'jio. 264.
40e Jaargang
1902.
Zaterdag
KDINGEN.
aalttteisjes
8 IXovember.
FBUIllBf ült.
'EMMEN.
[■SCHELDE.
L905.
D
1.
njnen cn
VLISSIMSCHE COURANT.
rorden. Betje Wolffs.
IANO's geschiedt door
temmer, tevens tech>
|eld vakmae. Prezen
per keer zeer billik,
JEKKER, Goes.
.MD1EWST
55 iiD3BiSiJS9 VtV
r.tse vis 4 50 (aileea
Van ZtHmrktrm
[45 nsa 1280 1 15
5 10 6 55 6 55 45
aar Zmimerkt Vliui
I op v?6rkdigefli 5 23
|us 12 16 1 20 2 6
6 7 7 20 8 35
1VMDIEN8T.
6— 6 20 7—7 50
10— 1020 10 40
1 10 1 80 2 aat
|4 4 20 5 5S.
120.
Ivss 6 10 6 3ü 1 19
BQ 9 50 1010 10 30
1 12 10 ass 1 20 1 40
[3.80 8 50 410 4 80
7 40 S 8 80.
I en na 3 80 e)
8 55
|nm 1 55 g)
n b) ma 30o)
len nt hst vertrek
110
150
paa, Borselea en
Breskens, Bor-
naar Borsselen
gemaakt,
pangelegd,
i,5ö van Neuzen
sroorwegat» tion
P6 23
6 54
1821
|9 47
7 25
7 58
8 48
10 1
48 11 2*11 J5
nen vzrvoeren
7 33
'1(.'14
0 40
2 8
0 28
1 25
1 40
310
2 37
8 50
2 58
46
10
4 22
6 l6
634
7 i'
8 6.
8 2*
8 S®
Prfjs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.30.
Afzonderlijke nummers 6 cent. Men abonneert zich by alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks hy den Uitgever
F. VAN BS VSU9E Jr., Klein» Markt, 1. 187.
ABVERTENTCÈN van 1—4 regels f 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent, By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prgs slechts tweemaal berekend. Groot* letters
en cliché'* naar plaatsruimte.
Yimhfni éagei^k»,, ■ItgMMiui 09 Soa- «a tesetttssea.
Ttlephoonnumm®!- IO.
Afcerwemanfet-'Advefteiitlgn op loer Toordóelige voorwaarden.
Tweede Kamer.
1 het verloopig verslag van hoofd»
binnenlandsche zaken der Staats-
jooting voer 1903, ontleenen wij het
jende
nmige leden klaagden over het
eindcijfer, dat f 1,642,152,31' meer
agt dan dat der begrooting voor het
ade dienstjaar. In de omstandigheid
op deze begrooting reeds een zoo
jiienlijk bedrag meer moest worden
jetrokken, had, zoo meenden de hier
"0 leden, de minister aanleiding
Kten vinden om, met inachtneming
de grootst mogeljjke zuinigheid, zich
onthouden van het voordragen van
jjien, waarvoor geen strikte noodza-
jkheid bestond. Volgens hen vertoont
ter de begrooting allerminst de ken
den van een err.stig streven naar
zuinig beheer, doch draagt zy veeleer
iporen van een zich bewegen in de
itiug van verhooging van jaarwedden
nn een toegeven aan den drang tot
op steeds ruimere schaal toekennen
subsidiën uit 's Rijks kas voor ver
lende doeleinden, voor het staats
weg dikwerf van ondergeschikte be-
ekenia.
Door verschillende leden werd geklaagd,
het aantal stembureau's, vooral op
platteland, te gering is. De vryetljd
twee uren, bedoeld in art. 57 der
swet, is dikwerf onvoldoende, omdat
afstand tot het stembureau te groot
Men drong er op aan dat de minister
ibruik zal maken van de hem by art,
!8 der Kieswet verleende bevoegdheid,
het aantal stemdistricten bepaaldeiyk
uitgestrekte plattelandsgemeenten zal
meerderen.
Sommige leden wenschten gebroken
zien met het huns inziens te kwader
ingevoerde stelsel van verdeeling der
aneenten van boven de 15,000 zielen
kiesdistricten.
