1 zonder reden.
Maandag
12 Juni.
Een treurige instelling.
No. 136.
37e Jaargang.
1899.
BpnCgnlMotrttsilijmpl.
rimt-xiTON,
Ja.
45
30
10
15
15
15
55
15
ird
8,
15,
12,
0,
v
>5
m
15
15
5
1
VLISSINGSCRE COURANT
Prijs per drie maanden 1.30. Franco per post 1.50
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bjj den Uitgever
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187.
ADVERTENTIËNvan 1-4 regels 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. - Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde
advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend. Groote letters
en cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Verschijnt dagelijks, nitgezondcrd op Zon- en feestdagen.
Telephoonnummer IO
II
Abonnements-Advertentiiin op zeer voordeelige voorwaarden.
II. (Slot.)
De opzending van veroordeelde bede
laars en landloopers naar eene Rijks
werkinrichting geschiedt, zooals uit den
aard der zaak volgt, slechts indien zij
tot werken in staat zijn. De wet gaat
hierbij uit van het standpunt dat wie
niet werken kan van zelf armlastig moet
worden dat zij, die wel kunnen arbeiden,
in de werkinrichting kunnen gewend
worden aan een geregeld, arbeidzaam
leven, om daarna, verbeterd en met meer
kans van slagen, in de maatschappij
terug te keeren.
Er is weinig menschenkennis en
kennis van den werkelijken toestand
noodig, om de zwakte in te zien van
den grond waarop deze redeneering rust.
De bevolking der Rijkswerkinrichtingen
wordt gerecruteerd niet uit hen die
langs natuurlijken weg tot armoede
vervallen zijn, maar uit hen die het
zijn uit luiheid, dronkenschap en andere
ondeugden. De meesten dezer lieden
verkiezen het beroep van bedelaar boven
den eerlijken arbeid. Zeer veie anderen
hebben de macht niet meer om zich op
te heffen uit den poel waarin zij ver
zonken zijn. Wij hebben hier te doen
met de onnatuurlijke, onherstelbare
armoede, die zal voortduren, zoolang
het onoordeelkundig geven voortduurt
en de bedelaar niet gedwongen wordt
zich in een vast centrum van verblijf
op te houden.
Dat de bedelaar zijn meestal niet
onvoordeelig bedrijf, al zijn daaraan
dan ook eenige nadeelen verbonden,
slechts voortzet zoolang die nadeelen
niet zwaarder wegen dan het genot der
bandelooze vrijheid, van het leven vrij
van alle maatschappelijke verband, dat
hij lijdt, is gemakkelijk genoeg te be
grijpen. Worden die nadeelen in zekere
omstandigheden door hem te zeer gevoeld
of bezwijkt hij onder den verlammenden
invloed van den drank, dan weet hij
met tamelijk veel zekerheid, dat een
rustig verblijf hem door een kwaden
tijd hier zal helpen. De strafwet komt
hem te gemoet.
Het verboden feit is spoedig op in
het oog loopende wijze gepleegd, de
straftijd even spoedig ondergaan en
daarna is er gelegenheid in de Rijks
werkinrichting op zyn verhaal te komen.
Men wane niet, dat het verblijf in de
kolonie den bedelaar of landlooper altijd
even gemakkelijk valt. Hij moet w e r-
21.)
«Tante, houd op I Gy gaat te ver
viel Laura haar in de rede, terwijl zij
haar krachtig bij den arm greep. „Wat
gaat ge beginnen 7 Gij zult dit verschrik
kelijk geheim toch niet aan John open
baren
„Ja zeker, dat is mijn plan I" ant
woordde Suze koud. „Dacht gij dan,
dat ik de groote erfenis van mijn neef
vrijwillig aan hem zou laten, aan hem,
die er niet het minste recht op heeft
Dacht gij werkelijk, dat ik het nog
langer kon verdragen, dat de laatste en
eenige bloedverwanten van den over
ledene hun leven onder bekrompen
ken, leeft natuurlijk zeer matig, wordt
gedwongen tot een zeer geregeld bestaan
en mist ook in andere opzichten zijn
vroeger schier grenzelooze vrijheid. Maar
men vergete niet, dat die leefwijze een
genezenden invloed heeft. Zij doet
langzamerhand een ander, meer beha-
gelijk gevoel in het lichaam ontstaan.
Men gewent ei' zich spoedig aan zonder
dat evenwel de trek naar het vroeger
leven geheel verdwijnt.
De overgangen van den eenen toestand
in den anderen zijn te groot en de ge
volgde methode is de eenige ware oorzaak,
dat de gestichten in het geheel niet aan
hunne bestemming beantwoorden en dat
zij niets wezenlijks tot verbetering der
bevolking en tot afneming van de plaag
van het pauperisme bijdragen.
