genoegen
in zelf bezig te zyn 6n bezige handen
werkzaam te zien. Mr. Prayse, insgsiyks
een liefhebber van vroeg opstaan, vond
hem hier, en had hem vijftig vragen te
doen aangaande de tyding die hem den
vorigen avond bij zyne terugkomst t6r
oore was gekomen, en verzocht Archi
bald met hem naar zyne woning te
gaan en Mary alles te verhalen van het
geen hy daarvan wist. Archibald ont
beet bij de Prayses en deed zyn best
om de gebeurtenis niet al te zwaar te
doen tillen, terwyi hij zich van huiche
lary beschuldigen moest, wanneer Mary
do eens reden tot de ontvluchting van
Louisa Kelpdale na de andere opgaf. Zj)
sprak niet van Maurits uit achting voor
Archibald, maar toen deze naar het park
teruggekeerd was, spraken de Piayses
1 wel van hem en opperden de gedachte
j dat Louisa en Maurits elkander reeds
vroeger gekend hadden en te zamen ge-
vlucht waren.
Het pantserschip „Koningin Wilhal-
mina dar Nederlanden", onder bevel
van den kapitein ter zee I. Van den
Bosch, blijft na binnenkomst uit Oost-
Indië in dienst. Het schip wordt met
een nieuwe doch verminderde bemanning
op 's lands werf gereedgemaakt voor
den oefeningstocht met de adelborsten
van het Kon. Instituut voor de Marine.
Vlissingen, iO Fe tbr.
Het Tivoli-Tooneelgezelsehap
v:iii XSotterdam.
Ter voortzetting der abonnomentsvoor-
steilingen, trad gisteren avond in de
schouwburgzaal Stotkopei bovengenoemd
tooneelgezelschap voor de tweede maal
ia dit seizoen alhier op. „S of Z?",
tooneelspel iu 5 bedryven door Justus
van Maurik Jr., werd voor 't voetlicht
gebracht. Da opvoering werd door een
150 manschen bygewoond, wat zeker
tengevolge der algemeen heerschende
influenza niet heel gering is te noemen.
In het byzonder was de eerste rs ng goed
bezet. „S of Z?" is een tooneelstuk dat
in 't geheel niet zedenkwetsend, en even
min voor iemand compromitteerend is
ook voor ieder oor geschikt. Het stelt
boven alles ia 't licht hoe verkeerd het
is een zekere catagorie van menschen
als 't ware te verafschuwen, zonder
daarvoor gegronde motieven te hebben
ea ta letten op het karakter van het
individu. Dergeiyke beveroord8elingen
leiden vaak tot het maken van grove
blunders en bezorgen velen onaangename
oogenblikken Oprechte liefde vraagt naar
geen religie, maar naar wederliefde. Dit
waren da laatste woorden van mejuffr.
Haspels, die tevens te verstaan gaven
hoezeer zij in het spel opging, zoodat
een woord van lof haar niet onthouden
mag worden. Da hesr J. Mulder gaf eon
enkele maal biyk van mindsre geoefend
heid, doch overigens was zfin spel vry
goed. De hoofdrollen waren toevertrouwd
aan den heer A. Dommelshuizen en mej.
C. Carelsen, resp. als doctor De Wild
en echtgenoote van doctor De Wild, die
in goede handen bleken te zyn. De heer
Wagemaus, als een met verlof voor
herstel van gezondheid in Europa zyad
0.1. ambtenaar, met zyn knorrige buien,
en da hoer Pilger, als Jacob de huisknecht,
eon toonbeeld van geduld en onnoozelheid,
beide personen een sterk contrast vor
mend, wisten meermalen in hooge mate
den lachlust bij het publiek op ta wekken.
Verder nog een complimentje aan de
overige dames en heeren, die niet minder
bydroegen tot da goede opvoering.
Een welverdiend applaus mochten de
executanten na elk bedryf inoogsten.
„Neen, dat kan ik niet gelooven,"
zeide Mary, zich haar laatste gesprek
met Louisa in de receptiezaal op Aver
Court herinnerende „haar vader is in
dit geheim betrokken. Te Parys, in zyne
rabyheid en in zyn huis, is er altyd
iets geweest, wat hot arme meisje on-,
gelukkig gemaakt heeft.®
Wy zien dus dat Mary Prayse eenigs-
zins da waarheid naby was en dat hare
msenicgen veel overeenkomst hadden
met die van Archibald Hope. Intusschen
was Archibald weder voor negen uur in
het park, en zyn eerste blik was op de
beuken van Carrisford, waar de gryaaard
den vorigen dag zoo lang gezeten had,
om op zyne kleindochter te wachten.
Ja, daar zat hy waderhy kon den
baronet zien in zyn rolstoel gezeten op
de helling van den heuvel onder de
boomen, zyne handen gevouwen en het
dekkleed van een luipaardvel over zyne
knieën. Job stond weder op ongeveer
twintig ell6a atstands, en er ontbrak
nog slechts een bevallige gestalte a an
om de schildery te voltooien. Zou hy
dis ooit weder aanschouwen? Hy twy-
felde er aan.
l ~Wt*vr!.t navnn.