Het heeft de eenheid der gemeenten
ttbroken en oefent een verkeerden in
bed op de samenstelling van den ge-
heenteraad. Niet de bekwaamsten en
schiksten uit de gemeente, maar de
herkorenen van zekere buurt worden,
aak met het oog op de belangen van
ie buurt, tot leden van den raad gekozen,
Van verschillende zyden werd de
leusoheiykheid betoogd, dat aan de
rootere gemeenten meer vryheid van
iwtging worde gegeven ten aanzien
nn het beheer en bestuur van gemeen-
bedryven. Zoowel de bevoegdheid
nn raadscommissiëD, als de verhouding
nn directeuren van bedryven totB. en
en tot den gemeenteraad zullen
hierby een punt van overweging moeten
uitmaken, terwyi, in verband hiermede,
j taak van het dageiykseh bestuur
regeling zal vereischen.
In de memorie van Antwoord der
wij naar het Engelsah.
Job, een man van een even norsoh
'"nrkomen als de baroD, maar een voet
winer, nam zyne plaats achter den
in en reed zyn meester van
beuken naar een rood steenen
uit dentyd van koningin
honderd ellen van daar ver-
Jfcd en dat een fraai punt van de
k uitmaakte. Breede trappen
naar het terras over do geheele
^'dte van het huishier was het,
Mn ander bediende met bleek ge-
k
terugkomst zyns meesters ver'
William was niet zoo zwak als
loopende begrooting werd door den minis
ter medegedeeld, dat hy den uitslag
wensebte af te wachten van het door
de Vereeniging voor gemeentebelangen
ingestelde onderzoek naar het geldeiyke
belang, dat by een algemeens pension-
neering van gemeente-ambtenaren en
hun weduwen en weezen is betrokken,
teneinde daarna te overwsgen in hoever
er termen zyn, om van rykswege de
totstandkoming dier pensionneering op
de een of andere wyze te bevorderen.
Gaarne vernam men, of 's ministers
overweging ten deze reeds tot een resul
taat heeft geleid, en, zoo ja, tot welk.
Te vorigen jare werd in de memorie
van antwoord medegedeeld dat het reeds
opgemaakte wetsontwerp betreffende de
banken van leening nog niet ryp was
voor indiening, maar dat de minister
aan dit belangryk onderwerp gaarne zyn
aandacht zou wyden. Hoe staat het thans
met deze aangelegenheid, zoo vroeg men.
Vele leden twyfelden of door het kon.
besluit van 28 Juli 1902 wei in alle
opzichten een regeling is getroffen in
den geest, waarin de Woningwet i3 ge
steld. Met aandrang gaven zy den wensch
te kennen, dat een wyziging van dat
besluit alsnog door de regeedng in over
weging worde genomen.
Bedenkingen waaronder ook een paar
bezwaren meer van practischen aard
werden van deze zyde tegen verschil
lende artikelen van het besluit ingebracht.
Heropening van den kiesrechtstrijd.
Nadat de .Nederlander" in vorige
artikelen heelt betoogd, dat het algemeen
huismanskiesrecht niet, zooals beweerd
werd door ds. Van Lummel, berust op
Gods Woord en historie, gaat zy na
wat do aanvoerder der party op dit
punt heeft geleeraard.
Hy heeft in .Ons Program" een
geheel stelsel uitgewerkt, volgens het
welk er moet komen lo. eene organische
volksvertegenwoordiging, zóó dat de ge
meenteiyke corporatie u de gemeenteraden,
dezen de Staten-provinciaal, en deze laat
sten weer de Staten-Generaal kiezen.
Naast zulk eene door colleges gekozen
Staten Generaal zou dan ook nog eene
rechtstreeks door alle gezinshoofden ge
kozen lichaam moeten bestaan, om de
richting aan te geven, waarin het land,
onder medewerking van de S. G,, zou
moeten worden bestuurd.
Dit door hem als politieke Staten
aangeduid lichaam zou dan moeten
worden gekozen door het volk zelf als
eenheid. Dat volk moest kiezen door
zyn gezinshoofden.
Nochtans zou men ook hierby niet moe
ten biyven staan. Het zou toch niet goed
zyn, dat het taliykste, doch minst ont
wikkelde deel des volks de richting der
politiek bepaaide, en alle andere deelen
kon overstemmen.
Daarom wil dr. Kuyper aan die gezins
hoofden meer dan ééne stem geven, naar
gelang het gezinshoofd zekere qualiteiten
de lezer wel zou vermoeden, of als hy
zelf dacht, want hy stond van zyn
stoel op en, leunende op den arm
van den bleeken bediende, strompelde
hy, met zeer groote moeite, de trappen
op en vervolgens door een kleinen tuin
naar zyne kamer, die met het terras
geiyksvloers was. Kort daarna zat hy
aan de eettafel, zonder eenig gezelschap,
drie knechts liepen af en aan en
wachtten zyne bevelen. Hoe stil, somber
en spookachug zou die kamer hem
hebben toegeschenen, die voor de eerste
maal die groote eetzaal aanschouwde,
waar het nog, in weerwil van het
aantal waslichten op de tafel en het
buffet, schemerachtig was. Een styf
ceremonieel diner, waarby geen enkel
woord gewisseld werd tusschen heer
en bedienden, terwyi dezen op hunne
teenen liepen, opdat het gekraak hunner
laarzen, Sir Williams zenuwen niet te
zeer zou schokken.
