Maandag
ORANJEKLANTEN,
DE WBUL
igenLijfrept
SEM.
j gevraagd
ÏAAG
merk OLIFANT.
t Bovenhuis
11 ij ij it.
TSTBODE
No. 109.
36e Jaargang.
1898.
19 September
feuilleton.
Bjj öeze Conrant behoort eea Bijvoegsel,
r
«adellik l ii
uderdom. '^0^
I roor raaunen. roor tini^-
45
50
55
60
65
70
6 I
7 SA
8 39
9 57
11 18
13 51
10
- 13
am.
e Klo»Hterl>al*riu.
le gencxing.
o onuitstaanbare pijnen
rlingen uit het klooster
oekingen en studiën op
mschatbaren dienst be-
nliig «Ier BalMeiiig.
«iatlige kracht, om
smartelijke pijnen te
- en snijwonden, kneu-
ïeest en voorkomt win-
f 2,50.
ot tt-rtltiiii
;ing voor vracht.
voorkeur bewoner van 't
genegen is des avonds, na
bezigheden, in bovenge-
eenige commis-
en.
M.P. bureau Vlissingsche
nunt uit door sterkte
d van kleur. Elke knot
n een étiquette met ge-
k „OLIFANT".
;oop te Vlissingen, bij
STENAU, St. Jacobstraat.
NET MEISJE, oud 24
zag zich gaarne zoo
k geplaatst als BUFFET -
intern, ook niet onge-
huishouding behulpzaam
ven letter P. V., boekh,
Middelburg.
Lange Walstraat I 170.
e zindelijke
esBellamykade, G no. 4
r 1398.
IJD
1 55a)b) nm 3 25 en 6 20
2 2'iajb) 3 55 6 5
10 20 nm l 55b) en 4 50
10 40 2 15 b) 5 10
1155b)» 3 25 6 20c)g
12 15b) 3 45 6 40 g
3-
vm 8 10
8 40
6,20 naar Breskens hoog
ainuten.
gen naar Borsaele en Ter-
gelegd.
3 1415 4
7 44
8 4
2 80
8 46
6 5
7 30
1 8
4 27
6 46
8 5
1 42
2 40
6 24
7 39
2 20
3 46
6 7
1 28
5 10
7 5
7 31
2 10
5 54
7 52
*8 51
10
6 37
8 36
410
7 40
9 10
*9 56
♦101
20
7 50
4 30
8
9 25
39
89
52
8 22
59
8 29
59
8 39
952
5 14
8 44
5 25
8 55
3i
9 4
10 7
5 42
9 12
-
551
9 25
6 3
9 34
1031
6 12
9 43
10 43
10 67
♦11
naar Engeland
over Vlis-
sea reizigers voor België en
pen 6 58 10 38, 2 I* 08 6 1
en 6 38 10 28 i 25 4 28)7 Z
olaaa 7 50 11 40 3 10 5 40j» o
8 32j 12 22 8 50 6 26|8
8 48 12 38 4 13 6 4Üi6 7
9 5 112 5514 30(6 571
VLISSINGSCHE
Prijs per drie maanden 1. Franco per post 1.15.
Afzonderlijke nummers 5 cent. Men abonneert zich bij alle Boek-
handelaren, Postdirecteuren of rechtstreeks bij den Uitgever:
F. VAN DE VELDE Jr., Kleine Markt, I. 187.
HOTKANT.
ADVERTENTIËNvan 1 4 regels 0.40. Voor eiken regel
meer 10 cent. - Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfdo
advertentie wordt de prijs slechts twee maal berekend. Groote letters
en cliché's worden naar plaatsruimte berekend.
Yerschflnt Dinsdag-, Donderdag- en Zaterdagavond.
Telephoonnummer ÏO
Abonnements-Advertcntiün op zeer voordcellge voorwaarden
Zij, «lie z.icli met 1 Oo-
tober »|i «lc „Vlissingsche
Conrant" abonneer»-», ontvangen
van be«len tot «lien «latum
{erscliijnende nummers gratia.
