29 Maart.
40e Jaargang
1902.
Zaterdag
ioralaiÉès toicta.
MEVROUW ANTJE.
I O.
15.
MUM
PrQa per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlyke nummers 5 cent. Men abonnoert zich by alle Boek
bandelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks by den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187.
UMN
ADYERTENTIÉNvan 1 4 regels 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs sleehts «weemaal berekend. Groote letters
en cliohé's naar plaateruimte.
Veraiifiit dagelfks, «itgeionderd op Zon- en feestdagen.
Telephoonnammer IO.
Aboanemencs-AdvertentlSn op aei» voordeelige voorwaarden.
A.s. MAANDAG (Tw eeden
paaschdag) zal geen nummer
van ons blad verschijnen.
Een heugelijke tijding.
Het Haagscha Dagblad meldt
Van hoogst betrouwbare zijde gewerd
ons de heugeiyke tyding, waarvan men
in gezaghebbende krirgen geen geheim
meer maakt, dat H. M. de Koningin
tich in belangwekkende omstandigheden
bevindt.
De gewichtige gebeurtenis zou in Sep
tember worden tegemoet gezien.
Eerlang zal by de Tweede Kamer een
wetsontwerp worden ingediend tot rege
ling van het telegraaf- en telefor nwezen
in ub land.
Partij der Hervormde Kerk.
W(1 hebben ïetds eenigen tijd geledpn
Bidding gemaakt van een door dr. Ph.
J Hoedemaker gedane oproeping tot i en
samenkomen van „voorstands rs van de
Ciiristiiyk-Historischo, d. i. Natiora'e,
1. i. Protestantsche, d. i. Hervo-mde, ö.i.
in de Heilige Schrift naar de opvatting
der Hervormde belijdenis wo.teltDde
beginselen op staatkundig terrein." De
bedoeling wasonderlinge vaststeliing
van de beginselen, die de politieke ge
dragslijn van de ChristeHjk-Historischen
Thans verneemt het Hdbl. dat de
samenkomst is bepaald op 25 April e. k.
in het gebouw Irene te Utrecht.
Het aantal adhaesies van hen, die
verhinderd waren den 2ien April tegen
woordig te ztjn of de hoop uitspraken,
dat de vergadering in dezelfde week
mocht gehouden worden, waarin ook de
predikantenvergadering en die van de
ambtsdragers vallen, maakte dit uitstel
jewensebt.
Intusschen zal nu op den aanvankelijk
voorgenomen dag, 2 April e. k., te
Utrecht ter betere voorbereiding een
voorloopige bijeenkomst worden gehou-
dsn, waar toegang hebben degenen, die
Khrifteiyk hun instemming betuigden
tl daartoe hun wensch aan dr. Ph. J.
Hoedemaker te kennen mochten geven.
Die bijeenkomst zal in hoofdzaak dienen
or bespreking en vaststelling van de op
'os Sasten April te behandelen 3genda
»ot bet oog op een praclisch resultaat.
Doch nu reeds wordt medegedeeld
dot de volgende vragen zullen besproken
moeten worden
lo. Waar ligt Het kenmerkend onder
leid tusschen de politieke partijen en
fracties, waarin ons christenvolk uiteen-
last
Novelle van ADALBERT
REINHARDT.
*erd
'otusschen zat de rijke koopman Hen-
"k van der Goes bij mevrouw Antje
de freule. „Ik kom," zoo was bij
begonnen, „om mij bij u te
"slagen. Een vreemdeling, die hoden
eerst in de stad is gekomaD,
reeds zeer vroeg door u ontvangen,
twtll ik, uw getrouwe bewonderaar,
Nat uur nooit toegaDg tot uw huis
1,11 r'erkr(jgen."