De gebreken van het stelsel bestaan
vooral hierin
1. De straf op het bedelen en het
landloopen gesteld, eene hechtenis van
ten hoogste twaalf dagen, is veel te
gering voor hen die het feit plegen,
kennelijk met de bepaalde bedoeling om
op Staatskosten te leven. Deze straf
heeft niets afschrikkends, wegens de
kortheid van duur.
De gevangenis is een doorgangshuis,
dat naar de meer welkome kolonie voert.
2. De herhaling van denzelfden loop
der zaken wordt den ontslagene veel
te gemakkelijk gemaakt. Evenmin als
het korte verblijf in de gevangenis, heeft
hei meer langdurig vcrbiijf iu de kolonie
iets, wat hem zoolang mogelijk van een
op nieuw plegen van het strafbare feit
terughoudt.
3. De Staat, die den verpleegde in
de bedelaarskolonie loslaat, waarin zij
hem in het belang der maatschappij
eenigen tijd deed verblijven, trekt geheel
de hand van hem af en handelt
alzoo vierkant tegen het belang dieï-
zelfde beschaafde maatschappij, met
wie de ontslagene onmiddellijk weer
in botsing komt. Hij vergroot het
gevaar hiervoor, door hem, door uitkee-
ring van geld, een betrekkelijke en
tamelijk ongekende weelde te doen
genieten.
Het ware voorzeker gemakkelijk ge
noeg, om de hechtenis langer te doen
duren en vooral om by herhaling
zwaarder straffen op te leggen. Even
gemakkelijk ware het, om geene onvoor
waardelijke uitkeering van de uitgaans-
kas aan de ontslagenen te doen of geene
uitkeering te doen plaats hebben aan
hen zelf. Maar de quaestie van het
Staatstoezicht over ontslagenen is moei
lijk, zoolang de Staat, die met groote
kosten de Rijkswerkinrichtingen onder
houdt, niet een stap verder gaat en een
bepaald verblijf aanwijst, waar voort
omstandigheden voortzetten Alles, alles
zal hij teruggeven, zelfs zijn naam
"Wie zal mij beletten hem deze zaken
te onthullen, wie, vraag ik 7"
„Ik, tante, ik zal u dat beletten 1"
Indrukwekkend en beslist klonk Laura's
volle stem door de kamer. Haar grijze
oogen schitterden en haar rechterhand
omklemde met vasten greep den arm
van de doodelijk verschrikte oude dame.
«Nooit, zoolang ik mijn invloed kan
doen gelden, nooit zal er een letter van
alles, wat gij mij daar hebt toevertrouwd,
weder over uw lippen komen Ik heb
u liefgehad, tante, teeder en innig, als
de zuster mijns vaders, als een edel-
denkende vrouw Maar deze liefde zou
zich van u afwenden, als gij John het
geheim van zijn geboorte ontsluierdet
Ik zou mij vol smart en afschuw van
u moeten afkeeren, indien gij in staat
waart dat te doen."
Diep ademhalend hield zij op. Tante
Suze had de handen van verbazing in
eengeslagen en staarde, zonder van die
durend zij vertoeven, van wie het be
wezen is, dat zij in de gewone maat
schappij zich geen bestaan kunnen ver
zekeren.
In een land, zoo rijk aan bezittingen
in andere werelddeelen als het onze, is
evenwel de quaestie van het pauperisme,
in den zin waarin wij die hier bedoelen,
volstrekt niet onoplosbaar. Kolonisatie
van hen die reeds een- of meermalen
tot de Rijkswerkinrichting werden ver
wezen, is zeer goed uitvoerbaar. Immers,
de Staat zou ook daar hetzelfde moeten
doen, wat hier geschiedtnamelijk,
onder bekwame leiding arbeid verschaf
fen maar die arbeid zou een ander
doel hebben, namelijk langzamerhand
den overgang tot den vrijen arbeid te
vormen, waardoor zich van zelf eene
blijvende bevolking zou vestigen.
In eene dergelijke kolonie zouden ook
zij eene plaatsing moeten vinden, die,
zich aan bedelarij of landloopei'ij schul
dig gemaakt hebbende of deswege ver
oordeeld, zelven het verzoek deden om
naar de overzeesche kolonie te worden
overgebracht.
Het kan onze bedoeling niet zijn,
eene uitgewerkte schets te geven van
de wijze waarop eene dergelijke kolonie
zou behooren te worden ingericht om
het land van een der grootste plagen te
verlossen, maar tevens de hopeloos
verarmde bevolking op te beuren en in
de toekomst den grond te leggen voor
eene geheel nieuwe, V "^schaafde en
nijvere bevolking.
