situ gevruli
Woensdag
2S Juli
OÉrwijs eo Criminalileii.
No. 173.
38e Jaargang.
1900.
IE HELPSTER,
Uit de Preanger.
ienstbode,
1900.
Een HEER vraagt tegen be-
|gin Augustus GEMEUBI
KAMERS met Pension voor
veken. Br. fr. te zenden onder
laan den Heer J. OSSEWAARDE,
Iter te Sluis.
Ike provisie, «ener verloting van
1 en Kunst, bij welke zijn 3
len. Th. V. E. EREKEL, Co.
Korte St. Jozefstraat 708,
TILBURG.
Te Koop een flinke ZEIL
BOOT met TUIG, tegen zeer
|rijs. Adres Lange Delft H 22,
i u r g.
Gevraagd in het GASTHUIS
Vlissingen:
|r Vrouwenzalen, tuaschen 30
loon f 6, 's maands, met
voeding en geneeskundige
Men melde zich aan bjj
Imoeder.
jvGD terstond of tegen 1 Augns-
linke
|2ö jaar. Adres bureau Vlis-
ourant.
IMTRAÜDIKHST
|I53IB3EN on a.'DDELEOSO 7.'
singeu Remise: vul 4 50 5 55
verkdagen) Van Zeilmat kt.- vui
11— 1145 nut 12 3D 2
J 55 8 30 10 15.
Ihuia nm 1 15 2 45 4 15 5 5b
Jlelburg tiaar Zeilmarkt Vtissnf
lu 6 23 (alleen op werkdagen;
1150 nm 1 20 2 60 4 20
J 20 10 20 11
Ihuia; ma 12 35 2 5 3 35 5 16
IttSCHË HAVENDIENST.
Lingemvm. 66 20 7V l
l'J 10 9 40 10 1020 10 40
1 12 am 1 10 1 30 2 220
1 20 3 40 4 4 20 5 5 20
|30 7 50 8 20.
juiteoaluia: via 6 lu 6 30 7
9 9 20 9 50 10 10 10 t'O
11 50 12 >0 urn 1 30 1 40
50 3 10 3.30 3 50 4 10 4 30
|4<> 7 20 7 40 8 x 30,
flrettkeuM-Haldeglieui.
(Greeawichlijd.j
Ikeua 6.23, 8.25, 10.37, 1.18,
librugSluis 5,31, 6.9, 7.36,
11.51, 2.35, 5.33, 8.24. 9.25
jeghem 7.42, 10.—, 1.38, 4.32,
-Draaibrug 5.51, 6,29, 8.10
2.10, 5.6, 8.3,9.5,9.45.
ITIJD
11 55a) nm 3 15 G 20b)
112 20aj 3 50 6 50
RO 25 nm l 55a) 4 15
10 45 2 15a) 5 05
1 55a) 3 30 6 20blf)
15a) 3 50 6 4Gf)
I O-
ke vm 810
8 40
van 6,20 naar Breakaua en
Jlisaiagen naar BorMele en
aangelegd.
ari bet apaorwegatation
VL1SS1A6SCHE CMttANT.
Prys per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich by alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks by den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187.
ADVERTENTIËNvan 1 4 regels 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. - BQ directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Groote letters
en cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Verschijnt dngelflks, uitgezonderd op Zon- en feestdagen.
Telephoonnummer IO.
Abonnements-Advertentiën op zeer voordeellge voorwaarden.
(Ingezonden.)
Bij de behandeling van het wetsont
werp op den leerplicht in de Tweede
Kamer zijn de tegenstanders der openbare
school weer met het oude praatje voor
den dag gekomen, dat verbetering van
het onderwijs de criminaliteit in het
land niet heeft verminderd. En hier
mede meenen zij bewezen te hebben dat
het geld, voor het onderwijs uitgegeven,
nutteloos weggeworpen ishiermede ook
meenen zij hunne houding tegenover
het openbaar onderwijs voldoende gemo
tiveerd te hebben. Laten wij de zaak
wat meer van nabij bezien.
Het onderwijs heeft een tweeledig
doel, duidelijk omschreven in art. 33
I der wet op het Lager Onderwijs het
aanbrengen van gepaste en nuttige
kundigheden, en het opleiden tot alle
christelijke en maatschappelijke deugden.