-r van der Goes, hoe weet gjj,
man een vreemdeling voor mij
vroeg mevrouw Antje. „Wijl de
16 stad nog niet weet hoe zyn
is, mag ik hem daarom ook niet
n.«
•®j weet, mevrouw, dat gij mij, na
'satste reis naar Frankrijk, nog
i!t die
•beeli
2o. Is samensmelting of samenwerking
dier fracties mogelijk of gewenscht
3o. Moet de eenheid der natie, om
het verschil in godsdienstigs belijdenis
al of niet worden prijsgegeven
do. Moet die eenheid worden gevon-
don in een christendom boven geloofs
verdeeldheid, of in eene positieve belij
denis
5o. Welke beginselen vallen op het
standpunt van de belijdenis der k6rk
voor de politieke actie van christ. bist.
zijde af te leiden en hoe moeten zy in
de practijk worden toegepast
Deze bijeenkomst, eveneens in het
gebouw „Irene" te houden, zal precies
te II uur's morgens aanvangen, daar zy
te 2.30 gesloten moet worden met het
oog op een daarna met anderen te
houden bespreking over de reorganisatie.
Belasting op haardsteden.
Inde „Vox Medicorum" wordt de per-
soneile belastiDg op de haardsteden be
sproken en dringt men er by het hoofd
bestuur van de Ned. vereeniging tot
bevordering van de geneeskunst op aan,
dat het zich wende tot de iegeeiingom
by een eventueels wyzigiDg van de wet
op de personeele belasting het daaiheen
te willen leiden, dat de belasting op de
haardsteden w.,rde opgeheven, tin ir.de
het g bruik van de voor de gezondheid
schadeiyke verwarmii gstoestellen zooveel
mogilijk te doen verminderen.
Tusschen socialisten.
In een iDgezoDden s'.uk, dat meer dm
et-, pagiDa van Het Volk beslaat, be
antwoordt mevrouw Roland Holst de
heerea Troelstra en Schaper op hun
klachten over de critiek, die deze schryf
ster, de heer Gorter en anderen in De
Nieuwe Tijd op de politiek van Het
Volk en de socialistische kamerleden
uitoefenen.
Deze critiek betreft het „opportunisme"
door de tegenwoordige hoofden van de
party gehuldigd, het „door kleine prae-
tische concessies, klassen of klassedee-
len, die wel mit sommige van haar
doel overeenstemmen tot meestanders"
maken.
Ziehier, hoe de inzendster nu haar
meeniug verduidelijkt
„Ik bedoel volstrekt niet, dat alleen
zy, die ook wat het doel betreft met
ons onvereenstemmeD, onze medestry
ders in ruimeren zin (byv, stemmen
uitbrengen op onze candidaten) kunnen
zyn ik heb integendeel, zeer bepaald
geschreven, dat het belang, ook van
calvinistische arbeiders en kleiüe bur
gers meebreDgt ons te versterken. Onze
party moet en zal in Nederland nog ge-
ruimen tyd voor een deel op de kleine
burgers en platteland-bewoners steunen,
juist omdat het industrie- en groot
steedsch proletariaat nog op veel plaat
sen vyacdeiyk of onversohillig is, en
slechts zeer langzaam voor ons wordt
gewonnen.
steeds het antwoord zyt schuldig ge
bleven op myne vraag. Zie ik nu, dat
andere mannen vriendelijker door u wor
den ontvangen, dan heb ik toch alle
reden om boos op u te zyo."
„Ik wist niet," antwoordde de aange
sprokene koel, „dat ik u het recht ge
geven had my te kapittelen. Als ik my
wel herinner, hebt ge mij, voor uwe
afreis, gevraagd, hoe mij de tulpebollen
bevielen, die gy uit Haarlem hadt mee
gebracht en of ik ook zulke wenschte
te hebben. Ik heb u toen echter gezegd,
dat myn vermogen, hoewel niet klein,
toch niet aanzieniyk genoeg was, om mij
zulk eene weelde te veroorloven. Had ik
daaraan geen geiyk, nicht Doortje
„Ja zeker, kindhet is schande zoo
veel geld voor eene bloem uit te geven,"
antwoordde de freule.
De heer van der Goes liet haar nau-
weiyks uitspreken en zeida,,Ik heb
u toen echter gezegd, en dat kunt gy
toch moeielyk vergeten hebben, dat myn
vermogen, 't welk groot genoeg is, even
zeer ten uwen dienste staat als myn
huis, myn hart en de tulpebollen. Daarop
zyt ge my het antwoord schuldig ge
bleven."