Onze overtuiging staat echter vast
dat wij op den duur op geene andere
wijze zullen kunnen ontsnappen aan
het gevaar van niet langer aan het drei
gend pauperisme het hoofd te kunnen
bieden. Vreemd genoeg is het, dat in
die richting nimmer ernstig naar een
uitweg is gestreefd. Onze overtuiging
staat vast, dat zelfs indien uitsluitend
eene vrijwillige kolonisatie met Staats
hulp mogelijk werd gemaakt, reeds, als
wij het zoo mogen zeggen, genoeg
stoom ontsnappen zou, om de drukking
in de samenleving voelbaar minder te
doen worden.
Onder de maatschappelijke vragen van
den dag, mag aan deze quaestie wel
een zeer voorname plaats worden toe
gekend.
Een oordeel over de wet op de
leerplicht.
Door den heer A. H. Gerhard werd
in eene te Amsterdam gehouden ver
gadering, welke door de afgevaardigden
woorden iets te begrijpen, in het ernstig
gelaat van het jonge meisje.
„Laura, kind, bedenk wat gij zegt,
tot wie gij spreekt I De verschrikkelijke
geschiedenis heeft u te veel aangegrepen.
Ziet gij dan niet in, dat gij en uw
ouders wettige ertgenamen zijt van mijn
neef 7 Een groote zonde zou ik begaan
tegenover u, indien ik den vreemdeling
in het bezit liet van hetgeen hem niet
toekomt. Meisje, maak mij niet krank
zinnig, door zulke woorden te spreken
Alles wat gij zegt, spruit voort uit uw
onbaatzuchtig, edel hart. Dat is alles
zeer mooi, als men het in boeken leest
voor het practische leven echter is het
onzin In zulke gevallen is het uit met
de grootmoedigheid, daar, waar het een
levensquaestie geldt. Het behoeft mij
immers slechts een woord te kosten, en
hy doet vrijwillig afstand van alles
daarvoor ken ik hem te goed, want hij
is trotsch, en juist in zijn hoogmoed
wil ik hem treffen. Ik verlang ook niets
anders, dan dat hij vrijwillig al zijn
van een aantal werklieden- en onder-
wijzersvereenigingen en door de Kamer
leden H. van Kol, mr. P. J. Troelstra
en Schaper werd bijgewoond, de volgen
de beschouwing over de wet op den
leerplicht ten beste gegeven.
Spreker begon met te zeggen dat de
belangstelling van de onderwijzers iiï
't onderwijs in de laatste jaren zeer
toegenomen is.
Dat goed onderwijs een wapen is in
den strijd om geluk werd vroeger maar
half door de arbeidersorganisaties ver
moed daarom werd er ook niet door
haar met kracht voor gestreden. Thans
is dit anders geworden. Slechts een
goed opgeleid geslacht kan met goed
gevolg den economischen bestaansstrijd
voeren onderwijs is het beste middel
om den arbeider vrij te maken.
Doel van dit congres is, vervolgde
spr., het onderwijs te verbeteren. Des
te eer gingen wij tot dit congres over
nu het wetsontwerp is ingediend op
den leerplicht. Leerplicht zelf berust op
een democratisch beginsel, omdat het
leidt tot economische vrijmaking.
De heer Gerhard gaf vervolgens een
historisch overzicht van het staats
onderwijs hier te lande en van den leer
plicht. In 1872 sprak het Nederl.Onderw.
Genootschap zich uit voor den leerplicht
met verbod van kinderarbeid. Ook het
„Nut" verklaarde zich voor leerplicht,
maar de arbeiderspartij stond hier bui
ten, Vele arbeiders beschouwden het
onderwijs als iets, dat boven hun be
grip ging. Slechts dan stelden zij er
belang in, als er een of andere politieke
strijdvraag mede verbonden was. Dit
congres nn beoogt de belangstelling dei-
arbeiders voor het onderwijs op te
wekken.
Wat de heer Gerhard onder leerplicht
verstaat, omschreef hij aldus
„Onder leerplicht worde verstaan de
plicht a. tot het geheel doen doorloopen
van een volledigen schoolcursus, om
vattend minstens zeven leer- of cursus
jaren, uiterlijk beginnende op 6-jarigen
leeftijd b tot het doen doorloopen na
beëindiging daarvan van een minstens
twee-jarigen vervolgcursus. Het zooge
noemd „huisonderwijs' hieronder te
begrijpen, mits het aan bepaalde eischen
voldoet.
Waarom hij zeven cursus-jaren eischt,
is niet om de kinderen een aantal
jaren in de school te doen zijn, maar
hen een minimum graad van kennis
en ontwikkeling te doen verkrijgen,
waarvoor een zoo lang verblijf in de
school noodzakelijk is,
Het groote schoolverzuim wijt de
heer Gerhard niet alleen aan de ouders,
daar vooral in de groote steden niet
rechten opheeft. Stil en zonder opzien
te baren zal deze voor u zoo beteekenis-
voile verandering plaats hebben. Uw
brave vader zal op zyn ouden dag een
ryk man worden en voor u, mijn lieve
ling, staat dan de wereld open."