Zóó noemde men eertjjds in de
gen der republiek de wel eens
ivat woelige lieden, die geen gelegenheid
lieten voorbij gaan om hun afkeer te
kennen te geven van het heerschende
regeeringsstelsel die, bjj elke voorko-
de gelegenheid, b.v. bij de geboorte
van een prins of prinses, zich tooiden
met de geliefde kleur en 't zjj in stilte,
't zij in 't openbaar, ijverden om Oranje
weer „op 't kussen" te brengen.
Niet altijd sproot de oranjegezindheid
uit zuivere bron voort. Zucht naar
persoonlijk voordeel of begunstiging,
zucht naar wraak wegens achterstel -
door de bovendrijvende partij,
waren vaak in 't spel, meer dan
wezenlijke vaderlandsliefde in de dagen
der republiek was Oranje maar al te
zeer een partijleus en de liefde voor het
Oranjehuis een eigenschap van een deel
van het volk.
Sinds die dagen heeft deze eigenschap
zich tot een deugd ontwikkeld. Voor
quaestie «vóór of tegen Oranje" is
ons geen plaats meer, sedert 1813
ons de onafhankelijkheid hergaf en
Oranje aan het hoofd werd gesteld van
de nieuwe constitutioneele monarchie.
Onder dien regeeringsvorm en met
Oranje is Nederland geworden wat het
thans is, en de nog niet geëindigde
feesten hebben bewezen hoe nauw de
band is, die vorstin en volk verbindt.
Neen, de quaestie „vóór of tegen
Oranje" bestaat bij ons niet meer.
Wanneer eens een ander huis, niet
uit dat van Oranje voortgesproten,
mocht geroepen worden tot den .Neder-
landschen troon, dan zal het zijn omdat
macht der omstandigheden er toe
leidt, niet omdat het overeenstemt met
den wil en de wenschen van het volk.
Nederland is, behoudens enkele op zich
zelf staande individuen, monarchaal en
Oranjegezind.
Oranjeklanten in den eigenlijken zin
van het woord zijn er dus bij ons niet
meer, Nu hebben we ze gekregen in den
orutigenlijken zin, in de nieuwe betee
kenis van het woord, en die beteekenis
ia niet bijzonder aanlokkelijk. De ver
kopen dagen hebben ons deze lieden
19.)
»Eq«, meende lachend de Bologner
professor, „in de bergen van uw eiland
?'aj wel zeer weinig gelegenheid tot
Wnken zijn. Is de man der zake
«nndig, en vooral kent hij ook Sardinië,
Pan is mij zijn geleide zeer welkom."
«Hij zal u geleiden, professor. Crespi
slaat van morgen ai tot uw beschikking,
"'j blijft natuurlijk hij ons eten
Maar ook dit wees de kleine heer
onder hoffelijke dankbetuiging af, daar
'J reeds een uitnoodiging van Bara-
cMeri had aangenomen, zich verder
weer eens leeren kennen en die kennis
making valt gewoonlijk niet mee. Het
zijn de luidruchtigste van aller.ze
roeren zich dapper en ze hanteeren bij
voorkeur de groote trom. Ze houden
o zoo dol veel van Oranje en ze ver
zoeken U, maar niet erg beleefd, om
ook heel veel van Oranje te houden,
en dat vooral te toon en en wel precies
op den tjjd en de wjjze waarop het hun
behaagt hun vaderlandslievenden geest
te luchten. Behaagt U dat niet, dan
wordt de Oranjeklant een Kees, die
gromt en de tanden laat zien, en of
schoon hij niet bijzonder moedig is,
graag eens bijt, ter eere van Oranje
Is het niet juist, dat de verloopen
dagen ons deze lieden weer eens hebben
doen kennen Het wachtwoord was
„de vlag uit en versieren". En wanneer
iemand op dit wachtwoord niet ant
woordde, met andere woorden, wanneer
deze of gene, omdat het met zijn per
soonlijk gevoelen niet overeenstemde ofom
andere reden niet mee deed of mee
wilde doen, dan moest die hot onmid
dellijk ontgelden. Sterk door het aantal,
meestal begunstigd door nachtelijk
duister en door de afwezigheid van de
handhavers der orde, was een aanval
gemakkelijk te ondernemen en waren
noch de persoon, noch diens bezittingen
veilig. Neem de dagbladen ter hand,
en zie hoe zóo overal de afgeloopen
dagen zich hebben gekenmerkt door
wanorde en vernieling, door brutaal
optreden en ruw geweld.