Wordt dit doel bereikt Allerlei toe
standen en omstandigheden maken, dat
van het onderwijs niet die vruchteD
geoogst worden, welke men er redelijker-
1 wijs van zou mogen verwachten. Maar
vooruitgang is er zekerniemand, die
niet vrijwillig de oogen sluit, kan dit
ontkennen. Het percentage der analpha-
beten is aanmerkelijk gedaald en daalt
nog voortdurend bij het teekenen van
stukken ziet men lieden van middelbaren
leeftijd zich zei len meer met een kruisje
behelpenmen ontvangt zelden brieven
meer, die men niet ontcijferen kan van-
I wege gebrekkige taal en stijl.
Het eerste doel dat het onderwijs
I beoogt is dus, zoo niet geheel, dan toch
I gedeeltelijk bereikt. Maar hoe staat het
met het tweede het opleiden tot alle
I christelijke en maatschappelijke deugden
I De tegenstanders der openbare school
Leggen: resultaat nul, want de crimi-
I naliteit is niet verminderd. Daartegen
|voei;en wij het volgende aan
Het opleiden tot alle christelijke en
maatschappelijke deugden is wel het
noeielijkste gedeelte van de taak, den
onderwijzer door art. 33 van de wet op
|de schouders gelegd. Het moeielijkste
[en ook het ondankbaarste gedeelte. Want
noge een deel der kundigheden, welke
|de kinderen op school verworven hebben,
pa het verlaten der school vervliegen,
pit geschiedt zonder invloeden van buiten,
liitsluitend door oorzaken in den oud-
perling zelve gelegen, maar de zedelijke
pdrukken, welke zij in de school ont-
langen hebben, worden snel uitgewischt,
loor oorzaken, niet alleen in hen, maar
lok buiten hen gelegen, 't Zijn de
Inigang met kameraden, de slechte voor
126.)
1 Verbaasd hooide de prins den bediende
Wat moest dat beduiden? Vóór hij
J huis van den Italiaan betrad, had
t s vreemde dingen genoeg gehoord
ifcDt zijn gastheer en diens dochter,
wigen vertelden dit, andere weer
van Ferrari's verleden. Allen waren
or eenstemmig in hun oordeel, dat
vuoimalige „beroemde baryton" in
"«ardspel merkwaardig gelukkig
en dat zijn schoone dochter, die
beelden op de straat en in werkplaatsen,
en helaassoms zelfs in het huisgezin,
die de vruchten der zedelijke opvoeding
in de school doen te loor gaan. De
school zal, om slechts tién enkel voor
beeld te noemen, vruchteloos opwekken
tot waarheidliefde, wanneer het kind op
straat, ja zelfs in het ouderlijk huis niets
ziet dan leugen en bedrog, wanneer het,
wat meer dan eens gebeurt, door de
ouders zelve tot leugen wordt aangezet.
De huiselijke opvoeding laat in vele
gezinnen veel te wenschen over, en in
plaats dat het gezin met de school zou
samenwerken, wordt menigmaal daar
bedorven, wat hier met zorg is aange
kweekt.
De verworven kundigheden mogen
vervliegen, er blijft in de meeste gevallen
nog genoeg van hangen om te voldoen
aan de eiscben van het levende zedelijke
indrukken daarentegen worden bij velen
totaal uitgewischt.
Maar zou ook op dit gebied absoluut
niets gewonnen zijn „De criminaliteit
is niet verminderd", hooren wij ons
toeroepen. Maar stond ons volk dan
zedelijk hooger, eene eeuw geleden, toen
hetonderwys nog zoo weinig beteekende
Verre van daar. Ieder weet toch, dat
nog in het begin dezer eeuw, de wegen
in sommige deelen van ons land, zelfs
op klaarlichten dag, niet veilig waren.
Ons zija dorpen bekend, waar een vreem
deling, een vijftig jaren geleden, niet
ongemoeid door kon trekken. En nog
vroeger, in de door sommigen zoo hoog
geroemde middeleeuwen, toen er nog
van geen volksopvoeding sprake was
Ging het er toen soms niet echt bar-
baarsch toe En hoe is het gesteld in
de zuidelijke staten van Europa, met
name Spanje en Italië, waar het onderwijs
nog alles te wenschen laat? Is daar
het zedelijk peil der bevolking niet veel
lager dan in de noordelijke staten, waar
het onderwijs meer in eere is Wij
nemen gaarne aan, dat hierbij nog
andere oorzaken in het spel zijn, maar
het staat bij ons vast, dat deellendige
toestand, waarin de bevolking dier laoden
verkeert, voor een groot deel het gevolg
is van het ontbreken eener wel georga
niseerde volksopvoeding.