Met groote teederheid sloeg Suze de
armen om het jonge meisje. Maar heftig
rukte Laura zich los en riep, terwijl een
donkere blos van verontwaardiging haar
gelaat bedekte
„Geen woord meer, tante Gy belee-
digt mij en mijn vader, gij bezondigt u
Want in plaats van boete te doen voor
uw schuld van vroeger, zoudt gij ver
leid door uw blinden haat, een nog ver
schrikkelijker zonde op uw geweten
laden. Wilt gij de herinnering aan den
dierbaren afgestorvene in eere houden,
terwyl gij den zoon, dien gij hem een
maal als zijn eigen kind aan het hart
hebt gelegd, dieri hij gedurende zijn
geheele leven met teedere liefde heeft
bemind, nu ruw en liefdeloos van u
stoot' Thans, nu hij zijn plicht heeft
genoeg scholen aanwezig zijn om alle
kinderen, die onderwijs behoeven, op te
nemen.
Een gevaarlijk geschenk noemde
spreker het nu bij de wet voorgestelde
herhalingsonderwijs.
Thans gaat nog geen tiende deel dei-
schoolkinderen op de herhalingsschool
en nog niet de helft daarvan heeft de
lagere school met vrucht doorloopen.
De tegenwoordige herhalingsschool is
dan ook slechts een inhalingsschool. En
de nu voorgestelde herhalingsschool
dreigt door dezelfde oorzaak nog in
grootere mate het peil der lagere school
naar benedeD te halen.
Een vervolgonderwijs gedurende 2
jaar na het voleindigd hebben van den
werkelijken leerplichtstijd, noemt spr.
een matigen eisch. Het zwaarste moet
evenwel wegen de goed volbrachte lagere
zevenjarige schoolcursus.
De heer Bergmeijer verklaarde dat de
leeftijdsgrens tusschen 6 en 15 jaar is
gesteld om een einde te maken aan de
volksdwaling dat het kind op 12jarigen
leeftyd is „uitgeleerd/ ook al heeft het
de geheele school bij lange niet door
loopen. Daarom moest vooral aan de
cursusjaren worden vastgehouden.
De heer Troelstra verdedigde zijne
bekende stelling dat het schoolverzuim
een gevolg is van den slechten econo
mischen toestand der ouders. Drytt men
de kinderen desniettemin met den
nolitiestok naar de school dan zal mer
daardoor hoogstens voor de verwaar
loosde kinderen opkomen. Hij verwacht
slechts resultaten van leerplicht als de
kinderen voorzien worden van kleeding
en voeding.
(Nog enkele stappen verder en men
zou komen tot scholen als in Sparta,
waar het kind geheel ten laste van den
staat kwam.)
Verder wilde hy dat aan scholen, die
niet voor een voldoend aantal kinderen
zorgen, de rijkssubsidie werd geweigerd.
Het bleek tevens dat mr. Troelstra
al zeer ongunstig denkt over het wets
ontwerp op den leerplicht door dit
ministerie ingediend. Hij zeide o. a.
liever vier jaren nog te wachten on
dan iets goeds te krijgen, dan dezen
minister in de gelegenheid te stellen
een wetsontwerp er door te krygen, dat
niet meer is dan een paskwil.
Hierby kan het gelaten worden daar
het geschrevene genoeg is om te doen
zien wat de sociaal-democraten over
het ontwerp-Borgesius denken en hoe
hunne houding in de kamer zal zijn
als het in behandeling komt.
gedaan en u tot speelbal heeft gediend,
nu wilt gü u van hem ontslaan, nu hij
u nutteloos en lastig wordt 7 En dat
alles, omdat gy den Mammon aanbidt
Is dan in uw hart alle gevoel voor ge
rechtigheid en medelijden met den on-
gelukkigen man uitgestorven 7 Hoe kan
hij, die van de zaak niet afweet, het
helpen, dat hij in uw hand slechts een
werktuig was 7 De hand, die hem in dat
onzalig uur in dit huis heeft gebracht,
heeft nu niet meer het recht hem zijn
goeden naam te ontnemen en hem door
smadelijke onthullingen het hart te
breken. Gij moogt en zult het nooit
doen, tante Suzebesloot Laura op
bevelenden toon.
De oude dame was onder deze woor
den in elkaar gekrompen. Bleek als een
lijk zat zij in haar leuningstoel. Elk
woord uit dien reinen mond klonk haar
als een dondeislag in de ooren. Ten
tweeden male werden hare wenschen
en plannen verijdeld, Zij zou een ver
achte vrouw zyn, van wie ieder zich