Lord Kelpdale at weinig, dronk ni6ts
dan rooden wijn met ys, en hield zyne
bedienden meer in het oog, dan wel
noodig of hun aangenaam was. Hy
scheen op hen te loeren, om by het
minste vergryp tegen hen uit te varen
en hen, zoo zij zich aan 't een of ander
bezitd. w. z. naar gelang dat hy tevens
is .opzichter of directeur van een zedeiyke
vereeniging onbezoldigd verzorger van
de schamelen in den lande als man van
studie gegradueerdhoofd van een werk
inrichting eigenaar van vast goed
leeraar eener kerkouderling in eene
gemeente ondorwyzer op eene school j
of rechter in een rechtbank." Met die
„meetbare" invloeden moet rekening
gehouden worden bij de stembus.
Afgezien van de vraag of dit alles goed
en verstandig ia, voelt het blad hoe dit
stelsel kon worden ontworpen door een
anti-revolutionairwant al is het stelsel
noch specifiek christeiyk, noch bijbelsch,
zoovel het weet heeft dr. K. dit ook
nooit beweerd in het anti-revolutio
naire kader past het in zoover het niet
op kunstmatige en willekeurige organi
satie van individu's, maar op de natuur-
ïyke maatschappeiyke verhoudingen be
rust, die tot een organisme moeten
worden verbonden.
Wii men algemeen buismanskiesrecht,
goed. Maar dan ook in verband met een
wezeniyk anti-revolutionaire staatsinrich
ting zegt de ,Ned.»
Toen, tydens de oppositie tegen het
ontwerp-Tak, dezelfde eisch werd gesteld,
luidde het antwoorddie eisch is op
zich zelf juist; aileeniyk, op dit oogen-
blik leven wy onder een grondwet die
het individualistisch stelsel huldigthet
is onmogeiyk een beter beginsel te doen
aannemen daarom moeten wy ons voor-
loopig bepalen tot het kiesstelsel-Tak,
dat het individueel huismanskiesrecht
vrywel Daby komt.
Welnu die exceptie gaat nu niet meer
op. Thans kan men, indien het waariyk
ernst is met hetgeen vroeg r is verkon
digd, een voorstel tot grondwetsherzie
ning indienen, waaraan de vroegere denk
beelden min of meer ten grondslag liggen,
Er is thaes geen reden om een kiesrecht
te verdedigen, dat een broertje, en een
zeer geiykend broertje, is van het steeds
door alle anti revolutionairen bestreden
algemeen kiesrecht, zonder tevens in te
voeren of althans voor te stellen inrich
tingen en bepalingen wiarin, uit anti
revolutionair oogpunt, bedoeld kiesrecht
alleen op zyn plaats is.
Niet dat wy dit verlangen. Ons komt
het voor dat liet beter is geheel het
kiesrecht te laten rusten, en wy willen
den Premier geenszins lastig vallen met
zyn .oude plunje", die hy, om ook 0. i.
goede redenen, ten deele thans kan laten
liggen.
Maar men neme dan ook niet uit de
plunje een enkel stuk, dat als men al
zyn gewone kleedingstukken biyft dragen,
schril by d6ze afsteekt.
Want dan ziet men niet die oude
plunje, maar een harlekynspak.
Ten besluite van deze artikelenreeks
zegt het blad
Wil men ten slotte al die diepere be
ginselen laten rusten wil men noch
van den eisch van de cbristeiyk6 begin
selen spreken, noch een hervorming op
schuldig maakten, de 16S te leze a op
zyne hem eigen wyze, en tevens stootend
voor hem, die het ongeluk had hem
te mishagen. Iemand van een erg-
denkenden aard zou zich allicht ver
beeld hebbeD, dat zich een flauwe trek
van teleurstelling op des baronets gelaat
vertoonde, toen het middagmaal was
afgeloopeD, zonder dat er iets te bedillen
geweest was.
De bedienden stonden gereed de ka
mer te verlaten, toen de stem van Sir
William, die eensklaps de stilte afbrak
by twee van het drietal een zenuw-
achtigen schok veroorzaakte.