Bovendien, is ons onderwijs dan reeds
zoo goed geregeld, om daarvan zulke
hooge verwachtingen te durven koeste
ren, ais zou het onmiddellijk de gevan
genissen ontvolken
Pas een goede twintig jaren leven wij
onder eene eenigszins dragelijke onder
wijswet, welker uitwerking gedeeltelijk
te niet wordt gedaan door de vrijheid,
welke zij tot nu toe aan de ouders liet,
om hunne kinderen al of niet van dat
onderwijs te doen profiteeren. Ook vergete
de rol van deugdzame maagd speelde,
als lokaas moest dienen om een rijken
schoonzoon te krijgen. Dit was genoeg
om den prins voorzichtig en wantrou
wend te maken.
Zwijgend hoorde hij Benedetto aan en
trok zich toen peinzend in een venster
nis terug. Hij was nog aan het over
leggen of hij aan Angelina's wpnsch zou
voldoen, toen Benedetto weder kwam
en hem nog dringender verzocht bij zijne
meesteres te komen.
Medina werd nieuwsgierighij wilde
weten, wat die kleine „geraffineerde
coquette" hem te zeggen had. Hij volgde
daarom den bediendemaar hij zou
goed de oogen openhouden, om niet in
den voor hem opgestelden val te loopen.
Hij geloofde stellig, dat Angelina van
plan was op de eene of andere manier
een aanslag op zijne beurs te doen of
zyne hulp in te roepen bij anderen zoo'n
aanslag te kunnen ondernemen doch
hij zou goed op zijn hoede zijn.
Hij vond de jonge dame in de voor.
men niet, dat de sociale toestanden en
de zeer gecompliceerde inrichting onzer
hedendaagsche maatschappij veel aan
leiding geven tot overtredingen en mis
drijven van allen aard, en dat bij dit
alles het politietoezicht veel scherper is
dan vroeger, zoodat veel, wat vroeger
verborgen bleef, thans aan het licht
komt. Kon men al deze omstandigheden
uitdrukken in cyfers, dan zou ongetwij
feld blijken, dat de criminaliteit in de
laatste helft dezer eeuw veel vermin
derd is.
Men moet van het onderwys niet
alles willen verwachten. Zelfs bij de
meeste ideale toestanden zullen er altijd
misdadigers blijven bestaan. Immers,
erfelijkheid is daar, die spot met elk
systeem van opvoeding. En nn die
toestanden nog verre van ideaal zijn,
gaat h6t niet aan een stelsel te ver
werpen, omdat het niet aan alle, recht
matige en onrechtmatige verwachtingen
beantwoordt. Of is het Christendom,
de leer der liefde, minder deugdelijk,
omdat het, na een bestaan van 19
eeuwen, niet in staat gebleken is den
oorlog af te schaffen, dien geesel der
menschheid, die zoo rechtstreeks in-
druischt tegen het beginsel der liefde
Die onmacht bewijst niets tegen het
Christendom, maar toont ons slechts de
intensiteit der menschelijke hartstochten.
Evenzoo mcgen wij fragën bewyst
het iets tegen ons onderwijsstelsel, dat
het, bij een bestaan van ruim 20 jaren
niet bij machte gebleken is de crimina
liteit uit te roeien
Onze Marine.
In het vooiloopig verslag der Tweede
Kamer over de veihooging der Marine-
begrooting voor 1900 worden eenige
ernstige klachten geuit over den toestand
onzer marine. Zoo o. a. dat onze
oorlogschepen een veel korteren levens
duur hebben dan groote stoomschepen
van de koopvaardij en meer herstelling
noodig hebben dan particuliere schepen
niettegenstaande deze veel meer werke-
14jken dienst verrichten. Als oorzaken
worden genoemd het ontbreken van
voldoend bekwaam personeel en van
goede werktuigen voorziene marine-
inrichtingen in Oest-en West- Indiëen ook
dat men bij den bouw van oorlogschepen
niet genoeg rekening houdt met de
adviezen van deskundigen op dit gebied.
Aan den minister van marine is
verzocht de oorzaken op te sporen en
weg te nemen.
kamer. Zij leunde tegen de tafel, waarop
zij met een hand steunde. Met angstigen
blik liet zij hem nader komen.
„Wat is er gebeurd vroeg de prins
ontsteld. Hij zag wel, dat Angelina
althans op dit oogenblik niet huichelde.
Snel trad hij op haar toe en greep hare
rechterhand, die slap neerhing.
„Hartelijk dank, dat u komt,' fluisterde
Angelina op matten toon.
