Dinsdag
7 October.
tand.
VAM
aliat en
jJET.
1902.
n.-.
E SABEL"
rD.
en G. Byie-
jm. 23 j.
K, d. - P.
d. van J. U.
/'ïjk, z. 6 m.
jhten.
t.
euzen i
skneehs Van
ond vermist
gevischt, in
u vader en
bijeenkomst
ïeiüonski dat
i te Minastir
ueed ten be
leden, inzon
den.
ekomen het
Jergholmen",
ing gezaagde
Broekert Ga
Gidsen zijn:
üeatBuier
iws- en
lad
1902)
nsdag- (alleen
dagavond.
urant, tevens
wkeurig.
2 nummers
Restauteniyst
oniëa extra
iagen van Ge
en Kerkeiyke
en Binnen
ringen.
52.)
ooien extra
.anvrage gratis
nten (welke op
ld kunnen in-
n bij den Urt-
aan bet Bureel
Amsterdam.
onneert zich
op Het
gen 55 cent
co per post
dol in ttaui*
rp«n nlmt uate^
▼ta« «a BiatUltifc
ifiïrtakjijaMT#
ul'amfiolsaMfe!
W.
Ro. 236.
40e Jaargang
VIISSIS6SCHE COURANT
Pi-tJs per drie maanden 1.30. Franco per post l.iO.
Afzonderlijke nummers 6 cent. Men abonneert zich b(J alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bQ den Uitgever
r. VAM SE VKLSB Jr., Kleine Markt, 1. 137.
ADVERTENXLËNvan 1—4 regels 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. B(| directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prQs slechts tweemaal berekend. Groote letters
en cliché'» naar plaatsruimte.
Vereefegnt tegeifks, oiifexoKSlsrd op Soa ea fMsttagan.
Telaphoonnummer IO*
Abvnnoments-AdvertentlSn op leer voordeellge voorwaarden.
iüÉÉfr taiÉleiL
Ds Marinebsgrooting voor 1503.
Velen, wie de verdedigbaarheid van
si vaderland aan de zeezijde ernstig
er harte gaat, zullen zica door de
jlnebegrooting voor 1903 teleurgesteld
«oeien, zegt de „N. R. Ct." .li een
jiiel, betweik zij aan hot bovens.aand
jierwerp wydt.
minister van marine toch heeft
unauidoiyk bij de aanbieding van
Ij begrooting ten vorigen jare toegezegd,
ltg zelfs in den loop van hetzelfde zit-
jjgjuar, gelden aan te vragen, meer
,ld bestemd voor de Nederlandsche
leietsie, als wanneer hfl gelegenheid
#n hebben gehad het algemeen plan
,00r de landsverdediging nader te be-
itubeeren en te overwegen, en op dat
mnt de gewenschte overeenstemming
vetkiijgeu met z|Jn ambtgenoot van
sorlog.
pat, inplaats daarvan, een suppietoire
legrouting werd aangeboden voor den
aanbouw van een vierde schip type
Koningin-Regentes," konden w|j met-
smin billijken op de gronden, daarvoor
aangevoerd. Het nader onderzoek in
eg toch met den minister van oorlog
bad - zoo luidt de toelichting op het
«trekkeiyk wetsontwerp tot het resul-
aat geleid om, als meer gewenscht voor
i Indischen en algemeenen dienst, in
eerste plaats, een schip type „Konir.-
•Regentes" aan te vrageD, dat mede
voor de kustverdediging kan gebezigd
»orden, terwijl het verder gebleken
was, dat het rteds bestaande plan van
verdediging aan de zeezijde wijziging en
aanvulling behoefde, en mitsdien een
bader voortgezet overleg noodig maakte
Nu wö echter met de aanbieding der
begrooting voor 1903 weer een nieuw
.ijdperk intreden, waardoor b|J het af-
geloopen jaar een tweede gevoegd zal
worden, zonder dat aan vernieuwing van
iet verouderde defensie-materieel de hand
werd geslagen, hadden wy gaarne een
en ander omtrent 's ministers inzichten
voornemens voor de toekomst dien
aangaande vernomen.
Intusschen verheugt het ons, dat, al
thans wat de torpedobeot-vloot betreft,
geleidelijke uitbreiding, onafhankelijk
van eenig defensie-plan, in het voor
nemen der regeering ligt. De vermeer
dering van ons drijvend materiaal met
4Lal booten, lype „Ophir", waarvoor
deze begrooting gelden zyn aange
vraagd, zoodat het totaal daarmede op
10 zal zijn gebracht, kunnen wij niet
anders dan toejuichen, daar dit type ons
ed gekozen voorkomt.