„Omdat ik uwe woorden voor scherts
Maar waar het os ze plicht is, ook de
kleine burgers enz. aan te werven door
hen met de punten van ons strydpro-
gram bekend te maken, di ar is het ook
onze plicht dat strydsprogram zoo in te
richten, dat het logisch volgt uit onze
beginselen, d. w. z. de macht vaa het
proletariaat vermeerdert, die der heer-
schenüe klassen verzwakt, in overeen
stemming is met de maatschappeiyke
ontwikkelingkortom dat iedere stap
een stap is in de richting der socialisti
sche maatschappij.
Waar wy iets op ons program zetten,
wat wel voor een deel der arbeiders of
de kleine burgers voordeelig schynt,
maar niet aan de bovengenoemde eischen
voldoet, daar bandelen wy opportunis
tisch, omdat wy ter wille van een schyn-
baar voordeel voor een deel der
arbeiders of vcor de parit), bet echte en
biyvende voordeel voo alle arbeiders,
nl. het weiken in de riebtirg der socia
listische maatschappy, laten glippen.
Dit was het groote verschilpunt in de
agrarische quaestie."
Het volgende groote verschilpunt be
treft de schoulquaestie de heer Troelstra
c. s. is voor de viye school, daarby een
uitspraak van Maix aanhalende, mevr.
Roland Holst is tegen de vrye school,
zich ieroeptnde op dezelfde uitspraak,
die alius Luidt
„Dat èa staat ói keik b-.ide zooveel
megeiyk buiten de bepaling van het
karakter, den geest vau het onderwys
moeten gehouden woeden."
De inzendster betoi gt, dat in ons
land het voor de vr e school zyn in
de praktyk hierop neeraomt, dat men
het geld van den Staat geeft ter ver
spreiding van kerkeiyke dogma's, het
geen in stryd is met de socialisti
sche beginselen „Ik biyf er bij dat
wanneer men voor de vrye school wil
zijn, men van ons beginsel (dat voor-
sch yft nooit isls te doen wat de macht
der bezitters en van hun werktuigen
en middelen tot heerschappij vermee-dert)
moet afzien."
Het verdedigen van de vrye school
is ergo opportunisme of het geschiedt om
ethische redenen van biliykheid, recht
vaardigheid enz.
Dat de schrijfster tegen practische
hervormingen zou zyn of meent, dat de
socialisten den godsoienst moeten be
steden, ontkent zy.
Het artikel bevat voorts allerlei
weerleggingen van opmerkingen, die door
de heeren Troelstra en Schaper op haar
artikelen in de N. T. zijn gemaakt, en
eindigt met deze slottirade
„Voor wie in dit feit en dit nieuwe
verbond de kracht en schoonheid van
het ti gen woord ig-1, en de beloften van
een nog veel schooner toekomst heeft
gevoeld, is deze poging om de beweging
tegenover de theorie te stellen, om de
arbeiders met wantrouwen jegens de
iatellectueelen te vervullen, een voor
beeld van dat droevige maar onvermy-
deiyke terugvallen in een lang over
hield, voor een beleefdheidsvorm, zooals
gy zoo dikwijls gebruikt," antwoordde
Antje op onverschilligen toon.
„Voor scherts 1 Mevrouw van der Hoe
ven, ik verzeker u, dat het Hendrik
van der Goes ernst is'. Wanneer gij nog
geen vast besluit wenscht te nemen,
zal ik geduldig wachtendoch ik kan
het niet verdragen, dat een ander naar
uwe hand dingt, een mededinger duld
ik in uw huis niet."
„Wilt gy my bedreigen?" vroeg Antje.
„Kent ge my nog zóo weinig, dat gy
niet eens weet hoe onverschillig eene
bedreiging mtj laat, ja, dat zy my juist
zou kunnea aansporen om te doen wat
men my wil verbieden
„Neen, mevrouw, ik wil u niet be
dreigen, maar wees dan ook niet zoo
wreed jegens mij. Gy weet, dat ik u
hartstocbteiyk bemin, neem dus geen
ander tot man."
Mevrouw Antje antwoordde niet, maar
liep schouderophalend naar het venster.
De freule fluisterde echter lachende „En
gy denkt een rustig leven te kunnen
leiden met goede vrienden, doch zonder
er een van tot echtgenoot te nemen
Dat zal moeielyk gaan."