Tegen zulk een streven, en vooral
tegen een lijdelijk ondersteunen ervan
behooren alle vrienden van vrijheid en
orde ten krachtigste te protesteeren.
We gevoelen niets voor die versierde
en schreeuwende lui, die Oranje ergens
in hun verhit brein hebben, maarzeker
niet in het hart dragen die niet door
trokken zijn van den geest der Oranjes,
maar van hun eigen woelgeest.
En dat zijn dan die menschen, voor
wie de vaderen tachtig jaar gestreden
hebben, hun bloed en hun leven en
bezittingen hebben veil gehad, om ze
de vrijheid te verzekeren waarop ze nu
zoo trotsch lieeten te zijn. Die vrijheid,
ze zijn er van gediend als ze alleen
voor hen bestaatmaar, als 't er eens
op aankomt, ook een ander van dat
heerlijke schoteltje te laten proeven, dan
komt de aap uit de mouw kijken.
Denkt ge dat Oranje voor die lieden
het zinnebeeld van orde is? Oranje is
voor hen een naam, een klank of een
kleur. Voor de deugden en de beteekenis
van het Oranjehuis gevoelen ze evenveel
als de rat voor een klem. Orde
Het zijn de grootste vijanden van orde
in de welwillendheid der heide heeren
aanbevelend.
NEGENDE HOOFDSTUK.
Het verschijnen van Fernando della
Pesca op Ornano had den ban opge
heven, waaronder Eieonor», sinds den
dag, dat zij het bericht van den dood
haars echtgenoots ontving, verzonken
lag. Zij had weinig gelegenheid gehad,
Fernando te leeren kennen, zijn uiter
lijk, zijn hartstochtelijkheid waren niet
geëigend geweest, hem in haar oog
sympathiek te doen zijn en de wilde
bekentenis zijner liefde had haar ver
rast en verschrikt. Zij wist, zooals
allen in het dal der Tavignano, of
meende te weten, dat hij Cesare d'Or
nano haatte. De dood van haar gade
riep dit met onweerstaanbare kracht
in haar bewustzijn en onomstootelijk
stond het voor haar vast dat hij de
lastgever tot den moord was, tot op
het oogenblik, dat zij in zijn manlijk
gelaat en zijn open oog zag en zijn uit
en vrijheid, en het zijn per slot van
rekening de grootste vijanden van Oianje
zelf, die men bedenken kan die
steenen smijtende Oranjeklanten.
Er is een schier ongemerkte strooming
in de maatschappij,om dienOranjeklanten,
in het algemeen belhamels van hun
soort, een klein zetje te geven. Het
publiek steunt ze bij hun heilloos werk,
door met een leuk gezicht toe te kg ken,
en de openbare macht toont, dat ze ter
gelegener tijd de kunst verstaat om niet
al te streng op te treden. Waar zich
dit verschijnsel ook vcordoe, het moet
streng en openlijk worden afgekeurd.
In het Nederland der Oranjes mag geen
plaats wezen voor dwang en wanorde.
Geen genade voor een rustverstoorder,
want de rustverstoorder is een vjjand
der maatschappij. Geen genade, in dit
land der vrijheid, voor wat de vrijheid
bedreigt I
Binnenland.