Ook eventueele aanschaffiog van een
Möerzeesche boot heeft de minister reeds
in uitzicht gesteld, buiten velband met
den uitgestelden aanbouw van materieel
voor de binuenlandsche defensie. Beant
woorden deze vaartuigen aan de daarin
FBUillBTON.
gestelde verwachtingen, dan zullen z|j
ongetwijfeld een groote aanwinst voor
onze weerbaarheid kunnen z|jn, 6D, in
samenwerking met een deugdelijke tor
pedoboot-flottielje, en, mag het z|jn,
verbeterde kusiversterkingen, ons reeds
een grooten stap in de goede richting
vooruitbrengen.
Wat nu het 4e pantserschip, van
eenigszins gewijzigd type „Koningin
Regentes" betreft, waarop by de samen
stelling dezer begrooting gerekend is, na
hetgeen daarover reeds zoowel in de pers
als in de schriftelijke gedichtenwisseling
tusschen minister en volksvertegenwoor
diging is gezegd geworden, kunnen w(j
kort zijn. Da voorgestelde betere be
scherming der middelbare batterij en de
vervanging van de boegbuis door een
heklanceerinrichting is een tegemoet
koming aan een algemeengeuiten wensch.
Het valt echter te betreuren, dat eerst
genoemde verbetering ten koste moet
gaan van de zoo afdoende bescherming
van het zware geschut en den comman
do-toren, en de miuister niet heeft kunnen
besluiten nog wat meer water verplaatsing
aan het nieuwe schip te geven, al zou
het ook met wat meer diepgang gepaard
motten gaan. Ojk een grootere stxijd-
waarde, door toevoeging van nog een
2tal kanonnen van 15 cM., hadden wij
gaarne aan dit overigens voor ons doei
zoo wel geslaagd type toegekend.
Dat de aanbouw van het nieuwe schip
niet zoo snel zal kunnen vorderen in het
aanstaande begrootingsjaar, ais wel ge
wenschc is, is helaas een gevolg van
de late indiening en dientengevolge late
behandeling van de daarop betrekking
hebbende suppietoire aanvraag.
Hierna bespreekt de „N. R. Ct." de
belangen van het personeel en consta
teert, dat de minister de nooden hiervan
indachtig is geweest.
86.)
Leonie, geloof mfj, als ik u niet had
°we liefde, uwe trouw dan zou
niet zoo kalm z|jn. Eu nogmaals
'»nt gjj het my vergeven, dat ik een
"ogenblik heb gewankeld Ach, uw
'ader werd gedreven door den nood,
toor vertwijfeling, door angst en zorgen
'oor een geliefde vrouw, voor arme
8®brekiydende kinderen hoe gc-mak-
«'Sjk kan de wereld aan zulk een man
'ergj£hnja schenken? Maar myn vader
"ad geen vrouw, geen kind die
joeg en viy. Die werd alleen door
Bouüdorat en hebzucht gedreven. Zjjne
d'ïfveeren waren van de laagste soort..
Martel u zeiven toch niet, Cle-
"tónt, smeekte z|j zacht.
Ach, ik kan geen rust vinden
Lager onderwijs.
Wy hebben onlangs reeds iets mede
gedeeld omtrent de ongerustheid, die in
sommige kringen heerscht, dat het
ministerie wei zeer veel zal trachten te
doen voor de vrymakiDg van hooger
en middelbaar onderwys, maar tameiyk
koel is voor het lager onderwys. Nu
komt weer de N, Piov. Gron. Ct. met
een tweetal artikelen om deze quaestie
te bespreken. Dit blad wil, in verband
met het-program van acte der anti
revolutionaire party
„Voorzoover de Grondwet toelaat,
fiaale oplossing van het onderwijs-vraag-
stuk in den geest van het gewyzigd
Unierapport."
