1902.
Woensdag
I "2 Maart.
eid
PEUIHETQH.
40e Jaargang
D
ienst
ünbienst.
|Gemeen te bestuur.
5o. 60.
10 6 30 7 IC
1010 10 JO
no 1 20 140
I 60 410 4 3' I
8 30.
S 30b)
3 55
Ob)
Brake f,
siiigen n-.tr
t.
reuzen naar
U-W4{ t(
7 58
8 47
10 1
7 88
'10 W
,ii arn is
vervoeren
2 6
1 25
3 10
8 50
4 6
4 22
VHSSimeSCBE C01IBANT
Prjjs per drie masnden 1.30. Franco per poet 1.50.
Afzonderlijke nummers 6 cent. Men abonnoert zich by alle Boek
bandelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks b£) dan Uitgever
F. VAN BE VHLBK Jr., Kleine Markt, I. 187.
ADVEKTKNTIÉN van 1-4 regels 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prfls slechts tweemaal berekend. Groote letters
en ciichfa naar plaatsruimte.
Yer«fe|«l dagtlfks, gJigowraderd op ï'on- en fec-?t«i*gon,
TVLepbooxuxt rrritrir IO.
Aboaneimmte-AdTertenëBii op «oor roerdoeUge voorwaarden.
aD0igheden
opend Bij"41
r Blad, élegam.
a-teitsÏ
1 °P ZooJ
vaach kan om.
smgsche Court,I
'DDELBUBs,.!
4 50 (»U«s
Zetlnarki: J
"123° 115
55 6 55 7 45f
eümarht yiixm
erkdsgecl 6 23
135 1 20 2s|
1— 7 20 8 35
6 20 77 fiol
- 1020 10 45
1 30 2 -
1 20 5 i
SGHULQVOHGEftiNGEN.
rtminnering aan het tijdig indienen
mn schuldvorderingen, ten laste
van het Rijk, de Provincie
en de Gemeente.
Burgemeester en Wethouders van
Ivlifcingen
©en de circulaire van den Gommis-
■„ris der Koningin in de provincie Zee-
Ld, van den 25 Februari 1902, A no.
Jljj, ie afdeeling;
'herinneren de ingezetenen aan de wet
|iau 8 November 1815 (Staatsblad no.
51) volgens welke alle vorderingen ten
ijjte van den Staat, het dienstjaar 1901
inde, vóór of op den 80 Juni 1902,
betrokkene administration, door
be de bevelen tot het doen van wer-
a, leveriDgen. enz. uitgegeven z(jn,
loeten zijn ingediend, alsmede dat de
j genoemde wet gestelde termen van
Injuring volgens art. 125 der provinciale-
Lart. 228 der gemeentewet, ook op de
Ivorderingen ten laste van de Provincie
ij de Gemeente van toepassing is
werdende mitsdien de belanghebben-
|itn aangemaand om den uitersten ter-
ujjn niet at te wachten, maar hunne
I rekeningen en verdere bewijsstukken ten
late van het Ryk, de Provincie of de
|semeente voor het dienstjaar 1901, ter
plaatse waar het behoort, ten spoedigste
in te dienen.
En is hiervan afkondiging geschied,
|war het behoort, den 11 Maart 1902.
Burg. en Weth. voornoemd,
VAN DOORN VAN KOUDEKERKE.
De Secretaris,
WITTEVEEN.
I Herziening der wetten op het middelbaar
en hooger onderwijs.
Wy vermeldden reeds het verschijnen
I ran het rapport der commissie, aan
welke door den minister van binnen-
sche zaken werd opgedragen het voor
van voorstellen tot wijziging
Iran de artikelen der wetten op het mid-
Idelbaar en hooger onderwijs, betrekking
op de akten van bekwaam
heid tot het geven van middelbaar
«herwijs, enkel® vakken uitgezonderd.
Aan de memorie van toelichting tot
ie voorstellen welke de commissie heeft
geformuleerd, is nog het volgend ont-
'eend
Met het oog op de eischan, die het
I Matschappelijk leven aan de middel-
I rare icholen stelt, heeft 4e commissie
I gemeend, verschil te moeten maken met
I betrekking tot de vorming voor deleer
aren aan de hoogere burgerschool met
Uit het Eoogduitsoh van
Wilhelm Berger.
123 1
5 35
(Slot.)
■Wat kan ik het helpen, dat Pieter
'M meening is.veranderd 1" antwoordde
scherper dan noedig was.