„Zeg Mr. Pray3e dat ik zyn gezelschap
voor eenige minuten verlang," zoo
luidde het bevel, dat over de dunne
lippen van den baronet kwam, waarna
de bedienden zich verwyderdeu, om byna
even spoedig vervangen te worden door
een gentleman van ongeveer vyftig
jarigen leeftyd, met een kloek voorkomen
blozende gelaatskleur en kaal hoofd.
,Ga zitteD, Pray se."
Mr. Prayse nam plaats, terwyi Sir
William Kelpdale zich andermaal een
glas wyn inschonk en een dessertschotel
met minachting ter zyde schoof.
,Is alles in orde gebracht voor de
den voorgrond schuiven waarvoor, wat
men er overigens van denken moge, de
tyd op verre na nog niet ryp iswil
men eenvoudig de zaak bespreken, of
voor de samenstelling van de Staten-
Generaal een ander kiesrecht dan het
tegenwoordige toch niet doelmatiger zou
zyn, welnu, dan zullen wy over die
quaestie gaarne debatteeren, niet met
groote woorden, maar met argumenten.
Wy zullen dan hebben te onderzoeken,
of thans onze vertegenwoordiging niet
goed is, en, zoo ja, waarom niet.
Voorts of een ander kiesrecht mis
schien of waarschyniyk beterschap zal
aanbrengen. Men behoeft dan volstrekt
niet, geiyk ook door vele anti-revolutio
nairen maar al te vaak gedaan wordt,
telkens van zyn tegenstanders ot tegen
sprekers te onderstellen, dat zy alleen
of hoofdzakeiyk door vrees voor hun,
of wel door verlangen naar anderer
brandkast, worden gedreven. Men zal
beter doen te onderstellen, dat allen
willen het algemeen welzyn niet het
oordeel van ééne klasse of één groep,
maar èn de algemeene welvaart èn de
grootst mogeiyke vryheid. Men zal dan
tevens acht kunnen slaan èn op de
ervaring van anderen, èn op onze eigen
volksgeaardheid en eigen volkstoestanden.
Zulk een discussie zal ieder die het
wel meent met het vaderland, gaarne
aanvaarden.
Maar men biyve ons met die verwar
rende, en anti-revolutionaire phraseologie
van het ïyf.
Amsterdam III.
In het „Centrum" heeft een gerucht
gestaan, dat de niet-socialistische partyen
in Amsterdam III zich zullen vereenigen
op den heer Heldt.
Inhoever dit juist is, weten wy niet.
Amsterdam lil is, zooals men weet,
een beslist licks district. Bij do algemeene
verkiezing van 1901 brachten liberalen,
vryz.-dem. en socialisten er samen 3500
stemmen uit, tegen 750 op de anti-lib
candidaten. De uitslag was herstemming
tusschen da heeren Den Hertog (lib.) en
Polak (soc.-dem.), By de herstemming
werd de heer Den Hertog gekozen.
By bovenbedoeld gerucht teekent het
.Volk" aan, dat de juistheid ervan haar
volstrekt niet zou verwonderen.
„De taktiek^van dr. Kuyper en de zynen
isde rechterzijde zooveel mogeiyk te
versterken met „christeiyke* Kamerleden
en in districten, waar de „ODgeloovige
oppositie nu eenmaal te stork is, om er
een eigen christeiyken candidaat door
te halen, het gehalte of de kracht der
oppositie zooveel mogeiyk beneden peil
te houden, door zonder blikken of blozen
dien kandidaat te steunen, waarvan zij
het minste last denken te zullen hebben,
De heer Hel it nu is voor geene regee
ring nog lastig geweesthy beschikt
daartoe nu eenmaal niet over de noodige
talenten en heeft steeds uitnemend de
kunst verstaan van in ïydzaamheid te
wachten."
terugkomst op morgen van missKelpdale?"
„Ja, Sir William."
„Is alles zoodanig geregeld als zy
verlangen zou, zoodat zy geen reden
tot klagen kan hebben en wenschan
zoude niet terug te zyn gekomen
„Alles is geschied, Sir," antwoordde
Mr. P.ayse, „Mrs. Eiwards heeft geen
steen op den anderen galaten."
„Dan heeft Mrs. Edwards zich een
noodelooze taak op de schouders ge
legd," was de bitse opmerking, welke
voor een oogenblik het rood der wan
gen van Mr. Prayse nog verhoogde
„Ik wil het aannemen, dat de bedienden
al myne bevelen hebben uitgevoerd. Ik
twyfel niet of d9 klachten van Miss
Kelpdale zullen my morgan wel genezen
van myn te groot vertrouwen in myne
onderhoorigen."