„Waarmede kan ik u van dienst zijn
vroeg de prins, toen zy verlegen op
hield te spreken.
„Ge waart boos op mij", zeide Ange
lina. „Geloof mij, ik wilde u niet be-
leedigen. Met het tweede lied wilde ik
n slechts te verslaan geven, dat ik vol
strekt niet wensch te streven naar hoog
heid van staat. Het kwam my zoo voor,
alsof u, evenals mijn vader, na mijn
eerste lied scheen te denken, dat ik
dwaas genoeg was om daarnaar tejtrach-
ten. Ja, ik meende zelfs te bemerken,
dat ge in de meening waart dat ik op
u het oog had, - en dat ge u daarom
Examens.
In de eerste helft van October zal een
vergelijkend onderzoek gehouden worden
voor de betrekking van telephonist,
uitsluitend voor vrouwelijke candidaten.
Het aantal plaatsen zal nader worden
bekend gemaakt.
Zij, die aan bet examen wenschen
deel te nemen, moeten zich voor 16
September aanmelden bij den directeur-
generaal der posterijen en telegraphie
door een op zegel geschreven verzoek,
met nauwkeurige opgaaf van naam,
voornamen en woonplaats, en onder
overlegging der stukken, opgenoemd in
de St ct. no. 169, die teven3 nadere
bijzonderheden bevat.
Te Groningen zal 29 Juli een groote
openluchtmeeting gehouden worden om
te spreken over „afschaffing van de
Eerste Kamer en de invoering vaü
algemeen kiesrecht." Als sprekers zijn
uitgenoodigd de heeren mr. H. Smeenge,
H. van Kol, J. H. Schaper, mr. M.
Hendels, uit Amsterdam, redacteur van
het Volk, en mevr. Mensing uit Zwolle.
Een bezoek aan (le Kawab-Manoek
of Vogelkrater.
De Preanger Regontschappen, de groot
ste residentie van Java, is tevens een
der meest vulkanische. Vain uit Bandong,
de hootd plaats, en van uit Garoet, een
gezondheids-etablissement, kan men zeer
interessante tochten ondernemen,waarbij
echter voorzichtigheid de moeder van
de porceleinkast is, want overal liggen
op zulk een tocht voetangels en klemmen.
Een der meest interessante en roman
tische tochten door de Preanger is zeker
die, welke men, geleid door een goeden
gids, kan ondernemen van Garoet naar
de Kawah Manoek, die op een der
uitloopers van den met woest bosch be
dekten Poentjak-Tjai (1830 a 1840 M.
hoog) ligt. Zulk een tocht neemt heen
en terug een vollen dag in beslag; en
het is dus raadzaam wat mondvoorraad
mee te nemen, want onderweg is niet
veel bijzonders te bekomen. Den weg naar
Trogong volgende, en links by de con
troleurswoning afslaande, komt men na
anderhalf uur rijdens te Pasir-Kiamis.
Vroeger was deze plaats een bloeiend
dorp, maar zij is langzamerhand achter
uit gegaan, naarmate de bloei van Garoet
toenam. Van deze plaats is het c.a. tien
paal (1 p. ruim 7000 M.) verwijderd.
De weg naar Pasir-Kiamis is overrijk
aan schilderachtige punten. Naarmate
men het plaatsje nadert, wordt de weg
steenachtig en voor de paarden moeieiijk
te berijden. De weg is bezaaid met
zwart-glinsterende steenen, klompjes ob
vroolijk maaktet over mij," fluisterde
zij nauwelijks hoorbaar, terwijl zy hevig
bloosde.
„En hebt gij mij alleen hier ontboden
om mij dat te zeggen vroeg de prins,
by wien het wantrouwen weder ont
waakte.
„Om u verschooning te vragen. Het
lag waarlyk niet in mjjne bedoeling u
bloot te stellen aan den spot der andere
heeren. Ik heb alleen ten tweeden male
gezongen om elke verkeerde, onjuiste
gedachte omtrent mij bij u weg te
nemen."
Hij keek haar onderzoekend aan.
„Ik wil u gelooven," zeide hij lang
zaam „doch voordat ik h8enga, wilt
ge mij zeker wel zeggen, welk belang
u er by heeft, te weten, dat ik ver
zoend ben
„Ik ik Angelina keek rond
alsof zy een uitweg zocht. „Een gast
van mijn vader beleedigd te hebben, al
was het dan ook zonder opzet zie,
dat was een gedachte die ik niet kon
sidiaan. Dit „vulcanisch glas» is buiten
gewoon hard en daardoor moeilijk te
bewerken. Deze steensoort komt alleen
in Mexico en op enkele punten van Java
voor. In verbinding met cement levert
het een uitmuntend materieel op voor
het bevloeren van huizen en werkplaatsen.