De heer Van der Goes was door Antje's
wonnen standpunt, dat wel bittere
gevoelens opwekken, maar het vertrou
wen in de cindelyke volkomen verzoening
van theorie en bewegiDg, niet aantasten
kan."
De minister van binnenlandsche zaken
veitrok gisterenavond naar Gheel om
daar de krat-kzinnigpninrichting te be-
zichtigen, en gaat over Brussel naar
Barlyn en Chemnitz, om de middelbare
en hoogere inrichtingen voor technisch
onderwys in oogenschouw te nemen.
Militaire Zaken.
Met het oog op de daaraan verbonden
nader geblbken bezwaren, zoo wel
betreffende kazerneering als wapening,
enz.,zal worden afgezien van het oproepen
van de lichting van 1895 gedurende
dezen zomer.
Voortain wordt aan iederen militair
beneden den rang van officier van de
landmacht in West-Indië, die op eervolle
wyze den dienst verlaat, nadat hij ten
minste twaalf jaren effectief als militair
heeft gediend in de koloniën of bezit
tingen van het Ryk in andrre wereld -
deelen, of wel cmLt hy in het genot
treedt van gagemont wegens in den slryd
ontstane verwonding ot verminking,
eene gratificatie toegelegd van 100.
De minister van oorlog heeft bepaald,
dat aaa vrywillig dienende onderofficie
ren, die van gedetacheerd uit Ojst lndië
terugkeeren, de toelage voor eerste-uit-
rusting kan worden toegekend naar ver
houding van den onver vulden duur van
bunne kopende dienstverbintenis, indien
zy, na aankomst by hun coips, opnieuw
van bleeding en uitrusting zjjn voorzien.
In het begin van Mei e.k. zal uit
Nymegen weer een detachement van
ongeveer 100 onderofficieren en minde
ren van de Koloniale Reserve naar Oost-
Indie vertrekken. De geneeskundige
keuriDgen van de daar voor aangewezenen
hebben reeds plaats. Er zyn er velen
onder die reeds in Indie hebben gediend,
doch tot herstel van gezondheid naar
Nederland werden gedirigeerd.
1 Mei wordt het kantoor der Centrale
Werkgevers Risico-Bank te Amsterdam
gevestigd op het Damrak no. 48. Reeds
zyn 65 vennootschappen en firma's, die
gezamenlyk 35,000 werklieden in hun
dienst hebben, tot deze verzekeringsbank
tegen ongelukken toegetreden.
Biykens by het departement van ma
rine ontvangen bericht is Hr. Ms. pant-
serdekschip „Zeeland", onder bevel van
den kapitein ter zee W. AUirol, 25 dezer
in Oost-Indië aangekomen.
Vlag beleediging.
In het Utr. Dbl. richt dr. P. Tem-
pleman van der Hoeven andermaal een
schryven tot de N. Ct„ over het weg
koelheid tot zwygen gebracht. Zynp be
zoeken by haar namen in den laatsten
tyd altyd dergelyken loophij kwam
met bet vaste voornemen het jawoord
van haar te verkrygen of anders geheel
met haar te breksn hy begon altijd op
zeer beslisten toon, doch zij werd door
zyne gebiedende houding zóó vertoornd
en beleedigd, dat zij hem gewoonlyk koel
en onviiendêiyk bejegende. Daar hy ech
ter de gedachte, dat alles tusschen hen
uit zou zijn, niet kon verdrageD, trachtte
hy het altyd weder by te leggen, en
moest ten slotte nog blij zyD, warneer
zy hem vergaf en hem niet geheel den
toegang tot baar huis verbood. Heden
bad hy den tyd fchter niet om zich met
haar te verzoenen, want plotseling schopf
mevrouw Antje het venster omhoog met
den uitroep„Daar komen zy waariyk
aan Dat lieve kinj Z et ge, nicht, zy
brengt hem mede, dien goeden Jan Bles.
Nu kunnen de merischon zich nog eens
weder er over verwonderen, dat die
vreemdeling by mij komt."
„Nu, ik ben er nieuwsgierig naar om
hem te leeren kennen," sprak de fruule.