®n wrevelig bleef zij tegenover hare
°uder», als om hen t« toonen, dat zij
Zlth geheel schuldeloos gevoelde. Daar
nchter het slechte weder den geheelen
aanhield, wies hare innerlijke onrust
""Mf en meer, en daar zt) tegen den
fond zich toch tegenovej iemand mo st
uitspreken, wist zij geen anderen raad,
"an om, tegen de sneeuwbuien in en in
benauwend duister, aan het andere
6|nde van de stad, naar Pieter's moeder
Uien. Doch ook daar wilde zij nog niet
"ssennen, dat zt) behoefte had aan troost,
aan woorden van bemoediging. Hoe had
"w toch zoo dwaas kunnen zijn en
5jarigen cursus en die m°t 3jarigen
cursus. De laatste heeft een andere be
stemming dan de eerste zij moet voor
een groot deel jongelieden opleiden, die
later een werkkring zullen vinden op
kantoren en in fabrieken. De hoogere
burgerschool met 3-jarigen cursus heeft
zeker daar, waar zij naast eene
school met 5-jarigen cursus staat een
doel in zich ze)t en moet dus een afge
sloten ontwikkeling geven, terwijl de
hoogere burgerschool met öjarigen cursus
tegenwoordig niet alleen voorbereidt voor
hooger vakonderwijs, maar vele harer
leerlingen ook het onderwijs aan de
universiteit volgen.
Wat de hoogere burgerschool met
öjarigen cursus betreft, verlangt de com
missie, dat de leeraren, althans voor de
hoogere klasse, zoo mogelijk eene acade
mische opleiding hebben.
Toch blyft er volgens dit ontwerp
tusschen de bevoegdheden, voor het
middelbaar onderwys verkregen, en de
academische graden, vooral wat de let
terkundige vakken betreft, eenig verschil
bestaan. De programma's voor het mid
delbaar onderwijs zijn ontworpen met
het oog op het verkrijgen van weten
schappelijk gevormde schoolmannen, ter
wijl de eischen, voor de academische
graden gesteld, een zuiver wetenschap
pelijke richting uitgaan.
Het in het voerafgaande gezegde
leidt tot twee consequenties. De eene is,
dat de ontwikkeling en voorbereiding
van hen, die eene bevoegdheid wen-
schen te verkrijgen tot het geven van
onderwijs aan eene hoogere burgerschool
met 5 jarigen cursus, ongeveer gelijk
moeten zijn aan, welke zy bezitten, die
tegenwoordig het recht hebben academi
sche examens af te leggen, terwijl als
een ander gevolg beschouwd moet wor
den, dat voor het verkrijgen van eene
volledige bevoegdheid twee exzmens
worden afgelegd, een examen B1, onge
veer gelijk staande met het candidaats-
examen, en een examen B2, ongeveer
overeenkomende met het doctoraal exa
men af te nemen door de faculteit.
Naar aanleiding van de overeenkomst
dezer examens is de vraag overwogen,
of het niet gewenscht ware, dat de
examens B1 en Bs geheel vervaDgen
worden door de canlidaats- en doeto-
raal-examens. De commissie heeft echter
gemeend in dien zin geen voorstel te
moeten doen.
Voor de leeraren der hoogere burger
school met Sjarigen cursus behoeft uit
den aard der zaak het wetenschappelijk
gehalte der studie niet zeo sterk op den
voorgrond te treden, zoodat zy buiten
eene academische opleiding kunnen. Voor
deze school zijn leerkrachten gewenseht,
die door het bezit van meer dan ééne
akte A een ruime bevoegdheid hebben
verkregen.
De eisohon van voorbereiding kunnen
minder hoog zyo, en de bevoegdheid
kan laags esnvoudiger weg worden ver
zoo lichtzinnig tegen de afspraak in kun
nen uitzeilen, pruttelde zij, en deed alsof
zjj verongelijkt was. Vreuw Boskoop
echter begreep den waren gemoedstoe
stand van het meisje, trots hare schyn-
bare onverschilligheid, en was goedhartig
genoeg, om op hare opgewonden toe
spraak niet te antwoorden, maar haar
moed en hoop in te spreken. Daarop
werd Grietje stilzy bleef wel een uur
lang aan de zyde van de oude vrouw in
nadenken verzonken, en kuste haar
innig by het heengaan.