En nu heeft de laatste Troonrede de
vrees gewekt, dat dit punt in deze vier
jaren niet afgedaan zal wordendat het
hoogstens zoo ver zal komen, dat we
tegen de stembus van 1905 een wets
ontwerp krygea en meer niet. De grond
voor die vrees ligt niet hierin, dat deze
schotel voor dit jaar op het menu gemist
wordt, maar wel daarin, dat er een
andere schotel op voorkomt, n.l. de in
stelling van een Staatscommissie,
Kan dit niet in dit jaar geschieden,
welnu men behandele dan ten minste:
„het brengen der onderwyzetB-saiarissen
ten laste van het ryk." „Ditzelfde", zegt
het blad, „is gevraagd in oen amendement
van 8 antir. leiders in 1877 in de
„memorie ter adstructie van het smeek
schrift" in 1878 en in 6en antir. motie
van 1901."
in welke handen berust thans myne
eer Die Frans aise is tot alles in
staat zeide hy ernstig. En geef
my nu den b-ief van den ouden Con-
stand, Leonie.
Dezen avond niet meer.
O, zeker. Alles moet my duideiyk
worden. Ik wil alles weten. Heden of
morgen komt dat niet op hetzelfde
neer
Met tranen in de oogen zag zy hem
aan.
Ach, Clement-, had ik dit slechts
van u kunnen afwenden. Maar dat
mocht ik toch immers niet doen, hernam
zij vol innig medeiyden.
Neen, dan zoudt gy zeer slecht
gehandeld hebben, al hadt gy het ook
gedaan uit liefde tot my.
Zonder hierop te kunnen antwoorden
bracht zy nu de aanteekeningen van den
ouden Constant vau onder haar mantel
te voorscbyn en stelde ze zwygend aan
Essdo.'ff ter hand.
Leonie ik heb nog 'n dringende bede,
Die u reeds by voorbaat is toe
gestaan, zeide zy met een innemenden
glimlach.
Dat weet ik. Wilt gy b|j myne
arme moeder biy ven als hare dochter
Be afschaffing der Staatsloterij.
De „Residentiebode" verklaart zich
tegen de afschaffing der Staalalotery,
omdat de Staat tnans die zes ton niet
kan missen. Eu omdat men, de „speel
zucht' hiermee willende bestrijden ver
hooging van den accyns op bet gedis
tilleerd voorstelt, waarvan de baten niet
in zullen komen als de drankzucht zich
niet behooriyk handnaaft. Dit ïykt het
blad uit een zedeiykheidsoogpunt haast
van kwaad tot erger vervallen.
Er is meer, De Staatsloterij is in ons
oog al een zeer onschuldig spel, dat
htei weinig menschan ryk heeft gemaakt,
maar dat er aan den anderen kant zeker
niet meer heelt geschaad. De 70 cent op
de liter jenever zal zelfs van dat zuiver
financieel standpunt maer kwaad hebben
gedaan dan de iotery. Maar al zou men
ons dit betwisten,niemand zal ons kunnen
tegenspreken dat de lot6ry een kinder
werk is naast het spel op ds Beurs
Waarom dan niet eerst het beursspel
tegengegaan, vooral wanneer het gerucht
juist is, dat ook de buiteniandscbe lote
ïyen zullen worden verboden.
Om deze redenen hoopt het blad, dat
de regeeriDg zich nr-- bedenken zal voor
zy het voorstel tot atschaffiug der Staats-
iotery indient. Zou zy daarby kunnen
besluiten de verhooging in te houden
van den accyns op gedistilleerd, reecs
met 450 pet. van zyn waatde belast,
dan zou zy een dubbel goed werk doen.
Ben teeken.
„Het Volk" bespreekt naar aanleiding
van het feit, dat de „Nederlander" een
belangrijke uitbreiding heeft ondergaan
terwyi „de Hollander* en de „Provinciale
Friesche Courant" zullen moeten plaats
maken voor een nieuw blad, dat de
Christeiyke democratie in den zin van
dr. Kuyper, toen hy nog geen minister
was, zal progageeren, een proces, dat,
naar het blad meent, valt waar te
nemen in christelijke, zoowel als in
ongeloovige kringenVerscherping en
samentrekking van de uiterste grenzen,
verlies aan beteekenis voor de midden
dingen. En ztgt dan verder
Doze verworuing in de christeiyke pers
beantwoordt aan die in de christeiyke
staatkunde.
De groote man in de Kamer is Lobman
Dr. Kuyper loopt aan zyn konservatief
touwije wat hy onlangs nog toonde,
Als zy my by zich wenscht te
houden o, gaarne, om uwentwil
Dan, L.-onie, moge God u zegenen
voor al uwe liefde en trouw.
Kort daarop bevond Leonie zich weder
op hare kamer, die zy gedaciu had
nimmer meer te zullen betreden. Ja,
daar lag nog de brief aan Ven Esadortf
die zy onmiddeliyk vernietigde en
daar stond haar handkoffertje.