Christelijk historische politiek.
De verkiezing te Weesp waar het
weder stond tusschen vooruitstrevende
liberalen en antirevolutionairen, en
waarbij de christelijk-historischen hun
steun onthielden aan de antirevolutio
nairen, die «zoowel de roomschen als
de socialen willen behagen", heeft dr.
Bronsveld in zijn „Kroniek" van deze
maand aauleiding gegeven eenige
beschouwingen to w jden aan dit
sameDgaan van zijne partij met hen,
die in vele opzichten regelrecht tegen
over haar staan.
„Op den duur, zegt dr. Bronsveld,
hopen wij echter niet voor dit dilenina
geplaatst te worden. Sprekende niet
uit naam maar als een lid van de
christelijk-historische partij, druk ik
het vertrouwen uit, dat bij volgende
verkiezingen het aantal onzer eigen
candidateu grooter wezen zal en deze
in herstemming zullen komen. In elk
geval zullen de liberalen concessies
doen moeten, zullen zij op nieuw ge
stemd worden dóór de christelijk-
historischen. Hoe dichter zij nr deren
tot de radicalen, hoe verder zij wijken
van ons. Wij hopen, dat de mannen,
die wij onze geestverwauten mogen
noemen, aan de verspreiding van hun
denkbeelden ook in den naderenden
winter door het houden van voorle
zingen en het verspreiden van degelijke,
populaire lectuur hun beste krachten
zullen wijden. Wij moeten ons volk
voorlichten. Het moet onttrokken
worden aan den invloed van de
„Standaard", die, al is het met eenige
wijziging, voortleeft in bladen als de
„Nederlander" en de „Gereformeerde
Kerk". Wij moeten ook er tegen
waken, dat onder den naam van
christelijk-historisch allerlei denkbeel
den worden verkondigd en aanbevolen,
die wortelen in het antirevoiutioniare
beginsel, waar de ch ristelij k-histori
het hart komende woorden hoorde
Daarna kalmeerde het oproer in haar
ziel, het bloed bruiste minder heet
door hart en hersenen, de hartstocht
week voor zachte droefheid over den
doode.
Wel was ze nog Corsicaansche ge
noeg, om ook thans nog naar den
moordenaar te zoeken, maar het ver
langen, de daad te wreken, had door
het ontbreken van een bepaalden per
soon, waarop ze dat kon richten, veel
van zijn kracht verloren. Over den
uitslag van het onderhoud tusschen
haar en Fernando, was haar vader niet
minder verheugd dan de oude Pesca
en allen, die tot de beide familiën in
betrekking stonden. In zachte woorden
toonde haar vader haar het gevaarlijke
harerdwaling, die licht een onschuldige
tot offer had kunnen kiezen, en dit
maakte een geweldigen indruk op haar
van natuur zoo teedere ziel. Huiverend
zag zij in, dat de zinnen verbijsterende
hartstocht, haar bijna tot moordenaar
schen zich tegen hebben verklaard.
In de residentie, in de tweede koopstad
des rijks en elders maakt men zich
aan dit misbruik van onzen naam
gedurig schuldig, eu, zijn wij wèl
onderricht, dan wil men in Friesland
beproeven een partij te vormen die,
onder den naam van christelijk-histo
risch, zal aanbevelen een program,
dat e"enmin door Groen van Prinsterer
als door VaD der Brugghen zou zijn
aanvaard.
De chrirtelijk-historische kiezersbond
is er nu eenmaal. In een dagblad
dat te Brussel verschijnt, werd hij
onlangs in een Lettre de Hollande
nadrukkelijk van de Lohmanisten en
Kuyperisten onderscheiden. Trouwens
ieder weet, aan welke fractie van
onze kiezers hij denken moet, als er
sprake is van christelijk-historischen.
in het boekdeel, dat aan de vertegen
woordigers van de buitenlandsche pers
wordt aangeboden, komen zij ook voor
als een bijzondere groep. Men eer
biedige dus ook hier des naasten
eigendom, en neme geen naam aan,
die eens anderen is.