Gedurende den nacht liep de wind
naar het noorden en begon het streng
te vriezen. De zon ging op aan een hel
deren hemel. Grietje zag het in haar
kamertje al lichter en lichter worden en
eindeiyk de zon door de ruiten «chynen.
Toen stond zy op, tusschen lachen en
weenen, en was het haar te moede alsof
alles nog goed zou worden.
Het was de dag vóór Kerstmis. Tegen
den middag begonnen vischsloepen, door
een frissche bries voortgestuwd, weder
binnen te loopen. Elk oogenblik ging
Grietje op den dyk uitzien naar het schip
van Pieter. Zulk een brandend verlangen
naar haren bruidegom had zy nog nooit
gehad, ook niet, toen zy, van Utrecht
terugkeerende, hem in bjjna twee jaren
kregen, door het sfl ggen van slechts
één exameD. Het is daarom, dat de
commissie voorstelt het examen A niet
alleen, voor zoover het reeds bestaat,
te behouden zy het ook, als zelfstan
dig geheel en eenigszins gewyzigd
maar ook in te stellen voor die vakken
der hoogere burgerschool met 3 jarigen
cursus, waarvoor het tot dusver nog
niet bestaat. O >k waar dit examen A in
omvang ongeveer geljjk is aan het
examen B, of aan het candidaats exa
men, wordt het toch niet aan de univer
siteit, maar door byzondere commissiën
afgenomen.
Daar voor het verkrggen der abten
A geringere eischen zyn gesteld, zal het
mogdyk worden verschillende vakken
in ééne hand te vereenigen. Uitstekende
leerkrachten, van het lager onderwijs
afkomstig, kunnen voor deze school een
zeer gewenschte aanwinst worden en er
toe medewerken, dat het middelbaar
onderwys zich meer en beter aansluit
aan het lager onderwys, dan thans het
geval is.
Moet wor'en toegegeven aan den
aandrang tot het oprichten van meer
burgerscholen met Sjarigen cursus, dan
kunnen deze scholen h'eréloor en dit
is geen gering voordeel eenvoudiger
en minder kostbaar worden ingericht.
Voor het verkrygen van de bevoegd-
beid tot het geven van onderwys in de
vakken, vermeld in art. 76, en van het
vakonderwijs, vermeld in artt. 87 en 90
van dit ontwerp, moet uit den aard der
zaak een afzonderiyk examen biyven
bestaan. De leeraren voor deze vakken
moeten, wat hunne ontwikkeling en
voorbereiding betreft, voldoen aan de
zelfde eischen, welke aan de aanstaande
leeraren eener hoogere burgerschool met
3jarigen cursus gesteld worden.
De wjjzs, waarop de bevoegdheid tot
het geven van middelbaar en gymnasiaal
onderwys in de tegenwoordige wetten
geregeld is, eischt op verschillende gron
den dringend herziening.
Is de bevoegdheid tot het geven van
dit onderwys, aan het bezit van een
graad of van een getuigschrift toegekend,
soms te ruim, in andere gevallen is die
zeer zeker te beperkt. Zoo heeft hy.die
het candidaats-examen heeft afgelegd in
de aard- en delfstofkunde, dat toegang
geeft tot alle doctorale examens in de
faculteit der wis- en natuurkunde, geen
bevoegdheid tot het geven van onder
wijs in plant- en dierkunde, niettegen
staande hij in deze vakken een examen
heeft afgelegd, zelfs dan niet, alB hy
later den graad van doctor in de wis-
en sterrekunde, van doctor in de wis
en natuurkunde, of van doctor in de
scheikunde heeft verkregen terwijl van
den anderen kant hy, die slechts het
candidaats examen heeft afgelegd io de
Nederlandsche letterkunde, de bevoegd
heid heeft om aan hoogere burgerscho
len, zelfs met 5jarigen cursus, onder
wijs te geven, behalve in dit vak en in
niet had gezien. Het werd inmiddels
avond en van de Eendracht was nog niets
te zien. En morgen zouden zij trouwen
Aan het Kerstfeest dacht zy in het
geheel niet meerin een hoek van de
keuken zette zy zich stil neder, trok
haar schort over het hoofd en bemoeide
zich met niets of niemand. Daar hoorde
zy eensklaps de stem van Pieter's moe
der buiten in den gang, en deze stem
klonk haar zoo vreemd, alsof zy in
tranen stikte. Zy vloog naar buiten.
„Wat is er gebeurd?"
Vrouw Boskoop dwong zich tot kalmte.