En zoowel zy, als de heer Van der Goes,
die nog altyd het stilzwygen bleef be
waren, keek over Antje's schouder door
nemen door lord Kitchener van de vlag
der tweede Nederlandsche ambulance en
de daarop gevolgde genoegloenicg. De
BChryver beroept zich nogmaals op ge
gevens, die het hem „niet vrijstaat
openbaar te maken" en betoogt dat het
zjjn recht is de aandacht van den mi
nister van buitenlandsche zaken, wien
die gegevens eveneens bekend zyn, daar
op te vestigen. Wy betwisten dat geens
zins maar wy tegen opkwamen was,
dat bet beroep op niet aan hot publiek
bekende gegevens gebruikt werd in een
stuk, bestemd om zekeren indyuk by
het publiek te wekken en als argument
tegens ons (in dr. Van der H.'s tweede
artikel, dat niet aan den minister, maar
aan ons gericht was!. Overigens verklaart
de scbryver dat hy by zyn meening
biyft, op grond van het vroeger door
hem betoogde. Waarvan akte. Het is
niet ols doel geweest hem te overtuigen,
maar wè! een tegenwicht aan onze lezers
te geven tegen een naar ons inzien
ongerechtvaardigd verwyt en een mis
kenning van wat door Nederlanders in
Zuid-Afrika tot herstel der aangetaste
eer is gedaan, zegt de N. Ct.
Om de macht
beweert het Utr. Dgbl., dat het by de
Enschedésche werkstaking g3ar, nu de
stakers het bemiddelingsvoorstel van de
Ejschei'csche burgery verwierpen.
De stakets willen, dat d i macht in
de fabriek van den leid *r overga op de
ai beiders.
Maar nog een ander verscbynsel neemt
het blad wair -.
„Ia den beginne gingen de sociaal
democratische aanstokers der stakers
veelal achter de gropte kudde der katho
lieken, die vooruit werden gedreveD,
schuil.
Had die kudde eenmaal vaart, dan zou
zy de prikkeldraadomheining van het
wantrouwen der burgery wel verbreken
en waren de sociaal demociatiache De
Wets meteen er door
Zoo ging te Utrecht de propaganda
voor de stakers eerst uit van 3t.-Joseph
en Recht en Plicht met zyn fameuze
motie, tbans komt zy van den sociaal-
democratischen bestuurdersbond.
De staking is op den duur op kleinere
sch ral evenzeer een machtsproef als het
indertyd de boycot beweging, opgewon
dener nagedachtenis, was.
Dat elke party, die zich goed organiseert,
nu en dan zulke machtsproeven en
generale repstities houdt, is trouwens
volkomen in den haak.
Alleen maar, dat een deel der burgery
er telkens inloopt, om die proeven te
steunen, dat is het onnoozele van het
schouwspel."
Christelijk Nationaal Boeren-comité.
Genoemde veream'ging hield Woensdag
te Amsterdam, onder leidiDg van den
heer H. Bljleveld, haar eerste jaarver
gadering.
Biykenshet vers'ag in de Stand, hield
het venster op de straat, waar zy Leentje
met hare begeleiders zag nader komen.
Hoewel in toorn gescheiden, betrad Jan
Bles aldus weder het huis van mevrouw
Antje.
„Mevrouw," zoo begon hy, „ik kom
nogmaals tot u, om u te bedanken voor
al het goede wat gij, naar ik hoor, aan
myne arme familie gedaan hebt. Dit kind
zal u voortaan Diet meer tot last zyn,
ik denk naar Java terug te keeren en
zal myn Dichtje dan meenemen."
„Gy wilt my het kind ontnemen
sprak Antje lachende„gy vergist u,
Jan, indien gy denkt dat ik het u zal
afstaan. Neen, ik ben alleen op de we
reld, ik bezit eenige goede vrienden"
hierby wees zy op de freule en op de
beide heeren „doch dit kind, dat my
lief heelt, en dat ik als myn eigen be
min, maakt de geheele vreugde vau myn
leven uit es zal ik nimmer afstaan."
„En tccb," riep de heer Van der Goes
uit, „zou het een geluk voor u zyn
indien de kleine met haar oom mede-
ging, indien gy uw hart, dat thans goheel
aan het kind hangt, wider vry kondt
maken om het aan een rechtschapen
man te schenken."
(Wordt vervolgd.)