De liberale partij staat aan den voor
avond van gewichtige gebeurtenissen.
Op haar toekomst kan de christelijk-
historische partij grooten invloed heb
ben. Onze hoop voor de ontwikkeling
van ons volk is voor een goed deel
hierop gebouwd, dat de waarlijk goede
aspiraties van het liberalisme den
doop ontvangen van het christelijk
beginsel. Werd-onlangs beweerd, dat
men in ons land slechts drieërlei
universiteiten behoort te hebben
gereformeerde, roomsch-katholieke en
revolutionaire wij aanvaarden die
voorstelling niet. Zij is uit partijzucht
voortgekomen, en ziet de werkelijk
heid, bewust of onbewust voorbij.
Wij willen geen der drie genoemde
kwalificaties aanvaardeD, en weten,
dat wij een groot deel van ons volk
hier aan onze zijde hebben. De
uitslag der verkiezing te Weesp heeft
ons moed gegeven. Ons volk, dat
prijs stelt op zijn Kerk en het Evan
gelie, wil niet clericaal zijn en niet
revolutionair.
Oordeel uit het buitenland.
De buitenlandsche journalisten, ge
durende de inhuldigingsfeesten in
Nederland zoo gastvrij ontvangen, heb
ben, op enkele uitzonderingen na, niet
alleen een zeer gunstigen indruk van
de feestvieringen opgedaan, maar ook
van volk en land een goede herin
nering behouden. Het doel eene ge
oorloofde reclame voor ons land te
maken, is dus bereikt.
Uit de vele gunstige oordeelvellingen
nemen wij die van den correspondent
der Times" over, die zegt dat het
hem getroffen heeft hoe de jonge
Koningin, tot dasver achteraf gehou
den, dadelijk eu volkomen berekend
bleek voor de taak, die zij op zich
had genomen. „Zelfs Maurits, toen hij
op zeventienjarigen leeftijd het erfdeel
van zijn vader moest aanvaardeD, kan
dat niet gedaan hebben met grooter
zelfbeheersching en vasteren wil."
ster had gemaakt en zij dankte den
hemel, dat zij daarvoor was bewaard
gebleven.
Intusschen doorkruiste Beppo nog
immer de wouden en hergen van het
eiland, vast besloten, het vergoten
dierbare bloed te wreken en niet
twijfelend, dat Antonio het moordwerk
tuig was geweest. De ellendeling
moest met bewijzen overtuigd en voor
alles tot de bekentenisgebracht worden,
wie hem den dolk in de hand had
gedrukt.
Dagelijks hoopte hij op het ingrijpen
der geheime politie, die hij door Fran
cesco Piëtri op Antonio gewezen had,
en hij was ontstemd, dat zich van die
zijde geen enkele werkzaamheid liet
bemerken.