„De Eendracht is behouden," ant
woordde zy, alleen heeft de storm hem
noordwaarts gedreven. Morgen vroeg, als
God het wil, kan hLJ binnen zijn." Maar
zy omarmde Grietje en trok haar tot
zich „er was een man over boord,
eergisteren reeds heeft men het sein
gezien."
Dat werd een moeieiyke Kerstnacht
voor de beide vrouwen en toch eok ryk
aan zegen, zoowel voor de jonge als
voor de oude. Want zy bleven wakend
te zamen, slapeloos van vrees en hope,
en het werd Grietje in de bangheid van
haar harte duidelijk, hoezeer zy den man
beminde, over wien zy misschien mor
gen reeds zou moeten rouwen. En met
de geschiedenis, ook nog in de aardrijks
kunde, zonder dat hij in belangrijke
onderdeelen daarvan een eximen heeft
afgelegd, zelfs zonder dat men eenigen
waarborg heeft, dat hy ooit onderwys
heeft ontvangen.
Met betrekking tot de bevoegdheden,
toegekend aan het bezit van sommige
akten, biykt bovendien in de toepassing
onzekerheid te bestaan. Voorts worden
in de overgangsbepalingen, die nog altyd
van kracht zyu, voor sommige vakken
bevoegiheden toegekend aan bezitters van
graden of getuigschriften, die, hoe
gewenscht dit ook by het in werking
treden der wet moge zyn, thans geen
aanspraak meer daarop kunnen doen
gelden, wanneer men let op de eischen,
welke men tegenwoordig, om onderwys
in die vakken te kunnen geven, stelt.
Is het om velschillende redenen ge
wenscht, aan een leeraar het onderwys
in meer dan ééa vak te kunnen op
dragen, de bepalingen der wet hebben
met dit belang niet of niet voldoende
rekening gehouden, wat ook dit nadeel
heeft, dat de uitgaven voor het onder
wys dra dooronnoodig worden verhoogd.
Voegt men hieraan nog toe, dat het
gebrek aan leeraren voor de wis- en
natuurkundige wetenschappen en ook
voor sommige letterkundige vakken van
dien aard is, dat ia de vervuiling van
een opengevallen betrekking niet zelden
door de benoeming van een wettelijk
onbevoegde moet worden voorzien, dan
is het wel duideiyk, dat een herziening
der bevoegdheden, welke a»n deze be
zwaren te gemoel komt, niet langer
mag worden uitgesteld.
In verband met de denkbeelden in
het voorgaande ontwikkeld, heeft de
commissie een stelsel van bevoegdheid
ontworpen, dat by de afzonderiyke arti
kelen nader zal worden toegelicht.
Rijksverzekeringsbank.
De bekende Haagsshe briefschry ver
van de Prev. Dr. en Asser Gt. schrijft
De R'geering heeft alvast aan de
directie der Ryksverzekeringsbank eenige
werkkrachten toegevoegd. Hiermede is
6chter nog niet het geheele personeel
aangesteld. Er zal nog een tweede,
wellicht een derde aflevering volgen, al
naar mate de wet volledig zal kunnen
ingevoerd worden.
De iyst der benoemden moet zeer
onpartijdig zyn samengesteld en moet de
sporen dragen van te zijn samengesteld
meer met het oog op de kennis en de
bekwaamheid van de gegadigden veor
het hun op te dragen werk, dan dat
daarby zou hebben voorgezeten een
streven om „vriendjes" te protegeeren.
Men zegt, dat onder het groote aantal
slechts 15 gelukkigen zyn, die, altyd op
grond van hun geschiktheid speciaal in
den Minister van Binnonl. Zaken een
kruiwagen hadden.
Overigens moet de lijst beantwoorden
een gebroken gemoed verootmoedigde zy
zich voor Pieter's mosder.