Ach, welk een zalig gevoel door-
stroomae haar thans nu was zy zijn
verloofde, au üad zy het recht in zyn
ïyden te deelen, hem te troosten en
op te beuren.
Ook Eesdoiff was naar zyue kamer
gegaannadat hy zich nog omstandig
had laten mededeeien, hoe er met het
lyk van Christiaan was gehandeld, liet
hy zyn kamerdienaar heengaan.
De arme jongen ligt in de kamer
vaD den ouden John, mynheer de baron
Twee van ons zullen van nacht by het
lyk waken.
Het is goed. Gy kunt nu naar
bed gaan, ik heb u niet maer noodig.
En toen hy alleen was, sloot h|j de
beide deuren van zyn slaapkamer af,
door by z|jn kleingeestig ageeren tegen
een motie-Lobman onwillig aan dat
touwtje te rukken en verliest buiten
de Kamer onder zyne kleine luyden
evenveel aan aanzien en vertrouwen,
als Lobman by da groote luyden onder
alle richtingen wint.
Het ongeluk van dr. Kuyper is, dat
hy aan 't hoofd van een kabinet staat,
waarvan Lohman feitelijk het hoofd
moest zyn.
Vandaar versterking van Lohman's,
verzwakking van Kuyper's positie. En
in Staalman steekt de christeiyk-deme-
kratischs tegenstand, die óók in Patri
monium gist, luidruchtig het hoofd op...
Zoo groeit het in die kringen, alles
volgens den weg, door ons vooruitgezien,
naar verscherping van den klassenstryd,
door Kuyper 1894 aanvaard en thans
niet meer te bezweren.
Een protest.
De redacties van een elftal katholieke
dagbladen hebben gezameniyk eenschiy-
ven gericht aan de katholieke Kamer
club naar aanleiding van het beslnit der
club om haar mededeelingen voortaan
alleen te zenden aan „De Residentiebode."
Dit besluit was genomen op grond „dat
een geiykmatige behandeling van de
geheele katholieke pers ten deze onmoge-
lyk is gebleken".
Als gevolgen van dit besluit worden
door de bedoelde redacties opgenoemd
lo. zullen de dagbladen van elke
politieke kleur voortaan in staat zyn de
publicaties der katholieke Kamerclub be
kend te maken tegeiyk met de katho
lieke dagbladen, uitgezonderd „De Reai
dentiebode", en zullen de groote bladen,
die ook ochtend-jdities uitgeven, vroeger
dan voor de katholieke bladen mogeiyk is,
aan hun lezers die mededeelingen kun
nen verstrekken.
2o. achten bedoelde redacties onmoge-
ïyk het besluit op te vatten anders dan
als een onwelwillende, onvriendelijke
daad jegens de katholieke pers.
3o. beschouwen zy het besluit geens
zins bevorderiyk aan het doel, waarmede
die mededeelingen aan de pers verschaft
worden.
Het protest sluit met deze woorden
„Niet aan ons is het te beslissen of,
en zoo ja wat, in deze ernstige aange
legenheid, na kennismaking met boven
staande overwegingen, u verder te doen
staat.
„Wij voor ons meenen door de mede-
deeling daarvan en door indiening van
een op deze overwegingen gegrond krach
tig protest by uw vergadering, onzen
plicht vervuld te hebben.
„Voorts deelen wy u mede, dat door
ons besloten is aan dit protest open
baarheid te geven door het geiyktydig
op te nemen in de katholieke bladen."
Dit protest is geteekend door alle katho
iieke dagbladen, behalve door „De Resi
dentiebode', die naar het oordeel der
onderteekenaars buiten de combinatie
moest biyven, en door „Het Centrum,"
en zette zich aan tafel neder.
En toen die bladen daar geopend voor
hem lagen, toen het heldere lamplicht
op dat forsche handschrift viel, ver
bleekte hy weder. Ern zekere weerzin,
een gevoel van zwakheid overviel hem
thans moest hy de schande zjjus
vaders lezen.
En hy las verder en verder
en by elke biadzyde, die zyn sidderende
hand omsloeg, werd zyn edel gelaat
bleek er en bleeker, en teekende grieven-
der smart zich af op zijne trekken. Uur
na uur verliepeiudeiyk had Esslorff
deze zware taak vervuld.
Hy zuchtte diep, toen schoof hy mat
een onbeschryfeiyke uitdrukking op het
gelaat, die papieren ver van zich af
alsof daar een vuur uitstraalde, dat hem
dreigde te verteren.