Mr. Praysa antwoordde hierop niet
het was zoo Sir Williams manier,
sedert hy als rentmeester der goederen
hst beheer had. Bovendien wist Mr
Prayse, dat Sir William hem niet ont
boden had om te vernemen naar de
aanstaande ontvangst van Miss Kelpdale
op Aver Court, en dat zyne vragen
slechts eene inleiding waren tot iets
van meerder belang, dat den geest van
Wy willen naar aanleiding hiervan
een enkel woord zeggen, aldus lezen wy
in de „Ned.'\
De taktiek om by een keus tusschen
ücksch6n den minst talentvollen te kiezen,
ten einde op die wyze de linkerzyde
hetzy dan als R»geeringsparty of als
oppositie zooveel doeniyk te verzwak
ken, hebben wy steeds hartgrondig afge
keurd.
Zulk een tactiek schynt ons do kroning
van een enghartig partybelang boven
hst landsbelang, hetwelk met bekwame
parlementsleden gediend is.
Daarentegen meensn wy, dat het een
goede taktiek is, juist uit een oogpunt
van landsbelang, om per se den candidaat
te weren van een party, die alle vrucht
bare samenwerking onmogeiyk maakt
door de motieven harer tegenstanders
verdacht te maken en door den politieken
geestesstryd om te Z6tten in een hand»
gemeen van zelfzucht.
Waar een talent op deze wyze mis
bruikt wordt, verkiezen wy zelfs den
minder talentvolle van de linkerzyde,
zoo deze zich niet op zulk demoraliseerend
standpunt stelt.
Maar dat het ons volstrekt niet te doea
is, om in 't algemeen het gehalte der
oppositie te verzwakken, moge o.a. hieruit
bljjken, dat wy, zoo er een vryz.-dem.
moet komen, veel liever een man als
b. v. mr. Veegens, of een ander zeer
bekwaam lid dier richting zagen gecan-
dideerd, dan hem dien het gerucht aangaf.
Mits een tegenstander op nobele wys
stryd voert, zeggen wy hoe talentvoller
hoe liever.
De arbeiders-kieSvereeniging in het
derde district te Amsterdam heeft tot
candidaat voor de Tweede Kamer gesteld
den heer mr. P. J. Troelstra.
In Amsterdam III zullen de socialisten
zeker niet minder hard werken dan zy
kort geleden in district IX gedaan hebben.
Op 14 Juni 1901 werden daar uitge
bracht op de heeren C. H. den Hertog
(lib) 1601 stemmen, Henri Polak (soc.-
dem.) 1420, mr. E. A. Smidt (vryz.-
dem.) 482, A. C. Bleys (r.k.) 376 en J.
H. Waal Malefyt (anti rev.) 362. By
herstemming werd den 27 Juni gekozen
de heer C. H. den Hertog met 2531
stemmen tegen 2111 op den heer Henri
Polak.
De gemeente-flnanciën.
De „Residentiebode" bespreekt het
vraagstuk der gemeente-flnanciën. „Eene
quaestie, die „aanklopt", noemt zy hare
artikelen.
In een overzicht van de middelen, die
achtereenvolgens werden aangewend om
hulp te bieden aan d6 gemeente, die men
geregeld „in haar schamele plunje na
korter of langer tusschenpoozen terug
vond aan de poorten der hotels van onze
Wetgevende Macht', komt het blad ook
op minister Sprenger van Eyk, „den
practischen technicus, die de oplossing
zocht in een stelsel, dat heette uit te
den baron geheel bezig hield.
Mr. Prayse bedroog zich niet in zyne
gissing, maar was een geduldig, ge-
makkeiyk man, en scheen de zaken
niet door ongepaste vragen vooruit te
loopen. Het was waarschyniyk dat dit
Sir William Kelpdale niet zeer aange
naam was, want zyn scherp geteekend
gelaat vertoonde duideiyk dat hy een
onaangenamen indruk ontvangen had,
wat nog bevestigd werd door een on-
geduldigen ruk aan zyn fluweelen muts,
zoodat eenige gryze haren zich ver
toonden.
„Het schynt dat die Schotten met
hun werk ten achter zyn," zeide hy
eindeiyk, op deftigen en koelen toon
om daardoor aan zyne gemeiykheid
lucht te geven„zy hadden aange
nomen dat al het hout zou vervoerd
zyn vóór de terugkomst myner klein
dochter vóór den dertienden Augus
tus," verbeterde hy„morgen is het
de veertiende, en nog altyd zyn zy op
de plaats. Er staat geschreven Alle
menschen zyn leugenaarslaat ons
echter biliyk zyn, en zeggenalle
Schotten zyn leugenaars."
(Wordt vervolgd),