„Ik wil uwe dochter zyn, uw gehoor
zaam kind. Alleen, goede God, laat hem
wederkeeren
Toen het begen te lichten, gingen zy
beiden naar de haven. Zij liepen tet aan
het eind van het hoofd en bleven daar
staan wachten, niet achtende op den
ruwen noordwester noGh op het over-
spattende water. Niet lang bleven zy
alleen de betrekkingen van de beman
ning der Eendracht voegden zich by haar,
door één zelfde gevoel gedrongen. Het
was een hoopje angstige menschen, dat
zich op het hoofd verzamelde. Eindeiyk,
daar in de verte doemt het schip aan
den gezichteinder ophet nadert met
goeden wind. Voor sommigen van hen
dat weten ze allen zal het jam
mer en nood brengen. Wie zullen het
zyn, die het lot treft
De tyd kruipt, het wachten valt lang
toch komt het wakkere schip immer
nader. De zeilen verhinderen echter het
gezicht op het dekook Grietje kan
door den kyker niemand ontdekken-
Reeds zet men eene boot af om de tros
aan land te brengen. Nu laat men den
kluiver vallen en daalt de gaffel van
het grootzeil neder. Thans kan men
aan den rechtvaardigen eisch, om oek
by beno«mingen zooveel mogeiyk het
stelsel der evenredige vertegenwoordiging
toe te passen en rekening te houden
met de verschillende stroomingen der
maatschappy.
De minister van koloniën.
De laatste berichten betreffende jbr.
van Asch van Wijck melden dat de
toestand zeer bevredigend blyft. Het
levensgevaar is geweken.
By Kon. besluit is benoemd tot lid
van de Algemeene Rekenkamer M. de
Ras, lid van de Tweede Kamsr der
Staten-Generaal.
Indien de heer De Ras deze benoe
ming aanvaardt zal een nieuwe Kamer
verkiezing in het district Maastricht
moeten plaats hebben.
De Suiker-Conventie is er zegt het
Vaderland.
Hebben onze huisvrouwen, wanneer
zy de thee of koffie suikerden, wal ooit
do notie gehad, dat die handeling be-
iangryke oeconomisebe gevolgen had
Dat zy er toe bydroegen stapels goud
te verplaatsen, regeeringen te veront
rusten, wending te geven aan het lot
van handelaren en werklieden
Vermoedelijk niet. Het leven zou er
trouwens niet aangenamer op worden,
waDneer wy ons van elke geste reken
schap hadden te geven.
Maar dit is zeker, nu de Conventie
er is, kan elk lepel'je suiker in de thee
beschouwd worden als een hulde aan
een nieuwe overwinning van den free-
trade
Ned. Landbouw Comité.
Door de algem. vergadering van het
Ned. Landbjuwcomité is besloten een
meeting (congres) te beleggen, teneinde
de vraag te doen behandelen of het
wenscheiyk is opnieuw een groote
nationale en internationale landbouw
tentoonstelling in ons land te doen
houdon
Men herinnerde zich nog levendig hoe
in 1884 te Amsterdam eene dergeiyka
tentoonstelling plaats had waaruit zegen
rijke gevolgen voortvloeiden immers de
Nederlandsche landbouw heeft na dien
tyd belangrijke veranderingen en verbe
teringen ondergaan.
Ter uitvoering van genoemd besluit
van het Ned. Laudbouwcomité worden
de betrokken maatschappyen en vereeni-
gingen door het dsgeiyksck bestuur van
het Ned. Landbouwcomité uitgenoodigd
deel te neuien aan een bespreking van
bovenstaande vraag met het doel om by
bevestigende beantwoording de grond
slagen voor een dergeiyke tentoonstelling
te ontwerpen.
De bijeenkomst zal plaats hebben op
zien en erkennen. Pieter's moeder wordt
machteloos, valt neder en bedekt zich
weenende het hoofd. Niet alzoo Grietje.
De kijker in hare hand beeft niet
zy is geheel spanning, verwachting.
Daar, zy heeft hem gezien. „Pieter I"
roept zy jubelend uit en die roep dringt
tot hem door en bant uit zyn gemoed
alle zorg en eiken twjjfel
Grietje wil hem naar de aanlegplaats
te gemoed ylen, maar bedenkt, dat zy
in haar geluk zyne moeder vergeten
heeft en keert tot deze terug. Zy wacht
en arm in arm zetten beiden rustig
haren weg voort, terwyi de Eendracht
de haven binnenloopt.
Het is „alles wel aan boord." De over
boord geslagene heeft den hem nage
worpen reddingsgordel zwemmende weten
te bereiken en is nog, voor het duister
viel, gelukkig weer opgevischt.
Hoort, de Kerstklokken luiden Vrede
op aarde, in den menschen een welbe
hagen
Voor Pieter en Grietje echter ver
kondigen ze op hunnen trouwdag de
belofte van eene gelukkige toekomst, zoo
duurzaam als menscheiyk geluk in het
algemeen kan zyn een geluk, ge
grond op wedsrzydsche, door bange
stonden geleuterde liefde