Nu wist hy alles. Met sombere blikken
staarde hy naar buiten het begon
reeds te dagen. Hy dacht aan zyn
toekomst.
En evenals de zon, op de bergen
in de verte met hare verwarmende
stralen, de nevelen kuste en op de
vlucht dreef, zoo scheen ook lang
zamerhand zijne ziel zich vry te maken
van alle angst en zorgen voor hetgeen
dat wel is uitgenoodigd, maar zich ont
houden heeft.
H. M. de Koningin-Moeder zal Woens-
g a.s. 8 October naar het Leo ver
trekken en Maandag den 20sten October
te Soestdyk terugkeeren.
Statistiek van de in-, uit- en doorvoer
Da uitkomsten der statistiek van ona
land over 1901 ten opzichte van de
handelsbeweging in het algemeen zQn
de volgende
Algemeene invoer 26,220,830,706
Kgr.; invoer tot verbruik f2,047,081,702
algemeene uitvoer 17,763,620,765 kilo
gram; uitvoer uit het viye verkeer
fl,733,686,445 doorvoer met overlading
1,042,904,409 Kilogram, doorvoer zon
der overlading 4,906.362,006 Kilogram.
Uit de cyters over 1901, vergeleken
met die over 1900, biykt, dat de alge
meene invoer is verminderd met byna
0,09 pGt., de algemeene uitvoer met
ruim 0.69 pCt. en de doorvoer met over
lading met byna 5.21 pCt. daarentegen
is de invoer tot verbruik vermeerderd
met byoa 4.03 pCt., da uitvoer uit het
vrije verkeer met bijna 2,27 pCt. en de
doorvoer zonder overlading met ruim
4.14 pCt.
De by bet Oost-Indische leger benoem
de 2e luitenants, onder wie 16 voor de
infanterie en 6 voor de militaire admi
nistratie, zyn by het Koloniaal Werf
depot btéedigd en in functie gesteld,
aan hen ia verlof verleend, in afwachting
van bun vertrek naar ludië.
Bóeren-emigratie.
Een der correspondenten te 's Graven-
hage van de „Haarl. Ct." meldt aan
zyn blad
Het is bekend, dat de generaals zoowel
als de gedelegeerden herhaalde malen
hunne menschen op het hart gedrukt
hebben hun land niet te verlaten. Zeker
zullen bovendien slechtB weinige perso
nen, hetzy geboren Afrikaners, hetzy
genaturaliseerde oud-Nederlanders, lust
gevoeld hebben hua geboorteland of aan
genomen vaderland voor goed te verla
ten. Evenwel, de omstandigheden nopen
veracheidenen van hen te handelen èn
tegen den wensch hunner leiders èa
tegen hun eigen zin. Op het oogenblik
toch is het vry wel onmogeiyk voor een
burger der Republieken een permit te
verkrygen om terug te keeren en vooral
wanneer hy een eenigszins werkzaam
aandeel genomen heeft in dea oorlog of
door woord of daad van zyn anti-Eugel-
sctre gezindheid heeft laten biyken.
Daar het nu duideiyk gebleken is, dat
Nederland noch willens, noch by maebte
is aan al deze personen betrekkingen te
veischaffm, waarin zy hun levensonder
houd kunnen verdienen, zelfs al is het
op veel bescheidener scbaal dan in Afrika,
moeten deze lieden elders een plaats
zou komeD.
XVI.
De beroemde rechtsgeleerde, mr. Ar
thur Sairdau, zat aau zyn schrijftafel en
tegenover hem Arthur Auori.
Vertel my nu alles, wat in ver
band staat met den verdwenen briet,
begon de advocaat. G|J zyt nu weder
sterk genoeg, en ik geloof dat het goed
voor u is, als gy uw gansche hart eens
voor my uitstort.
Arthur verhaalde duideiyk en zonder
de minste aarzeling de geheele toe
dracht der zaak.
Met gespannen aandacht luisterde da
heer Sandau naar deze mededeelingen.
Toen Arthur aan het einde van zijn
verhaal waa gekomen, zeide de rechts
geleerde op beslisten toon
Ik heb geen enkele seconde aan
uwe schuld geloofd. Ei luister nu eens
naar hetgeen ik u zal zeggendie
achtduizend thaler z|Jn verduisterd door
den eigen zoon van dan bankier.
Arthur sprong, hevig ontroerd, van
zyn stoel op.
(Wordt v«rvolgd.)