Nadat wij op Pasir-Kiamis uit ons
tweewieligrijtuigje, plaats biedende voor
drie personen buiten den koetsier, zyu
gestapt, worden ae paarden of draag
stoelen (tandoe's), die wij vooraf per
telefoon hebben besteld, voorgebracht.
Wie niet tegen vermoeienissen opziet,
kan het verdere gedeelte van den tocht
ook te voet afleggen. Wij geven echter
de voorkeur aan de voorzichtige Preanger-
paardjes. In de naast den weg gelegen
ravijnen, waar meters hooge boomvarens
voorkomen, wordt het oog getroffen door
een wonderlijke schakeering van licht-
tot donkergroen. Af en toe geniet men
een prachtig blauwend vergezicht op de
vlakte van Garoet. Hier en daar trekken
groote, witkelkige, langwerpige bloemen
onze opmerkzaamheid: het is de Ketjoe-
bang, het sieraad der bergilora van Java.
Tegen den avond verspreidt deze trotsche
bloem, die van een vergiftige soort is,
een bedwelmenden geur.
Nu leidt onze weg door de uitgestrekte
tuinen van de kina-onderneming Darad-
jah. De terrasgewijze aangelegde, in
regelmatige rijen geplante slanke boomen
met hun kostbaren, lichtgryzen bast,
en hun groen-rood, sterk geschakeerd
blad, bieden eene aangename afwisseling
aan het oog. Na circa 20 minuten door
deze tuinen gereden te hebben, komen
wij aan den ingang van het oerwoud,
Een pad, op last van de de regeering
uitgehouwen en onderhouden, loopt tus-
schen reusachtige varenboomen en lianen.
Slechts enkele vogels en sjirpende insec
ten breken de statige stilte. Naarmate
wij echter den krater naderen, vernemen
wij een toenemend ruischen en brom
men, uit de diepte voortkomende. Weldra
betreden wij het woeste en indruk
wekkende terrein van den Kawah
Manoek. Deze krater is ontstaan tijdens
en na de verschrikkelijke uitbarsting
van den nabijgelegen Papandajan (12
Augustus 1772.) In een betrekkeiyk
klein bestek ziet men hier eene menigte
verschillende vulcanische verschijnselen
bijeen naast de solfatoren (zwavelbroD -
nen; de heetwaterbronnen. Wij willen
de warmte er van met de hand be
proeven, maar trekken haar spoedig
met een pijnlijken kreet terug. Een der
gezellen komt op het denkbeeld om de
meegebrachte eieren in dit water gaar
te koken, en als zy er vyf minuten
in gelegen hebben, zijn zij hard. Een
ander steekt een stok in een blauwachtig
modderig water, en haalt hem er grys
geverfd uit. Maar wij zijn nog niet tot
het belangrijkste gedeelte van den tocht
gekomen. Wij moeten nog verder. En
nu, bij iederen stap, dien men over
de door de onderaardsche krachten
ondermynde warme aardkorst doet, hoort
men allerlei onbeschrijfelijke geluiden.
Hier ziet men een geelbruine en grijze
massa steenklompen, begroeid met de
Indische variëteiten der Alpen-flora,
daar verweerde lava-massa's met in het
verdragen," zeide zij eindelijk halfluid,
Zy wilde nog iets meer zeggen, doch
de vreemde glimlach op zijn gelaat deed
haar zwijgen.
Medina was thans weder geheel over
tuigd dat Angelina met haar vader onder
één hoedje speelde. Hij geloofde niets
anders dan dat dit verzoeningstooneeltje
door hen beiden verzonnen was, omdat
zij vreesden dat hij voortaan hun huis
zou mijden, na het onaangename voorval
bij haar zingen.
Om Angelina te toonen dat hy haar
spel doorzag, maakte hij losjes een bui
ging, en terwijl zyn glimlach duidelijker
zichtbaar werd, zeide hij
„Als u dat kan geruststellen, dan
verklaar ik u plechtig, dat ik heb ver
geven en vergeten."
En het hoofd trotsoh opheffende,
voegde hij er koel en ernstig aan toe
„Nu mag ik ons gesprek ais afgeloopen
beschouwen. Ik heb de eer."
Hij ging; doch hij bad de deur rmg
niet bereikt, uf bij voelde, dat zijci aiin