Antonio Crespi was Daar zijn kudden
teruggekeerd, huisde in de eenzame
wouden en heiden of in de hut, die
hem met zijn schoonzuster en haar
dochtertje tot verblijf diende, waDneer
zijn herdersambt hem niet in 't v
«Uit een geschiedkundig en constitu
tioneel oogpunt zegt de correspondent
verder ie het Nederlandsche volk van
dezen tijd een allerbelangrijkst onderwerp
van studie en een haast eemg voorbeeld
van koningsgezindheid met republikein-
sche insteiiingen yereenigd. Holland is
nog heden ten dage, wat het inderdaad
drie eeuwen lang geweest is, een gemeene-
best met een erfelijk hoofd. In weerwil
van onderbrekingen en wijzigingen zijn de
Vereenigde Provinciën sedert den moord
van hun grooten leider Willem van Oranje
in 1584 in den grond altijd een republiek
gebleven maar een republiek met een
souverein hoofd uit het heldengeslacht van
den stichter der natie. Wij weten in
Engeland hoe volkomen goed de instellin
gen, door het volk gemaakt, kunnen be
staan naast trouw en verknoebtbeid aan
een onde dynastie. Maar in Nederland
heeft men deze samenvoeging nog verder
gebracht dan in Engeland. Op dit oogen
blik ie de trouw van de Nederlanders, niet
enkel aan de persoon maar ook aan het
Huis van hun jonge Koningin, even
krachtig als wij ooit bij onszelf hebben
waargenomen. Bij onze jubileumfeesten
was niets dat de eenstemmigheid en harte
lijkheid te boven ging van het Oranje
Boven, zooala dat thans klinkt uit den
mond van mannen, vrouwen en kinderen
in Nederland. Deze koningezindheid is
echter geheel zonder de feodale en kerke
lijke elementen die men alleen vindt in
de oude monarchieën en bij de nieuwe
dynastieën die deze trachten na te bootsen.
Wij Engelschen vinden het natuurlijk,
dat een kroningsplechtigheid vergezeld
gaat van het antieke ceremonieel, dat zijn
oorsprong vindt in den feodalen en katho
lieken tijd. Het maakt deel uit van onze
geschiedenis en tradities.Maar in Nederland
komt bij de inhuldiging van den Souverein
noch kroning, noch zalving, noch aartsbis
schoppen, priesters, adellijk of militair
vertoon te pas. De toewijding aan de
jonge Vorstin die drie eeuwen van schit
terende diensten, door hare voorouders
aan den Staat bewezen, belichaamt, is zoo
algemeen en hartelijk mogelijk. Maar het
is de eerbied en de liefde van burgers van
een gemeenebest voor ban groot verleden,
en op ons maken die uitingen den indruk
alsof daarmede een groote nationale schuld
aan een held afbetaald wordt.»
Loon.
Wie werkt, moet etenmaar het
eten en het overige stoffelijk onder
houd, dat hij behoeft, is niet het
loon voor den arbeid.
Hoe zoudt ge de waarde van den
arbeid in geld kunnen berekenen?
De onderwijzer, die uw kind les
geeft en het dus zijn kennis mede
deelt, die tegelijk hem opvoedt, om
dat hij in zijn onderwijs het beste
neerlegt, wat er leeft in zijn hart,
wordt door uw geld niet betaald voor
zijn arbeid hoe zoudt ge de waarde
van dat onderwijs in geld kunnen
omzetten
Welke geldswaarde heeft de arbeid
van den geneesheer, die zich geeft
aan zijn patiënten en peinst met
hoofd en hart over de dingen, die
verzachting of herstel kunnen teweeg
brengen
Hoeveel geld is de arbeid waard
van den werkman, die zijn beste
krachten geeft aan het hem toever
trouwde, misschien eentonig werk,
riep. Gelijk een jager, die een kost
baar wild insluit, sloop Beppo om hem,
wien er zeer veel aan gelegen was, in
't bezit te komen van den inhoud der
reistasch, door hem in het hol gezien.
Dat Antonio ze in zijn hut zou bewaren,
kwam hem niet waarschijnlijk voor
ook had hij daar niet kunnen binnen
dringen, zonder zich schuldig te maken
aan vergrijp tegen vreemden eigendom,
en daarom onderzocht hij naarstig net
hol, waarin Antonio had gehuisd. Tot
nu intusschen steeds vergeefs.
Tot verbazing der inwoners van
Nuova Corte waren, geheel onver
wachts, twaalf gendurmen in hun
midden verschenen en hadden in het
dorp hun vast kwartier opgeslagen.
Dit was te meer verrassend, omdat
zich noch bloedwrekers, noch misdadi
gers in Tavignano bevonden.
Deze lieden maakten dagelijks tochten
in de bergen, maar niemand kon ont
dekken, met welk doel.
Toen Beppo, korten tijd na de aan
